Het
m i
No. 37. Tweede blad.
Honderd en eerste jaargang.
1899.
ZONDAG
26 MAART.
FEUILLETON.
(DER MAJÖRATSHERR).
ALKMAARSCHE CO! RAAT.
Deze Courant wordt Uln*da g-, Honderd a g-
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f ©,SO franco door het
geheele rijk f 1,
3 Nummers f ©,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Telefoonnummer t
Prijs der gewone advertentlen
Per regel Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COSTER
ZOON.
De Tweede Kamer heeft besloten, het wetsontwerp tot
regeling van den leerplicht, na de belangrijke wijzigingen,
die de Regeering daarin gebracht heeft, opnieuw in de
afdeelingen te onderzoeken. Voor dat besluit bestonden
inderdaad goede redenen. In het voorloopig verslag
van het eerste afdeelingsonderzoek kan men lezen, dat
»zeer vele leden" zich verklaarden voor de invoering
van leerplicht ten opzichte van herhalingsonderwijs, te
geven in de avonduren. Onder die leden waren er
zoowel die den leertijd van het gewone onderwijs wilden
doen voortduren tot aan den leeftijd van veertien jaren,
als die met den dertienjarigen leeftijd genoegen namen.
Voor hen moet het nieuwe ontwerp een teleurstelling
zijnvoor zooverre daarin voor het gewone lager on
derwijs een verplichte leertijd van zes jaren wordt voor
gesteld die zoo daarmede op zesjarigen leeftijd wordt
begonnen, op twaalfjarigen leeftjjd kan zijn afgeloopen.
Maar ook vele leden, die den leerplicht tot den leeftijd
van twaalf jaren wilden beperken behoorden tot de
voorstanders van verplicht herhalingsonderwjjs enver-
scheidene leden gaven aan een zesjarigen leertijd
met herhalingsonderwjjs de voorbeur boven een zevenja
rigen leeftjjd zonder herhalingsonderwijs. Ook onder de
voorstanders van het bijzonder onderwijs waren erdie
tegen verplicht herhalingsonderwijs minder bezwaar
hadden dan tegen verplicht bezoek der gewone lagere
school.
Die ingenomenheid van »zeer vele leden" met ver
plicht herhalingsonderwijs heeft den minister bewogen
zjjn oorspronkelijk wetsontwerp te wijzigen en daarin
een regeling van het herhalingsonderwijs op te nemen,
waarvan de leerlingen die den gewonen zesjarigen leer
tijd op de lagere school hebben doorloopen, verplicht
zullen zijn gebruik te maken, hetzij dan in den vorm
van huis- of van schoolonderwijs. Mag bij gevolg worden
aangenomen, dat de meerderheid der Kamer in het alge.
meen voor verplicht herhalingsonderwijs gunstig gestemd
is, de regeling van de zaak, thans voorgesteld, is iets
nieuws, en een onderzoek in de afdeelingen zeker niet
overbodig.
Het was ongetwijfeld goed gezien, bij de regeling van
het herhalingsonderwijs veel aan de gemeentebesturen
over te laten. Eenvormigheid zou hier stellig misplaatst
wezen. Het onderscheid tusschen groote en kleine ge
meenten, tusschen groote steden en het platteland, tus
schen de verschillende streken van ons land is daarvoor
17)
Een oogenblik strijdt zij tegen opkomende gedachten
toen zich zelve uitmakende voor een dwaas mal schepsel,
keek zij met haren gewonen kalmen min of meer wee
moedigen glimlach op.
»Vraag mijnheer den graaf om binnen te komen Hij
zal zeker eens naar zijn klein toekomstig nichtje komen
vragen De oude ziet bij deze woorden eenigszins te
leurgesteld op, en liep hoofdschuddend de kamer weder
uit. Johanna echter drukt de handen tegen de borst
en heft zich met moeite uit haren stoel op, met bevende
knieën staat zjj daar.
De groen wollen portière opent zich nogmaals, en
graaf Willibald treedt binnen.
De spanning had ook zijn gelaat hoog rood gekleurd,
min of meer verlegen blijft hij, een diepe buiging makende,
bij de deur staan.
Daar ziet bij hoe een kleine vriendelijke meisjesgestalte
op hem toetreedt en hem de hand ter verwelkoming
toesteekt.
Zit zij dan niet meer in haar rolstoel Kan zij dan
heel alleen zonder behulp van een stok of eenigen an
deren steun, door de kamer gaan
Deze blijde verrassing was zeer duideljjk op zjjn gelaat
te lezen, dat van ware oprechte vreugde straalt.
»Baronesu kont loopeuU kunt u weder, zonder
eenige hulp alleen bewegen U zijt weder hersteld
stottert hij inplaats van den een of anderen beleefden
groet. Er klinkt echter zulk een bljjdschap in zijn stem,
zulk een ware, oprechte, dankbare vreugde, dat Johanna's
hart van geluk bijkans hoorbaar klopt. Zóó veel deelname
te groot. Met plaatselijke behoeften en plaatselijke toe
standen moet rekening gebonden worden, en zooveel mo-
geljjk dient vrijheid gelaten te worden, wat de vakken
betreft, die onderwezen, en de dagen en uren, die voor
dat onderwijs bestemd zullen worden. Daaromtrent, wordt
in het ontwerp al heel weinigmisschien te weinig
bepaald. De eerste vraag is wel deze, welke vakken
het verplichte herhalingsonderwijs zal moeten omvatten.
In het wetsontwerp wordt dit uiet bepaald. De Memo
rie van Antwoord zegt on9, dat herhaling van bet geleerde
niet geheel mag worden uitgesloten bij het herhalings
onderwijs dat van gemeentewege op de openbare school
moet worden gegeven maar dat men overigens vrij zal
zijn daarin op te nemen zoowel vakken die tot het lager
onderwijs als die niet daartoe behooren. Het ontwerp
zelf bepaalt verder dat het op do openbare school ten
minste vier vakkeu van onderwijs zal moeten bevatten
wnaronder ten minste twee van het gewone schoolonder
wijs. Aan den naam van herhalings onderwijs dient
alzoo niet te veel gewicht te worden gehecht. In het
Voorloopig Verslag werd dan ook reeds opgemerktdat
de naam van voortgezet onderwijs de voorkeur zou
verdienen. Het boekhouden en het rechtlijnig teekenen
kan er evengoed in worden opgenomen als een kook
cursus. Toch zal de vrijheid der gemeenteraden niet ge
heel onbeperkt zijn wat het aantal vakken betreft.
Achten Gedeputeerde Staten den omvang van het on
derwijs onvoldoende dan zullen zijna den inspecteur
gehoord te hebben vermeerdering kunnen bevelen en
vinden Gedeputeerde Staten daartoe geen aanleiding
dan zal het Koninklijk gezag zich kunnen doen gelden
enna Gedeputeerde Staten over de zaak te hebben
gehoord alsnog het bevel tot vermeerdering kunnen geven.
Hier wordt zeker een schiet- onbeperkte bevoegdheid
gegeven aan het administratief gezag en het is te ver
wachten, dat daartegen bezwaren zullen worden geopperd.
Groote vreesdat van die bevoegdheid misbruik zal
worden gemaakt, behoeft echter hier te lande niet te
bestaan. Ten aanzien van het gewone schoolonderwijs
hebben toch Gedeputeerde Staten en het Koninklijk gezag
sedert 1857 dezelfde bevoegdheid en wordt er veel ge
klaagd over de wijze waarop zij die bevoegdheid doen
gelden Intusschen ligt de opmerking voor de hand,
dat in de wet op net lager onderwijs althans de vakken
worden genoemd, waartoe dat onderwijs zich bepaalt,
en dat dit hier niet het geval is. Wellicht zullen daarom
pogingen worden beproefd om in de wet te bepalen,
hoever bij het bevel tot vermeerdering van den omvang
van het herhalingsonderwjjs zal kunnen worden gegaan.
in hare genezing had zij nog vun niemand ondervonden.
»Jamijnheer de graaf, God zij dank, het gaat veel
beterofschoon ik nog altijd hink, en dit gebrek ook
wel mijn gansche leven zal moeten dragen f'
Hevig ontroerd drnkt hij haar blanke, kleine hand:
>o, maar dat is zoo erg niet, dat is maar bijzaakHoe
heerlijk dat u zoo wel en gezond zjjtDat had ik
waarlijk niet durven denken baronesanders
ja anders was ik wel reeds eerder gekomen 1"
Weder krijgt zij een kleur en vraagt hem vriendelijk
plaats te willen nemen.
>Het is bepaald een verrassingmjjnheer de graaf
om u eens in de residentie te zien 1" zeide zij zoo on
gedwongen mogeljjk: >Hoe vele jaren hebt u niets van
u laten zien of hooien 1"
Hij ziet haar recht in de oogen Wat zou ik hier
ook doen freule Johanna U weet zelf wel hoe men
mij nier nehandeld heeft. Die treurige ondervindingen
hebben mij menschenschuw gemaukt en anders dan an
deren. De wereld gaf mij niets daarom ben ik in de
eenzaamheid weggevluchtwaar zulk een ongemanierde,
leelijke kerel als ik ben ook eigenlek thuis behoort
Als smeekend hing zjjn blik aan hare lippen. Johanna
schudde echter ernstig het hoofd en antwoordde: >Hoe
kunt u dat zeggen mijnheer de graafschoonheid en
leelijkheid dut is slechts een kwestie van smaak."
»Eu hoe is dan uw smaak barones vraagt hij half
fluisterend.
Met hoog gekleurde wangen ziet zij hem aan.
»Ik vind zelf het schoonste gezicht leeljjk als er
slechtelage zondige hartstochten op te lezen staun
en ik vind het leelijkste gezicht mooi als de oogen
de spiegels zijn van een reine, edele, trouwe oprechte
ziel 11
De toon waarop zij sprak, zeide nog veel meer dan
de woorden zelve en als overweldigd van geluk vatte
Willibald haar hand en bracht die met een moed
waarover hij zich zelf verbaasde, aan de lippen.
>Als oprechte liefde en trouw iemaud schoon maakt,
Johanna o laat mij dit dan door u worden riep
Dat het gemakkelijk zal vallen, een daartoe strekkend
voorschrift te ontwerpen, zullen wij niet beweren. Of bet
wenschelijk is, zal beter beoordeeld kunnen worden, wan
neer de uitkomsten van het onderzoek in de afdeelingen
bekend zullen zijn.
Maar het herhalingsonderwjjs zal ook aan een bijzon
dere school of to huis kunnen worden gegeven. En welke
vakken zal het daar moeten bevatten Dezelfde, die in
de openbare school gegeven zullen worden Het ontwerp
zegt het niet en men mag aannemen, dat het ook niet
in de bedoeling van de Regeering ligt. In het algemeen
wordt slechts bepaald, dat de ouders, voogden of an
dere personen, die voor het onderwijs van de hun toe
vertrouwde kinderen in deze wet aansprakelijk wor
den gesteldhebben te zorgen dat die kinderen
herhalingsonderwijs ontvangen zoodra het gewone ver
plichte schoolonderwijs voor hen is afgeloopen en dat
dit zal durenindien zij een school bezoeken totdat
zij de klasse hebben doorloopen waarin zij bij het
bereiken van den vijftienjarigen leeftijd zijn geplaatst
en indien zij huisonderwijs ontvangen totdat zij dien
leeftjjd hebben bereikt. Wat de jongens betreft zal de
gemeenteraad dien leeftijd nog met een jaar knnnen
verlengen maar niet dan onder goedkeuring van Gede
puteerde Staten. Daarenboven wordt bepaald dat dit
herhalingsonderwijs moet gegeven worden, te hnis of op
een school gedurende ten minste vier maanden in het
jaar acht of meer uren per week en dat de school
geregeld moet worden bezochtmaar waarin het herha
lingsonderwijs moet bestaan, wordt niet voorgeschreven.
Voor zoover het huisonderwijs betreft is het toezicht
van den arrondissements schoolopziener op dit herha
lingsonderwijs toepasselijk verklaard. Zal hij dan be
voegd zijn te beoordeeien of het al of niet voldoende is,
ook wat de vakken betreftwaarin dit huisonderwijs
wordt gegeven? Omtrent het herhalingsonderwijs dat
op eene bijzondere school gegeven wordt, zal de school
opziener die bevoegdheid niet hebben.
De vrijstellingen van het gewone verplichte onderwijs
gelden ook voor het verplichte herhalingsonderwijs met
eene uitbreiding van niet geringe beteekenis. Van het
herhalingsonderwijs zullen namelijk de kinderen zijn vrij
gesteld, zoolang zij geregeld »een andere dan een her
halingsschool" bezoeken. Van welken aard die school zal
moeton zijn zegt het ontwerp niet en evenmin de toe
lichting in de Memorie van Antwoord. Alleen wordt
ook hier weer gevorderd, dat de school geregeld wordt
bezocht, en dat er ten minste vier maanden in het jaar
acht of meer uren per week onderwijs wordt gegeven.
hij uit. »Eaten wij niet over allerlei onverschillige
dingen spreken, want dit zou een leugen zijn tegenover
onze diepste en heiligste gewaarwordingen. Gij weet
waarom en waarvoor ik hier ben gekomen, Johanna,
gij weet het evengoed als ik zelfIk heb slechts een
enkelen wenschslechts een enkele gedachte, en alles
wat een beslissing tegenhoudt, hindert mij en maakt mij
onrustig I Ik kan niet over het weer, over de menschen
of over de opera praten, als mijn hart met geheel andere
dingen vervuld is
O, waarom keert ge u af? Verschrikt deze op
rechtheid u nu toch Heb ik de zaak verkeerd aan
gevat Och, vergeef het mij dan Heb gedold met een
man die zich niet meer in de wereld weet te bewegen.
Ik meen het toch zoo goed, Johanna zoo waarlijk
goed 1"
Hij had haar hand weder gevat en drukte deze als
overredend tusschen de zijne. Weder ontmoetten hunne
blikken elkaar, en in beider oogen lag dezelfde uitdrnkking,
een zalige bange hoop, een vreezen en beven, als kon
men nog met aan het geluk gelooven
Johanna's wangen werden steeds donkerder getint, en
de engelachtige goedheid en boecheidnnheid die nit hare
oogen straalden deden zijn hart van vreugde opspringen.
Weder drukte hij haar handje tegen de lippen.
>Ge kent mij nog niet, Johanna en al wat gij van
mij zult gehoord hebben, was juist niet geschikt om uw
hart voor mij in te nemen I Ik weet welk eene verme
telheid het van mij is om, onder zulke omstandigheden,
hier voor u te staan en uw hand te vragen Maar zoo
waar God leeft, Johanna, gjj zult er nooit berouw van
hebben, mijne vrouw te zijn geworden! Mij zelf en mijn
uiterljjk kan ik helaas niet veranderen dat moet ge
toegevend op den koop toe nemen, maar mijn loven
mijn handel en wandel mijn denken en gevoelen
dat alles heb ik in mijn macht, en dat alles leg ik met
de innigste getrouwste liefde aan uw voeten daarmede
zal ik u gelukkig maken!"
Hij had snel en hartstochtelijk gesproken. Hij ver
wonderde zich niet over zijn moed, noch verbaasde hij