No. 108 Eerste blad.
Honderdste jaargang,
1898.
ZONDAG
De vredesboodschap.
11 SEPTEMBER.
Amsterdamsche Brieven.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Blnsdn g-, Donderdag-
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,8© franco door het
geheele rijk f 1.
3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Prijs der gewone advertentien
I er regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven f r a n c'o aan de Uitgevers HERMs. COSTER
ZOON.
Sedert eenige jaren bestaat er een interparlementaire
veieeniging voor het internationaal scheidsgericht, die
zich, gelijk zoovele andere vereenigingen van dezelfde
strekking, ten doel stelt het denkbeeld veld te doen win
nen, dat geschillen tusschen de volken zooveel mogelijk
niet door den oorlog, maar door onderling overleg en
bij blijvend verschil van gevoelen door de uitspraak van
scheidsrechters beslist behooren te worden. Zells is door
deze vereeniging een plan ontworpen en aan de regee-
ringen ter overweging toegezonden, om een blijvend Hof
van arbitrage, een Europeesch Scheidsgericht op te richten,
waarvan elke staat een gelijk aantal leden zou benoemen
en waaraan de beslissing zou worden opgedragen zoowel
van de geschillen waaromtrent de staten dit bij tractaat
waren overeengekomen, als van die welke zij zouden
meenen aan hare uitspraak te kunnen onderwerpen zon-
dei haar onafhankelijkheid en zelfstandigheid in gevaar
te brengen.
Zooais de naam reeds aanduidt, kunnen alleen leden
van parlementen, alleen volksvertegenwoordigers lid wor
den van deze vereeniging. Voor Russen en Turken b.v.
is daardoor het lidmaatschap uitgesloten. Maar in de
zevende bijeenkomst van afgevaardigden, in 1896 te Boeda-
lest gehouden, werd een voorstel aangenomen, onder
anderen door den Nederlandschen afgevaardigde onder
steund, om het lidmaatschap der vereeniging ook open
te stellen voor ingezetenen van staten zonder Parlement,
door voor deze staten als leden te erkennen personen
uit de bestuurslichamen, Senaat, Raad of welken naam
zij drageD mogen, die daartoe de bewilliging hunner
Regeering hebben verkregen en het Bureau werd ge
machtigd van dat besluit mededeeling te doen aan de
gouvernementen van die landen zonder Parlement, welker
toetreding voor het welslagen der vereeniging het ge
wenscht zal wezen«Voila done 1' article russe",
(ziedaar het Russisch artikel) schreef, in de «Revue Men-
suelle", de verslaggever der vergadering en hij liet er
op volgen dat nu zou blijken of de Tsaar gebruik zou
willen maken van de uitzondering op hare algemeene
bepalingen die de vergadering te Boeda-Pest ter wille
van Rusland had aangenomen. «Wij weten'' voegde
hij er bij, en die bijvoeging scheen hem hoop te geven
«dut er Russische staatslieden zijn, die het vurig wenschen."
Het is niet gebleken, dat de Rusgische Keizer van die
gelegenheid heeft gebruik gemaakt maar hij heeft iets
anders gedaan. Hij heeft zelf het werk ter hand genomen,
en het overgebracht bij de Regeeringen. De Russische
Btaats-courant van 28 Augustus maakte een mededeeling
openbaar, op bevel des Keizers door graaf Moezawjof aan
alle te Petersburg aanwezige gezanten van andere mogend
heden overhandigd, waarin zij worden uitgenoodigd tot
een conferentie, «die zich zal bezighouden met de vraag,
hoe een eind te maken aan de voortdurende oorlogsuit-
rnstingenen een onheil te voorkomendat de ge
heele wereld bedreigt. De handhaving van den
algemeenen vrede en de vermindering der geweldige
krijgstoerustingen zegt de Keizerzijn tegenwoordig
het ideaal der geheele wereldwaarnaar alle regee
ringen streven. Hij is overtuigd dat op dit punt de
waarachtige belangen en rechtmatige wenschen van alle
mogendheden overeenstemmen, en acht het oogenblik gun
stig om te beproeven het schoone, algemeen begeerde doel
te bereiken langs den weg van internationaal overleg. Tot
behoud van den vrede hebben de groote mogendheden
machtige bondgenootschappen gesloten, en hebben alle
Staten hun militaire macht ontwikkeld als nooit te voren.
De oorlogslasten zijn zoo hoog, dat de volken ze moeilijk
langer kunnen dragen. Honderden millioenen worden
uitgegeven voor vernielingswerktuigen waaraan weldra
eene of andere nieuwe ontdekking de waarde ontneemt.
Het voortbestaan van dien toestand zou tot een ramp
leiden. Daarom heeft de Keizer bevolen aan alle bij
hem vertegenwoordigde Staten dit voorstel te doen in
het vertrouwen dat met Gods hulp deze conferentie een
gunstig voorteeken moge zijn bij de nadering eener
nieuwe eeuw.
Geen mogendheid zal den moed hebben de overwe
gingen te bestrijden die den Keizer tot zijn voorstel
hebben geleidiets af te dingen op zijne voorstelling
van den tegenwoordigen toestand of den zegen te
loochenendien de vervulling van zijn wensch den
volken brengen zou. Maar de rechtstreeksche uitnoodi-
Telefoonnuiumcr3.
ging aan de mogendheden komt zoo onverwachtis een
zoo groote verrassing dat er eenige tijd noodig is om
hare beteekenis en de gevolgen die zij zou kunnen hebben,
ten volle te beseffen. Geheel de Europeesche pers is in
beroering gebracht. Aan lof en waardeering van deze
daad des Keizers ontbreekt het niet noch in de En-
gelsche, noch in de Italiaansche, noch in de Oostenrijksche
bladen. Wellicht spannen de Hongaarsche de kroon
zij spreken van de grootste gebeurtenis dezer eeuw de
schoonste gedachte die ooit bij een Vorst is opgekomen.
Die deze woorden leest moet zich herinneren dat in
het begin dezer eeuw ongeveer hetzelfde gezegd werd
van het denkbeeld der Heilige Alliantiedoor een
anderen Russischen Keizer ongetwijfeld met edele be
doelingen aan zijn beide bondgenooten", den Keizer van
Oostenrijk en den Koning van Pruisen in 1815 voor
gesteld hij herinnert zich liever nietwat daarvan is
geworden, maar ontwaart met vreugde, dat Nicolaas II
een practischer weg blijkt te willen bewandelen dan
Alexander I. Hier is geen sprake van de stichting van
een verbond tusschen enkele machtige Vorsten die de
leiding der geheele wereld op de paden van liefde ge
rechtigheid en vrede op zich nemenhier worden alle
te Petersburg vertegenwoordigde mogendheden, en daar
enboven de H. Stoel en de Zwitsersche Republiek uit
genoodigd tot een conferentietot onderling overleg
de kleine zoowel als de grootealle op den voet van
gelijkheid al ligt het in den aard der zaak dat wel
niet bij de beraadslaging, maar althans bij de beslissing,
de stem van den eenen Staat zwaarder zal wegen dan
die van den anderen. Van den steun der kleine Staten,
vredelievend gezindhetzij uit overtuiginghetzij uit
nooddwang san trouwens de Keizer zeker zijn. Hij wil
in de eerste plaats aan de voortdurende uitbreiding der oor
logstoerustingen en den wasdom der oorlogslasten paal en
perk stellen en de mogelijkheid der vermindering bespreken.
Daartoe moet de vrees voor oorlog weggenomen, de vrede
gewaarborgd worden. Blijkbaar wordt uitgegaan van het
denkbeeld, dat het status quo, de bestaande toestand,
zal worden gehandhaafd en do tegenwoordige interna
tionale geschillen bij verdrag zullen worden uit den weg
geruimd.
Handhaving van het status quo, erkenning van
den tegenwoordigen stand van zaken. Wij hebben het
gewichtige punt reeds genoemd, dat voor Duitschland
een conditio sine qua non is, maar voor Frank
rijk een non possumus kan worden. Duitschland
is volkomen bereid en Keizer Wilhelm is reeds vooraf
voor het denkbeeld gewonnenmaar in de Duitsche
pers wordt sterk getwijfeld aan de uitvoerbaarheid aan
de verwezenlijking van den »scboonen droom." Wil de
conferentie slagenwordt van die zijde opgemerktdat
moet vaststaan, dat Rusland zelf afziet van veroverings
plannen in Azië dat Engeland zich tevreden stelt met
zijn tegenwoordig beziten dat Frankrijk onvoorwaar-
delijk den toestand aanneemtdie door den vrede
van Frankfort is geschapen. Dat laatste ieder
gevoelt het zal de groote moeielijkheid opleveren.
Is de Fransche Regeering vooraf geraadpleegd over
dezen stap van den Russischen Keizer De vraag lag voor
de hand. Het Russische volk is immers voor Frankrijk de
«bevriende natie en de Keizer is in hoeverre en onder
welke voorwaarden dan ook zijn hoog gevierde bond
genoot.'" Doet een regeering zulke gewichtige voorstel
len buiten voorkennis van een bevriende natie en bond
genoot Niet licht zal iemand die vraag bevestigend
beantwoorden en toch blijft hier tot nog toe een stellig
antwoord uit. Begrijpelijk is daarom de gevoeligheid
bij de Fransche bladen begrijpelijk voor ieder die be
denkt dat zelfs bij de Fransche vredebonden en ver-
eenigingen voor internationale arbitrage zich steeds
krachtig de meening deed gelden dat aan de vestiging
van den algemeenen vrede herstel van het «onvorjaarbaar
onrecht van 1871 noodzakelijk moet voorafgaan en
juist het scheidsgericht het middel kan zijn om zonder
oorlog daartoe te komen. Begrijpelijk zijn daarom in de
Fransche pers de uitdrukkingen dolkstoot van een
vriend" en »edelmoedige hersenschim", de herinnering
aan het woord dat de vrede moet gebouwd worden op
de «beginselen van recht en billijkheid"; begrijpelijk het
je ne comprends plus (ik begrijp het niet meer)
van een voormalig Fransch gezant te- Petersburg en de
scherpe afwijzing van het Fransche dagblad L e Temps:
Zoolang het schandaal der rechtsverkrachting van 187 1
niet is uitgewischt zullen de afstammelingen van het
volk van 1789 niet medewerken tot uitvoering van de
beginselen, waarop graaf Moerawjof zich beroept tot ver
wezenlijking van den droom van den abbé de Saint-Pierre."
Is de Fransche regeering door den Keizer vooraf ge
polst over deze nitnoodigingen heeft zij zich niet
daartegen verzet? Het klinkt hoogst onwaarschijnlijk;
mocht het zoo zijndan kunnen wij ons op groote
verrassingen voorbereiden. Werd zij door de nitnoodiging
verrasten dit schijnt inderdaad niet ondenkbaar dan
is voor het Fransche volk eensklaps daghelder geworden,
in welken zin het de vriendschap van Rusland heeft op
te vatten. Wel werd het haar herhaaldelijk herinnerd
dat die vriendschap of dat bondgenootschap geen ander
doel had dan den vrede te verzekeren en aan Frankrijk
veiligheid en aanzien onder de mogendheden te geven
maar altijd bleel bij de menigte bij de dagbladen in
de openbare meening die zich durfde uiten de hoop
levendigdat het tevens de weg zou zijn om eenmaal
de verloren provinciën terug te krijgen. Op een enkele
uitzondering mogen wij wijzeninderdaad werd ook
het pijnlijke maar ware woord uitgesproken dat
waarborgen voor het behoud van den algemeenen vrede
alleen mogelijk zijn, als Frankrijk bereid is het schoone
voorbeeld te geven avan het vergoten van wat in zijne
schatting beleediging was en onrecht, en de herinnering
aan iSedan den weg laat volgen van de herinnering aan
Azincourt Pavia en Waterloo. Zal nu de Fransche
regeering den moed hebben dit noodzakelijke offer van
het Fransche volk te eischen En zoo niet zal zij
kunnen deelnemen en op welken voetaan de confe
rentie waartoe een bevriende mogendheid haar roept?
In Dcfitsehland is de pers over het algemeen gunstig
gestemd voor het denkbeeld van den Russischen Keizer,
maar zwak en aarzelend in haar geloof aan de goede
resultaten. Zelfs wordt de vrees niet onderdrukt, dat bij
onvoldoende voorbereiding mislukking niet onwaarschijn
lijk is, en dat in dat geval het onderling wantrouwen
en de nationale gevoeligheden slechts versterkt zouden
zijn. Zoo zou het oorlogsgevaar zelfs grooter zijn gewor
den dan vóór de conferentie, en een prikkel wezen tot
de uiterste krachtsinspanning om voor den dreigenden
oorlog zoo goed mogelijk bereid te zijn. Daarop moeten
wel de Russische Keizer en zijn raadslieden bedacht zijn
geweest, de naam van den bekenden uitstekenden Rus
sischen kenner van het volkenrecht, de Martens, geeft in
dit opzicht vertrouwen men mag dus aannemen, dat
Rusland de mogendheden niet wenscht bijeen te roepen
om in het algemeen over doel en middelen van gedachten
te wisselen, maar gereed zal zijn om stellige, praktische
voorstellen in overweging te geven, waardoor het kwaad
al dadelijk gestuit, en de weg tot geleidelijke verbetering
gebaand zal kunnen worden. Hooge belangen staan op
het spelen begrijpelijker wijze verbeidt geheel de be
schaafde wereld in gespannen verwachting de dingen,
die komen zullen.
XXXII.
V rijdagavond.
Heden hebben de Koninginnen de hoofdstad verlaten.
Voor het laatst was vanmorgen een dichte menigte op
den Dam verzameld, die ook nu weer op de gebruike
lijke wijze de Vorstinnen toejuichte, doch wier stem toch
anders klonk dan bij de ovaties waarvan op vorige
dagen het massieve Paleisgebouw het geluid weerkaatste.
Er straalde daarin door een toon van leedwezen van
diepen spijt over het vertrek der beide Koninklijke Vrou
wen, die men nog zoo gaarne wat langer had behouden.
Langs het Damrak werd gereden voorbij de visschers-
vloot met haar eigenaardige bevolking, vol Oranje-liefde.
Vriendelijk knikte de lieve meisjesfiguur naar de stoere
mannen die in den strjjd met de elementen een sober
bestaan vinden en ook hier ging van Hare verschijning
weer zulk een bekoorlijkheid uit, dat de kloeke vissouers
zich het vocht niet schaamden, dat uit de oogen zich
een weg langs de gebruinde wangen baande. Welke is
toch de geheimzinnige kracht, die deze jeugdige Vorstin
onbewust oefent en het gemoed beweegt van mannen
die in het barnen der gevaren hunne zelf beheersching
geen oogenblik verliezen
Voordat de trein werd bestegen namen de Koningin
nen op hartelijke wijze afscheid van de autoriteiten die
zich in de Koninklijke wachtkamer tot uitgeleide had
den verzameld. Met nadruk wees de Koningin erop, hoe
diep zij was getroffen door de overstelpende blijken van
verknochtheid, die Haar van alle kanten waren te beurt
gevallen en die Haar stoutste verwachtingen hadden