Honderdste jaargang.
1898.
Amsterdamsche Brieven.
Nederland.
NO. 1. Vierde Blad.
uMivviisim: co
XXXIV.
Het personeel van de Amsterdainsche Omnibus-
Maatschappij is bezig met de voorbereiding van een
nuttigen maatregel. Eenigen tijd geleden hielden de be-
stuurderen der uit dat personeel gevormde vereenigingen
«Ons Voordeel", «Ons Belang" en »De Broederband"
eene vergadering en toen werd besloten om na te gaan,
in hoeverre de stichting van een Onderling Weduwen-
en Weezenfonds mogelijk was. Een commissie van negen
personen werd benoemd, die aanving met het ontwerpen
van een reglement, waarmee zij zoo goed slaagde, dat de
directie der A. O. M. er haar groote ingenomenheid mee
betuigde en te gelijkertijd verklaarde, dat op haar steun
mocht worden gerekend.
Het reglement, het goedkeurend woord van den direc
teur en een inteekenbiljet zijn nu dezer dagen aan het
personeel rondgezonden en zij vormen ónder hen een
onderwerp van levendige gesprekken. Door onderteeke-
ning van het biljet verbindt men zich voor minstens één
jaar lid te willen zijn der «Onderlinge Vereeuiging der
A. O. M. tot steun van weduwen en woezen" en geeft
men aan de directie dezer Maatschappij onherroepelijke
volmacht, de contributie van het loon in te houden.
Eerst werden daartegen nogal bezwaren geopperd, maar
ten slotte zijn toch de meeste koetsiers, conducteurs en
stalwerklieden ertoe overgegaan om zich als lid aan te
melden. De zaak zal dan ook denkelijk haar beslag wel
krijgen.
Dit optreden der werklieden heeft sommigen verleid
weinig vriendelijke woorden te richten aan het adres van
het bestuur der A. O. M. Er is gezegd, dat een maat
schappij, die zooveel winst maakt en aan de aandeel
houders zooveel dividend uitkeert, t niet moest kunnen
dulden, dat de werklieden van hun weekloon, dat zij
zoo best kunnen gebruiken nog een deel moeten afzon
deren om het lot hunner nabestaanden althans eenigszins
te verzekeren. Hadden de bedillers de zaak wat meer
au fond bestudeerd, dan zouden zij anders oordeelen. Der
A. O. M. hangt in de laatste jaren een Damocles-zwaard
boven het hoofd, dat haar belet eenigen maatregel van
ingrijpenden aard te nemen. Te avond of te morgen kan
door B. en W. een voorstel tot naasting worden ingediend
en op het aannemen daarvan bestaat veel kans. Moet
dit komen welnu, dat 't dan haastiglijk geschiede en
aan de pijnlijke onzekerheid een einde kome. Hoe eer hoe
beter dient uitgemaakt te worden, wie in 't vervolg de
tramlijnen zal exploiteeren wil men dit door de gemeente
laten doen, dan worde met de aankondiging daarvan niet
langer gewacht en wenscht men de A. O. M. ook verdor
haar diensten te laten bewijzen, dan geve men de voor
waarden op, waaraan zij zich voor een verlenging der
concessie hebbe te onderwerpen. Zij is geneigd water in
haar wijn te doen en zal er geen bezwaar in zien, ook
de zorg voor haar personeel uit te breiden voor alles
is noodig het beëindigen van de nu heerschende onge
wisheid. Die werkt verlammend op alles.
Een einde aan de heerschende onzekerheid kwam
die ook maar in de moordaanslagendie politie en
justitie nog steeds in duisternis doen rondtasten. Men
meende met den aanslag van den Eersten Kerstdag
dien in de O. Z. Kapelsteeg, zoo mooi op den goeden
weg te zijn en het gerucht was reeds verspreid dat
een gearresteerde schipper bekend had de schuldige te
zijn maar in de werkelijkheid is men nog lang zoo ver
niet. De verdachte is in vrijheid gesteld en op een per
soon, dien men nu verdenkt, heeft men de hand nog niet
kunnen leggen. Voorshands schijnt 't zoo goed als zeker
te zijn, dat deze aanslag niet bedreven is door den be-
ruchten sadist, van wien nog altijd geen spoor te vinden
is. Dat men hèm nog niet heeft kunnen ontmaskeren
vindt het publiek, met het oog op de ervaringen met
Jack the Ripper, te vergoelijken, maar dat men den man,
die eerst een heelen nacht in het logement heeft doorge
bracht en daarna ook nog zijn moordtuig in den steek
moest laten, niet kan vinden, maakt een slechten indruk.
Voor de kruiers is 't nu weer een tijd van groote ver
diensten. De dienstmeisjes en de dochters des huizes zijn
's avonds de deur niet uit te krijgen, wanneer mevrouw
niet een begeleider betaalt zóó zit de schrik erin.
Verleden jaar heeft een ondernemend man daaruit een
aardig duitje geklopt. Toen was de schrik voornamelijk
gevaren in het vrouwelijke element van de Van Eeghen-
Straat met de omliggende stille buurten en die weten
schap deed een ijverig burger daar een kruierszaak ves
tigen. De man had er een tweede Klondyke gevonden,
want bpna alle avonden kwam hij personeel te kort om
aan de vele aanvragen om metgezellen te voldoen.
't Is maar de quaestie om het juiste oogenblik te kiezen.
Zoo hebben ook sommigen onzer theater-direeteuren
gedacht, waarvan er een met veel succes het Dreyfus-
drama voor het tooneel beeft laten bewerken, terwijl een
ander de zaak van Gebr. Hoogerhuis heeft geëntameerd.
Natuurlijk wordt in beide stukken zonder eenig voorbe
houd aangenomen, dat men te doen heeft met slacht
offers van justitieele dwalingen anders zou het drama
tisch effect niet verkregen zijn. De opvoering in de «Salon
des Variétés" heeft nog deze aantrekkelijkheid, dat de
onschuld der gebroeders door niemand minder wordt be
pleit dan door Samson, den verwoeden socialist, die nu
na velerlei omzwervingen door onze ongelukkige maat
schappij ten slotte op de planken is terecht gekomen.
Wie had dat vóór enkele jaren gedachtSamson óp het
tooneel en Domela Nieuwenhuis op het punt, daarvan te
verdwijnen. Want, de zaak der revolutionnaire sociaal
democraten staat bijzonder slecht, hetgeen aan ingewijden
reeds lang bekend was, maar nu, op het Congres te Rot
terdam, ook ter kennisse van de buitenwereld is gekomen.
Vele trouwe aanhangers zijn in den laatsten tijd afvallig
geworden en gaan inziendat het échec van Domela
Nieuwenhuis in de Tweede Kamer geen afdoende reden
is om voortaan alle parlementaire actie uit den booze te
verklaren. De nog overgeblevenen vormen lang niet de
élite en in hun midden moest 't een man van opvoeding
en beschaving als Nieuwenhuis op den duur ietwat zon
derling te moede worden. Voorloopig zal hij zich moeten
troosten met de hoop, dat de wind mettertijd wel weer
uit een anderen hoek zal gaan waaien.
Een enkel woord zij nog toegevoegd aan dezen laatsten
brief in 1897 Den lezers van dit blad worde voor het
nieuwe jaar door den amsterdamschen briefschrijver alleR
goeds toegewenscht en hemzelf zij de kracht geschonken,
in 1898 het «Leben uud Weben" in de hoofdstad zóó
te schetsen, dat er met belangstelling kennis van worde
genomen.
Provinciale Staten van Woord-Holland.
Den 28 vergaderden Prov. Staten in buitengewone
zitting. Als nieuwe leden werden, na onderzoek hunner
geloofsbrieven door de heeren Roëll, De Vries en Van
Tienen, toegelaten de heeren J. A. Laan en A. E. Zim
merman, die daarop werden beëedigd en geïnstalleerd.
Ingekomen was een brief van mr. J. E. Henny, waar
bij deze wegens zijne benoeming tot lid van den Raad
van State, ontslag neemt als lid der Gedeputeerde en der
Prov. Staten. De voorz de heer mr. G. van Tienhoven,
sprak daarop uit naam der vergadering een woord van
dank voor den ijver en trouw, waarmede de heer Henny
gedurende zijn lidmaatschap der Staten zijne beste krach
ten aan de belangen van dit gewest heeft gewijd, er den
wensch bijvoegende dat het hem in zijn nieuwen werk
kring goed moge gaan.
Daarna herdacht de heer van Tienhoven het groote
verlies dat de Provincie geleden heeft door het overlij
den van den heer Wertheim een verlies, dat ook in
deze vergadering zeer wordt gevoeld.
Hierop werd tot verkiezing van een lid voor de Eerste
Kamer overgegaan. Uitgebracht werden 64 stemmen,
waarvan 32 op jhr. mr. J. W. H. Rutgers van Rozen
burg, 10 op den heer R. W. J. C. van de Wall Bake
8 op den heer W. Hovy 4 op mr. S. van Houten 4
op mr. F. S. van Nierop en 1 op elk van de heeren mr.
J. A. van Hamel, P. van Foreest, P. van Eeghen mr.
M. J. van Lennep en jhr. mr. J. W. L. Rutgers van
Rozenburg.
Het stembureau verklaardebij monde van jhr. C.
H. Backer, dat niemand de volstrekte meerderheid ver
kregen had en dus een nieuws vrije stemming zou plaats
hebben. De heer mr. Th. Heemskerk was evenwel van
oordeel, dat duidelijk was wie met J. W. L. Rutgers
van Rozenburg bedoeld werd. Deze stem zou den heer
J. W. H. van Rozenburg ten goede moeten bomen en
deze alsdan ^gekozen zijn. De heer de Vries deed nog
opmerken dat J. W. L. Rutgers v. R. niet op de lijst
der benoembaren voorkomt en dus als van onwaarde zou
moeten worden afgetrokken.
Nadat jhr. Backer nog had doen opmerken dat dit
dan ook ten opzichte van mr. J. A. van Hamel zon kun
nen geschieden besliste de vergadering op voorstel des
voorzitters met zeer groote meerderheid dat jhr. mr.
J. W. H. Rutgers van Rozenburg gekozen is.
Thans werd een lid voor Ged. Staten benoemd.
Uitgebracht werden 68 stemmen, waarvan 34 op jhr.
G. S. Boreel, burgemeester van Beverwijk, 9 op mr.
H. J. C. van Tienen, 8 op den heer L. Serrurier, 5 op
mr. Th. Heemskerk, 4 op den heer J. Coninck Westen
berg, 2 op den heer H. J. Calkoen en 1 op jhr. mr,
G. Boreel, mr. S. van Nierop, mr. D. P. D. Fabius en
K. Oz. de Boer.
Daar er evenwel twee stemmen in blanco waren uit
gebracht was jhr. Bo re el gekozen.
Deze aanvaardde de benoeming. Daarna werd de ver
gadering gesloten.
In ons vorig nummer stond abusievelijk dat
door Ged. Staten gekozen was de heer jhr. mr. J. H.
Gevers, dit moeff zijn: |l»r. Cf. S. Boreel, burge
meester van Beverwijk.
Kaad van State.
De nieuwbenoemde leden van den Raad van State
mr. J. E. Henny en mr. Th. L. M. H. Borretzullen
als zoodanig worden geïnstalleerd in de aanstaanden
Dinsdag 4 Januarite houden algemeene vergadering
van den Raad.
Rotterdam. In de gemeentelijke gasfabriek alhier
heeft in den nacht van den 28 een noodlottig ongeval
plaats gehad. Drie werklieden, A. Krijgsman 60, P. van
Helden 56 en W. Kerkhoven 32 jaar oud, zijn nl. door
verstikking om het leven gekomen. Zij hadden dienst in
dat deel der fabriek waar door behandeling van ammoni-
akwater met zwavelvuur de bekende kunstmeststoffen
worden vervaardigd. In de daarbij behoorende sublimeer-
kamer, een heel klein gebouwtje, waarin zwavelzuurdam-
pen neerslaan, werden de ongelukkigen 's morgens bij de
aflossing door hun kameraad aangetroffen. Onmiddellijk
buiten gebracht, bleken bij geneeskundig onderzoek de
levensgeesten reeds geweken. Dadelijk na het bekend
worden van het ongeluk werd gezocht naar de oorzaak
onder leiding van den wethouder Drost, den president
der gascommissie en den directeur D. J. Cramer, waaruit
bleek dat het ongeval niet aan de inrichting der fabriek
te wijten is. Genoemde sublimeerkamer was trouwens reeds
vroeger buiten gebruik gesteld. De slachtoffers zijn allen
gehuwd en vader.
Mond- en Klauwzeer.
De Minister van Binnenlandsche Zaken heeft aan
het Hoofdbestuur der Tweede Maatschappij van Land
bouw mededeeling gedaan, dat hij geen termen heeft ge
vonden tot het benoemen van eene commissie ter opspo
ring van de oorzaken van het mond- en klauwzeer en tot
oprichting van eene inrichting van bacteriologisch on
derzoek.
Men schrijft uit Friesland
Het mond- en klauwzeer, dat van October 1896
af met toenemende hevigheid in onze provincie heeft ge-
heerscht, doch in de laatste maanden reeds belangrijk
was verminderd, is gelukkig tot staan gekomen.
Niet alleen dat in de afgeloopen week zich geen enkel
geval in Friesland heeft voorgedaan, ook alle vroeger
aangetaste beslagen zijn thans gezond verklaard.
Boter fabriek
Te Bennekom is eene vergadering gehouden door
eene commissie, welke zich voorstelt voor de landbouwers
aldaar en die onder Wageningen en Achterberg eene
coöperatieve boterfabriek op te richten. Als spreker tra
den op de heeren Swierstra, zuivel-consulent voor Utrecht,
en Westerman, directeur der roomboterfabriek te Doorn
spijk.
Dertig boeren, meU236 koeien, hebben zich'tot deel
neming bereid verklaard. Men rekent de melkfvan 600
koeien noodig te hebben.
Te Hoofddorp waren den 28 op de paardenmon-
stering van l'/2jarige veulens 14 stuks aangevoerd,
waarvanf,verkocht zijn 11.
De" prijzen "wisselden van"f 150 toFM 200.
Train AmsterdamHaarlem.
In de den 28 gehouden zitting van den gemeente
raad van Haarlem is aan de heeren Frans Anderheggen
en Neumoyer in beginsel concessie verleend voor den
aanleg eener tram Amsterdam—Haarlem.
Westgraftdijk. Tot predikant bij de ned. herv.
gemeenten van West- eff Oostgraftdijk'is beroepen de heer
P. R. A. van Meurs, cand. te Breda.
Hollandsche Maatschappij van Landbouw.
De 65ste algemeene vergadering dezer maatschappij
werd denj|29|gehoudenfte Amsterdam, onder voorzitter
schap van den heer P. J. A. de Bruine De heer D.
Bauduin,!j(de voorzitter,^vertoeft, wegens herstel van ge
zondheid, eenige weken buitenslands.
De waarnemende secretaris, de heer S. C. Korteweg,
deelde nul mede dat tegenwoordig* zijn 41 afdeelingen,
uitbrengende te zamen 360 stemmen, terwijl de 12 leden
derjj algemeene vergadering nog*12?stemmen' uitbrengen.
Te zamen dus 372. Minderheid 107 stemmen.
De voorzitter wees'fer op, dat^deijrekening van de in
's-Gravenhage gehouden tentoonstelling sloot met een
batig saldo van f?150galf 200,?zoodat|men ,nietfgebruik
had behoeven te maken van de regeerings-subsidio en
evenmin van het waarborgfonds van de Maatschappij.
Hierna werd het woord verleend aan den heer Keestra,
zuiveleonsulent te Hoorn.
Zijn rapport liep over proeven met langewei-bacteriën
en kaasbereiding op verschillende wijzen voor Hollands
Noorderkwartier. Bacteriën moeten als de hoofdoorzaken
dier verschillende invloeden beschouwd worden. Vooral
met gepasteuriseerde wei heeft spr. uitmuntende resul
taten verkregen.
Het rapport zal worden gedrukt in het «Nederlandsch
Landbouw-Weekblad
Tot lid van het hoofdbestuur in Noord-Holland in
plaats van den| overleden heer J. Zijp Kzn. en tot lid
plaatsvervanger als afgevaardigde dezer Maatschappij bij
het Nederlandsch Landbou w-comité in plaats van den
zelfde werd gekozen de heer P. B. J. Ferf.
Aan de orde was hierop het voorstel der commissie
tot herziening van art. 22 der wet van de Maatschappij
n.l.«de betrekking van secretaris penningmeester zal
niet meer zijn die van bezoldigd ambtenaar, maar van
een evenknie der leden van het hoofdbestuur, staande
aan het hoofd van een eenvondigen bureau-dienst, naar
het denkbeeld der commissie.
Dit voorstel is een gevolg van de laatste algeheele
wetsherziening in 1894, waarbij bepaald werd dat voor
taan slechts om de 5 jaar een algemeene tentoonstelling
zal worden gehouden.
Bij acclamatie werd het geheele voorstel aangenomen.
Het laatste punt op de agenda was de bespreking van
het vraagstuk der afschaffing, vermindering of wijziging
van den vleeschaccjjns en machtiging te vragen zich an
dermaal tot de Regeering te wenden in den geest van
het gezonden request van 1 Nov. 1895.
De Voorz. wees erop, dat bij de heffing van den accjjns
moest worden afgetrokken dat gedeelte van het rund, dat
vertegenwoordigd werd door huid, horens enz.
Assendelft herinnerde aan hetgeen in December
door den Minister was gezegd, over den accijns op vet
en huiden.
Het punt werd hierop aangenomen, waarna de open
bare vergadering overging in een huishoudelijke.
Te Bellen, Alwaar niet minder dan vijf roombo
terfabrieken gevestigd zijn, hebben de aandeelhouders
der handkrachtfabriek besloten, de melk naar het vetge
halte uit te betalen. Men beoogt daarmede eene ratio-
neele bepaling van de melk voor iederen leverancier af
zonderlijk, en verder het tegengaan van melkvervalsching
en ontrooming. Ook andere indirecte voordeelen staan
met dezen maatregel in verband, in de eerste plaats de
veredeling van den veestapel.
Dit voorbeeld heeft spoedig navolging gevonden, zoo
dat nu ook betaling naar vetgehalte is ingevoerd aan de
stoomzuivelfabriek van Gebr. v. d. Bosch Co. en aan
de handkrachtfabriek te Hooghalen.
Betaling naar vetgehalte veroorzaakt aan het personeel
der fabriek meer werk met controleeren en berekening
van de waarde van de hoeveelheid melk, welke ieder le
vert, doch de voordeelen schijnen ruimschoots daartegen
op te wegen.
Stieren-keuring.
Na inspuiting tegen tubercnlose zijn de reserve
stieren van de heeren J. L. T. Groneman, te Wieringer-
waard on C. Kooij, te Haringkarspel, onder de bekroonde
stieren opgenomen.
