No. 145 Eerste blad. Negen en Negentigste Jaargang.
1897.
ZONDAG}
Posterijen.
Amsterdamsche Brieven.
Buitonland.
5 DECEMBER.
Nederland
L"wkZ S"*"»b"»"'-
ALkHAARSCHE COURANT
Deze Courant wordt Dinsdag., Donderdag- en
Aaterdagavomd uitgegeven. Abonnementsprijs per
■3 maanden vcor Alkmaar ƒ0,80; vaneo door het
geheele rjjk 1,
De 3 nnmmers/0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
De DIRECTEUR van het POSTKANTOOR te ALK
MAAR brengt ter kennis van het algemeen, dat ter
gelegenheid van het St. Nicolaasfeest Zondag Decem
ber a.s. postpakketten ter verzending worden aan
genomen van 9,30 tot 11,30 en van 1,10 tot 2,10 (Green-
wichtijd.)
Alkmaar, De Directeur voornoemd,
2 Dec. 1897. MOLL.
XXXI.
In vele jaren heeft Amsterdam niet zulk een schok
van sensatie doortrild als op Dinsdagmorgen, toen als
een loopend vuurtje het plotselinge verscheiden van den
heer A. C. Wertheim door de stad ging. De meesten
wilden t droeve nieuws aanvankelijk niet gelooven, maar
de pijnlijke zekerheid bleef niet lang nit plotseling
was de man, die zooveel houderden tot zegen is geweest,
van het levenstooneel weggeroepen.
Wat Wertheim voor stad en land heeft gedaan, laat
zich niet in enkele woorden weergeven. Op elk gebied
waarop hij zich bewoog en dat waren er velen
was hij voorbestemd om boven zijn omgeving uit te
blinken en steeds was hij de man van het initiatief en
de daad. In financieele kringen had hij meer dan wel
licht iemand anders gezag het bankiershuis van Wert
heim Gompertz heeft in gansch Europa een goeden
klank De gave van het woord was hem in mime mate
toebedeeld en zijne redevoeringen kenmerkten zich zoowel
door haar bloemrijken stijl als de groote belezenheid,
welke daaraan ten grondslag lag. De studie der letteren
behoorde tot de lievelingsbezigheden van Wertheim en
van alle belangrijke evenementen op dit terrein droeg
hij kennis geen binnen- of buitenlandsch auteur van
beteekenis is er geweest, wiens pennevruchten een gesloten
boek voor den overledene zijn gebleven. Ook tooneel en
muziek werden vlijtig door hem beoefend en met milde
hand stond hij steeds gereed om haar te steunen of haar de
gelegenheid te geven, zich te ontwikkelen. Niet minder
groote rol heeft A. O. onder dien naam stond hjj al
gemeen l6 Amsterdam bekend in de politiek vervuld.
Staande aan het hoofd van het machtige »Bnrgerplicht"
is jaren lang de samenstelling van den gemeenteraad voor
een groot deel in zjjn handen geweest. Resten dan nog
zjjn invloedrjjk advies in sociale aangelegenheden, zijn
bemoeiingen in zakeu van algemeen belang, zjjn veelver
mogend medewerken ten bate van de oude zeelieden te
Egmond aan Zee en in het algemeen ten voordeele van
de minst bedeelden onzer samenleving inderdaad, men
duizelt, wanneer men maar denkt, wat deze man heeft
gewrocht en hoe honderderlei belangen door hem ziin
behartigd.
Onder zijn geloofsgenooten was Wertheim het orakel
en geen ander Israëliet had zooveel invloed als hij. Wan
neer er onderlinge verdeeldheid heerschte, dan werd ge
wacht^ op zijn uitspraak, die gewoonlijk den doorslag
gaf. Trouwens, een man als hij wordt niet elk jaar ge
boren. Zjjn kundigheden deden hem een eereplaats in
nemen onder de aristocratie des geestes en, wat maar
zelden daarmee gepaard gaat, zijn wereldsche beslomme
ringen bezorgden hem aanzionljjke winsten, waarvan hjj
steeds gaarne met innemende gulheid een deel ter
beschikking van anderen stelde. Hoe groot dat deel was,
heeft nooit iemand vernomen, maar zeker is 't, dat 't elk'
jaar in de duizenden liep. Want dit is nog een andere,
niet minder sprekende karaktertrek van den financier-
letterkundige: zijn liefdadigheidszin was schier grenze
loos. Met recht mag wel gevraagd worden, of daarvan
met somtijds misbrnik is gemaakt. Wie hulp begeerde
klopte bij hem aan en ongeholpen bleef hij zelden. De
dood van Wertheim zoo verzekerde mjj een zjjner
geloofsgenooten is de materiëele dood voor tientallen
armoedige gezinnen.
Nog een kwartier voor zijn dood had hij voor flO.—
geteekend op een Ijjst, die circuleerde ten behoeve van
een viertal onbezorgde weezen. Altijd was bij bereid zijn
steentje bij te dragen en wanneer er zooveel moest wor
den geschonken, dat zijn liefdadigheids-budget 't alleen
niet afkon, dau was hij steeds genegen om een deel van
zyn kostbaren arbeid te offeren aan het samenstellen
Prijs der gewone Advertcntlëns
Per regel 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brievon franco aan de Uitgevers HERMs. COS-
TER ZOON.
Velefoonnuntmer s 3
had ingeboezemd: dat hjj aan een hartkwaal leed. Dins
dagmorgen stond zjjn rijtuig gereed, dat hem naar den
trein zou brengen, waarmee hij naar den Haag zon gaan
ten einde deel te nemen aan het werk in de afdeelingen
der Eerste Kamer van niets bewust naderde hem toen
de Koning der Verschrikking en oen kwartier later had
diens kille adem hem het bloei in de aderen verstjjfd.
Plotseling was de levensdraad afgesneden zonder eenige
smart of pjjnljjk lijden.
Vrjjdag, op den dag der begrafenis, hadden honderden
zich geroepen geacht om op den stillen doodenakker te
Overveen getuigenis af te leggen van hunne groote sym
pathie voor den overledene. Eene lange reeks van rijtui
gen en een extra-trein hadden de belangstellenden daar
heen gebracht, die een laatste hulde aan de nagedachte
nis van den betreurden doode kwamen bewijzen. In de
stad zelf was de ljjkstoet voortgeschreden tusschen rjjen
van ingezetenen, die zich langs de vooraf bekend gemaakte
route hadden geschaard. Gerust mag men zeggen, dat de
naam van Wertheim dien morgen op duizenden lippen
was en allen spraken met. de grootste devotie over zijn
leven en streven. Wie zoo heengaat, heeft niet te ver
geefs geleefd
De uitvaart van Wertheim is er eeue geweest, zooals
men die in vele jaren niet te aanschouwen hoeft gekre
gen. Men meet het aanzien van een gestorvene wel eens
af naar het aantal kransen en volgrjjtnigen weina
kransen waren er zooveeldat vier open landauers met
moeite den bloemenschat konden bevatten en volgkoetsen
waren er, wel geteld, 31. Wat echter niet zoo gemakke
lijk onder woorden is te brengen is de devote stemming,
die bjj het publiek heerschte tjjdens het voorbijtrekken
van den stoet. Honderden, neen duizenden hadden zich
langs den weg opgesteld en met betraande oogen werd
erover gesprokeD, hoeveel mm verloren had door Wert-
heim's dood. De Amstelstraat had zich in artistiek rouw
gewaad gestoken treffend was vooral de ronwdecoratie
in het Grand Tbéatre waar Wertheim's portret was om
floerst en een Marche Punèbre werd gespeeld
toen de droeve optocht voorbjjtrok.
Het doel der reis was Overveen, .waarde familie Wert
heim behoort tot het viertal Amsterdamsche geslachten
die het recht hebben hunne dooden nog op de Israölieti-
sche begraafplaats ter aarde te bestellen. Een breede rij
van belangstellenden, waaronder de eersten uit den lande
had gebruik gemaakt vau den extra-trein om hier tegen
woordig te zijn, aan het graf werden vele en goede woor
den gesproken. Treffend was vooral de toespraak van prof
Quack, die een aandoenlijk tafereel ophing van betten
door Wertheim's dood zou worden gemist. Maar ook de
woorden van den opperrabbijn Dunnes, den voorzitter van
den kerkeraad dor Ned.-Isr.-hoofdsynagoge Perlsteiu ee
de hoeren Gerlach, Baron Tindal, P. A L. van oXop
I. van der Stempel en wellicht nog anderen, legden Ge
tuigenis af van de groote sympathie voor den overledene
Betrekkelijk overhaast moest de terugreis aanvaard
worden, want 't was Vrijdag en Aet zonsondergang zou
de Shabbath beginnen, dien men vooral bij deze gelegen
heid niet gaarne zou hebben ontheiligd. De geheelo be
grafenis had ook een streng Joodscb karakter en tot zelfs
de ruw-houten kist, die voor allen gelijk is, had men in
eere gehonden.
Nu is er onder de Amsterdammers een krachtige be
hoefte om op eenige wijze uiting te geven aan hnnne
dankbaarheid voor hetgeen Wertheim heeft aedaan. De
lucht is zwanger vau plannen en telkens komt een nieuw
er weer bij. Men zal waarschijnlijk wel tot eenstemmig
heid komen en zoo zal een of ander monument voor den
betreurden A. O. stellig verrjjzen.
ting niet tot vernietiging van het vonnis kunnende lei
den onnoodig was zag het stuk niet in. De pers (met
de Figaro aan het hoofd) heeft die bewering niet alleen
op juridische gronden weerlegd maar over deze wijze
van enquête op zoo krasse wjjze den staf gebroken dat
de generaal te elfder ure op zijn besluit schjjnt te zullen
terugkomen en het borderel door scbriftkenners zal
laten onderzoeken. Terecht wordt in de bladen met.
klem en nadruk gevraagdwie toch de oppermachtige
beschermers zjjn, die Esterhazy, ten koste van recht en
moialiteit, weten te beschermenLaat er ons op wjjzeu
dat in deze donkere dagen van schandelijke knoeierij, de
Fransche pers zich waardig houdt, en trots alle pogingen
om de zaak in den doofpot te stoppen krachtig en
onvermoeid voor eerlijke toepassing der wetten in de
bres springt.
Darlan is als minister van justitie afgetreden en
zal opgevolgd worden door den heer Milliard.
OOSTEHRIJK-MOMOABIJfi. Eindelijk is de
rassenstrjjd tnsscheu Duitschers en Czechen in volle woede
losgebarsten. Den 1 hebben de Czechen te Praag het sein
gegeven, en zijn zij onmiddellijk tot de schandelijkste bal
dadigheden overgegaan. Zij bepaalden zich niet tot inwer
pen van ruiten in de huizen der Dnitschers, maar ver
nielden de eigendommen van dezenzjj waren in vol
oproer tegen de politie en de militairen die de orde
moeten handhaven.
Elk oogenblik moesten nieuwe detachementen militairen
nitrukken om de menigte uiteen te drjjven en woens
dagavond was het geheele garnizoen van Praag, zeven
tien bataljons infanterie en twee escadrons cavalerie
sterk, in de weer. Niettemin ging de menigte met haar
vernielingswerk in de stad en de voorsteden voort. Te
Zizkof werd een aanrukkende versterking met revolver
schoten ontvangen. De politie gaf eveneens vnnr, waarop
de aanvallers schreeuwend uiteenstoven. Een man met
een schotwond in de arm bleef achter.
Des avonds werden de militairen, met steenen en glas
scherven geworpen. Do bevelvoerende kolonel gaf last de ge
weren te laden en een onheil werd alleen voorkomen door
de tusschenkomst van een inspecteur van politie. Later werd
van den bevelvoerenden generaal strenge order ontvangen
om niet langer te talmen, maar gebruik te maken van
de vuurwapenen.
Dit krasse optreden heeft, althans voorshands, aan de
ge weldadigheden aen einde gemaakt. De stad is thans
kalm patrouilles loopen door de straten. De proclamatie
waarbij de staat van beleg wordt afgekondigd, is alom
aangeplakt.
- UWU oauioU!3UüiiöU
eener commissie ten einde gemeenschappeljjk het beoogde
doel te bereiken. Die hulp gold volstrek niet uit
sluitend zijn geloofsgenooten, getuige o.a. het maar weinig
bokende feit, dat hij elk jaar een som voor de Zondags
scholen te Amsterdam disponibel stelde.
Nooit heeft Wertheim geschroomd do partij te kiezen
van hen, die een goed doel voorstonden, ook al week de
weg tot bereiking daarvan van den gewonen af. Men he-
rinnore zich maar, hoe hjj een der eersten is geweest, die
in het openbaar zich schaarde aan de zijde van het Leger
des Heils al wist hij ook, dat hij daarmee ruimschoots
stof zou leveren aan de spotbladen. Zijn huis was voor
bekende mannen of vrouwen, die met grootsche denk
beelden of superieure kunst herwaarts kwamen, een wel
kome haven voor alles en alles, wat goed en edel was
wist deze zeldzame man tijd te vinden.
Hem, den man, wiens leven een voorbeeld was, werd
een gelukkige dood gegund. Nooit was hem geopenbaard
wat zijn meest vertronwden vrienden reeds zooveel zorg
EN4*EJLAA0. De omvang van de schade door den
storm aangericht is nog niet te overzien. De Theems trad
buiten de oevers en zette de omliggende weilanden onder
water. In sommige wijken van Londen liepen de hnizen
ouder, ie Woolwich werd het arsenaal overstroomd, Sheer
ness werd geheel onder water gezet en het havenhoofd
bijna geheel weggeslagen. In het graafschap Kent zijn in
de weiden vele paarden en runderen verdronken. Het
spoorwegverkeer moest gestaakt worden.
Voor zoover tot dusver bekend is, zijn 68 schepen ver
gaanhoeveel meDschen daarbjj omgekomen zijn wordt
nog niet gemeld.
Uit Indie wederom goede berichten. De troepen
rukten den 1 het land Chamkani binnen en staken dertig
dorpen in btand. De vijand had een sterke stolling in het
dal bezet en opende het vunr van de steile hoogten. Hij
bleef de Bntsche troepen verontrusten, terwijl deze naar
het kamp terugtrokken. De Engelschen verloren een officier
en 2 soldaten aan dooden, twee officieren en 14 soldaten
aan gewonden.
p ^!RAAIAR1JK- Nog steeds geen resultaat van
relhenx s onderzoek en geen wonder! Er is gebleken
dat do generaal het bewuste borderel (als schrijver
waarvan Dreyfus veroordeeld werd en dat thans aan
Esterhazy toegeschreven wordt) nog niet onder de oogen
gehad heeftDit zet wel de kroon op het werk Pel-
lieux, uitgaande van het feitdat dit stuk iu hoogste
instantie verklaard werd van den veroordeelde af komstig
te zijn en, een onderzoek naar de juistheid dier opvat-
Eerste Hamer.
Afdeelingsverslagen.
Mond- en klauwzeer.
Bij het Afdeelingsonderzoek over het ontwerp van
wet tot wijziging van het Yde Hoofdstak der Staatsbe
groting voor 1896 werd door vele leden de wenscbefijk-
heid betoogd het mond- en klauwzeer te behouden onder
de ziekten die naa,r den zin der wet voor besmettelijk
worden gehouden. Niet alleen zon de ziekte anders ont-
trokken zijn aan eiken maatregel van contróle, maar ook
met het oog op het buitenland was het noodig de ziekte
°Ü<P d,e psmettelyke te blijven beschouwen. Gemeend
Oordeelkundige toepassing dor wet werd aanbevolen
door eenige leden, die het door den minister gevolgde
stelsel goedkeurden van beperkende maatregelen ingeval
Aanbesteding.
iZ?0'" provinciaal bestuur vau Noord-Holland is
den 2 by enkele inschrijving aanbesteed
lo. Het maken en inhangen van drie paren ijzeren
deuren voor de nieuwe schutsluis te IJmuiden en het
uitnemen, herstellen, schoonmaken, verven, teren en op
bergen van drie paren bestaande deuren dier sluis, deel
uitmakende van de uitbreiding der sluis-en havenwerken
aldaar (Raming f 196.000). Laagste inschrijver F. Kloos
en Z. ie Kinderdijk voor f 175.900.
2o Het bouwen van eene woning voor den haven
meester der visschershaven te IJmniden, door het ver-
grooten van het bestaande woningen blok voor havenper
soneel, deel uitmakende van de uitbreiding der sluis- en
"f- (Raming f 7000). Laagste inschrij
ver G. H. Philips,te IJmuiden, voor f 6850.
3°. Het driejarig onderhoud van de werken der Rijks-
zeehaven »het Nieuwediep," provincie Noord-Holland
gedurende de jaren 1898, 1899 en 1900. (Raming f24 000
f^iwwP Laagste «schrijver B. Boon, te Helder, voor
t 25 000 per jaar.
4o. De levering van steenkolen, ten behoeve van de
stoomgemalen te en nabij Schellingwoude, behooreude tot
de werken van het Noordzeekanaal. (Raming f 7 per
sckeepston.) Laagste inschrijver Steenkolen-Handelsver-
eemging te Amsterdam, voor f 6.79»/, per scheepston.
donr rl a"kJas' °ader hei groot getal benoemingen
door den amsterdamscben gemeenteraad in zijne vergade
ring van 1 December, kwam ook voor die van den heer
