27 APRIL.
WOENSDAG
Stadsberiehten.
No. 50. Eerste Mad. Honderdste jaargang. 1898.
Zielkundig onderzoek en de toepassing
er van bij bet Onderwijs.
ALKMAARSCHE <11? HAM.
Prijs der gewone advertentlen
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. OOSTER
ZOON.
Deze Courant wordt O 1 n s d a g-, Honderd» g-
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80 franco door het
geheele rijk f 1.
3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Telefoonnummer3.
Zaterdagmiddag, den 23, werd op nitnoodiging van ds. O.
-»J. A, Boseh te Noordschermer eene bijeenkomst gehouden in
de Kleine Zaal van het lokaal .Harmonie", waarin de
heer M. Prijesmed. docts. te Utrecht, een voordracht
hield over bovenstaand onderwerp. Door een zestigtal
^personenbijna allen onderwijzers en leeraren was aan
»de nitnoodiging gevolg gegeven.
De heer Bosch opende de vergadering met een
-woord van welkom. Hij verheugde er zich overdat
•er zoovelen tegenwoordig warenwaarin hij een bewijs
■van belangstelling zag voor de zaak, die de aanwezigen
"te zamon bracht. Die belangstelling verdient zij ten
•volle, psychologie is een wetenschap, die niet lager staat
•dan zoölogie, botanie etc. Wat onze werkkring ook moge
lijn wanneer wij met den menseh te doen hebbenis
kennis van het menschelijk zieleleven bepaald noodig.
De belangstelling in deze wetenschap is steeds toegeno
men de psychologie is streng wetenschappelijk in de
laatste decenniën meer en meer op den voorgrond ge
treden, de uitkomsten van het zielkundig onderzoek zjjn
i n ruimer kring verspreid en onder bereik gebracht van
t lea die geroepen zijn mede te werken aan de bescha-
v ing van ons geslacht. Spr. hoopt, dat deze samenkomst
na \oeht leiden tot bevordering van de meer gezette studie
dt tr psychologieen gaf daarna het woord aan den
he «r Prijes.
Ds tijd van voordrachten- en lezingen, zoo begon spr.,
is voorbijwe zijn in het eind van Aprilbijna begin
vat i Meiwe weten dat deze maand geen inbreuk op
haa r rechten duldt. In de lente en den zomer toch houdt
de natuur zelf een voordrachten wij stervelingen die
ons vermeien in haar schoonwij luisteren daarnaar en
kom en tot het besefhoe zwak wij zijn tegenover deze
leem neesteres. Indien ik n heden eenige oogenblikken
van eene wandeling afhoud dan heb ik daarvoor dan
ook t <en bijzondere reden n.l. bet groote belang van het
onder werp, dat, zoover ik weet, nog nooit in Nederland
in de zen vorm is besproken. Dat onderwerp is .Ziel
kundig; onderzoek en de toepassing er van bij het
onderwijs." Misschien zal men al heel spoedig geneigd
zijn, om mg te verwjjten, dat ik na j met zaken bemoei,
waarvan, ik niet op de hoogte ben en mij toeroepen
.Schoenmaker, hon je bij je leest'', doch erkennende, dat
ik niet .over alle zaken van het onderwijs kan meespreken
is er voor mij toch een dringende aanleidingom te
spraken over deze nieuwe richting in de geneeskunde
die ook direct het onderwijs betreft. Afgezien van het
nieuwe, dat het zielkundig onderzoek ons leert, geeft het
voor de toekomst een zoo onafzienbaar veld van practische
toepassingen dat het noodig is daarop ,te wijzen.
Het onderwerp in 2 deelen splitsendevroeg spr. in
de eerste plaats: Wat verstaat men onder zielkundig
onderzoek Het is de eigenschap van den mensch die
bijna alle meneehen hebben de suggestabiliteit of vat
baarheid voor suggestie. Door enkele voorbeelden toonde
apr. aar wat daarmede werd bedoeld. Wanneer, zei hij,
een persoon voor mij op een stoel zitdan kan ik hem
iets laten nitvoeren dat oegenschjjnJijk tegan zijn wil
is. Wanneer ik hem dan zsg.doe de oogen dicht",
■en daarop laat volgen»nu kunt ge ze niet meer open
krjjgen", dan zal hij dat ook aiet kunnen wanneer ik
•een zekeren indruk op hem heb gemaakt. De persoon
komt dan onder een invloeddie sterker is dan zijn
gewone wilsinvloed. Wanneer ik nu verder ga sugge-
reerendan kan ik hem allerlei houdingen laten aan
nemen hij krijgt dan zooals we zouden kannen zeggen
een groote mate van buigzaamheid. Zoo kan men door
suggestie iemand een aardappel laten eten voor een peer,
water laten drinken en hem doen geloovendat het
champagne is ja zelfs kan men hem dan suggereeren
dat hij dronken is. Wanneer ik verder .een persoondie
in behandeling is, toespreek met de woorden: »nu valt
ge in slaap", dan krijgt hij werkelijk alle allures van
iemand die in slaap valten als hij dan door tegen-
suggestie weer .wakker" wordt, zal bij zelf meenen
geslapen te hebben. Merkwaardig is het ook, dat zij,
die onder den invloed der suggestie verkeerengeen
gevoel hebbenmen kan ze zelfs brandwonden toe
brengen zonder dat ze dat merken.
Ook kan men allerlei hallucinaties opwekken, dat is
iets laten zien, wat er niet is, men kan ze toornig doen
worden, gevoel van smart te voorschijn roepen, in het
kort alle gevoelens opwekken. Nog is het bekend, dat
men pijn, b.v. kiespijn, door suggestie kan doen verdwij
nen, terwijl men omgekeerd door suggestie het iemand
kan laten uitschreeuwen van pijn. Dat is alles heel aardig,
maar de vraag is, of er niet iets meer dan een aardig
heid achter schuilt, of er niet le een nienwe wetenschap
achter steekt en 2e of men die niet kan toepassen. Als
het waar is, dat men door suggestie b.v. iemands pijnen
kan verlichten, waarom zon men dat dan niet doen
De vraag doet zich echter voor, indien iemand weer
.wakker' wordt, komt dan de pijn niet terng en nu
is gebleken, dat het mogelijk is iemand zoodanig te sag
gereeren, dat is in vele gevallen gebleken, dat de pijn
in mindere hevigheid terugkeert, of met veel langere
tusschenpoozen. Ook is gebleken, dat iemand zoodanig
gesuggereerd kan worden, dat hij ook nadat hij .wakker"
is geworden, nog onder den invloed der suggestie ver
keert dit noemt men de zoogenaamde post-hypnotische
suggestie. Zoo kan men iemand suggereeren, dat hij 5
minuten na het ontwaken een glas water kan leegdrinken
't is dan moeilijk zoo iemand daarvan terug te houden,
bij zal een glas water zoeken, en zelfs een pretext be
denken, wanneer men vraagt, waarom hij het doet. Spr.
had zelf eens een jongen gesuggereerd, dat hij niet kon
ophouden met zijn handen over elkaar te draaien en ook
zelfs nadat hij .wakker" was, bleef hij er mee doorgaan,
zonder er iets van te weten, en hij hield niet op voor
dat een tegensuggestie had plaats gehad. De vraag is,
kunnen we van de suggestie geen nuttig gebruik maken
Het lijkt u misschien toe, dat de suggestie niets is, dan
wat wijsmakerij, doch dat is werkelijk niet het geval, er
gebeurt in dien toestand veel meer, er moet een ver
andering plaats hebben onder psychischen invloed, 't Is
zelfs gelukt een brandblaar te suggereeren bij een ge
voelig persoon waaruit dus blijktdat een psychische
invloed zelfs organische veranderingen teweeg kan brengen.
Merkwaardig is in dit opzicht de proef van dr. d'Elboeuf.
Hij verwekte bij een hoogst gevoelig persoon door sug
gestie twee brandblaren en suggereerde, dat de eene
pijnloos zou zijn en de ander het gewone verloop zou
hebben. Het bleek nu, dat de blaar zonder pijn tweemaal
zoo gauw genas als de andere. Nadat men dergelijke
feiten had geconstateerd, rees natuurlijk de vraag, in
hoeverre de psychische invloed ook op psychisch gebied
kon aangewend worden. De eerste wetenschap, die van
de feiten heeft gebruik gemaakt, is de geneeskunde, het
lag op haren weg zulks te doen. In de laatste dertig
jaren heeft men dan ook in Frankrijk, Duitschland,
Engeland en ook in ons land in de geneeskunde van de
suggestie gebruik gemaakt. De baanbreker voor deze
richting is geweest dr. Liébeanlt, een grijsaard, te Nancy,
die reeds 20.0ÜC patiënten heeft behandeld. Volgens een
statistiek van zijne hand is 98 pet. van de gezonde
menschen suggestiebei2 soorten van zieken zijn uitge
zonderd n.l. idioten en krankzinnigen. Liébeault heeft
door suggestie alle soorten var pijn en ziekten genezen,
als nerveuse aandoeningen, verstuiking, nenrastie, hypo
chondrie epilepsiest. Vitns-dans, misbruik van mor
phine, misbruik van sterken drank. Evenwel meene men
niet, dat suggestie een panacé is voor alle mogelijke
kwalen. Zoo kan men door haar geen tnbercnlose ge
nezen,, doch kan zij aangewend worden, om ook bij
de lijders aan deze ziekte het lijden te verzachten de
koorts te doen verminderen, de slapeloosheid weg te nemen
Uit verschillende statistieken gaat spr. vervolgens in het
kort nawat op het gebied der geneeskunde reeds is
bereikt., doch meer bepaald wenscht hij de aandacht te
vestigen op de resultaten die men op het gebied der
paedagogie of opvoedkunde heeft verkregen. Twaalf jaar
geleden werden de eerste gevallen van dien aard gepu
bliceerd door dr. Bérillon op het congres te Nancy en
van toen af rees de vraagof vele gebreken waartegen
ouders en onderwjsers niets konden doenniet door
suggestie konden worden verholpen. Tot zekere hoogte
past de onderwijzer reeds suggestie toe, naar sprekers
meening, evenais de geneesheer, want het is zeer de
vraag of in vele gevallen bij geneeskundige voorschriften
de suggestie niet meer doet dan het geneesmiddel. In
gelijken zin werkt ook de onderwijzer door elk woord
dat hij gebruist. Het verschil met de gewone toepassing
is alleen ditdat de onderwijzer er geen methodisch
gebruik van maakt.
Als nu eens kan worden aangetoond, dat bij methodische
toepassing verschillende gevallen tot hun recht komen en
werkelijk vele gebreken kunnen worden verholpen zou
het de vraag zijn of we niet verplicht zijn er gebruik
van te maken. Dr. Bérillon nu heelt gemeend, naar
aanleiding van zijn eerste gepubliceerde feiten, ver
schillende experimenten op peadagogisch gebied te moeten
doen en heeftin overleg met vele onderwijzersver
schillende gevallen behandeld. Dat onderzoek heeft hij
in 2 gedeelten gesplitst, waarvan het eene gedeelte was
de zoogenaamde clinische peadagogie en het andere zich
meer bepaalde tot het tegengaan van ziekelijke afwijkingen.
Van verschillende beroemde geneeskundigen kreeg hij de
medewerkingo. a. van NordanBanheim en anderen.
In 1887 werd door Dr. Bérillon het zielkundig onderzoek
gepubliceerd van kindereniijdetide aan kleptomanie
liegen en andere karakterstoornissen, sexueele afwijkingen,
nagelbijten, bangheid, droomen, snoepzncht, en het bleek
dat hij de verschillende gevallen met zooveel succes had
behandeld, dat in 1888 op het congres werd aangenomen,
dat deze feiten de grondslag moeten zijn voor eene nieuwe
wetenschap. Van de conclusie van dit congres werd
mededeeling gedaan aan den Franschen minister van
onderwjjs en dien van binnenl. zaken. Een tweede mede
deeling van het congres betrof de zuiver peadagogische
kwestiehet was de vraag, of men in staat zon zijn om
b.v. het geheugen van een kind te verbeteren. Opper
vlakkig zou men zeggendat ieder mensch een zeker
bevattingsvermogen mee krijgt en verder kan men niet
gaanin hoeverre de suggestie nu kan helpen, kan men
niet met juistheid zeggenwe moeten daartoe de resul
taten van het onderzoek afwachten. Dr. Bérillon heeft
in een belangrijk werkje zijne denkbeelden daaromtrent
ontwikkeld. De vraag is ook gedaan, ot het noodig is,
dat men de kinderen in een slapen den toestand brengt.
Dr. Gibert uit Havre heeft met bewijzen gestaafd dat
men ook in wakenden toestand een volkomen succes kan
verkrijgen. Verder leert de statistiek dat van de 10
kinderen tusschen 6 en löjarigen leeftijd, 8 geschikt zijn
om ze onder den invloed te doen komen; de grens schijnt
ongeveer den 4jarigen leeftijd te zijn. Nog is het gebleken,
dat tegen veler meening in de vatbaarheid grooter is
naarmate het kind gezonder is.
Door enkele voorbeelden door Dr. Bérillon genoemd,
werd door spreker uitvoerig geschetst tot welk resultaat
men kan komen.
Zoo werd een kind volkomen genezen van de gewoonte
om de handen in den moDd te steken reeds na de eerste
behandeling was verbetering merkbaar, en toch had men
te doen met een kind, dat erfelijk belast was de vader
was een alcoholicus, de moeder had andere gebreken en
ook de grootvader was aan den drank verslaafd.
Merkwaardige gevallen werden ook medegedeeld van
kinderen met nachtelijke vrees en kleptomanie behept.
Vooral het laatste geval was belangrijk. Dr. Bérillon
ging daarbj zuiver peadagogisch te werk en wist den
löjarigen jongen zoover te brengen, dat hij niet alleen
het gebrek atwende, doch ook een der beste leerlingen
van de school werd. Een kind van 772 jaar werd door
hem behandeld wegens bangheid. In de kliniek gebracht
werd het zoodanig door de andere slapende kinderen
geïnfluenceerd, dat het ook in slaap viel, het werd in
dien toestand gesuggereerd en eenige dagen later was
zjn vrees verdwenen, wat door het kind zelf werd op
gemerkt, toch was ook dit kind niet van een gezonde
familie, zijn zuster leed o.a. aan St. Vitns-dans. Jammer,
dat Bérillon niet geeft een statistiek van de zuiver pea
dagogische behandelingen, dan zouden-we kunnen zien
in hoeverre het mogeljk is, slechte, luie, onoplettende
kinderen te beuandelen. Toch zjn verschillende gevallen
bekend, bv. dat kinderen door suggestie in staat waren
na eene lezing een bladzijde uit het hoofd weer te
geven, en uit eigen ervaring deelde spr. mede, hoe hj
door suggestie bij iemand dingen, die vergeten waren,
in het geheugen terugriep. Belangrjk achtte hj ook de
behandeling van een leerling dei H.B.S. met 3jangen
cursns, "die, Ijdende aan neuspolyp, door de wegneming
daarvan zjn geheugen voor een deel had verloren, en
van het vroeger geleerde veel was vergeten. Zjn rap
porten werden slecht, hj sliep onrustig enz. Na behan
deling door den heer Brack met spr. in de verga
dering aanwezig gedurende 10 zittingen in den tijd
van 14 dagen, was reeds merkbaar beterschap ingetreden;
bet geheugen van den knaap Is weer geheel normaal
geworden. Of de verbetering bljvend zal zjn, is nog niet
te zeggen, daar de behandeling nog wordt voortgezet.
Daar de proefnemingen in Nederland nog niet vele
zjn kan spr. niet op meerdere resultaten op dit gebied
wjzen.
Het doel zjner voordracht acht hj echter al reeds
bereikt, wanneer hj de aanwezigen wat heeft te denken
gegeven. Aan het eind der vergadering is hj gaarne
bereid alle mogeljke inlichtingen te geven, of vragen te
beantwoorden. Een vraag, die allicht zal rijzen, nl. of
de onderwjzers zelf suggestionisten moeten zjn, wil spr.
al reeds beantwoorden. Zjn antwoord daarop is dit, dat
zoo iets van den onderwjzer met het oog op de uitge
breide studie, die er voor noodig is, onmogeljk zal zjn,
doch wat de onderwjzer kan doen is de gevallen aan-
wjzen, waarin behandeling door suggestie noodig is. Dat
is de practische kwestie. Wat het zuiver wetenschappeljk
gedeelte betreft, van het zielkundig onderzoek is nog
weinig bekend, 't Is waar, iedereen heeft al eens over
suggestie gehoord, doch het zielkundig onderzoek omvat
veel meer. Dierijk magnetisme, clairvoyance, gedachten-
lezen, al die dingen moeten nog nauwkenrig worden on
derzocht, ook het spiritisme, 't Is gemakkeljk zich er af
te maken, door te zeggen 't is alles bedrog, maar ne
gatie is geen middel om de zaak uit te maken. Spr.
zou daarom willen vragen: zjn er personen, die een on
derzoek willen meemaken Gaarne is h j bereid te Alk
maar een cursus op te richten voor zulk een onderzoek,
een cursus die ten deele theoretisch, in hoofdzaak prac-
tisch zal zjn.
t Is moeieljk thans verder op de zaak in te gaan.
Hj besluit daarom met er op te wjzen, hoe in Frankrjk
de zaak reeds veel meer belangstelling wekt dan in ons
land, hoe daar door Bérillon een inrichting is gesticht,
waar 365 doctoren college loopen en een uitgebreid on
derzoek naar alle mogeljke kinderziekten en gebreken
is ingesteld, hoe in Nederland daarentegen van offieieele
zjde nog niets wordt gedaan. Daarom moet het in ons
land van niet-officieele zjde komen, doch daarvoor is
noodig steun van allen. Ten slotte deelt spr. nog mede,
dat het tjdschrift »Psyche" 2 maal per maand zal ver-
sch jnen en de abonnementsprjs f 3 per jaar bedraagt.
Na de pauze maakt de heer Melchers vau Zuidschar-
woude de opmerking dat volgens de meening van den
heer P r j e s door suggestie het bevattingsvermogen zou
kunnen worden vergroot, zoodat feiteljk de natuur boven
haar kracht zou gaan. Hj vraagt verder of het door
suggestie mogeljk is erfelijk belaste kinderen te helpen
en heeft daarbij vooral het oog op kinderen van dronk
aards terwjl hj ten slotte opmerktdat in zeker
opzicht naar zijne meening de indruk van het woord