En als we dan verder zien, hoe daar in Indië aan de
•Staatsruif niet wordt geknabbeld door de ambtenaren
maar heele stukken er worden uitgehaald, dan rijzen de
haren ten berge.
Een gouverneur-generaal heeft een inkomen vanf 13^.000.
f 14 000 wordt besteed aan het onderhoud van zijn
tuinen, etc. Zijn staf kost f 29,000. Zoon gouverneur
blijft nooit lang aan het bestuur, de taak schijnt nog al
zwaar, en dan komt er dus zoo nu en dan nog wat bij
voor verhuiskosten. Zoo heeft de verwisseling van van der
Wijck en Pijnacker Hordijk gekost f 30.000. Dergelijke
uitgaven vindt men natuurlijk, dat moet.
Wanneer het arbeidende volk aan het roer was, dan
zou de zaak worden omgekeerd, dan zou men betoogen,
dat het noodzakelijk is, dat er allereerst voor de arbei
ders wordt gezorgd. Koloniën, als weelde-artikel goed,
doch in de eerste plaats een fatsoenlijk bestaan voor den
arbeider. Zoolang echter de burgerklasse aan de regeering
is, gaan alle andere zaken voor, en daarna gaat men zien,
of er nog enkele spaanders voor den arbeider kunnen
worden afgeschaafd.
Zon het dus werkelijk onmogelijk zijn die 25 millioen
te vinden voor pensioneering Eerst dan als het leger
goedkooper is ingericht, als er zooveel mogelijk is bezui
nigd, en men dan de onmogelijkheid aantoont, zullen we het
gelooven. Zoo het waar zijn, dat er geen geld is Het
nationaal inkomen wordt door Mr. Pierson geraamd op
1080 millioen gulden de som die aan erfenissen openvalt
bedraagt 250 tot 300 millioen, en daarvan wordt van
successierechten slechts 8 millioen betaald. Nu vraag ik
iedereen zou er van die 250 a 300 millioen niet wat
meer kunnen worden geëischt? Ik meen die vraag toe
stemmend te moeten beantwoorden, en dat er moet toege
geven aan den eisch van het program der soc. dem. arb.
partij en de radicalen, dat de bepaling, dat bloedverwan
ten tot in den 12den graad de buit kunnen verdeelen
moet worden ingekrompen. De staat moet spoediger erf
genaam worden. Wij willen de bijl er goed in zettenen
zelfs het erfrecht in de zijlinie afgeschaft zien. Bovendien
progressie in de successierechten, dan zal dat bedrag van
8 millioen belangrijk vermeerderd worden. Daarom zeg
gen wij als men wil bezuinigen aan den eenen kant en
aan den anderen kant de kapitalen wil treffen, dan kunnen
die 25 millioen wel gevonden worden. Wij roepen ieder
een toelaat u niet ontmoedigen door hen, die thans
aan het roer zijn. Wjj kunnen van hen niet veel ver
wachten 't is de watervrees voor het kapitaaldie hen
weerhoudt zij meenen, dat de vetheid van den kapita
list zich meedeelt aan het geheele volk. Onze meening is
juist anders, n.l. dat de kapitalisten leven ten koste der
arbeiders, wier bloed en zweet zij hebben opgezogen. Het
kapitaal is op zelfbehoud bedachtdaarom roepen wij
j allen toemeen niet, dat het n in den schoot zal wor
den geworpen door de partij, die aan het roer is, het
moet alles de vrucht zijn van krachtigen strijd, een strijd
niet gestreden door kracht van wapenen, maar door ver
standige, flinke organisatie. Die strijd zal moeten worden
uitgevochten in het parlement.
Groote veranderingen en bekeeringen zijn tot stand
gebracht onder den druk van het volk. Denken we slechts
aan het jaar 1848 toen Willem II, daar hij zijn troon
zag wankelen, tot de nuchtere, practische conclusie kwam,
dat bij aan den revolutionair geworden burgerstand
moest toegeven. Zulke bekeeringen zullen ook wij mis
schien kunnen bijwonen. Of ge hier krijgt een liberaal
of radicaalanti-revolutionair of katholiek ze zullen
allen zeggen, dat het nonsens is, kletspraatjes, dat men
de millioenen voor de pensioneering zou kunnen vinden, en
dat meenen ze werkelijk. De onmogelijkheid bestaat
echter alleen in het klasse-egoïsme der regeerende partij
Men is. nog te weinig onder den indruk vau de meening
der arbeiders; dat komt, doordat dearbeidors voor hunne
meening nog te weinig propaganda hebben gemaakt. En
al is de zaak nog zoo goed, zoolang zij, wien het aan
gaat, suf en onverschillig blijvenzoolang zal er niets
worden gedaan. Als wij binnen 10 jaren nog geen staats
pensioen hebben, dan is dat de schuld der arbeiders zei
ven, die voor de organisatie niets over hebben, die alles
op een paar lui laten aankomen. Dan zit het hem hierin,
dat ge u kool laat verkoopen, hierin, dat ge meent, dat
er verschillende menschen moeten zijn, dat ge nog niet
beseft wat het zegt vmensch te zijn.'' Wanneer
binnen 10 jaren zeg ik, niet ons doel hebben beri
dan is dat de schuld van het arbeidende volk, dat
een eendrachtigen strijd heeft gevoerd. Wanneer
zich bij verkiezingen laat verdeelen door geloofszaken, in
plaats van te zeggen, wij willen eendrachtig samenwer
ken, dan zullen we er niet komen. Men moet komen
tot de vestiging van één groote arbeiderspartij, tot aan
eensluiting met een flink arbeidersprogram dan zal de
stroom niet meer kunnen worden gekeerd, dan zal men
onze eiscben moeten inwilligen.
Laat ons thans zien wat er voor de pensioneering door
de regeering is gedaan. Het rapport der staatscommissie
voor deze zaak benoemd zal niet veel bijzonders zijn,
afgaande op een bericht uit een der couranten, dat de
commissie een plan had opgesteld, doch dat zou verwer
pen om reden het te veel zou kosten. De overgroote
meerderheid uier commissie bestaat dus uit tegenstauders
Minister Borgesius heeft ergens gezegd, dat het niet
onmogelijk is, dat het Duitsche stelsel ook hier tot stand
worde gebracht.
Dat stelsel is de verplichte verzekering. De kosten
worden bestreden door de arbeiders de patroons en den
staat te zamen. Na veel gescharrel is dit stelsel in
Duitschland in praktijk gebracht en geniet de arbeider
op zijn 70e jaar een pensioen.
Een statistiek, in Engeland opgemaakt, aangaande de
sterfteleert dat de arbeiders het jongst sterven de
geestelijken het oudst worden. Het aantal zeventigjarige
arbeiders is zeer miniem. Zij die de hoogste loonen
hebben genoten ontvangen dan een pensioen van f 2,50
it f 3,per week. Tot de vorming van het fonds dragen
dus alle arbeiders bijterwijl slechts een klein gedeelte
den leeftijd bereikt, waarop zij het pensioen krijgen.
Nu moge het gebleken zijn dat de armlasten zijn ge
daald, wij constateeron dat hot slechts is een overbren
gen van de last voor een gedeelte ook op de arbeiders
Eea dergelijk stelsel, dat ik spaardwang zou willen noe
men, kan nooit in den smaak vallen der arbeidende klasse;
medewerking tot invoering daarvan zou ik nooit kunnen
verantwoorden. En al9 men nagaatdat er in Duitschlaud
aan dat pensioenfonds verbonden zijn 77298 ambtenaren
die met 3 miljoen van de 9 gaan strijken dan ziet men hoe
kostbaar een dergelijke regeling daar nog is. 't Zou hier
misschien goedkooper kunnenmaar wij blijven tegen
verplichte verzekering. Men kan niet sparen. Men zorge
eerst, dat we genoeg hebbenin dit opzicht ben ik het
met den vorigen spreker eens. Waar echter de heer
Eigelsheim heeft gesproken van f 1,bijdrage van den
arbeider, moet ik opmerken, dat dit niet juist is. Voor
bepaalde categoriën van arbeiders die vroeg gepension-
neerd moeten worden door den aard van het werk is
de bijdrage veel hooger, maar zij zon in gewone gevallen
voor een pensioen van f 5 niet meer bedragen dan f 0,37",
wanneer men op 25jarigen leeftijd begint te storten.
De arbeider die geregeld werk heeft en er zijn er
velendie dat juist niet hebben zou die centen
misschien wel kunnen missendoch men bedenke dat
dat f 15,60 per jaar wordt, en daar de meeste loonen
reeds ontoereikend zijn, is het toch een vreemde zegening
men dan den hongerriem maar wat vaster moet aanhalen
en men van een bedrag, dat al te klein is, nog wat moet af
nemen. Wij zijn juist tegenstanders van de beperking der
behoeften; de arbeiders hebben naar onze meening te weinig
behoeften. Wie zegt, dat een arbeider van zijn loon wel
wat kan missen voor zijn pensioen dien verzoek ik te
komen bewijzen dat een burgerman van f 16 per week
roijaal kan leven. In de bijdrage tot de statistiek van
1891 komt voor eene begrooting van een arbeidersgezin,
bestaande uit man, vrouw en 2 kinderen. Door deze be
grooting opgemaakt door den heer Tours uit Amsterdam,
komt men tot een bedrag van 13 a 14 gulden en nu tart
ik ieder, daarop weelde-uitgaven aan te wijzen. Mijn
vriend Vliegen komt voor een gezin met 3 kinderen te
Amsterdam tot f 16. Daarop komt voor f 0,26 voor jene
ver en bier, welken post ik zon willen schrappen doch
daarentegen zou ik dien voor ontspanning met f 0,25
willen verhoogen en dus brengen op f 0,50.
Verder verzoek ik u na te gaan wat de landbewerkers
verdienen, b.v. in provinciën als Gelderland, Brabant, Lim
burg, Friesland en Groningen. Dat is, in de tweede kamer
het niet ontkend gemiddeld f 4. Daarom ook wat de
loonen betreft komen wij bij andere landen ten achteren.
Ik wil wel toegeven dat er diamantbewerkers zijn
die f 20 per week verdienen doch dat zijn uitzonderin
gen. Een regeling als in Duitschland acht i k een mid
del om den arbeiders een rad voor de oogen te draaien,
dat is boerenbedrog. Daar komen de sociaal-democraten
tegen op; wij vragen daarom pensioen van den Staat.
De Staat is de eenige machtdie het geld kan verschaf
fen, die de kapitalisten kan treffen. Onder de werkgevers
zijn er zeer velendie het niet beter hebben dan de
arbeiders; zij worden geknepen tusschen de klemmen van
het kapitaal en den arbeider. Ook de huurboeren moet
men niet treffen, doch de landheeren, de hypotheekhouders.
Maar, om een misverstand weg te nemen, dat bij som
migen schijnt te bestaan wil ik nog het volgende ver
klaren: Wij weten, dat niet alles ingewilligd zal worden,
doch we houden vast aan ons beginsel. Waar men b.v.
beweertdat voor een pensioen van f 5 per week geen
25 millioen doch slechts 15 millioen kan worden gege
ven, dan zeggen wijgeef dan maar vast f 3 op afbetaling
Men gevewat men kan missen. Een regeling als in
Duitschland willen wij nieteene als in Denemarken zou
ook door ons voorloopig kunnen worden aanvaard.
9 April 1891 is in Denemarken de wet tot stand ge
komen waardoor ieder arbeider op 60jarigen leef? ijd
recht heeft op pensioen. In die regeling is ons beginsel
ongeschonden neergelegd, daarom zouden we een dergelijke
pensionneering kunnen aannemen, doch daar zij niet ge
heel aan onze eischen voldoet, slechts op afrekening.
En nu ten slotte nog een enkel woord. Ik zie tot mijn
genoegen, dat ik gesproken heb tot een gemengd publiek
en misschien zal men gedacht hebben waarom zou de
spr. zich uitsluitend tot de arbeiders hebben gericht
Ik weet weldat er onder de bourgeoisie ook personen
zijn die sympathie hebben voor deze zaak, doch ik heb
vooral willen doen uitkomendat wij te doen hebben
met een strijd tusschen arbeid en kapitaalook in ons
land, dat er een klassenstrijd moet gevoerd worden door
de vakvereenigingen, dat de vorming van een zelfstandige
politieke arbeiderspartij op die wijze tot stand moet
worden gebracht. De goedwilligheid van personen ontken
ik niet, doch wel die der klasse. Ik heb het mijn plicht
geacht, den arbeiders toe te roepenAlleen door u zelf
moet uw toestand verbeterd worden. Dat kunt ge als
ge wilt, als ge niet verre blijft staan van de vakveree
nigingen. Gij moet als flinke burgers den klassenstrijd
mede voeren
Een krachtig applaus was de dank van het talrijke
publiekdat met de grootste aandacht de met gloed
uitgesproken rede had gevolgd.
Hehat.
Aan het debat werd deelgenomen door twee der aan
wezigen. De eerste, de heer v. d. Brink(?), verklaarde
dat de firma Boelen van de arbeiders nog meer ^roeg
dan de heer Eigelsheim had gezegd. De tweede, de heer
Dub beid, lid van den Socialistenbond (fractie Nieuwen-
huis), meende, dat men met een staatspensioen ook afhan
kelijk wasin Duitschland b.v. was de vrijheid meer
beperkt dan hier. Den heer Troelstra vraagt hij, wat hij zou
doen als hij eens minister was of hij dan niet zou doen
als zijn voorgangers? En ten laatste verklaart hij als
zijne meening, dat de kosten van het staatspensioen toch
weer op de arbeiders zullen worden verhaald.
Daarom is hij tegen staatspensionneering.
De heer Eigelsheim repliceert met een enkel woord,
waarna de heer Troelstra den tweeden debater uit
voerig antwoordt. Vooraf wijst hij er op waarom hij zich
van den Socialistenbond heeft afgescheiden, terwijl hij ver
volgens als zijne meening geeft, dat wanneer de arbeiders
het zoover hebben gebracht, dat een hunner tot minister
is gekozen, er al heel veel zal zijn gebeurd dan hebben
de arbeiders de meerderheid, en dan zou hij ze voor heel
min aanzien, als ze dan niet deden als de Commune in
Frankrijk, en met het door hen gewraakte stelsel braken.
Wat het tweede bezwaar betreft, spr. gelooft, dat als het
staatspensioen wordt toegestaan, de macht der arbeiders,
die steeds aangroeit, wel zoo groot zal zijn, dat zij kun
nen voorkomen, dat de kosten ter sluiks op hen worden
verhaald. Ten slotte wijst hij er met klem op hoe ge
vaarlijk het is voor de arbeiders bij dogma's te zweren,
en slechts naar personen te zien, zonder de zaak te be-
studeeren.
De heer D u b b e 1 d krijgt nog even het woord, om
te verklaren, dat hij van het stemrecht niet veel heil
verwacht. In Frankrijk is men er ook niet beter van ge
worden. Eerst dan, wanneer alle productiemiddelen in han
den zijn der arbeiders, acht hij verbetering mogelijk. De
heer Troelstra antwoordt, dat indien men hem het
middel om daar spoedig toe te komen, kan aanwijzen,
hij dat gaarne zal propageeren. De economische ontwik
keling gaat langzaam, men bedenke dit toch. En wat
het algemeen kiesrecht betreft, men vergete niet, dat de
wereldgeschiedenis bij eeuwen rekent. Gaat het den vorigen
spreker te langzaam, jammer voor hem, maar 't is niet
anders. Dat we nog niet verder zijn, is de schuld der
arbeiders zelf. Men zie naar Duitschland, hoe daar in den
loop der jaren de sociaal-democraten in macht zijn toe
genomen, welk een groote macht daar thans tegenover
de kapitalisten staat. Zoo moet bet hier ook gaan. Zij die
thans nog aan de overzijde Btaan en hangen aan de roks-
panden van het kapitaal moeten zich aan de zijde der
arbeiders Scharen. De arbeiders beteekenen in ons land
nog niets. Wij staan nog aan het begin der beweging.
Na deze repliek wordt de vergadering gesloten.
Vervolg binnenlandsche berichten.
Hofberichten.
Den 3 was ergala-bal ten Hove. Het groot aantal bin-
nentredenden deed duidelijk zien dat de Nieuwjaarspartij
bijzonder druk bezocht werd. Trouwens in de salons
waarvan de innerlijke pracht elke uiterlijke sier over
bodig maakte zoodat hier en daar slechts een eenvoudige
groep van in- en uitheemsche gewassen een hoek vulde
of een corridor tooidebewoog zich een grooter getal
genoodigden dan andere jaren, allen natuurlijk in gala-
kleeding en de dames in rijke baltoiletten.
De Koninginnen zijn te 8i uren in de diplomaten-
kamer gekomen en begaven zich na zich met de vreemde
gezanten en hunne dames te hebben onderhouden te 9£
uur naar de Groote Zaal.
In Haar wit zijden kleed met goud geborduurd, maakte
de jonge Koningin een allerbevalligsten indruk aaD de
zijde van de Koningin-Regentes, die een japon van mauve
fluweel droeg.
Prinses Elisabeth van Waldeck, de logé van HH.MM.,
vergezelde de Koninklijke familie.
Koningin Wilhelm in a heeft eenige quadrilles meê-
gedanst.
ii roningsfeest.
Xaar het Ned. Dagblad verneemtis een der
voornaamste hotels fe Amsterdam nu reeds verhuurd aan
de Duitsche ambassade, die het tijdens de Kroningsfees
ten zal betrekken. Als huurprijs voor die enkele dagen
is het bedrag van f 16000 geuoemd.
Men wil uit deze maatregelen afleiden dat Z. M. de
Keizer van Duitschland in persoon de kroningsfeesten zal
komen bijwonen.
Schagen. De bevolking bedroeg op 31 Dec. 1896
1402 m. en 1516 vr., samen 2918 personen. Geboren in
1897
m. en
35 m. en 24 vr., te zamen 59. Van elders ingeko
men 128 m. en 137 vr., totaal 265. Overleden in 1897
54 "personen. Vertrokken uit de gemeente 376. Totaal op
31 Dec 1897 1362 m. en 1450 vr., samen 2812. De be
volking verminderde dus in 1897 met 106 personen. Er
werden 25 huwelijken voltrokken terwijl 7 geborenen als
levenloos werden aangegeven.
Uitvoer van turf.
Door den heer M. Ackermann vervener te Osdorp,
is naar Parijs verzonden eene wagonlading turf, 20,000
stuks, uit Osdorper-bovenpolder. Dit is voor zoover be
kend, de eerste commissie uit het buitenland, door eenig
vervener ontvangeD.
Twisk. Dat de verzending van geslacht vee van
hier naar Engeland nog al belangrijk is blijkt ook
daaruit dat alleen door den heer Couvert 8684 stuks
kalveren varkens en schapen geslacht zijn verzonden.
Sommige veehouders hebben reeds hunne dit voorjaar te
telen kalveren voor zeer goeden prijs voor dit doel ver
kocht De vraag wordt wel eens geuit of het ook wen-
sckelijk en mogelijk is met het oog op deze verzending
en die van kaas, aardappelen, uien, versche en ingemaakte
wroenten, aalbessen, nooten, ooft enz. enz. een geregelde
stoomvaart in 't leven te roepen vanaf onze drie Zuider
zeesteden op Engeland. Allicht werd het fokken van kui
kens, konijnen, de verzending van eieren, melk enz. hier
door ook bevorderd.
De ochtendmarkten aan het station Bovenkar-
spel zullen in het vervolg tweemaal per week, namelijk
Woensdag en Zaterdag gehouden worden.
Haarlem. De heer ds. A. D. Wempe predikant
bij de luthersche gemeente alhier, heeft bedankt voor het
beroep te Amsterdam.
Haarlemmermeer. Onder leiding van den heer
Lankelma uit Pnrmerend hebben op de hofstede van den
heer 't Hooft te Haarlemmermeer putboringen plaats ge
had ter verkrijging van lichtgas; de uitkomsten waren zeer
bevredigend uit de twee putten wordt thans zooveel
gas verkregendat de woning enz. door 12 vlammen
zeer goed wordt verlicht en zelfs nog gas voor verwar
ming wordt gebruikt.
Hensbroek. Tot onderwijzeres alhier is benoemd
mej. M. C. Raisig, Hoorn, die de benoeming heeft aange
nomen.
Op het kerkhof alhier is in het jaar 1897 slechts een
lijk begraven.
Oudorp. De bevolking bestond op 31 Dec. 1896
uit 420 m. en 431 vr., samen 851 personen. Vermeer
derd door geboorten met 23 en door vestiging met 67,
samen 90. Vermind rd door overlijden met 14 en door
vertrek met 89, samen 103. Verschil in minder 11 m. en
2 vr, zoodat de bevolking op 31 Dec. 1897 bestond uit
409 m.en 429 vr., totaal 838.
Benoemd tot hooldingeland van Waterland de
heer H. Eikeboom, te Ransdorp.
Het visschersdorp Volendam is sinds 1 Januari
met gas verlicht. Het gasgloeilicht in de straatlantaarns
en langs de havendijkeu voldoet uitstekend.
Warmcnliuizen. Aan het r kstelefoonkantoor
werden behandeld in December 63 telegrammen, gedu
rende het geheele jaar 677, terwijl 1897 stuks op de ge
heele lijn Petten Egmond werden opgenomen. Het aan
tal inlagen in de Rijkspostspaarbank bedroeg in December
29 en gedurende het geheele jaar 325. In December
werd ingelegd f 4290 en terugbetaald f 2940.
Hond- en klauwzeer.
Gedurende de maand December 1897 zjjn in de
