De Erfgenaam m Mei
No. 29.
Honderd en eerste jaargang.
1899.
WOENSDAG
8 MAART.
Anisterdamsclie Brieven.
F E UI L L E T O JV.
Buitenland.
(DER MAJORATSHERR).
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80 franco door het
geheele rjjk f 1,—.
3 Nummers f O.Ott. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Prijs der gewone advertentlen t
Per regel fO.lÖ. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COSTER
ZOON.
Telefoonnummer i 3.
X.
De tweedracht, die er heerscht tnsschen de parlemen
taire en revolutionaire sociaal-democraten heeft ten
gevolge gehaddat de jaarvergadering van den Alge-
meenen Ncderlandsehen Diamantbewerkers-
bond voorloopig ie uitgesteld. Een der afgevaardigden
was namelijk de uit de revolutionaire beweging welbe
kende Samson en tegen zijne toelating waren van ver
schillende kanten stemmen opgegaan welke bij het
Hoofdbestuur van den Bonddat steunpilaren van de
parlementaire richting teltalleszins weerklank vonden.
Zoo ziet men hier het bedroevende feitdat in eeu
machtige organisatie als den A. N. D. B., die zijn
kracht en bloei te danken heeft aan cijne energieke
bevordering der vakbelangen door de politiek eon
twistappel is geworpendio weer tot heelwat nieuwe
verbittering aanleiding zal geven.
De revolutionaire socialisten hebben overigens te Am
sterdam geducht terrein verlorenterwijl zich bij de
andere fractie telkens weer mannen aansluiten waarop
elke beweging trotsch zon mogen zijn. Voor Domela
Nieuwenhui8 is dat een pijnlijke ervaring velen zijner
oude vrienden zijn hem ontronw geworden en eenmaal
tot de meer bezadigde partij overgegaan vergeten zij
maar al te lichtdat hij 't toch is geweestdie met
opoffering van zijn geachte positie en met het breken
van den omgang met kringen, waarin hij door geboorte
en ontwikkeling een welkome verschijning wasden
grooten stoot heeft gegeven aan de arbeidersbeweging
hier te lande. Wanneer thans het zaad door mannen
als TroelstraVan KolHenri Polak en bnnne vele
partijgonooien uitgestrooidvruchten voortbrengtdan
is dat zeker voor een deel hieraan toe te schrjjven dat
Nienwenhnis, hoozeer eenmaal vrijwel geïsoleerd staaude,
den akker daarvoor heeft toebereid. Hij is de man
geweestdie het eerst den storm-ram heeft gericht op
sociale toestanden die twintig jaar geleden onwrikbaar
hecht schenen en op zijn hoofd is alle verbittering neer
gekomen over het rameien aan instellingen, die nu door
niemand meer verdedigd worden. Zijn opvolgers hebben,
waar hij eenmaal aan den arbeid was geweest, niet meer
dien feilen smaad en die grievende vernederingen onder
vonden, welke op den duur de meest starre onverdraag
zaamheid moesten doen ontstaan en zij hébben er zich
over verbaasd hoe bij hem de strjjd oversl 'eg tot gren-
zeloozen haat. Nn staat by nog wol niet heelemaal
alleen maar zijn getrouwen zijn niet van het beste
gehalte en aan intelligentie is zijn wederpartij enorm
veel rijker.
In de dagen toen Domela Nienwenhnis aan het hoofd
van een aanzienlijke macht als het ware het iand door
ging, verwoesting met vanr en zwaard predikende, hebben
wij, ook in deze brieven, meermalen harde woorden over
dit bedrijf hem toegevoegd. Maar thans, na de natuur
lijke reactie is gekomen kannen wij een gevoel van
medelijden niet onderdrukken over het tragische van zijn
eenzaamheidterwijl anderen zich de victorie-lauweren
li)
VIJFDE HOOFDSTUK.
Ik heb het verraad diep leeren verachten
en ken geen vergiftdat mij met grooter
afschuw vervult.
Aeschylus.
Graaf Willibald schoof zijn stoel bij terwijl hij de
armleuningen krampachtig met de handen omklemd
hield als om zich eeu gleun te geven ten einde niet te
vallen onder al het vreeselijke dat hij zou te hooren
krijgen. Knhnert rees op en streek met bevende hand
het haar van het klamme voorhoofd.
»Ach mijnheer de graafjammerde hij»het is haast
niet te gelooven dat een christenmensch zóó slecht ban
zijn en dat nog wel jegens eigen vleesch en bloed 1
de eigen neef vaD mijnheer de graaf 1"
De Heer van Niedeck lachte nogmaals luidkeels en
bitter, en do onde man ging, zwaar ademhalend, voort
»Daar is hij dan hier gekomen heeft zich tien dagen
lang met zijne vronw in de »Stad Hamburg" ingekwar
tierd en heeft met voorbedachte rade met list en om-
kooperij de menschen opgezet O, lieve Heertje, hoe ziet
't er nn onder de brave eenvoudige Angerwieseners nit 1
't Is of de duivel er los gebroken is en alsof onze
beste brave meester de geheele stad in het ongeluk heeft
gestort 1 Ze zeggen dat n krankzinnig bentU be-
om de slapen winden. Nienwenhnis is geworden tot een
droevige verschijning zjjn haar is^vergrysd en zjjn rng
gekromdgeen troost biedt, hem ziju ouderdom zijn
oude vrienden hebben slechts harde woorden voor hem
en de grenzenlooze verbitteringdie in zijn binnenste
huist, is geworden tot machrelooze woede. Anarchistisch
fanatismo bezielt, al zijn enken en dat wordt erger
telken keerdat hij merkthoe zijn rol feitelijk is
afgespeeld.
't Zou een daad van zielkundige humaniteit zijn, wan
neer men hem thans met rust liet en men hem als een
twoeden Bismarck niet al to zwaar toerekende zijn daden
nadat hij van den troon is gestooten. De Centrale Raad
van den Socialistenbond heeft daarover echter anders geoor
deeld. Hij heeft eeu brochure doen verschynen, waarin een
overzicht wordt gegeveu vau de wijze vau strijden, zoo
als die door Recht voor Allen is voorgestaan gedurende
zijn 20-jarig bestaan en daarmee is den voormaligen
leider een beker aan de lippen gezet, waarvan de bitter
heid den buiten de partij sta mde tot mededoogen beweegt.
In die brochure wordt aangetooud, dat Nienwenhnis zelf
eenmaal ijverde voor algemeen kies- en stemrecht en
voor parlementairen arbeid en heeft hij, zoo wordt
govraagd, waar hij zelf van meening veranderde, dan hot
recht om andereu die getrouw aan hun beginsel zijn
gebleven voor te stellen als achterlijke bedriegers en
volksverraders. Getreden nit het licht van het socialisme,
dat warmte en leven schenkt en de koude menschenzie-
len van vuur en strijdlust doet blaken voor een betere
toekomst, is hij gegaan in het duister, overgelaten mot
het zelfverwijt, dat hij zijn eigen work en dat van anda
ren heeft verwoest.
Dat zijn onnoemelijk harde woorden, waarvan ook een
man als Nienwenhnis moot huiveren. Psychologisch zijn
zij echter onjuist. WanDeor da tegenwoordige redacteur
van »De Vrije Socialist" langs de wenschen der nu be
staande parlementairen tot de anarchistische stellingen
is gekomen, is dat geen daad van ontronw of volksbe
drog, maar een overslaan tot een uiterste, waartoo me
nig eerlyk hervormer is gekomen. Toen Nienwenhnis
begon mot zijn kruistocht, ""rden sociale verlangens, die
nu als volkomen redelijk worden erkend, beschouwd als
te zijn voortgesproten uit het brein vaD een gek of een
dweeper en dat moest den verkondiger der nieuwe leer
wel brengen tot de overtuiging, dat een maatschappij
met zulke maffe begrippen slechts kon worden gereorga
niseerd door haar geheel omver te werpen. Elke nieuwe
hoon en elke nieuwe bestrijding moest hem in die over
tuiging sterken moest hem steeds meer tot fanaticus
maken. Zij, die begonnen zijn toen het ontwaken van
het volk werd gevolgd door een algemeene zucht naar
sociale hervormingen, kunnen zich geen voorstelling ma
ken van het venijnige verzet, waarop de baanbreker een
maal stuittezij moeten zich dit leeren indenken en zul
len dan zeker minder snel de qualificatie van volksbe
drieger iu den mond nemen. De historicus zal eenmaal
ook over Domela Nienwenhnis uitspraak doen en waar
schijnlijk zal dan het grootste verwijt tegen hem wel zijn,
dat hij te lang heeft geleefd.
hoort in een gesticht opgesloten te worden en de Ka
merheer Rudiger die was de eehlede ware Heer van
Niedeck die hoort hier op Niedeck te wonen Natuur
lijk heeft hij ze dat ingeblazen och och als men
hoort hoe ze daar op Angerwies geleefd hebben In de
gelagkamer Lebben ze gezeton en het was jij en jou''
tegen iedereen en Mevrouw heeft zelfs visites afgelegd
bij Jau en alleman
«Mevrouw Melauie, visites gemaakt in Angerwies 1'"
viel Willibald den ouden knecht in de rede terwijl hij
de handen boven het hoofd in elkaar sloeg»die arro
gante trotscbe vronw, die zelfs haars gelijken geen groet
waardig keurtsedert het haar gelakte de vronw van
een graaf te worden
»Ja, mynheer de graaf, maar dat zijn juist de slim
ste!" zei Kuhnert met een verachtelijke handbeweging
»die schamen zich voor zich zelvedat zij in een ge
wone burgerwieg gelegen hebben vooral als die wieg
in het huis van zulk eeu gelukzoeker en parvenu gestaan
heeft, als de onde Bourlier er een was! Na dat
gaat ons eigenlijk niet aan I Maar de bezoeken die
de gravin beeft afgelegd zijn nog niet het ergste wat
zegt n er wel van mijnheer de graafdat beiden op
het bal der schnttery verschenen zijn aan den eenen
kant zich aanstellende als vorsten van den bloedeen
aan den anderen kant frère et compagnon spelend met
schoen- en kleermakers. De gravin heeft zelfs nog
gedaust ook
Willibald had het hoofd voorover gebogen als dacht
hij dat hij niet goed gehoord had, en barstte toen in
znlk een luid gelach los, dat hij er van schudde »Dat
kluchtspel is bepaald entrée waard," riep hij: «bij God,
die trotsche adelijke menschen hebben zich hot erfrecht
duur trachten te koopen zij hebben in het zweet huns
aanscbijns er voor gezwoegd De gravin Melanie ge
danst met boeren en buitenlui 1 1 Nu zullen die arme
stakkers wel mooi naar haar pijpen dansen
»Dat doen ze al, mijnheer de graaf, dat doen ze al,
precies als goed gedresseerde poedelhonden 1 Mijnheer de
Kameiheer heeft ze in die tien dagen goed gedresseerd,
BICl.<>»IK. De toestand der Koningin die, gelijk
wij meldden, aan bronchitis lijdt, is toch zorgwekkender
dan de eerste berichten deden vermoeden. Zondag lnidden
de bulletins inderdaad zeer slecht en scheen H. M. den
dood nabij. De nacht van Zondag op Maandag was
rustig, en de doctoren verklaarden moer tevreden te zijn.
DlIITSClHiAMD. 's Keizers broeder, prins Hendrik
van Prnisen, is benoemd tot bevelhebber (in plaats van
admiraal von Diederichs) van het eskader in de Chi-
ueesche wateren. Volgens de «Berliner Neueste Nach-
richten'' heeft deze benoeming een bepaald politieke be-
teekenis. Men verwacht tenminste, dat het intrigeeren
van Engelsche en Amorikaansohe bladen tegen admiraal
Diederichs niet zal voortduren, nu de broeder van den
Duitscheu keizer in zijn plaats is benoemd. Te meer
mag men zulks verwachten, daar de prins zeer popnlair
in de Engelsche marine i3 en aanvallen op zijn persoon
geen weerklank in Engoland zonden vinden.
In het Armeeverorduungsblatt" wordt een Ka
binetsorder openbaar gemaakt, welke ten doel heeft de
onwaardige aanbiedingen van geldschieters, waaraan de
Duitsche officiereu blootstaan, tegen te gaan. De klachten
over het grove spelen onder de officieren worden nog
steeds gehoord en de militaire overheid wil nn trachten
een deel van het kwaad aldus te bestrijden, dat de of
ficieren, aie door den een of andereu geldschieter aan
geklampt zijn, daarvan mededeeiing bij hun chef moeten
doen. Het ministerie van oorlog zal dan zooveel mo
gelijk de namen der woekeraars bekend maken, terwjjl
men tevens wil overwegen, in hoever zij strafrechterlek
vervolgd kunnen worden.
EHYPTG. Berichten nit Caïro wijzen er op, dat
de toestand in Egypte toch ernstig blijft. Kanonneer-
booteu gaan deu Nijl op, met Maximkanonnen aan dek
geplaatst, om zoo noodig de oevers schoon te kannen
vegen. Behalve deze kleine verkennings-tochten acht
men bet overigens niet waarschijnlijk dat vóór den
zomer een nieuwe expeditie zal worden nitgeiust, doch
men laat dit geheel aan den Sirdar over. Inmiddels
wordt Khartoem duchtig versterkt met het oog op een
mogelyken aanval van den Khalief, die zich nog steeds
een 100 mijl ten zuiden van de stad moet bevinden.
De Egyptische ministerraad heeft besloten over te
gaan tot den bouw van vier nieuwe spoorwegen met
geringe draagkracht op de Delta. Tevens is besloten,
dat op de scholen, onder de Egyptische wet staande,
Engelsch en Fransch onderwezen zal worden.
ENJWMI.A1ND. In het Lagerhuis heeft liet debat
plaats gehad over de nieuwe legerwetten.
De heer Wyndham betoogde dat het leger zoo sterk
moet zijn, dat men met de mogelijkheid van een vijande
lijke landing rekening kan houden. Daarom wenscht de
Regeering eeu veldleger van vier cavalerie-brigades en
drie legerkorpsen. De veldartillerie zal van 44 op 54
batterijen worden gebracht.
om 't zoo eens nit te drukken «in vrijheid gedres
seerd en nu vallen ze als bloedhonden hnn eigen
meester aan Maar daarvoor heeft mijnheer Rudiger dan
ook gold als water doen stroomen
«Zoo hoe komt hij dan iu eens aan zooveel geld
Nog geen vier weken geleden wilde hij nog van mij
leenen en schreef, dat het mes hem op de keel gezet
werd! De rijke schoonpapa bankroet de onuitputte
lijke gondbron eensklaps verstopt hm die schijnt
dan toch weder te vloeien
De oude knecht schudde het hoofd.
«Dan zon hij zulk een gewaagd spel niet spelen en
Niedeck door verraad in eigendom trachten te bekomen
«Hij speelt geen gewaagd spel. Daarvoor is mijn lieve
neef vee) te slim O, ik doorzie zijn plannen maar al
te goed 1 De burgers van Angerwies moeten zaaien, hij
zal dan maaien. Als het ten minste werkelijk waar
is, wat ge zegt, Kuhnert ik kan 't nog niet gelooven,
het is t e vreeselijk het is zoo dnivelsch
«En tóch is 't zoo, mynheer de Graaf, bij God, hot
is zooEn ziet u, daarom moet nwe Hoogheid morgen
heel vroeg van hier vertrekken, zoodat n de bendb nit
de klauwen blijft. Ik heb 't ook niet willen gelooven,
maar de apotheker heeft het rondnit aan onzen Johan
gezegd «Het verzoek, om n onder cnrateele te mogen
stellen, moet reeds bij het gerecht ingediend zijn Heel
Angerwies zal tegen n getuigen, en ons, onderhoorigen
van Niedeck, willen ze ook al overhalen om zich tegen
u te verklaren God in den hemel moge hen allen straf
fen Ze willen ons het dubbele loon aanbieden, uit naam
van graaf Rudiger, maar dau, dan moeten we ons ook
aan han kant scharen, de tegenwoordige heer van Nie
deck is toch reeds zoo goed als levend dood Zoo spre
ken ze!"
De onde grijsaard sloeg de handen voor het rimpelige
gezicht te zamen en snikte het uit. «Het ziet er slecht
nit, heel slecht, lieve beste meester, de dokter uit de
stad hebben ze tot deskundige benoemd en we weten
het maar al te geed, dat die kwakzalver n oiet goed
gezind is
