II onderdste jaargang. 1898. ZONDAG 22 MEI. 17asco di Gama. Buitenland. NO. 60. Eerste blad. ALK1NAAKSCHE (OlltAYÏ. Deza Courant wordt B 1 n s d a g-, Donderdag en Katerdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden voor Alkmaar f 9,89 franco door het geheele rijk t 1. 3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets. Telefoonnummer3. Prijs der gewone ad vertent ien Per regel f 9,15. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COSTER ZOON. Portugal heeft zijn heldentijdvak en gouden eeuw ge had zoo goed als eenig ander volk. Het is een korte maai schoone tijd geweest ingeleid door een vorst, die den veelzeggenden naam van navigator (de zeeman; dioegeen bloeitijd van zeevaart en ontdekkingstochten, van vestigingenveroveringen en oorlogen in andere werelddeelenvan handel en rijkdom. Veel werd ge wonnen maar het bezit was van korten duur. Ont dekkers en veroveraars waren de Portugeezen maar een koloniale mogendheid zijn zij niet geworden in het be- heeren behouden en bevestigen van het verkregene schoten zij te kort. Andere volken, Nederlanders en Engelschen hebben hen verdrongen begunstigd door de veiovering van Portugal door de Spanjaarden, waardoor ook de door de Portugeezen gestichte koloniën in het ongunstig oorlogslot van Spanje deelden. In den loop der 15de eeuw ontdekten de Portugeezen 1 orto Santo en Madera en zeilden zij al verder langs de Atrikaansche kust, niet afgeschrikt door de vreeselijke verhalen van al de verschrikkingen die don overmoedi- gen mensch op deze wateren wachtten. De kust van Guinea werd bereiktSt. George della Mina gesticht de linie gepasseerd en eindelijk had Bartholomeus Diaz de gevreesde Stormkaap gezien door Portugals Koning aanstonds tot Cabo de bona esperanza Kaap van Goede Hoop) herdoopt. Kaap de Goede Hoop, want in de hoop van langs dezen weg Indie te bereiken werden inzonderheid deze tochten ondernomen. Naar Indie, het rijke Indië, het land van belofte, hoopten de Hollanders den weg te vinden langs Nova Zembla door de IJszee Indië meende Columbus bereikt te hebben, toen hij in Ameiika landdenaar Indië zochten de Portugeezen den weg langs Afrika's zuidpunt. Vasco di Gama heeft hem gevonden. 't Was geen gemakkelijke reis, die men had te onder nemen. Men zeilde uit onbekendheid met het vaarwater zoo dicht mogelijk langs de kust van Guinea, waar het volgens een beschrijving van onzen Jan Huyghen van Linschoten een eeuw later verschenen, ^ongemeen voel dondert en blixemt, en waar vlagen van wint met haes- tichheyt overkomen en passeeren, en soo sterk vallen, dat men telken reis de seylen moet strijken en de groote rae halvermastsoms geheel neder, dikwijls 10 of 12 maal op een dag. Hier is" aldus gaat hij voort »ook on verdragelij ke hitte en al 't water, dat op het schip is, wordt er zoo, dat men de neus moet toehonden als men drinct. Hoe men dichter bij 't land komt, hoe meer dat het regent, en soms zijn er stilten, zoodat al te mets de schepen wel een paar maanden moeten liggen eer ze door de linie zijn.' De manschappen werden door het scorbiet (de scheurbuik) soms zoo hevig gekweld, dat er niet één in staat was aan het roer te gaan, en men voor een paar maanden aan wal ging, om wat op zijn ver haal te komen. Zelfs destijds scheen het nog regel, dat er van de 400 schepelingen, gemiddeld 60 op de heen-en terugreis stierven. Van de omstreeks 160 man die met Vasco di Gama den 8sten Juni 1497 de haven van Lis sabon uitzeildenkeerden er niet meer dan 55 behouden terug. Zoo is het te begrijpen datom het scheepsvolk voltallig te maken ook tien ter dood veroordeelden voor de reis werden aangewezen. Destijds ging het niet anders. Een eeuw later, de eerste reis van onzen Houtman naar Indië, die 446 dagen duurde, kwamen er van de vier schepen na 2',^ jaar slechts drie in het vaderland terug, met een verlies van twee derden van de manschap, waar toe ook behoorden »eenige brooddronken kinderen die donders op deze reis gestuurt hadden om getemt te worden ofuit te blijven." Met storm eu tegenwind had Vasco di Gama te kam pen, met de vijandelijke gezindheid van de Mooren van Afrika s oostkustmet de moedeloosheid en den onwil van het scheepsvolk doch hij kwam ai le tegenspoeden en gevaren te boven door zyn nooit verflauwenden moed, zijn nooit weifelend vertrouwen en zijn verstandig be leid, maar ook door zijn eigen voorbeeld door dag en nacht ook bij het zwaarste werk zelf de handen uit te steken. Vier honderd jaar geleden 20 Mei 1498, landde hij in Indië te Calicoet aan de kust van Malabar. De groote taak was volbracht de lang gezochte zeeweg naar Indië gevonden. Hij verdiende het dat een dichter als de Camoëns zijn tocht in de Lusiade bezong. Calicoet, waar de Portugees in Indië het eerst voet aan wal zette, thans een tamelijk vervallen plaats in Engelsch-Indië met een bevolking van omstreeks 25.000 inwoners, was destijds de hoofdstad van een machtig rijk. Zij gaf den naam (calicot) aan het drukkatoen. De handel van de geheele Oostkust van Afrika, van Arabië, de Perzische golf en Voor-Iudië vond er in die dagen zijn middelpunt, di Gama slaagde er in de aanvankelijk vijandige gezindheid tegen de Portugeezen te overwinnen en het vertrouwen van den machtigen vorst te verwerven. In September 1499 kwam hij in de haven van Lissabon terug. De uitzending van een eskader onder den admi raal Cabral, die, op de heenreis een meer westelijken koers houdende, als bij toeval in Zuid-Amerika Brazilië ontdekte, mocht in Oost-Indië niet slagen. Te Calicoet werden zelfs 40 achtergebleven Portugeezen vermoord di Gama verliet daarom in 1502 opnieuw Lissabon met een nieuw eskader van 20 schepen, dwong den vorst van Calicoet, na vernietiging van zijn vloot en beschieting van zijn hoofdstad, tot den vrede en tot schadevergoe ding, sloot voordeelige tractaten met verschillende andere inlandsche vorsten, en kwam reeds in December van het volgende jaar met 13 rijk beladen schepen in Portugal terug. ijf Portugeesche Onderkoningen hebben daarna over de bezittingen in Oost-Indië geregeerd, van wie d'Ameida en d'Albuquerque er een uitbreiding aan gaven, die zich over Goa, Malakka, Ceylon, de Molukken, Orinuz en Aden tot aan China en Japan uitstrekte. Latere tegenspoed deed opnieuw het oog vallen op Vasco di Gamadie intusschen ruim 20 jaren in eer en aanzien in zijn vaderland had geleefd. In 1524 ging hij nogmaals thans als Onderkoning, naar In dië, doch stieri er reeds in December van hetzelfde jaar op 55jarigen leeftijd. Men roemt niet alleen zijn beleid, zijn moed en zijn vastberadenheid, maar ook zijn recht vaardigheid en trouw. In de geschiedenis, niet alleen van Portugal, maar van Europa staat zijn naam bekend als van den man die het eerst den door zoo velen lang gezochten zeeweg naar Indië vond. Zijn nagedachtenis wordt thans te Lissabon gehuldigd door alle zeevarende natiën. Ook het Nederlandsche pantserschip Evertsen bracht er afgevaardigden uit ons vaderland met een lauwerkrans voor zijn graf. Portugal mag fier zijn op dezen zoon, maar de nationale feesten kunnen nauwelijks zonder weemoed worden gevierd. Vasco di Gama vond den weg waarlangs Lissabon een maal een stapelplaats werd van den handel, en de Por tugeesche bezittingen zich uitbreidden langs de west- en de oostkust van Afrika, over den Arabischen zeeboezem en den Indischen archipel tot in het verre Oosten. Van een en ander is slechts een schaduw overgebleven en als één der rijke erfgenamen van die bezittingen staat ook Nederland daar, dat in Indië zoo menigen kamp met de Portugeezen heeft gestreden, op zoo menig punt de mededinger was die hen verdrong. Onze eerste zee vaarders naar Indië hebben bij hen ter schole gegaan. Houtman heelt lang te Lissabon verkeerd. Bor ver haalt zelfs, dat hij er met alle neerstigheid giften schonk aan degenen die in Indie waren geweest, om iet van de Vaart en de Koopmanschap te vernemen." Er was te Lissabon een geheele Nederlandsche Kolonie, en Neder landers stonden op vele plaatsen van het vaste land van Indie in dienst der Portugeezen. Linschoten deed aan boord van een Portugeesch schip een reis naar Indie, en gaf, na een afwezigheid van 13 jaren in het vaderland teruggekeerd, van die reis een beschrijving uit, waarvan het tweede deel Reys-geschrift van de navigatiën der Portugaloysers in Oriënten een opgave bevat van »al de verschillende coursen en vaarwaters naar en in die streken geobserveert en opgeteekent van de piloten en 's Konings stuurlieden, uit de Portugaalsche en Spaansche tale in de Nederlandsche overgezet door Jan Huyghen van Linschoten." Zoo iemand, dan waren Nederlanders geroepen hulde te brengen aan de nagedachtenis van Vasco di Gama. BJKdBIiAJIB. Donderdagmorgen om 5 uur is Glad stone zacht en kalm overleden. Ofschoon zijn dood lam* voorzien en voor den lijder zeiven door ieder gewenscht werd, is de indruk, dien de doodstijding in alle kringen en standen maakt, machtig en aangrijpend. Algemeen wordt het overlijden van Gladstone be schouwd als een nationaal verlies. Alle bladen verschenen in rouwrand en bevatten necrologiën, met vele bijzonder heden en illustraties. De openbare meening vraagt ter aardebestelling in de Westminster Abbey op de openbare gebouwen waait de vlag halfstok, ook van vele particuliere gebouwen. De Koningin, de prins van Wales en de koninklijke familie zonden aan mevrouw de weduwe Gladstone har telijke en roerende brieven van rouwbeklag. In het Lagerhuis zeide de minister Balfour, den 19, dat allen voorzeker zouden instemmen met het voorstel ter eere der nagedachtenis van Gladstone, wiens lange en schitterende loopbaan werd afgesloten, de zitting op te heffen. Hij kondigde het voornemen aan, het voorstel te zullen doen, om den overledene op 's lands kosten in de West minster Abbey te doen ter aarde bestellen en een monu ment in die kerk te doen oprichten, als blijk van erken ning van de groote en belangrijke diensten door den overledene aan den lande bewezen. Sir William Harcourt vereenigde zich hiermedede zitting werd daarna, ten teeken van rouw, opgeheven. De Westminster Gaz." wijst erop, dat van Gladstone alle gemeenplaatsen, die men na iemands dood zoo dik wijls ten onrechte hoort gebruiken, waar zijn. Zijn ver lies is onherstelbaar. Hij was een hoege top tegen de lucht, zegt het blad, uitstekend boven het overige land schap. Nu is de bergtop verdwenen en zien wij de lagere bergen in een geheel ander perspectief. De meest inhet oogvallende wegwijzer is verdwenen en wij moeten ons naar nieuwe gaan richten. Gladstone heeft zijn langdurig en pijnlijk lijden gedra gen met de kracht en den moed die zijn karakter eigen waren. Toen hij nog bij kennis was, telde hij het leed van hen die achterbleven meer dan zijn eigen smart. De bewoners in den omtrek hielden hun medeburger hoog, verdrongen zich voor de bulletins die bijna ieder uur omtrent den toestand inlichting gaven. Nog den avond van woensdag werd de stervende herkozen als beschermheer van »Hawarden Institute," dat hij in Mei 1893 opende. Deze hulde gewordt zijn nagedachtenis en zijn nabestaanden. SI*AATJE. De kabinetscrisis te Madrid, is niet al leen uitgebroken, maar voor het oogenblik reeds weder geëindigd, Sagasta heeft in de eerste plaats zijn minis ters van marine en koloniën laten vallen, die door de omstandigheden zeer impopulair zijn geworden. Als mi nister van marine is opgetreden de admiraal Aunon, als minister van koloniën de bekende oud-minister Romero Giron. Van het oorlogs-teirein in den Atlantischen Oceaan komen gunstige berichten. Geheel onverwacht en tegen alle berekeningen van ad miraal Samson in, is het eskader van admiraal Cervera zonder slag of stoot te Santiago de Cuba binnengevallen m«twelk succes de Koningin-Regentes den admiraal on middellijk telegrafisch heeft doen gelukwenschen. Dat de geest der Spaansche troepen op Cuba door deze materi- eele en moreele versterking zeer veel verbeterd is, en de verwachtingen heel wat hooger gespannen zijn, spreekt van zelf. r Het moet gezegd, dat de Spanjaarden met hun vreemde manoeuvres, van de Kaap-Verdische eilanden naar Cuba, met naar Cuba, naar Cadix, naar Martinique naar de Oostkust van de Ver. Staten - en de geruchten daarover waarschijnlijk opzettelijk verspreidnogal aardig manoeuvreeren. De Amerikaansche vloot heeft tot nu toe, zeker ook door de onzekerheid waarin de bevelheb- bers verkeerden over de plaats waar de vijandelijke es kaders zich bevinden - en dan ook door de weinige vrijheid hun gelaten door het departement van marine te Washington - niet veel uitgericht. Op Cuba zijn de Spanjaarden blijkbaar waakzaam en houden zich goed niettegenstaande zij, volgens de berichten, hun geschut erbarmelijk slecht bedienen. De pogingen tot landing op Cuba zijn den Amerika nen tot nu toe niet best gelukt. Ook zijn de kabels blijkens de telegrammen over de aankomst van het Spaan sche eskader voor Santiago de Cuba nog niet alle door gesneden, wat de Amerikanen voornemens zijn te doen. VEREEATIEDE STATEA. Blijkens telegrammen uit Montreal (Canada) passeerden 9 oorlogschepen die naar men veronderstelt Spaansche sehepen zijn, Donder dag de kust van Nieuw-Schotland. Dit bericht schijnt bevestigd te worden door een particulier telegram vol gens hetwelk Spaansche kolenschepen bij St. Pierre en Miquelon zijn aangekomen, van Cadix komende. Men gelooft, dat deze oorlogsschepen de Amerikaan sche steden en havens aan de kust van den Atlantischen Oceaan zullen aanvallen. Het departement van marine te Washington heeft van deze feiten bericht ontvangen. Laatste Berichten. HAVANA, 20 Mei. Het eskader van admiraal Cervera ontmoette geen enkel vijandelijk schip en had geen enkel ongeluk te betreuren. Aan boord heerscht goede discipline en men is nu vol geestdrift. De Amerikaansche schepen trokken terug bij de nade ring van het Spaansche eskader. Ook te Santiago heerscht groote geestdrift. Een groote menigte liep naar de kaden en juichte de Spaansche zeelieden toe.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1898 | | pagina 1