II
onderdste jaargang.
1898.
ZONDAG
22 MEI.
17asco di Gama.
Buitenland.
NO. 60. Eerste blad.
ALK1NAAKSCHE (OlltAYÏ.
Deza Courant wordt B 1 n s d a g-, Donderdag
en Katerdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 9,89 franco door het
geheele rijk t 1.
3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Telefoonnummer3.
Prijs der gewone ad vertent ien
Per regel f 9,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COSTER
ZOON.
Portugal heeft zijn heldentijdvak en gouden eeuw ge
had zoo goed als eenig ander volk. Het is een korte
maai schoone tijd geweest ingeleid door een vorst, die
den veelzeggenden naam van navigator (de zeeman;
dioegeen bloeitijd van zeevaart en ontdekkingstochten,
van vestigingenveroveringen en oorlogen in andere
werelddeelenvan handel en rijkdom. Veel werd ge
wonnen maar het bezit was van korten duur. Ont
dekkers en veroveraars waren de Portugeezen maar een
koloniale mogendheid zijn zij niet geworden in het be-
heeren behouden en bevestigen van het verkregene
schoten zij te kort. Andere volken, Nederlanders en
Engelschen hebben hen verdrongen begunstigd door de
veiovering van Portugal door de Spanjaarden, waardoor
ook de door de Portugeezen gestichte koloniën in het
ongunstig oorlogslot van Spanje deelden.
In den loop der 15de eeuw ontdekten de Portugeezen
1 orto Santo en Madera en zeilden zij al verder langs
de Atrikaansche kust, niet afgeschrikt door de vreeselijke
verhalen van al de verschrikkingen die don overmoedi-
gen mensch op deze wateren wachtten. De kust van
Guinea werd bereiktSt. George della Mina gesticht
de linie gepasseerd en eindelijk had Bartholomeus Diaz
de gevreesde Stormkaap gezien door Portugals Koning
aanstonds tot Cabo de bona esperanza Kaap van Goede
Hoop) herdoopt. Kaap de Goede Hoop, want in de
hoop van langs dezen weg Indie te bereiken werden
inzonderheid deze tochten ondernomen. Naar Indie, het
rijke Indië, het land van belofte, hoopten de Hollanders
den weg te vinden langs Nova Zembla door de IJszee
Indië meende Columbus bereikt te hebben, toen hij in
Ameiika landdenaar Indië zochten de Portugeezen den
weg langs Afrika's zuidpunt. Vasco di Gama heeft hem
gevonden.
't Was geen gemakkelijke reis, die men had te onder
nemen. Men zeilde uit onbekendheid met het vaarwater
zoo dicht mogelijk langs de kust van Guinea, waar het
volgens een beschrijving van onzen Jan Huyghen van
Linschoten een eeuw later verschenen, ^ongemeen voel
dondert en blixemt, en waar vlagen van wint met haes-
tichheyt overkomen en passeeren, en soo sterk vallen,
dat men telken reis de seylen moet strijken en de groote
rae halvermastsoms geheel neder, dikwijls 10 of 12
maal op een dag. Hier is" aldus gaat hij voort
»ook on verdragelij ke hitte en al 't water, dat op het
schip is, wordt er zoo, dat men de neus moet toehonden
als men drinct. Hoe men dichter bij 't land komt, hoe
meer dat het regent, en soms zijn er stilten, zoodat al
te mets de schepen wel een paar maanden moeten liggen
eer ze door de linie zijn.' De manschappen werden door het
scorbiet (de scheurbuik) soms zoo hevig gekweld, dat er
niet één in staat was aan het roer te gaan, en men voor
een paar maanden aan wal ging, om wat op zijn ver
haal te komen. Zelfs destijds scheen het nog regel, dat
er van de 400 schepelingen, gemiddeld 60 op de heen-en
terugreis stierven. Van de omstreeks 160 man die met
Vasco di Gama den 8sten Juni 1497 de haven van Lis
sabon uitzeildenkeerden er niet meer dan 55 behouden
terug. Zoo is het te begrijpen datom het scheepsvolk
voltallig te maken ook tien ter dood veroordeelden voor
de reis werden aangewezen. Destijds ging het niet anders.
Een eeuw later, de eerste reis van onzen Houtman naar
Indië, die 446 dagen duurde, kwamen er van de vier
schepen na 2',^ jaar slechts drie in het vaderland terug,
met een verlies van twee derden van de manschap, waar
toe ook behoorden »eenige brooddronken kinderen die
donders op deze reis gestuurt hadden om getemt te
worden ofuit te blijven."
Met storm eu tegenwind had Vasco di Gama te kam
pen, met de vijandelijke gezindheid van de Mooren van
Afrika s oostkustmet de moedeloosheid en den onwil
van het scheepsvolk doch hij kwam ai le tegenspoeden
en gevaren te boven door zyn nooit verflauwenden moed,
zijn nooit weifelend vertrouwen en zijn verstandig be
leid, maar ook door zijn eigen voorbeeld door dag en
nacht ook bij het zwaarste werk zelf de handen uit te
steken. Vier honderd jaar geleden 20 Mei 1498, landde
hij in Indië te Calicoet aan de kust van Malabar. De
groote taak was volbracht de lang gezochte zeeweg naar
Indië gevonden. Hij verdiende het dat een dichter als
de Camoëns zijn tocht in de Lusiade bezong.
Calicoet, waar de Portugees in Indië het eerst voet
aan wal zette, thans een tamelijk vervallen plaats in
Engelsch-Indië met een bevolking van omstreeks 25.000
inwoners, was destijds de hoofdstad van een machtig
rijk. Zij gaf den naam (calicot) aan het drukkatoen. De
handel van de geheele Oostkust van Afrika, van Arabië,
de Perzische golf en Voor-Iudië vond er in die dagen
zijn middelpunt, di Gama slaagde er in de aanvankelijk
vijandige gezindheid tegen de Portugeezen te overwinnen
en het vertrouwen van den machtigen vorst te verwerven.
In September 1499 kwam hij in de haven van Lissabon
terug. De uitzending van een eskader onder den admi
raal Cabral, die, op de heenreis een meer westelijken
koers houdende, als bij toeval in Zuid-Amerika Brazilië
ontdekte, mocht in Oost-Indië niet slagen. Te Calicoet
werden zelfs 40 achtergebleven Portugeezen vermoord
di Gama verliet daarom in 1502 opnieuw Lissabon met
een nieuw eskader van 20 schepen, dwong den vorst van
Calicoet, na vernietiging van zijn vloot en beschieting
van zijn hoofdstad, tot den vrede en tot schadevergoe
ding, sloot voordeelige tractaten met verschillende andere
inlandsche vorsten, en kwam reeds in December van het
volgende jaar met 13 rijk beladen schepen in Portugal
terug. ijf Portugeesche Onderkoningen hebben daarna
over de bezittingen in Oost-Indië geregeerd, van wie
d'Ameida en d'Albuquerque er een uitbreiding aan gaven,
die zich over Goa, Malakka, Ceylon, de Molukken, Orinuz
en Aden tot aan China en Japan uitstrekte. Latere
tegenspoed deed opnieuw het oog vallen op Vasco di
Gamadie intusschen ruim 20 jaren in eer en
aanzien in zijn vaderland had geleefd. In 1524
ging hij nogmaals thans als Onderkoning, naar In
dië, doch stieri er reeds in December van hetzelfde jaar
op 55jarigen leeftijd. Men roemt niet alleen zijn beleid,
zijn moed en zijn vastberadenheid, maar ook zijn recht
vaardigheid en trouw. In de geschiedenis, niet alleen
van Portugal, maar van Europa staat zijn naam bekend
als van den man die het eerst den door zoo velen lang
gezochten zeeweg naar Indië vond.
Zijn nagedachtenis wordt thans te Lissabon gehuldigd
door alle zeevarende natiën. Ook het Nederlandsche
pantserschip Evertsen bracht er afgevaardigden uit ons
vaderland met een lauwerkrans voor zijn graf. Portugal
mag fier zijn op dezen zoon, maar de nationale feesten
kunnen nauwelijks zonder weemoed worden gevierd.
Vasco di Gama vond den weg waarlangs Lissabon een
maal een stapelplaats werd van den handel, en de Por
tugeesche bezittingen zich uitbreidden langs de west- en
de oostkust van Afrika, over den Arabischen zeeboezem
en den Indischen archipel tot in het verre Oosten. Van
een en ander is slechts een schaduw overgebleven en
als één der rijke erfgenamen van die bezittingen staat
ook Nederland daar, dat in Indië zoo menigen kamp
met de Portugeezen heeft gestreden, op zoo menig punt
de mededinger was die hen verdrong. Onze eerste zee
vaarders naar Indië hebben bij hen ter schole gegaan.
Houtman heelt lang te Lissabon verkeerd. Bor ver
haalt zelfs, dat hij er met alle neerstigheid giften schonk
aan degenen die in Indie waren geweest, om iet van de
Vaart en de Koopmanschap te vernemen." Er was te
Lissabon een geheele Nederlandsche Kolonie, en Neder
landers stonden op vele plaatsen van het vaste land van
Indie in dienst der Portugeezen. Linschoten deed aan
boord van een Portugeesch schip een reis naar Indie, en
gaf, na een afwezigheid van 13 jaren in het vaderland
teruggekeerd, van die reis een beschrijving uit, waarvan
het tweede deel Reys-geschrift van de navigatiën der
Portugaloysers in Oriënten een opgave bevat van »al de
verschillende coursen en vaarwaters naar en in die
streken geobserveert en opgeteekent van de piloten en
's Konings stuurlieden, uit de Portugaalsche en Spaansche
tale in de Nederlandsche overgezet door Jan Huyghen
van Linschoten."
Zoo iemand, dan waren Nederlanders geroepen hulde
te brengen aan de nagedachtenis van Vasco di Gama.
BJKdBIiAJIB. Donderdagmorgen om 5 uur is Glad
stone zacht en kalm overleden. Ofschoon zijn dood lam*
voorzien en voor den lijder zeiven door ieder gewenscht
werd, is de indruk, dien de doodstijding in alle kringen
en standen maakt, machtig en aangrijpend.
Algemeen wordt het overlijden van Gladstone be
schouwd als een nationaal verlies. Alle bladen verschenen
in rouwrand en bevatten necrologiën, met vele bijzonder
heden en illustraties.
De openbare meening vraagt ter aardebestelling in de
Westminster Abbey op de openbare gebouwen waait de
vlag halfstok, ook van vele particuliere gebouwen.
De Koningin, de prins van Wales en de koninklijke
familie zonden aan mevrouw de weduwe Gladstone har
telijke en roerende brieven van rouwbeklag.
In het Lagerhuis zeide de minister Balfour, den 19,
dat allen voorzeker zouden instemmen met het voorstel
ter eere der nagedachtenis van Gladstone, wiens lange
en schitterende loopbaan werd afgesloten, de zitting op
te heffen.
Hij kondigde het voornemen aan, het voorstel te zullen
doen, om den overledene op 's lands kosten in de West
minster Abbey te doen ter aarde bestellen en een monu
ment in die kerk te doen oprichten, als blijk van erken
ning van de groote en belangrijke diensten door den
overledene aan den lande bewezen.
Sir William Harcourt vereenigde zich hiermedede
zitting werd daarna, ten teeken van rouw, opgeheven.
De Westminster Gaz." wijst erop, dat van Gladstone
alle gemeenplaatsen, die men na iemands dood zoo dik
wijls ten onrechte hoort gebruiken, waar zijn. Zijn ver
lies is onherstelbaar. Hij was een hoege top tegen de
lucht, zegt het blad, uitstekend boven het overige land
schap. Nu is de bergtop verdwenen en zien wij de lagere
bergen in een geheel ander perspectief. De meest inhet
oogvallende wegwijzer is verdwenen en wij moeten ons
naar nieuwe gaan richten.
Gladstone heeft zijn langdurig en pijnlijk lijden gedra
gen met de kracht en den moed die zijn karakter eigen
waren. Toen hij nog bij kennis was, telde hij het leed
van hen die achterbleven meer dan zijn eigen smart.
De bewoners in den omtrek hielden hun medeburger
hoog, verdrongen zich voor de bulletins die bijna ieder
uur omtrent den toestand inlichting gaven. Nog den
avond van woensdag werd de stervende herkozen als
beschermheer van »Hawarden Institute," dat hij in Mei
1893 opende. Deze hulde gewordt zijn nagedachtenis en
zijn nabestaanden.
SI*AATJE. De kabinetscrisis te Madrid, is niet al
leen uitgebroken, maar voor het oogenblik reeds weder
geëindigd, Sagasta heeft in de eerste plaats zijn minis
ters van marine en koloniën laten vallen, die door de
omstandigheden zeer impopulair zijn geworden. Als mi
nister van marine is opgetreden de admiraal Aunon, als
minister van koloniën de bekende oud-minister Romero
Giron.
Van het oorlogs-teirein in den Atlantischen Oceaan
komen gunstige berichten.
Geheel onverwacht en tegen alle berekeningen van ad
miraal Samson in, is het eskader van admiraal Cervera
zonder slag of stoot te Santiago de Cuba binnengevallen
m«twelk succes de Koningin-Regentes den admiraal on
middellijk telegrafisch heeft doen gelukwenschen. Dat de
geest der Spaansche troepen op Cuba door deze materi-
eele en moreele versterking zeer veel verbeterd is, en de
verwachtingen heel wat hooger gespannen zijn, spreekt
van zelf. r
Het moet gezegd, dat de Spanjaarden met hun vreemde
manoeuvres, van de Kaap-Verdische eilanden naar
Cuba, met naar Cuba, naar Cadix, naar Martinique naar
de Oostkust van de Ver. Staten - en de geruchten
daarover waarschijnlijk opzettelijk verspreidnogal aardig
manoeuvreeren. De Amerikaansche vloot heeft tot nu
toe, zeker ook door de onzekerheid waarin de bevelheb-
bers verkeerden over de plaats waar de vijandelijke es
kaders zich bevinden - en dan ook door de weinige
vrijheid hun gelaten door het departement van marine
te Washington - niet veel uitgericht. Op Cuba zijn
de Spanjaarden blijkbaar waakzaam en houden zich goed
niettegenstaande zij, volgens de berichten, hun geschut
erbarmelijk slecht bedienen.
De pogingen tot landing op Cuba zijn den Amerika
nen tot nu toe niet best gelukt. Ook zijn de kabels
blijkens de telegrammen over de aankomst van het Spaan
sche eskader voor Santiago de Cuba nog niet alle door
gesneden, wat de Amerikanen voornemens zijn te doen.
VEREEATIEDE STATEA. Blijkens telegrammen
uit Montreal (Canada) passeerden 9 oorlogschepen die
naar men veronderstelt Spaansche sehepen zijn, Donder
dag de kust van Nieuw-Schotland. Dit bericht schijnt
bevestigd te worden door een particulier telegram vol
gens hetwelk Spaansche kolenschepen bij St. Pierre en
Miquelon zijn aangekomen, van Cadix komende.
Men gelooft, dat deze oorlogsschepen de Amerikaan
sche steden en havens aan de kust van den Atlantischen
Oceaan zullen aanvallen.
Het departement van marine te Washington heeft van
deze feiten bericht ontvangen.
Laatste Berichten.
HAVANA, 20 Mei. Het eskader van admiraal Cervera
ontmoette geen enkel vijandelijk schip en had geen enkel
ongeluk te betreuren. Aan boord heerscht goede discipline
en men is nu vol geestdrift.
De Amerikaansche schepen trokken terug bij de nade
ring van het Spaansche eskader.
Ook te Santiago heerscht groote geestdrift. Een groote
menigte liep naar de kaden en juichte de Spaansche
zeelieden toe.