DE BEDIENDE M DEN BAI-fAN-
il
No. 148.
Honderdste jaargang.
1898.
WOENSDAG
14 DECEMBER.
Auisterdamsche Brieven.
FEUILLETON.
4)
A. CONAN DOYLE.
ALKIIAAHSCIIE OOI RA AT.
Deze Courant wordt D 1 n s d a g-, Donderdag
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80 franco door het
rijk f 1.
3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Telefoonnummer3.
Prijs der gewone advertentlen
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven™ franco aan de Uitgevers HERMs. COSTER
ZOON.
XLIV.
Als zoo menige week was ook de afgeloopane weder
rijk aan emoties van allerlei aard.
Bovenaan staat de groote St. Aflcolaas-vreugde
een van de weinige genoegens, die maar weinig schaduw
zijden hebben. Er wordt veel gegeven en ook veel ont
vangen de nijvere middenklasse ziet zich er door ont
heven van bange zorgen en in het algemeen heerscht
een milde stemming die in velerlei opzicht ook den
armen ten goede komt.
Geen vreugde is echter onvermengd. Toen Maandag
aan de uitvoering van verschillende sehalksche plannen
de laatste hand werd gelegd en lacunes in de aangekochte
schatten nog in allerijl moesten worden aangevuld, ging
de droeve mare door de stad, dat een noodlottige brand
op de Heerengracht bij de Leidsehe straat aan drie
kostbare menschenlevens een einde had gemaakt. In
Amsterdam leeft men niet vroeg en het blad dat om
half tien het eerste bulletin publiceerde van den brand
die ruim 3 uur te voren was uitgebroken, werd om zijn
vlugheid geroemd. Dichte drommen spoedden zich toen
naar het tooneel der catastrophewaar op weemoedigen
toon gesproken werd over den tragisehen dood van den
kapper Selle en over den vreeseljjken dood in de vlammen,
die zijne vrouw en de heer Reael hadden gevonden. Als
iemand schetste hoe hij Selle had zien neerbomen met
het hoofd op de straatsteenen zoodat de hersenpan vol
komen was ingedruktof een ander mededeelde boe hij
de half verkoolde lijken der beide andereu had zien weg
dragen in de grauwe gasthuis-mand ging er een sehok
van ontzetting door de menigte.
Vrij algemeen werd eerst aangenomen, dat het ongeval
was te wijten geweest aan den heer Raaeldieals ge
woonlijk zeer laat was thuis gekomen en die nu verdacht
werd in een stemming te zijn geweestwaarin hij niet
meer precies besefte de verschrikkelijke uitwerkingdie
een achteloos weggeworpen lucifer kan hebben. Zijne
nagodachtonis is echter volkomen gerehabiliteerd door
het onderzoek dat vanwege de justitie naar de oorzaak
der ramp is ingesteld. Er is daarbij met vrij groote
zekerheid geblekendat de fout moet worden gezocht
in de slechte constructie der ovens van de aangrenzende
bakkerij die gedeeltelijk liepen onder het afgebrande
perceel. Voor de familie van den heer Reael is dit
resultaat een ware oplichting. Zij leed zeer onder de
uitspraak der publieke opinie en achtte 't dan ook noodig
bij de begrafenisdie met den strengsten eenvoud plaats
had door een vriend aan de geopende groeve te doen
verklaren dat de geruchten die in de stad liepen over
het insoliede leven van den afgestorvenevolkomen on
gegrond waren.
Het ongelukkigst is er nu wel aan toe de buurman,
de bakker Gourten. Het leven vau hem en zijn gezin is
wel-is-waar behouden gebleven maar ten eeawigen dage
is hij gedoemd de verschrikkelijke wetenschap met zich
rond te torsen, dat hij, hoezeer onwillens en waarschijn
DOOR
»Ik geloof u graag, Mr. Jones/' zei de vreemdeling
beleefd. »Toch moet ik bekennen, dat ik mijn partijtje
whist mis. Het is de eerste Zaterdagnacht in zeven-en-
twintig jaar, dat ik niet aan de whist-tafel zit.''
»Ik denk wel, dat gij znlt ondervinden," zeide Sher
lock Holmes, »dat ge van nacht om een hoogeren inzet
speelt, dan ooit te voren, en dat het spel zeer opwekkend
zal zijn. V oor n, Mr. Merryweather, is er meer dan dertig
duizend pond mee gemoeid en voor u, Mr. Jones, de
man, op wien gij de hand wensebt te leggen."
John Clay, de moordenaar, dief, inbreker en falsaris.
Hij is een jonge man, doch ik kan u zeggen, Mr. Merry
weather, dat hij niettemin een volleerde schurk is, en ik
zou hem liever de handboeien aandoen dan iemand anders
van de Londensche misdadigers. Deze jonge John Clay
is een merkwaardig man. Zijn brein is even slim als zijn
vingers vlug zijn en ofschoon wij bij tal van misdaden
zijn spoor ontdekten, is het ons niet gelukt hem zelf in
handen te krijgen. De ééne week woont hij in een hut
in Schotland en de volgende week heeft hij geld, om een
weeshuis te bouwen. Jaren geleden ben ik hem op 't
spoor geweest, doch later heb ik nooit meer iets van hem
gezien of gehoord."
»Ik hoop, dat ik het genoegen mag hebben, u van
nacht aan hem voor te stellen," zeide Holmes. »Ik heb
een paar keer kennis met Mr. John Clay gemaakt en
ik stem u dadelijk toe, dat hij in zijn vak volleerd is.
Het is nu echter tien uur en dus tijd om te vertrekken.
lijk ook onwetend, de aanleiding is geweest tot het ver
lies van drie menachenleveus. Eerst was hij 't meest in
beklag vanwege de materieele schade, want hij was laag
verzekerd en van zijn grooten voorraad St. Nieolaas-lek-
kernijeu tot aflevering gereedhadden de stralen der
brandweer één moeras van suiker en banket gemaakt,
maar na het officieele rapport verdwijnt dit in het niet.
Zijn troost moge zijn, dat hij niet alleeD verantwoorde
lijk is. Dat zijn ovens waren gemaakt op een wijze, dat
daaruit gevaar kon voortvloeien voor de omwonenden, is
minder zijn schuld dan wel die van hen, die geroepen
zijn om toezicht bij het bouwen uit te oefenen. Als men
nn na het verdrinken van het kalf ten minste maarzoo
verstandig is om den put te dempen en met groote nauw
gezetheid navorsche of ook niet elders in de stad der-
gsljjke toestanden worden aangetroffen.
Met de aanrandingen zijn politie en recherche ook
ditmaal weer weinig voorspoedig. Den jongeman uit de
Hoede makerstraat heeft men zijn vrijheid moeten herge
ven, nadat een scherpe observatie niet de minste abnor
maliteit aan het licht had kunnen brengen. Men zit nu
als het ware in afwachting van een nieuwen aanval in de
hoop, dat, als dan de dader weer ontsnapt, men althans
eenige meerdere aanwijzingen zal hebben om aan het
onderzoek een bepaalde richting te geven.
Emoties bracht ons ook de rede, die door Dr. Fre-
derlk van deden op den atgeloopen Vrjjdag in eene
vergadering der Amsterdamsche afdeeling van den Bond
van Nederlandsehe Onderwijzers is gehouden. De bekende
medicus, die met Dr. vau Renterghem het eerst de hypnose
als een streng wetenschappelijk geneesmiddel heeft toe
gepast en meer nog de fjjngevoelende dichter, wiens
arbeid voor de modernen een revelatie is en die na
eeuwen nog zal herdacht worden door den literatuur
historicus deze zeldzame man heeft zich aangetrok
ken gevoeld tot de studie van het maatschappelijk vraag
stuk en hij, met zijn fijnbesnaard gemoed, moest daarbij
stniten op toestanden die zjjn deernis wekten voor
de minbedeelden en zijn toom voor de machthebben
den. Dat iemand die met zijn gedachten gewoon is
in hooge sferen te vertoeven, tot een dergeiijkan gemoeds
toestand moest komen, wanneer hij zich plotseling werpt
op de prozaïsche werkelijkheid, is volkomen begrijpelijk.
01 echter die laatste indruk blijvend zal wezen en of
niet in veel opzichten de denkwijze bij voortgezette
studie en bij nauwere aanraking met de praktijk
gewijzigd zal worden is een vraag, die niet ongemoti
veerd mag worden genoemd. Wat dr. van Eeden nu diep
en door-en-door eerlijk gevoelt hebben zooveel jongeren
doorleefd, die niet zijn geestesgaven en zijn autoriteit
bezaten om hun woord in zoo ruimen kring te doen
verstaan, maar ook onder hen zjjn er velen, die in een
rijper stadium van ervaring een open oog hebben ge
kregen voor factoren, waarvoor zij vroeger blind waren
In ieder geval blijft 't een merkwaardig verschijnsel,
dat een man als Frederik van Eeden is bekeerd tot een
sociaal-economisch apostel en zjjn invloed is er borg voor,
dat menigeen tot nadenken zai gebracht worden over
hetgeen de een on veranderlijke natuurwetten" en de
Indien gij beiden bet voorste koetsje wilt nemen, dan
zullen Watson en ik in het tweede volgen."
Sherlock Holmes sprak niet veel gedurende den
langen rit en lag achterover de wjjsjes te neuriën,
die hij 's middags in St. James Hall had gehoord.
Wjj ratelden met- onze koetsjes een eindeloozen doolhof
van door gas verlichte straten door, tot we eindeljjk
in Farringdon-Street aankwamen.
»Wjj zijn er nu dicht bij," zei mijn vriend. »De heer
Merryweather," vervolgde hij, »is directeur van een bank
en heeft persoonljjk belang bjj de zaak. Ik dacht dat
het wel goed zou wezen als mr. Jones zelf bjj ons was.
Hjj is geen kwade vent, doch erg onnoozel. Hij heeft
echter één deugdhjj is moedig als een bulhond en even
vasthoudend als een zeekreeft. Hier zijn we er al."
Wij bevonden ons weer in de levendige straat waar
wij ook des morgens waren geweest.
Wij zonden onze rijtuigen terug en onder geleide van
Mr. Werryweather gingen we oen nauwe gang door en
vervolgens door een zijdeur, die hjj voor ons opende.
Nu kwamen wjj in een korte gang, die op een zware
ijzeren deur uitliep. Toen deze geopend werd kwamen
we aan een steenen wenteltrap, aan welker benedeneind
zich eveneens eene zeer zware deur bevond. Mr. Merry
weather bleef staan om een lantaarn aan te steken en
leidde ons toen naar beneden door een donkere, duffe
gang en daarnanadat hjj een derde deur had geopend,
onder een reusachtig keldergewelflangs de wanden van
dien kelder stonden een groot aantal stevige koffers.
»Ge zjjt niet erg kwetsbaar van boven," zei Holmes,
de lantaarn in de hoogte houdende en in 't rond ziende.
»Noeh van benedenzei Mr. Merryweather met zijn
stok op de vloersteenen stootende. »0 lieve hemelalles
klinkt hier holriep hjj verbaasd in 't rond ziende.
»Ik moet i) in ernst verzoeken een beetje stiller te
wezen zei Holmes gestreng. »Door u loopt onze on
derneming reeds gevaar niet te zullen slagen. Mag ik u
verzoeken op een van die koffers te gaan zitten en u
verder met niets te bemoeien
De deftige Mr. Merryweather nam plaats op een van
ander verschansingen van de zelfzuchtige kapitalisten
noemt. Een krachtige pijl op zijn boog is zeker, dat hjj
zichzelf en zijn leven te midden van allerlei comfort
geeft aan hetgeen hjj op het oogenblik zoo levendig ge
voelt. Zijn fraaie villa te Bussum heeft hjj verkocht en
weldra zal hjj met eenige literaire vrienden, die dezelfde
maatschappelijke denkbeelden zijn toegedaan, gaan wonen
in een bescheiden hoeve op de hei, waar hij in praktjjk
zal brengen de theoriën, die hjj vóór eenigen tijd in zjjn
belangwekkend artikel in »De Gids" ontwikkelde. De
arbeid in de open lucht zal zjjne spieren stalen en wat
verder aan zijn pen ontvloeit valt niet meer te treffen
door het verwijt, dat alles op de studeerkamer is uit
gebroed.
De onderwjjzers onder het gehoor van den doctor
genoten t»n volle vau diens vooruitstrevende denk
beelden welke bjj hen zooveel weerklank vinden.
Allen waren onder den indruk daarvan en toen
hjj zjjn slotwoord had gesproken rnischte een donde
rend applaus door de ruime hal der »Vrjje Gemeente."
Een grappige vergadering in alles een tegen
stelling ven de zooeven beschrevene is er in »Stroncken"
gehouden. De verslaggevers hadden er zich al op gespitst
om daarheen te gaanwant op geheimzinnige wijze
zonder eenige onderteekening waren alle belangstellenden
door middel van advertentiën tot bjjwoning nitgenoodigd.
Alleen was bekend, dat er zon worden beraadslaagd
over de oprichting van een »burgerlijk politiecorps"
's Middags kregen de voornaamste bladen echter een
schrijven om zich door een reporter te doen vertegen
woordigen, en toen wist men dadelijk, uit welken hoek
de wind woei de onderteekenaar toch was de heer
L. M. Duyn, candidaat-procnreur onder de oude wet en
rechtskundig adviseur van de vereeniging »Pro Justitia",
titels, die voor den oningewjjde verschrikkelijk veel
klank moeten hebben,
De heer Dnyn is een van die menscheu, wier naam
in Amsterdam telkens weer opduikt. Zou men hem mo
gen gelooven, dan is hij een soort centraal punt van
allerlei mannen van autoriteit. Als hij wat onderneemt
heelt hij dadelijk adhaesie-betuigingen van de bovenste
plank, die de discretie hem echter verbiedt nader aan
te duiden. Het beste, dat hjj heeit, wikkelt hjj in een
geheimzinnige duisternis en daardoor valt 't sommigen
minder op, dat hetgeen, waarmee hij voor den dag komt,
nn jnist niet van prima kwaliteit is. Ditmaal gearde bjj
met een wetboek, waarvan bij den inhoud evenwel met
souvereine minachting bejegende en met den makelaar
Breemer, dien hij voorstelde als eigenaar van huizen en
derhalve bekwaam voor het geldelijk beheer.
De voorbereiding voor de reusachtige taak, die de heer
Dnyn op zich heeft genomen, had ietwat geleden onder
de haastwaarmee hjj zijn grootsche plannen wenseht
te ontvouwen. Daardoor had hij zich niet kannen
afbakenen een positief standpunt ten opzichte van
de bestaande politie. Eerst scheen het, alsof hij
dat corps heelemaal niet voor zjjn taak berekend
achtte en sprak hjj van de noodzakeljjkheid om alle
agonten te vervangen. Toen hij echter merkte, daarmee
de groote kisten met de uitdrukking op 't gelaat, alsof
hem een groot onrecht was aangedaan terwijl Holmes
op den vloer nederknielde en met zijn lantaarn en een
vergrootglas de naden tusschen de vloersteenen onder
zocht. Dit onderzoek duurde weinige seconden. Toen
achtte hjj zijn vermoeden gegrond en sprong overeind,
tegelijkertijd zijn vergrootglas opbergende.
./Wjj hebben ten minste nog een unr voor ons," zeide
hij»want zjj kunnen moeilijk iets ondernemen voor de
brave bank-van-leening-honder in zijn bed is. Dan zullen
ze echter geen minuut verloren laten gaan, want hoe
sneller zij hnn werk doen des te meer tijd hebben ze
om zich nit de voeten te maken. Wjj zjjn op dit oogen
blik, Dokter waarschijnlijk hebt gjj het reeds geraden
in den kelder van een der voornaamste Londensche
banken. Mr. Merryweather is de president-directeur en
hjj zal u mededeelen waarom de oudernemendste misda
digers van Londen op dit oogenblik veel belang iu dezen
kelder stellen."
»Het is op ons Fransch gond gemunt," fluisterde de
directeur. »Wjj zijn van verscheiden zijden gewaarschuwd
dat men er een aanslag tegen in den zin bad."
»ïïw Fransch goud
»Ja. Eenige maanden geleden moesten wij onze mid
delen versterken en leenden voor dat doel dertig duizend
gouden Napoleons van de Fransehe Bank. Het is bekend
gewordendat dit geld nog in onzen kelder ligt. De
kist waarop ik zitbevat twee duizend Napoleons tus-
tchen bladlood gepakt. Onze voorraad ongemunt goud
is thans grooter dan gewoonljjk in eenige bankinstelling
het geval is en de directeuren hebben er veel zorg voor
gehad."
»En die zorg was wel gegrond," merkte Holmes op:
Komaan, heeren vervolgde hij, »het is nu tijd dat
wij ons plan ten uitvoer brengen. Ik verwacht dat de
zaak binnen een unr beslist zal zjjn. Tot zoolang moes
ten wij de dievenlantaarn maar dichtschuiven Mr. Mer
ryweather."
»En in het donker zitten
»Ik vrees dat net zal moeten. Ik had een spel kaarten
