Nederland.
Stadsberichten.
5e Klasse, 14e lijst, 1 Jnni.
Ns. 1111, 1386, 6421, 14336, f 1000; no. 20985 f400
no. 17162 f200; ns. 2164, 3073, 4135, 6383, 6656;
9512, 12720 14192, 15129 en 15460 f 100.
Nr. 16286 f 5000 ns. 5733, 13264 en 16764 f 1000;
ns. 2745 en 19764 1 400; ns. 1585, 3357, 5305, 5401,
8291 en 16669 f 200; ns. 1451, 5848,7385,9228,9411,
12767, 14116, 16518, 17934, 18072, 19500, 19508 en
20028 f 100.
Wagennood.
Ter voorziening in het gebrek aan goederenwagons,
waardoor in het vorig jaar zooveel schade is veroorzaakt
zijn de Dnitsche iabrieken zoo drnk aan het werk dat
men berekent, dat van 1 Oct. 189798 20.000 wagons
znllen zijn afgeleverd. Ook een aantal locomotieven is
besteld. In de vorige week is te Essen een conferentie,
onder leiding van den spoorwegminister gehonden, waar
tal van besluiten zijn voorbereid tot voorkoming van
stremming in de volgende maanden, ook voor uitbreiding
van personeel, bouw van loodsen enz.
Verdwijning van Chicago en de
Niagara-waterval.
Na eenige eeuwen zullen Chicago en Detroit met
water bedekt zijn. Na 1000 jaren zal het water uit het
Michiganmeer vrij in de Mississippi vloeien. Na 3000
jaren is de Niagara-waterval droog, en vloeit door de St.
Laurensrivier alleen het water uit het Ontariomeer.
Aldus de bewering van twee geologen, de Amerikanen
J. W. Spencer en Gr. K. Gilbert.
De gronden voor hunne bewering putten zij hieruit,
dat de aard-oppervlakte in den omtrek der Canadasche
meren langzaam zinkt ongeveer één meter in 400 jaren
en dat in het noorden en oosten de bodem stijgt. De
verheffing des bodems bedraagt over een afstand van 1600
kilometer een halve meter per 400 jaar.
Buitengewone geasiclitsscherpte.
In het tijdschrift Janus, voor medische geschiede
nis en geographie. dat steeds zeer belangrijke bijdragen
bevat en ook in den vreemde hoe langer hoe meer naam
maakt, komt een verslag voor van dr. Pergens te Brus
sel, van een door hem ingesteld onderzoek naar de gezichts
functies van Congoleezen op de tentoonstelling. Het bleek
dat hun gezichtsscherpte veel grooter ;s dan die bij de
beschaafde volken. Eenmaal was zij 3.75 maal zoo groot
als de norm volgens Snellen.
Prof. Cohn uit Breslau heeft onlangs op een reis naar
Caïro en Opper-Egypte een dergelijk onderzoek ingesteld
en zijn uitkomsten waren nog merkwaardiger. Een
Bedouin van 18 jaar kon de figuren van Snellen, die
voor een normaal oog op een afstand van 6 meter dui
delijk zichtbaar moeten zijn, nog op 36 meter onder
scheiden, en later vond hij nog een jongen, die ze zelfs
op een afstand van 48 meter kon zien. Deze hadden dns
een gezichtsscherpte van 6 en van 8
De onderzoekingen van Cohn werden echter voor een
deel door het bijgeloof der inboorlingen verijdeld. Zij
hielden hem voor een toovenaar en alleen met de bekende
Arabische »bakschisch" waren zij eenigszins tot redeD te
brengen. Toen zij daarmee al te lastig werden, moest bij
door de politie worden ontzet, maar toen hij eindelijk in
zijn rijtuig bad kunnen vluchten, ontdekte hij weldra,
als een aardige bijdrage tot de Arabische zeden, dat de
agenten, die de menigte met, stokken uit elkaar hadden
gejaagd, behendig achter op het rijtuig geklommen waren,
om zelf hun bakscbisch te vragen (Handelsblad).
A T j E H
De correspondent van het »Hdbl." te Batavia seint
Benden hebben gepoogd op te breken de spoorbaan
nabij Indrapoeri. De trein werd beschoten nabij Samagani.
Van Kraton zijn 125 man met spoed derwaarts vertrokken.
Inhuldfglngsfeesten.
Naar gemeld wordt, zal de inhuldigingsplechtigheid
te Amsterdam worden bijgewoond door de prins en prinses
von Wied, den groot-bertog van Saksen-Weimar met
diens oudsten zoon en den groothertog van Luxemburg.
De hooge gasten zullen hun intrek nemen in het paleis
op den Dam.
Utrecht. Alhier heeft naar het »U. D.'' meldt
iemand die onbekend wenscht te blijven, f 2000 geschon
ken, ten bate van een nieuw orgel voor de kerk der Re-
monstrantsche Broederschap.
Volgens »Het Centrum" is er ernstig sprake van om
als opvolgster van prof. Halbertsma te benoemen tot
hoogleerares in de verloskunde en de leer der vrouwen
ziekten aan de Rijks-Universiteit te Utrecht mej. dr.
Cath. van Tusschenbroek. Minstens zal haar naam op de
voordracht prijken.
Den Haag. In het Hollandsche Spoorwegstation
is weder aan een heer een portefeuille met geld ontrold.
Oud-strijder.
Te Nieuwe Pekela is in den ouderdom van 87 jaren
overleden de oudstrijder M. Mellema.
Haring.
Te Maassluis is den 31 de eerste Hollandsche ha
ring aangekomen van den heer W. F. K. van Buren.In
afslag bracht de volle haring f 60 op, terwijl voor de
maatjes de prijs uiteenliep van f 39 tot f 27, naar ge
lang van de hoedanigheid.
Bij de reederij der firma M. Dirkzwager Gz. is telegra
fisch bericht ontvangen, dat de Quartet 35 ion en De
Ruijter 15 ton haring gevangen heeft, welke via Leith
zijn verzonden en waarschijnlijk Donderdag te Maassluis
verwacht kunnen worden. Luidens het bericht moet de
haring zeer malsch zijn.
Evenals het vorige jaar heeft de heer van Buren van
de eerste Hollandsche haring twee vaatjes gezonden aan
de Koninginnen, die thans nog te Schönfels in Zwitser
land vertoeven.
Te Heemstede is den Tweeden Pinksterdag op
de rails van de stoomtramlij n een onde vrouw ineenge
zakt, die van Kampen was komen loopen om haar zieken
zoon te 's-Gravenhage te bezoeken.
Door de omstanders werd haar het reisgeld voor den
nog af te leggen weg verschaft.
Aanvaring.
Op de Schelde, bij Antwerpen, is den 31 de kleine
stoomboot Medusa, van den gezondheidsdienst, in aanva
ring gekomen met bet stoomschip Don Juan en tengevolge
daarvan gezonken. Van de vijf personen aan boord zijn
drie, dr. Flahoul en twee matrozen, verdronken.
Te Venloo is het tienjarig zoontje van den werk
man Carlier, dat op de leuning van de hooge Maasbrug
was geklauterd, daar af gevallen en op den Maasoever
terecht gekomen. Hij kreeg een hevige hersenschudding
en is kort daarna aan de gevolgen bezwekeD.
Bevolking van Noord-Holland.
De bevolking dezër provincie is, volgens het over
zicht dat in de Staatscourant is opgenomen, in het vorig
jaar met 15,624 toegenomen of met l*/3 pCt.
Gaat men den loop na in de verschillende gemeenten
der provincie, dan ziet men, dat de bevolking in 2 juist
op gelijke hoogte is gebleven, in 56 is verminderd en in
75 is vooruitgegaan. In enkele gemeenten is de daling
zeer sterk geweest: in Ankeveen bijv. 6 pCt., in Petten,
St. Pancras, Graft en Wijdenes 4 pCt.. in Krommenie,
St. Maarten en Schagen omstreeks 3 pCt,
Het sterkst was de vermeerdering in Spaarndam, met
niet minder dan 10 pCt., in Zaandam en Bnssum ruim
6 pCt., in Hilversum 1, Velsen en Obdam ruim 5 pCt.,
in Heiloo, Koedijk, Watergraafsmeer, Weesp en Wormer
ruim 4 pCt.
Van de groote steden is Alkmaar bet meest vooruit
gegaan, met 2'/j pCt., Haarlem met ruim 2 pCt., Am
sterdam met 1.8, Helder met nog niet 0.8 pCt. In Haar
lem bestond de vermeerdering met 1278 voor ruim >/4
uit meer vestiging dan vertrek te Amsterdam was bet
overschot om die reden slechts '/s van de geheele sfijging.
Plnksterdrukte.
De Noordhollandsche Tramweg-Maatschappij ver
voerde met de beide Pinksterdagen 13,700 passagiers.
Benoemd bij kon. besluit tot inspecteur der re
gistratie en domeinen van de derde klasse in de 2e di
visie (standplaats Hoorn) de heer H. W. de Wilde, thans
ontvanger der registratie en domeinen te Hoorn.
Harlngcarspel. Voor de vacante betrekking van
onderwijzeres aan de openbare lagere school te Waarland
hebben zich thans vijf sollicitanten aangemeld.
Beverwijk. Gedurende de Pinksterdagen werden
met de Stoomtram »HaarlemAlkmaar" niet minder
dan 14871 reizigers vervoerd. Niettegenstaande de groote
drukte had de dienst zonder eenige vertraging plaats.
Persoonlijke dienstplicht.
De wijzigingen in het wetsontwerp betreffende den
persoonlijken dienstplicht vóór de zoogenaamde tweede
lezing aangebracht, waren van weinig beteekenis, en
gingen zonder discussie door. Daarop had terstond de
eindstemming plaats. De uitslag was dat het ontwerp
met 72 tegen 20 stemmen werd aangenomen.
Onder de 20 tegenstemmers zijn 19 katholieken. Bij
hen voegde zich de heer van Dedem, die in de vorige
week bij de stemming over art. 1 afwezig was. De heer
Schaepman stemde vóór, hetgeen echter volgens de toe
lichting bij den considerans gegeven, niet moet worden
toegeschreven aan sympathie voor den persoonlijken dienst
plicht, maar aan ingenomenheid met de uitbreiding der
vrijstellingen voor geestelijken enz.
Aan de honderd ontbraken acht leden.
Wanneer de Eerste Kamer zich met het voorstel ver-
eenigt en er bestaat geen reden daaraan te twijfelen
dan zal met 1 Sept. a.s. het rempla9antenstelsel ook
hier te lande tot de geschiedenis behooren.
Pinkstermeeting van den Bond van Neder-
landsche Onderwijzers.
Op Pinkstermaandag, 30 Mei, had in elke provin
cie van ons land eene openbare vergadering plaats, waar
de slechte positie van den plat.telandschen onderwijzer werd
besproken.
De onderwijzers uit Noordholland waren uitgenoodigd
zich te verzamelen in Gafé Suisse te Zaandam
des namiddags te 1 nnr. Als sprekers traden daar op de
heeren Mr. H. Ph. de Kanter, J. D. C. de Vries, onder
wijzer te Oostzaan en J. Porte, onderwijzer te Winkel.
Nadat de Voorzitter der propaganda-commissiede heer
Engels, de vergadering had geopend, kreegde heerde Ban
ter hetwoord. Spreker zou hoofdzakelijk behandelen de oor
zaken van het Kwaad", d. i. van den slechten toestand,
de heer De Vries zou den toestand bespreken en illus-
treeren terwijl de heer Porte zon spreken over de mid
delen ter verbetering.
De heer de Kanter constateerde dat de ernstige kwaal,
waaraan ons Volksonderwijs lijdthierin bestaat, dat de
plattelandsche onderwijzers (het platteland in niet te enge
beteekenis) een slecht bezoldigde en onzekere positie beeft
het laatste achtte hij niet minder ernstig dan het
eerste noemde als de oorzaken voor die kwaalin de
eerste plaats: de Wet op het Lager Onderwijs, en in de
tweede plaats de eigenaardige begrippen der platteland
sche autoriteiten omtrent het algemeen belang en in de
derde en allerlaatste plaats moet men de hand in eigen
boezem steken en de oorzaak ook zoeken bij zich zelt. De
bron van het kwaad is zei spreker artikel 26 der
Wet, dat het minimum bepaalt voor elke categorie van
onderwijzers op f 400f 600 en f 700 en in verband
daarmede artikel 29 dat aan die Gemeentebesturen
te veel macht geeit. Het rechtstreeksch gevolg daarvan
isdat een groot aantal onderwijzers wordt en is aan
gesteld op een te laag traktement, 700 voor een hoofd
der schoolwie die het zonder lachen zeggen kan en
leef daar eens van 't Is een schandedat men oproe
pingen tegen een dergelijk salaris leest. Ook de beide
andere minima zijn beneden alles. J 400 't is goed voor
een jong onderwijzer, die bij zijn ouders thnis kan zijn
maar het is onmogelijk daarvan kostgeld, kleeren, boeken
en lessen te betalen.
En het ergste is, dat deze minima de maatstaf zijn van
iedere oproeping in verband met de vraag of er veel
onderwijzers zijn of weinig. Een regeling der tracte-
meuten naar dienstjaren en leeftijd een verhooging voor
het bezit der hoofdacte of bijaeten daarvan is op het
platteland en dat al weer niet in al te enge beteekenis
genomen geen sprake; dat is de onzekerheid der positie.
De nederlandsche onderwijzer wordt beschouwd als koop
waar, zooals Heldt in zijn brief van adhaesie zegt, en
dat is een schande, 'tls noodzakelijk, dat er in ons
land zoo trotsch soms op zijn onderwijs dat zich in
dat opzicht zoo gaarne op den voorgrond stelttelkens
weer de aandacht gevestigd wordt op die rotte plek
de volkomen onzekere positie van den onderwijzer. Het
schandaal van Monnikendamdat doet, zei spr., juist
uitkomen hoe men met het onderwijs omspringt. (Spre
ker had hier het oog op de opheffing van een school
aldaar). Zonderling dat een wetgever zoo naief kan
zijn dat hij zich niet atvraagt, wat de gevolgen kunnen
zijn van hetgeen hij neerschrijft. Hij heeft er wel iets
van gevoeld maar doorgodacht blijkbaar niet. Als cor
rectief moest dienen all. 2 van art. 26, luidende: »Door
ons (de Regeering) kan, Ged. Staten gehoord, voor elke
provincie bepaald worden waar en tot welk bedrag het
minimum van jaarwedde voor de verschillende onderwij
zers aan de onderscheidene klassen van scholen hooger
zal zijn dan het bedrag in de voorgaande all. bepaald."
Spr. achtte dit een soort orakelspreuk. Trouwens, toe
passing is er nooit van gemaakt't is altijd een doode
letter gebleven. Komende tot de tweede oorzaak de
eigenaardige ideeën der plattelandsche autoriteitenwijst
spreker er ophoe men de uitgaven voor het onderwijs
heel anders beschouwtdan de uitgaven voor verbetering
van den veestapel of de landerijen. Men is niet over
tuigd van de noodzakelijkheid van goed onderwijsmen
begrijpt niets van de positie van den onderwijzer. Men
meent dikwerf te handelen in het algemeen belang als
men bezuinigt op de uitgaven voor het onderwijs. Ten
slotte zei spr. is het noodigdat men de hand in eigen
boezem steekt. Een onderwijzer moet de liefde en achting,
het vertrouwen der bevolking winnen niet door karak
ter ver loochening niet door een allemansvriend te willen
wordendoch hij moet met tact kunnen optreden en
nederdalen tot hen die hij moet opheffen.
Nu rijst wel eens de vraag, of er met tact opgetreden
wordt, 't Is zeker moeilijk, doch men bedenke dat het
platteland is in hooge mate conservatief, men leeft er
nog onder den invloed van 50 jaar geleden. Zorgt de
onderwijzer echter het vertrouwen der ouders te winnen,
dan is dat ook zeker een stap nader tot het doel.
Niet om den onderwijzers iets onaangenaams te zeggen,
roert spr. dit punt aan, doch omdat hij de zaak van te
veel gewicht acht om er niet even op te wijzen. Even
wel hij noemt het in de allerlaatste plaats, de hoofd
oorzaak is do Wet, en daarop moet met alle kracht
worden stormgeloopen.
Na dit krachtige woord met zooveel gloed en warmte
uitgesproken, gaf de heer de Vries eenige staaltjes van
armoede bij onderwijzers op het platteland, en een over
zicht van de salarissen, die daar varieeren van f500 tot
hoogstens f 750, een salaris, dat, spreker toonde het aan
nit zijn eigen huishoudboek, totaal onvoldoende is voor
een huisgezin. Ook deed hij opmerken, hoe de tracte-
menten tegenwoordig eerder achteruit dan vooruit gaan.
De zorg, waarmede de onderwijzer te kampen heeft, is
een hinderpaal voor het vervullen van zijn plicht, de
liefde voor de zaak hondt op. Een ander gevolg van
de slechte bezoldiging is de geringschatting van den on
derwijzer, tot schade van zijn prestige, tot nadeel van
het onderwijs.
Met het aanwijzen van het verschil tusschen de tegen
woordige en de vroegere school en een karakterschilde
ring van den boer, die wetenschap als sieraad beschouwt,
en wiens hoofdtrek karigheid is besloot spreker, waarna
de heer Porte het woord kreeg. Deze gaf als zijne mee
ning te kennen, dat van de gemeentebesturen niets te
verwachten was, daarom behoeft men bij hen niet aan
te kloppen, evenmin als bij Gedeputeerde statenall. 2
van art. 26, 't is reeds gezegd, is een doode letter. Er
moet dns naar een ander middel gezocht wordeD, een
andere regeling van de financiën van Rijk en Gemeente,
wat de onderwijskosten betreft, is noodzakelijk, de ver
hoogingen der onderwijzers moeten komen van het rijk.
Men wachte zich echter voor indeeling der scholen in
klassen, waardoor de scholen der laagste klassen met de
slechtste onderwijzers blijven zitten.
Een gezonde, rechtvaardige bevordering is de klas-
senverdeeling der onderwijzers naar dienstjaren en be
kwaamheid. Men late ze echter waar ze zijn ook het
platteland moet de beste krachten behouden.
Na deze drie inleidingen volgde een zeer geanimeerd
debat, waarna de vergadering, die door ruitn 200 per
sonen was bezocht, waaronder men o.a. opmerkte de
heeren Nolting en de Boer, leden der 2e Kamer, benevens
de wethouders van Zaandam en oen paar raadsleden van
Koog aan de Zaan, met algemeene stemmen de volgende
motie aannam.
»De vergadering, bijeengeroepen door de propaganda-
commissie van den Bond van Ned. Onderw. in de pro
vincie Noordholland en gehonden te Zaandam, op 30
Mei 1898, spreekt als haar oordeel nit, dat tal van
onderwijstoestanden in Nederland en in het bijzonder op
het platteland niet beantwoorden aan datgene, wat daar
van met billijkheid kan verlangd worden, dat in 't bijzon
der de onderwijzerssalarissen dringend verbetering be
hoeven, vooral door een gezond bevorderingsstelsel in 't
leven te roepen zij is overtuigd, dat znlk een stelsel
slechts tot stand kan komen, indien in de wet op het
L. O. minima genoemd worden, hooger dan tot nu toe
het geval is, maar bovenal, indien door diezelfde wet aan
rijks- of gemeentebestuur de verplichting wordt opgelegd,
het onderwijzend personeel een zeker aantal verboogingen
na een bepaald aantal dienstjaren toe te kennenzij
meent verder, dat vele gemeenten aan de hierboven ge
stelde wenschen niet zullen kunnen voldoen, indien de
rijksuitkeeringen aan die gemeenten niet aanmerkelijk
verhoogd worden en spreekt den wensch uit, dat bij wijzi
ging der wet op het L. O. daarmede rekening gehou
den wordt."
Op de vergadering waren vertegenwoordigd 13 afdee-
lingen van den Bond, 8 van het Ned. Ond. Genootschap,
benevens de Gew. Vereeniging Noordholland, terwijl tal
van adheaie-betnigingen waren ingekomen. Merkwaardig,
dat van het schooltoezicht niemand aanwezig was.
3d7ste Staatsloterij.
5e Klasse 15e lijst2 Jnni.
De barometerstand alhier, was 's morgens te 8 aur
als volgt: den 1: 746.5; den 2: 755.8.
Kegelen.
Aan den heer H. van den Berg, alhier, viel, bij
den kegelwedstrijd te Amsterdam gehonden, vanwege de
clnb »Nooit gedacht", de persoonlijke negenprijs ten deel.
De heer J. W. Wegchelaar, predikant bij de
ger. gemeente alhier, heeft voor het beroep naar Sleeu-
wijk bedankt.
