van 1
Honderd en eerste jaargang.
1899.
ZONDAG
23 APRIL.
De arbeidsovereenkomst.
FEUILLETON.
(DER MAJORATSHERR).
NO. 49. Tweede blad.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3maanden voor Alkmaar f 0,80 5 franco door het
rgk f 1,—.
3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Prijs der gewone advertentien
Per regel fO,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan) de] Uitgevers HERMs. COSTER
ZOON.
Telefoonnummer 1 3.
IV.
Een bijzondere soort van schriftelgke overeenkomst
tusschen den werkgever en den arbeider is het reglement,
dat in vele fabrieken en groote ondernemingen gebruike
lijk is. Het is een overeenkomst, waarvan de bepalingen
alleen door den werkgever worden vastgesteld; de arbeider
moet weten of hij op die voorwaarden de dienstbetrek
king wil aanvaarden. Het is te begrijpen, dat het niet
anders kan. Iemand die een fabriek of andere onder
neming van zekeren omvang opricht waarin vele ar
beiders moeten werken en het werk van den een in
nauw verband staat met dat van den ander, moet zorgen
voor goede orde en een geregelden gang bij den arbeid,
en zal daarom eenige algemeene regelen moeten vast
stellen waarnaar alle arbeiders zich hebben te gedragen.
Alleen moet er gezorgd worden dat de arbeiders met
dit reglement bekend zjjn opdat ze weten waartoe ze
zich verbinden. Daarom wordt in het ontwerp bepaald
dat er altijd een exemplaar van het reglement moet
hangen en duidelijk leesbaar zijn zoo mogelijk in de
werkplaats, althans op een voor den arbeider toegankelijke
plaats dat bij het indiensttreden een exemplaar van het
reglement moet worden overhandigd aan den arbeider
of, is hij beneden de 18 jaren, aan zijn wettelijken ver
tegenwoordiger (vader moeder voogd of voogdes) en
dat de arbeider of die wettelijke vertegenwoordiger in
een door hem onderteekend of, zoo hij niet kan schrijven,
in bijzijn van twee getuigen met een kruis of handmerk
voorzien ontvangbewijs moet verklaren dat hij met den
inhoud van het reglement bekend is. Weigert hij dit
dan is de overeenkomst niet tot stand gekomen zegt
het ontwerp. Maar is het duideljjk, wat er zal gebeuren,
indien de werkgever toch den arbeider aan het werk
laat gaanofschoon deze geen ontvangbewijs met de
gevorderde verklaring heeft geteekend
Het moet mogelijk zijn, in het reglement veranderin
gen te brengen daarom zal de werkgever een nienw
reglement kunnen vaststellen of wijzigingen kunnen bren
gen in het bestaande. Om echter te voorkomen, dat aan
de arbeiders eensklaps nieuwe verplichtingen worden
opgelegd, wordt bepaald, dat nieuwe of gewijzigde regle
menten niet zullen gelden, zoo daarvan niet een exem
plaar aan eiken arbeider is overhandigd, en niet vóór
den 29sten dag na dien waarop een exemplaar op de
voorgeschreven wijze is opgehangen. De arbeider zal das
vier volle weken tijd hebben om, indien hij meent met de
nieuwe bepalingen geen vrede te kannen hebben, ander
25)
.Tade liefde 1 Zy kan niet zonder liefde niet voor
al het goud der wereld zon zij de liefde willen missen.
Zij moest een goede partij doen, dat eischte haar vader.
Zou zij ooit dien wensch kannen vervullen en een man
vinden, die in zijn oog een .goede party" was?
Zij weet 't niet en kan er ook niet voor instaan. Zij
met haar trots en haar ingenomenheidzij zou nooit
naar rang naar goud of naar roem en eer vragen, als
zij ooit iemand op haar levenspad mocht ontmoeten, die
haar hartje gevangen nam.
En die eene zou komen daarvan was zij zeker, en
daarom wilde zij op hem wachten.
De middagpost bracht een heer ijke verrassing.
De Overste bracht zelf den brief aan zjjne dochter
terwijl hij haar reeds van verre toeriep: »Pia I Een brief
van tante Johannaen wel uit Niedeck Om dezen tijd
van het jaar Zon zij den geheelen winter daar gebleven
zijn Maak eens gauw open want het interesseert mij
allemachtig
Het jonge meisje opende den brief met bevende vin
gertjes. Het bloed steeg haar naar de wangen. Zjj was
doodelijk bevreesd dat tante Johanna over die huwelijks
plannen zou schrijven waarvan Pia haar, in haar laat-
sten brief, vol opgewondenheid alles verteld had
Goddank neen het waren slechts enkele regels, waar
in tante Johanna haar dringend verzocht om eens voor
langen tijd op Niedeck te komen logeeren.
.Begin van Mei-, of indien het weer gunstig is, nog
eerder, reizen wij naar den Rijn om een korten tijd
te Asmansshausen of te St. Goar te blijvendan gaan
wij verder naar Scheveningen zoodat wij u alsdan
werk te zoeken en aan de bestaande arbeidsovereenkomst
door opzegging een einde te maken. Is de tijd te kort
voor een geldige opzegging, dan zal er soms toch nog
gelegenheid wezen om hem van zijn dienstcontract te
bevrijden. Is namelijk de dienstbetrekking nog niet geëin
digd door het verstrijken van den tijd waarvoor zij was
aangegaanof door opzegging dan kan werkgever of
arbeider wegens gewichtige redenen de opheffing daarvan
bij den rechter vragen. Die gewichtige redenen nu zjjn:
zulke belangrijke veranderingen, hetzij in den persoon
lijken toestand van werkgever of arbeider of in den
toestand van zijn vermogen, hetzjj in de omstandigheden
waaronder de arbeid wordt verricht, dat de billykheid
vordert de dienstbetrekkiug nog vóór dien tijd te doen
eindigen, en wel terstond of na zekeren korten tijd. Of
die veranderingen inderdaad van dien aard zijn, zal de
rechter moeten uitmaken maar enkele gevallen worden
in het ontwerp uitdrukkelijk genoemd. Zoo zal op ver
zoek van den werkgever de opheffing der dienstbetrek
king door den rechter kannen worden uitgesproken,
wanneer hjj zijn huishouding inkrimpt of zijn bedrijf
staaktof in geval van aanhoudende ziekte van den
arbeider en de arbeider zal hetzelfde kunnen verzoeken,
wanneer hij onverwachts gelegenheid vindt om een geves-
tigden stand te krijgen, b.v. door een huwelijk, wanneer
hulpbehoevende oude of ziekelijke bloedverwanten zijn
verzorging eischen, en ook wanneer door den werkge
ver nieuwe reglementen ingevoerd, of de bestaande regle
menten gewjjzigd worden.
Een belangrijke bepaling in deze reglementen is die
omtrent de boeten die door of namens den werkgever
aan den arbeider kunnen worden opgelegdindien deze
een voorschrift van het reglement overtreedt. Wel zijn
er werkgevers die verklaren geen boetenstelsel noodig te
hebben maar er zijn er ook die verklaren het niet te
kunnen missen en de grondendie zij daarvoor bij
brengen zijn niet zoo gemakkelijk te weerleggen. Het
bedreigen met een boete ook al wordt die niet altijd
ingevorderd ia naar hunne meening het beste middel
om in een groote fabriek of bij een groote onderneming
met vele werklieden de orde te handhaven, om de na
koming te verzekeren van allerlei noodige voorschriften
ook in het belang van de vei'igheid en de gezondheid
der arbeiders zeiven en om handelingen te voorkomen,
die aan den werkgever groote schade zouden kunnen
berokkenen die de werklieden niet in staat zouden zijn
hem te vergoeden. Terecht wordt dan ook niet voor
gesteld de boeten te verbieden maar wel eenige bepa-
heel gemakkelijk naar den Haag terug kunnen brengen
Ik hoop zeer dat uwe ouders mij de groote vreugde niet
zullen weigeren mijn lieveling eindelijk eens weder te
zien, ook Oom Willibald en mijn wildzang Fransje
verwachten u reeds met ongeduld. Niedeck is ook 's win
ters heel mooi, maar natuurlijk wat eenzaam."
.0, voor de eenzaamheid ben ik niet bang lachte
Pia, haar vader stormachtig omhelzende. .Ik heb al zoo
lang en zoo vreeselijk verlangd om dat geheimzinnige
Niedeck, waar iedereen den mond van vol heeft en dat
toch niemand kent, eens met eigen oogen te zien 1 Niet
waar, papa n geeft toch uw toestemming dat ik tante
Johanna's uitnoodiging nanueem?"
De Vrjjheer haalde met bitteren lach de schouders op.
.Als ge het Kasteel graag eens wilt zien, dan moogt ge
de eerste de beste gelegenheid wel aangrijpen, want ol
ge daar ooit als meesteresse uw intocht zult doen, komt
mij meer dan twijfelachtig voor. Kom mee naar Mama,
en lees haar den brief voor, als zij het goed vindt,
kunt ge begin Maart er heen gaan, indien tenminste
graaf Wulff-Dietrich dan nog niet met gezwinden pas
hierheen gevlogen is, om tennis met je te maken 1
.Maar papa, gelooft u dat waarlijk?"
.Wel, als het werkelijk waar is, dat een ongeluk hem
verhinderd heeft op het Hofbal te verschijnen en het
hem overigens met zijn huwelijksaanzoek ernst is, dan
baalt hij het verzuimde met dubbelen ijver in. In vier
weken kan een verstuikte voet volkomen genezen zijn
en zoo niet, dan kan hij zich schriftelijk tot je wenden,
en je vertrek verhinderen doet hij dit niet, dan wordt
verder iedere toenadering van onzen kant ronduit afge
slagen, dan kan hij zien hoe hij zijn zestien kwartie
ren bjj elkaar krijgt f'
Pia knikte, als in gedachten verzonken, toestemmend.
.Goed," zeide zij toen, hare slanke gestalte hoog oprich
tend, .vier weken moogt u hem tijd geven, laat hij in
dien tijd niets van zich hooren dat zijn wij voor altijd
gescheiden, belooft u mij dat, papa
.Natuurlijk beloof ik je datbromde de Overste,
.het is in ieder geval een schande dat wij op dat heerschap
lingen te maken om zoo mogelijk misbruiken te voor
komen waarvan het ook in ons land niet aan voorbeel
den ontbreekt.
In het algemeen zal de boetehetzij de bepalingen
daaromtrent in een bgzondere overeenkomst met den
arbeider, hetzjj in een algemeen reglement zijn opgenomen,
op een bepaald bedrag moeten worden gesteld; de arbeider
moet weten, hoe groot de boete kan wezen, die hem bij eenig
verzuim zal kunnen worden opgelegd. Bjj het algemeen
reglement zal ze niet hooger kunnen worden bepaald
dan het in geld bedongen loon van den arbeider voor
één dag wanneer echter dat loon meer dan drie gulden
per dag bedraagtof geheel afhankelijk is van den omzet,
de opbrengst of de winst van het bedrijf, zoodat de
arbeider min of meer als een deelgenoot in de zaak
beschouwd kan worden, dan zal bij bijzondere overeen
komst een hoogere boete bedongen kunnen worden. In
elk geval zal daarenboven de bestemming van de boeten
nauwkeurig moeten worden aangewezen die mag niet
aan het goedvinden van den werkgever worden overge
laten en uitdrukkelijk zal verboden zijn, dat, hetzjj de
werkgever zelf, hetzij iemand die door hem met het
opleggen der boeten is belast, er persoonlijk eenig voor
deel van heeft. Wil de werkgever de bepalingen omtrent
de boeten opnemen in een algemeen reglement, dan
wordt nog een bijzondere bepaling voorgeschreven name
lijk dat hij daarover vooraf de meerderjarige arbeiders
moet raadplegen, hetzij ieder afzonderlijk, hetzij gezamen
lijk, hetzij bij monde van door hen uit hun midden geko
zen vertegenwoordigers. Hg heeft hen echter alleen te
raadplegen, en zal hun gevoelen niet verder
behoeven te volgen dan hij raadzaam oordeelt. Om te
zorgen dat er geen twijfel zal kunnen bestaan of dit
werkelijk is gebeurd zal het reglement, voorzoover de
bepalingen omtrent de boeten betreft, door Gedeputeerde
Staten moeten worden goedgekeurd. Deze zullen hunne
goedkeuring alleen kunnen weigeren, indien niet blijkt
dat de meerderjarige arbeiders er over zjjn gehoord, en
met welken uitslag, of indien zij er strijd in vinden met
eenig wettelijk voorschrift of met de goede zeden.
Het zou ons verwonderen, indien de opdracht van dit
onderzoek aan Gedeputeerde Staten veel bijval mocht vin
den. Een werkgever maakt in een algemeen reglement ver
schillende bepalingen omtrent het opleggen van boeten de
meerderjarige arbeiders worden daarover door hem geraad
pleegd zij maken allerlei bedenkingen en de groote meer
derheid zou aan een andere regeling de voorkeur geven.
Dit wordt aan Gedeputeerde Staten beriohtmaar met
moeten wachten onrechtvaardig mogen we echter niet
zijn, als hij eens waarljjk ziek is, bedenk toch, dat er
voor hem meer dan een gewone boterham op 't spel
staat
Pia's fraai gevormd hoofdje zonk onwillekeuriger dieper
.Neen, er hangt voor hem zéér, zéér veel van af, dat
weet ik fluisterde zjj, en hare lippen trilden onwille
keurig van medelijden. .Wie weet of de geldduivel hem
in deze vier weken toch niet te machtig wordt 1" en
langzaam, in gedachten verzonken, volgde zjj haarvader
over het kleine portaal en de smalle uitgesleten trappen
naar beneden, naar hare moeder.
Hare oogen, die nog zoo even vol goeden moed en levens
lust geschitterd hadden, keken eensklaps zeer ernstig.
Vier weken is een lange tjjd en vele goede en edele
voornemens zijn in dien tijd in 't niet verzonken. Hoe
zullen graaf en gravin Rudiger niet alles doen om hun
zoon over te halen, wat zullen zijn ouders, evenals zijn
broeder, overdreven schilderingen en beschrijvingen geven
van hare schoonheid
De gravin zal hem elk bezwaar wel uit den weg
praten en hem verzekeren .dat er daizende van meis
jes zijn die zonder liefdeen met vaarwel zegging aan
alle droomen der jengd in het huwelijk treden en tóch
gelukkige vrouwen worden 1
Mevrouw Melanie beziet natuurlijk de zaak van dien
kantwant zij zelve was zeer zeker niet uit innige
teedere liefde getrouwd en zij vond zich misschien toch
een gelukkige en benijdenswaardige vrouw
Zou zij zich zelve waarljjk benijdenswaardig noemen
Pia benijdde haar niet. Wulff-Dietrich zon echter
zeker dezelfde levensbeschouwing als zijne moeder hebben,
en de raadgevingen van zjjn vader en broeder voor
gewichtiger houden dan de sentimenteele gevoelens van
een jong meisje dat in bare eenvoudigheid heel geen
begrip van de waarde van het geldnoch van een grafe
lijk erfdeel heeft.
In een eerste opwelling van medelijden had hij mis
schien zich opgeofferd en was hg niet op het bal ver
schenen maar nunadat er van alle kanten zooveel
