De Erfgenaam van Mei
No. 50.
Honderd en eerste jaargang.
1899.
WOENSDAG
26 APRIL.
Amsterdamsche Brieven.
FEUILLETON.
(DER MAJORATSHERR).
ALK1IAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dlnsda g-, Honderd ag
ed Zaterdagavond aitgegeveo. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80 franco door het
geheele rijk f 1,
3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentlen
Per regel Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven f r ajn c o aan do Uitgevers HERMs. COSTER
ZOON.
XVII.
Onze gemeenteraad heeft noch de verlaging van
het telefoon-abonnementnoch de instelling van
een proportioneel tarief aangedurfd. Er is daarover lang
en breed geredeneerd, zelfs een avondzitting werd eraan
gewijdmaar de groote meerderheid was huiverig ver
anderingen aan te brengen, waar de huidige toestand èn
het publiek èn de gemeentekas voldoet. Een niet onver
dienstelijke poging deden de heeren Serrnrier, D. Schut,
Gerritsen en Vau Nierop om zooveel mogelijk aan alle
wenschen te voldoenzij wilden de abonné's voor de
keuze stellen om evenals thans f 90 te betalen en daar
voor het recht van onbeperkt sproken te krijgen öf f 75
te betalen met het recht op 500 gesprekken per jaar en
bijbetaling van 10 ets. voor ieder gesprek daarboven.
Doch ook dit amendement kon geen genade vinden voor-
loopig blijft alles zooals 't is en wanneer men beschikt
over een ervaring van nog wat meerder tijd kan altijd
op de zaak worden teruggekomen.
Tegenover deze negatieve uitkomst staat ook een posi
tieve. Aangenomen is namelijk het voorstel van B. en
W., dat word ingediend op het initiatief van den heer de
Sauvage Nolting. om de Hoogere Burgerschool met
3-jarigen cnrsus aan de Manritskade bij de 's-Gravenzaude-
straat meer in het bijzonder in te richten voor de opleiding
van jongelieden voor den kleinen handelsstand.
Er werd nog wel getracht om aan het beginsel afbreuk
te doen door voor te stelleu het eigenlijke handelsonder
wijs eerst te doen aanvangen in de hoogste klasse, die
dan zon worden gesplitst in een handels- en een gewone
klassemaar gelukkig zagen de meeste Raadsleden in,
dat aldus de proefneming niet zuiver zon zijn. Na het
geen wij in een vorige correspondentie over deze zaak
schreven zal 't niemand verwonderen, dat wij ons zeer
verhengen over de gevallen beslissing hoe meer de
school-autoriteiten luisteren naar hetgeen de praktijk
vraagt des te meer zal het onderwijs tot zijn recht
komen. Nog beter zon 't zeker geweest zijn, wanneer de
proef ware genomen op een school in het centrum dor
stad en niet in zulk een uithoek als de Manritskade,
maar wat dit betreft moet men zich maar troosten met
de voorouderstellingdat het systeem in zich genoeg
levensvatbaarheid heeft om dezen ongnustigen factor te
boven te komen. Naar het resultaat zijn wij zeer benieuwd
indien de maatregel goed blijkt te werken, zal worden
overwogen of deze niet tot meer H. B. S. met driejarigen
cursus dient te worden uitgebreid, 't Is dus best mogelijk,
dat wij hier nog maar aan het begin staan van een her
vorming die eerst binnen Amsterdam haar gunstigen
invloed doet gevoelen, maar later ook daarbuiten zal
worden toegepast.
Men ziet derhalve, dat de jongste Raadszitting allerminst
van belang ontbloot is geweest. Echter, meer nog dan
daarover, is in de afgeloopen weok druk geredekaveld
over de rede, door Ma* Nordau in het Concertgebouw
over het Zionisme gebonden. De wt>rken van dezen
26)
»Eindelijk dan eens een meisje met zestien kwartieren,
dat niet alleen déArom tot vrouw genomen behoeft te
worden. Men kan niet anders dan met Pia dweepen,
en Hartwig is reeds de schaduw van zijn schoonzusje in
spel Waar blijf je nn Wulff, om die edele paarl in
eigendom te nemen Mensch je weet niet wat ge je
laat ontglippen. Maar geheel en al afgezien van hare
persoonlijkheid, bedenk toch mijn zoon, dat gij geen
andere kens hebt en Pia in ieder geval trouwen mo«t.
Uw wegblijven schijnt de Nordlingens zeer ontstemd te
hebben, want zij hebben noch mij, noch Hartwig willen
ontvangen, en de onders geven duidelijke blijken van
zeer nit hun hnmenr te zijn. Het goudlokkige dochtertje
is steeds even betooverend beste Wnlff, we zonden
den zoo gelukkig zijn wanneer we uw geluk gevestigd
en het erfdeel ons verzekerd zagen Het leven is zoo
razend dunr, Hartwig gebruikt zulke enorme sommen,
zoodat wij waarlijk niet meer met onze rente toekomen,
papa heett zijn kapitaal reeds moeten aanspreken en
daarbij leeft de oude op Niedeck met vrouw en kind
zoo vroolijk en lnstig, dat er nog heel niet aan een spoedige
inbezitneming der erfenis te denken valtIn één opzicht
was het goed, als gij in het geheel niet tronwdet, beste
Wnlff, opdat gij ons later van de vorstelijke inkomsten
van Niedeck knnt onderstennonwant van ons eigen
vermogen zal wel geen cent overblijven, als Willibald
ons nog lang op zijn dood laat wachten. Maar het is
voor de nakomelingschapGij en Hartwig zijn de beide
laatste Niedecks, een van n moet volgens de gestelde
voorwaarde trouwen, wanneer ge tenminste niet wilt dat
Duitscher over de conventioneele leugens in onze maat
schappij en over Ontaarding'' zijn hier te lande voldoende
bekend om hem reeds daardoor een belangstellende ont
vangst te verzekeren hoeveel te meer dan, nn bij
zijn groot talent heelt gesteld ten bate van de grootsche
beweging om aan de Joden, die aan vervolging ten prooi
zijn, een nieuw vaderland te geven op den gewijden
bodem van Palestina. Mai Ncrdan sprak voor een talrijk
anditorinm en weinig zullen er geweest zijn, die niet
kwamen onder den indruk van den gloed zijner over
tuiging. Er ging een rilling door de zaal, toen hij schetste
hoe in Rusland zes millioen Joden hnn bestaan voortslepen,
door uitzonderingswetten tot het uiterste gedreven, honger
lijdende en hunkerende naar den dood, het eindpunt,
waarop bljjkbaar alle maatregelen der Russische regeering
gericht zijn. In Roemenië en Gallicië verkeeren zij wel
in iets gunstiger omstandigheden, maar ook daar komen
zoo nn en dan plundering en doodslag voor, waartegen zij
weerloos zijn. Men behoeft hier niet in de eerste plaats te
vragen naar de oorzaak van dien Jodenhaatvóór alles
dwingt de humaniteit om een uitweg te zoeken voor deze
arme vervolgden. Waarheen zullen zij trekken Onder den
drnk, die hen doet gebukt gaan, zjjn hunne eigenschappen
niet verbeterd. Om maar te knnnen leven, hebben zij
de kieskeurigheid van de middelen daartoe verleerd
zij zijn vervuild on totaal verarmd en hunne energie
om met noesten arbeid zieh een eerlijk bestaan te ver
werven heeft gedacht geleden. Daarom worden zij ook
geschuwd door hen, die op een afstand de Russische
regeering hare hardvochtigheid verwijten. Een zestal
jaren geleden wisten eenige honderden arme Russische
Joden het geld bijeen te krijgen om naar Amerika te
verhuizen, maar nauwelijks had Uncle Sam hen in het
oog gekregen of hij sloo onverbiddelijk de poorten
ondanks bidden en smeeken en allen moesten terugkeeren.
Onderweg trachtten zij op verschillende plaatsen hnn
anker noer te leggen, maar overal werden zij behandeld
als schurftige diereu en het slot en eind is geweest, dat
zij maar weer zijn teruggekeerd naar de hel, waaraan zij
met zooveel moeite waren ontvloden. En na die zes jaar
klinkt nog met onverzwakte k'acht de vraagwaar is
plaats voor dit ongelukkige Joodsohe proletariaat, wie wil
zich hunner ontfermen
Niemand die hen liever op verren afstand hondt dan
de stamgenooten in de beschaafde landen. Als b.v. een
duizendtal Russische Joden zich naar Amsterdam op
maakten, zonden in de eerste plaats daartegen de Israëlieten
der hoofdstad ageeren, ook al koesteren zij in hnn bin
nenste diep medelijden met hen. De gevolgen van de
onderdrukking, waaraan door vole eeuwen heen de Israë
lieten hebben blootgestaan, doen zich ook thans nog
gevoelen bjj hen, die in beschaafde landen alle mogelijke
vrijheden genieten. Zjj hebbeu altijd bij zich een onbe
stemde vrees, dat het anti-semitismo hetwelk alleen
door de beschaving onder wordt gebonden maar wel
degelijk bestaat aan de oppervlakte zal komen en
de sluimerende hartstochten in lichtelaaie zal zetten.
Bp het minste of geringste, dat iets daartoe zon knnnen
bijdragen, leggen zg dadelgk al hun invloed, dien zg hebben,
deze enorme bezitting, na uw dood, aan den Staat vervalt.
Hartwig zon dadelgk genegen zijn Pia tot zgne vrouw
te nemen, maar waar moeten ze van leven? Het meisje
heeft, behalve hare zestien kwartieren, radikaal niets, en
Hartwig's dunr regiment, zgn vele nobele vermaken
het is eenvoudig onmogelgk en ondenkbaar dat hg een
meisje, zonder een groot vermogen, tot vronw kan nemen.
Gij mijn onbaatzuchtige, eenvoudige, solide jongen, gij
kant echter een arm meisje gelukkig maken Daar op
Ranenstein heb je zooveel niet noodig. Gg leeft daar zoo
fabelachtig goedkoop, ge kant thans ais zelfstandig
mensch trouwen, en daarom mott ge het ook doen, mgn
beste jongen 1 Ik wacht per koerende uw antwoord
wanneer ge hier znlt zgn."
Wulff-Dietrich slaakte een diepen zacht en liet het
hoofd in de handen rusten.
Hoe akelig en trenrig treft ook alles to zamen I Het
eenige meisje dat hg mag trouwen, dat wellicht zgn
hart gestolen, en hem gelnkkig gemaakt zon hebben,
deze eenige is voor altgd onbereikbaar voor hem. Ginds,
in zgn schrgftafel, ligt de brief, waarin zg hem vol aan-
doenlgk vertrouwen, haar arm geplaagd hart ontsluit 1
Zg bemint een anderDe bekentenis is voldoende
om hunne wegen zich voor eenwig te doen scheiden.
Nooit en nimmer zou Wulff-Dietrich na dezen brief,
aanzoek doeu om baar hand.
Geen roover en moordenaar zon dan slechter zgn dan hij,
die alleen ter wille van ellendig gond een jong men-
schenhart zon vertrappen.
Zg bemint een ander 1 En Wulff-Dietrich is ridderlgk
genoeg, om de heilige rechten van dien ander te erkennen
Wee hem, indien hg de bruid nit de armen van een
ander zon wegrnkken, ten einde haar arm, gebroken hart
als koopprgs voor een erfgoed te gebruiken I
Zij gelooft in hem zg vertrouwt hem. Kan hg haar
dan bedriegen en toch nog den zedelgken moed nebben
haar in de oogen te zien en voor zich zeiven gevoelens
verlangendie hg zelf als frivole in haar vertrapt en
gedood had En toch hoeveel wordt er hier niet van
hem verlangd 1 Niet alleen hem maar ook zijne ouders
in de weegschaal om daaraan den kop in te drnkken en
zij leggen daarbg een overgevoeligheid aan den dag, die dik-
wglshoezeer verklaarbaar, toch werkelgk hindorlgk is.
Telkens weer moet de Amsterdamsche journalist dat
ondervinden. Als hg b.v. in het bericht over een vecht-
partg vermeldt, dat een Jood werd gewond, komen er
eenige uren later verscheidene respectabele Israëlieten op
het bureau om te vragen, waarom bg een andere vecht-
partg niet vermeld wordt, dat aan een Christen een
steek werd toegebracht. Als er maar één zinnetje in een
courant voorkomt, waaruit iets ten nadeele van een Israëliet
is te patten, staat men dadelgk bloot aan minstens
twintig hatelgke bedreigingen met het opzeggen van het
abonnement. De Joden, zooveel praats als zg hier ook mogen
hebben, zgn in werkelijkheid veel achterdochtiger dan de
Christenen. Men lette b.v. ook op hnnne tegenwerking
van vGhetto", het bnrgelgk treurspel van Herm. Heger-
mans Jr., waarover men nn ook te Alkmaar kan oordeelen.
Specifiek anti-Joodsch is hot stuk niet en wanneer de
hoofdfiguren Christenen waren geweest, zon niemand
daarin ook maar in het minst een poging hebben gezien
om godsdienst-twist te zaaien de Amsterdamsche
Israëlieten hebben daarin echter duidelgk die strekking
meenen te kunnen ontdekken, zg hebben hnnrlingen ge
staard naar de schouwburgzaal om het stak nit te fluiten
en in hunne organen hebben zg heftig tegen Hegermans
uitgevaren, onbewust ervan dat zg daarmee zorgden voor
de mooiste reclame.
Een toestrooming van arme Israëlieten willen zg dan
ook vóór alles vermgden, omdat hierdoor inderdaad het
anti-semitisme krachtig zon knnnen opleven. Desgeljjks
wordt in andere landen gedacht. Daarom is de keuze
van Palestina gelukkig te noemen, 't Is waar, dat ook
hier groote bezwaren zgn te overwinnen, want de vrucht
baarheid van het land is verloren gegaan en er dreigen
daden van geweld en afpersing van de zgde der Arme
niërs en der Tnrksche Paeha's, maar hiertegenover staat,
dat de vervolgde Joden het land liefhebben en waar de
liefde is knnnen wonderen gewrocht worden. Zg zullen,
zei Max Nordau, gaarne hnn zweet en ook hnn bloed er
voor overhebben om hier weder tot welvaart te geraken.
Tot zoo ver draagt dan ook de Zionistische beweging
onze volle sympathie. Nn komt echter de vraag hoe men
aan het geld moet komen voor de kolonisatie. Bg de
beantwoording daarvan wil 't ons toeschgnen dat men
een geheel verkeerden weg heeft ingeslagen. In plaats
dat men van de hemeltergende vervolgingen een kreet
van het geweten heeft gemaakt is opgericht een Joodsche
Koloniale Bank die een prospectus heeft opgesteld voor
de emissie eener leeningprecies op dezelfde manier als
wanneor een financieele onderneming wordt gepousseerd.
Max Nordau is niet opgetreden om in de harten zgner
toehoorders medelgden gemengd met verontwaardiging,
te doen ontvonken en hen er aldns toe te brengen om
iets zoo mogelgk veelaf te zonderen voor een daad
van ware philanthropic neenhg heeft zgn talent
misbruikt om als oen colporteur aan het eind zgner rede
de menschen aan te sporen aandeeltjes te nemen. Hg
is niet te Amsterdam gekomen omdat het hart hem tot
maakt zg arm ook deze zullen er naar alle waarschgn-
lgkheid onder mooten ljjden wanneer hg eens jong
kwam te sterven zonder wettige erfgenamen na te laten.
Voor hem zelf hindert het niet zoo zeer. Hg kan dit
offer gemakkolgk brengen, hg heeft nooit om geld ge
geven, hg is een vrij man, die op eigen voeten staat en
nooit op die groote erfenis gewacht en gerekend heeft
maar zgn ouders 1
Och, Wnlff-Dietrich kent de toestanden in zgn onder
lijk huis beter dan men wel denkt 1
Hg weot dat men het gansche vermogen verkwist,
steeds op die groote erfenis rekenende.
Hg had sedert het tooneel dat hg in de park-rnïne,
tnsschen zjjn onders had bijgewoond, oogen gekregen en
hg veroordeelt de zondige lichtzinnigheid, die zonder
eenig nadenken er maar op los leeft.
Toch past het hem, als zoon, niet, zgn vader daarover
te onderhonden. Maar wat in zgn vermogen stond, ten
einde niet aan den ondergang der zgnen mede te werken,
dat had hij gedaan en dat zal bg ook verder blgven doen.
Hoo zal hg echterwaar Pia hem het zwggen oplegt,
zijne weigering om haar te trouwen rechtvaardigen i
Eene diepe zucht stggt uit zgn borst op. Dag aan dag
en nacht bg nacht had hg alles ernstig overlegd en steeds
komt hg tot hetzelfde resultaat »Hg mag in geen geval
bekennen dat hij weigert om frenle von Nordlingen te
tronwen hg moet alleen redenen zoeken die zgn weg-
blgven rechtvaardigen."
Pia zal wel al het haro doen om hare onders tegen
hem in te nemen en oindelgk zal hare verloving met
»dien andere" wel publiek worden.
Dan is de comedie afgeloopen.
Als werktnigelgk grgpt hg pen en papier en zet zich
neder om zgnu moeder te antwoorden.
»Ik antwoord u per omgaande. Dank voor uw vrien-
delgk schrgven, wanneer mgn brief n echter bereiken
zal weet ik nietwant wp zgn sedert eenigen tgd door
een enorme hoeveelheid sneeuw geheel van de buiten
wereld afgesloten. Reeds gisteren is mgn pos'bode bgna
verongeluktik mag het er dus niet op wagen omzoo-
