De Erfgenaam m iriecL
No. 88.
Honderd en eerste jaargang.
1899.
WOENSDAG
26 JULI.
Anisterdainsche Brieven.
FEUILLETON.
(DEK MAJORATSHERR).
ALKMAARSCHE
Deze Courant wordt O 1 n s «I ft g-, Bonderd a at
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar I ©,80 franco door het
geheele rijk f 1,
3 Nummers f ©,O0. Afzonderljjke nummers 3 ets.
SlLAria \1S
Telefoonnummer3.
COURANT.
Prijs der gewone advertentie»
Per regel f ©,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COSTER
ZOON.
XXXI.
Hoe warm 't was en hoe weinig nieuws er was in
de stad.
Dat zou in een journalistieken roman, als die dezer
dagen werd geschreven, een flink hoofdstuk kunnen vul
len, want wie dat ondorwerp aanpakt, raakt daarvan
vooreest niet bevrijd. Vooral die warmte zij beheerscht
alle gesprekken, zij is de verontschuldiging voor gemis
aan ijver, zij stemt boosaardig de menschen, die »het
intellect" naar buiten zien trekken en zelf in de onfrissche
stad moeten blijven. Onze taak is 't echter niet voor
romantische schetsen te zorgen van ons wordt nieuws
verwacht en wanneer wij dat niet kunnen verschaffen,
hebben wij te zwijgen.
Nu, zoo erg is t deze week nog niet geweester is
toch altijd genoeg gebonrd om den Amsterdamscheu
briefschrijver op zijn post te doen zijn. Wat wel't meest
de aandacht getrokken heeft is de ietwat naar komedi-
anterij riekende rede, welke nr. van Hall heeft uit
gesproken om aan te vullen, wat het voortreffelijke plei
dooi van zijn verdediger, mr. Worst, aan sentimentaliteit
te kort kwaia. Dat hij daarmee aan zijn zaak goed ge
daan heeft wordt, vrij algemeen betwijfeld veeleer heeft
hij door die rede het bewijs geleverd, dat hij uitstekend
de kunst verstaat om de waarheid door het naar voren
brengen van allerlei bijzaken schuil te doen gaan. Zoo
was 't b.v. meer handig dan correct om de zedelijkheid,
die volgens den Officier van Justitie erg had geleden in
het Paleis voor Volksvlijt sinds mr. van Hall daar den
schepter zwaaide, ongerept te laten te voorschjjn treden
door het feit, dat H.M. de Koningin, de verpersoonlijking
van de reinheid, tweemaal in dat gebonw was geweest,
eens om de Gonden Koets te bezichtigen en den twee
den keer voor de hondententoonstelling kom, kom,
in Amsterdam weet iedereen wel, wat er op de bals
masque's, het festjjn der Nieuwe Pijp-bekoorlijkhodon,
gebeurde en er zijn ook nog verschillende ingewijden in
hetgeen er daarna voorviel. En dan dat oproepen van
van de schimmen zijner roemzuchtige voorvaderen in
de financiëele wereld was 't ook vóór dezen allang be
kend, dat zij allerminst reden hadden zich over de daden
van dezen afstammeling te verhengen. Niet het particu
liere leven van dezen beklaagde kan dienen om de rech
ters gunstiger voor hem te doen stemmenwat hem
sympathie geeft en velen met blijdschap zal vervullen,
als hij den dans ontspringt, is zijn enorme euergie en
zijn onvolprezen werkkracht. Als Nederland meer burgers
telde als mr. van Hall zou er niet zoo dikwijls reden
zijn om te klagen over een vorslappenden ondernemings
geest niemand kaD hem toch de verdienste ontzeg
gen, dat mede aan zijn initiatief Rusland zijn spoor
wegen heelt te danken, dat hij in Friesland vier meren
drooglegde, dat hij de Nederlandsche Opera gernimon tijd
staande heeft gehouden, dat hij het Paleis voor Volks
vlijt van een wissen ondergang heeft gered, dat hij aan
de zelfbewuste arbeiders een zoo voortreffelijk orgaan
heeft geschonken als het Volksdagbladdat tajj voor zijn
64)
»Ik dank u, Rndiger i Frans Johan Borwin Rijks
graaf von Niedeck werd mij op den twintigsten Juni
18 nit mjjne echtgenoote Johanna Vrijvrouwe vou
Nordlingen, te Wiesbaden geboren en aldaar in het
kerkelijk register ingeschreven. Wat mij aanleiding
gaf om den zoo vnrig verlangden zoon en erfgenaam
zoovele jaren lang achter het masker eenor dochter te
verbergen wilde ik u gaarne met enkele woorden ver
klaren. Ik moet daartoe helaas op een zeer moeielijken
treurigen tjjd terugkomen die alle aanwezigen zich
zeker nog wei herinneren. Ik meen de dagen waarin
men getracht heeft mij als ontoerekenbaar te verklaren
en onder curateale te stellen. Dat mjj dit grenzenloos
verbitterd heeft en mij verregaand achterdochtig en
wantrouwend gemaakt heeft, behoef ik u wel niet te
verzekerenik beschouwde in dien vreeselijken tijd
eiken erfgenaam van Niedeek als vogelvrij verklaard wild,
dat zijn leven en zjjn vrjjheid nergens een enkel oogen-
blik zeker was. Eer mijn kind geboren werd deed ik
een geloftealles te doen wat in mijn vermogen was
om het tegen booze lagen en listen te beschermen en te
beveiligen, indien het namelijk de toekomstige erfgenaam
zijn zon, en bij was het 1 Toen scheen mij geen enkel
middel zekerder om mijn kleinood te beschermen dan
dat ik voor de buitenwereld den knaap tot een
meisje maakte. Slechts zeer enkelereeds sedert lang
tronw bevonden personen in onze naaste omgeving
wisten van dit geheim. Daar het echter hier op Niedeck
haast onhoudbaar zon geweest zijn, besloten wij ons op
reis te begeven, ten einde in het buitenland, zonder vrees
of angst, den knaap een echte jongensopvoeding te kun-
ondergeschikten steeds een humaan patroon is geweest,
dat hij veel gedaan heeft ten bate van armen en onge-
lnkkigen dat hij de belangen van Utrecht als raadsli I
krachtig heeft voorgestaan, dat hij ja, de lijst van
hetgeen deze veelzins merkwaardige man heeft gedaan
zon nog veel grooter te makon zijn. Ziet, al3 men dat
alles bedenkt, dan eerst komt de vergevensgezinde stem
ming en dan zullen er maar weinigen zijn om tegen te
spreken, dat voor hetgeen hij misdreven heeft het lange
voorarrest reeds straf genoeg is geweest, 't Is wel gemak
kelijk voor menschen, die nooit den drang in zich heb
ben gevoeld om iets groots in de wereld te prestoeren,
in hun luien stoel gozeten, breed uit te meten, wat deze
man verkeerd heeft gedaan, miar zeer onbillijk is 't om
te vergeten dat wie veel onderneemt ook veel wordt
blootgesteld aan de verleiding om van het rechte pad
af te wijken, een verleiding waarvan een rustig burger
geen denkbeeld heeft. Van dat standpunt beschouwd ont
zinkt iemaud den moed om a' te veel in het particuliere
leven te gaan pluizen van oen menscb, die zich zoo vor
boven de massa heeft verhevon en mr. Van Hall had
door het breedvoerig ophalen daarvau niet zelf de aan
leiding moeten wezen, dat men zich nu daaraan desalniet
temin toch gaat schuldig maken.
Wat de afloop van dit geding zal zijn, zal men den
2en Augustus vernemen. Voor de jourualisten is 't te
hopen, dat nèch Van Hall nöca Haas zich verplicht zul
len gevoelen om zich in hooger beroep te begeven want
in de 24 zittingen die de rechtbank aan deze cause
célebre heeft gewijd, is er van hunne krachten zeer veel
gevergd. In een temperatuur, waarbij anderen zich het
recht geven traag te zijn, hebben zij moeten zitten schrijven
als bezetenen en geen oogenblik mochten zij zich rnst
geven, wetende dat wat hun potlood opkrabbelde, 's avonds
door het pnbliek verslonden werd het publiek, dat
aanstends bij de redactie komt klagen, als 't hoort, dat
een andere courant waarop 't niet is geabonneerd, uit
voeriger of karakteriseerender verslagen heeft. Ongewoon
veel menschen hebben meegeleefd met de zaak Haas-
Van Hall en t is wel te beiti-jjpen, dat een tooneeldi-
reclie op het idéé is gokoincL om daaruit wat munt to
slaan. Sinds Vrijdagavond wordt door het gezelschap
onder leiding van den heer Frank een nogal pikante
revue opgevoerd, waarin de hoofdpersonen van het proces
onder («enigszins verdraaide namen optreden, nog ver
meerderd met een paar vriendinnen van Haas wier
namen in de rechtzaal niet zijn genoemd. Er word bij
de eerste opvoering nogal gelachen, ook wel om hetgeen
achter het voetlicht gebenrde, maar toch nog het meest
om het feitdat Jacobs, wiens portret op bet affiche
prijkte zich in de zaal bevond en zelf 't luidruchtigst
van allen applaudisseerde. Wordt 't wat koeler, dan kan
deze revne eerr kasstuk worden en 't zou ons niet ver
wonderen als Van Hall, al speelt hij iü het stuk geen
mooie rol, toch nog de activiteit van den tbeater-direc-
tenr waardeert.
Iets van de voortvarendheid en kloekheid van Van
Hall ochhadden de Bestuurderen der Aed.-
Zuid-Afrikaansehe Vereeniging dit maar bezeten I
nen geven. Wij leefden onder een aangenomen naam in
het buitenland en Frans is als iedere andere jongen in
een broek opgegroeid Alleen gedurende den korten tijd
dien wij hier de laatste jaren doorbrachten, waren wij
gedwongen, onzen wilden bengel meisjeskleeren aan te
trekken, een comedie die hem kostelijk amuseerde en
mjjne vrouw en mij dikwijls zooveel pret bezorgde, dat
wy vreesden ons zeiven te zullen verraden. Ik was eerst
voornemens, het geheim eerst bij zijne meerderjarigheid
te ontsluieren, en die dag zon dan de dag mijner wrake
zijn. Gods wegen zijn echter ondoorgrondelijk, wonder
bare leidingen hebben mij dat tijdstip doeu vervroegen
en dit is ook iu alle opzichten boter. Mjjn zoon betoont
zich, God zij dank, als zeer militairgezind en koestert
daarenboven den wensch, om te gaan stndeeren, het
werd dus hoog tijd, dat huisleeraren en gouverneurs het
veld ruimdon Voor mijn besten neet Wulff-Dietrich,
dien ik oprecht lief heb gekregen, zouden mij deze ver
anderde toestanden van harte leed doen, als ik niet wist,
dat juist het verlies van Niedeck hem oen groot genoegen
doet. Zijn geldelijk verlies zoo gering mogelijk te maken,
zal mijn liefste plicht ea zorg zijn. En gij, mijn beste
neef Rndiger, zalt aan dezen dag ook niet met haat
terng denken
Van ganscher harte heb ik n vergeven; het verledene
zal geheel vergeten zijn. Wat nw toekomst aangaat,
daarover spreek ik nader met n, n deze zoo aangenaam
en gemakkelijk mogelijk te maken, zal de schoone wraak
neming zijn, die ik op n denk te nemen, en dan hoop
ik, dat gij in het vervolg niet alleen mijn neef maar
ook mijn vriend zalt zijn
De spreker verliet zijn plaats en strekte, vol innige
hartelijkheid, Wolff-Dietrich en zijn vader beide hauden
toe, en trok den kamerheer, die, zoo luide zijn zwakke
stem hem dit toeliet, zeide »Gij hebt mij dus vergeven,
Willibald God moge n daarvoor zegenen met
diepe ontroering aan zijn hart. Eu terwijl alle aan
wezigen luid en opgewonden met elkaar spraken, keek
Willibald zijn neef diep in de oogen en vervolgde fluis
terend en met zenuwachtige gejaagdheid: »Ik wil in dit
Herinnert men zich nog dat wij bjj het aftreden van
Prof. Dr. C. B. Sprnyt als haar secretaris de sombere
voorspelling deden dat nu wal niet veel meer zon
overblijven van hare voortstuwende kracht De ervaringen
der laatste maanden hebben bewezen dat er voor onze
vrees maar al te veel grond is geweest. Er heeft ver
ontwaardiging in ons land geheerscht toen ter Vredes
conferentie allerlei staten worden nitgenoodigd, tot zelfs
nit vreemdo werelddeelendie iu beschaving en zelf
standigheid niet den eersten rang bekleeden torwjjl de
Oranje-Vrjjstaat en de Z.-A. Republiek met de aan ons
stamverwante bevolking werden thuis gelaten. In de
pers is aan de ergernis daarover lucht gegeven in ver
gaderingen heeft men zijn wrevel over dit feit niet
onder stoelen en banken gestoken en op het Haagsche
Binnenhof heeft men daarover den Minister van Buiten-
landsche Zaken hardo woorden toegevoegd gezwegen
is alleen door de Vereeniging, die leden tracht te werven
ondor hen die belang stellen in Znid-Afrika en wien
bij deze gelegenheid het bloed kookte. Daarop is ge
volgd de periode van een dreigenden oorlog tnsscben de
Transvaal en Engelaud. In ons laud hebben honderden
met groot misnoegen gezien hoe de toegevendheid van
President Kruger tot het uiterste werd getart met
groote vreeze zag meu tegemoet het uitbarsten van een
krijgdie noodlottig zou kannen worden voor het
Afrikaner element. Men wist echter dat onder de
Engelschen zulk een oorlog niet populair zou zijn ge
weest en deze als het. ware zou zijn opgedrongen door
het drijven Tau een Chamberlain en een Rhodes.
Alweder was dat een schoone gelegenheid voor de
Nederlandsch-Znid-Afrikaansche Vereeniging om aan haar
doel te beantwoorden. Had zjj onruiddelljjk bij do eerste
oorlogszuchtige geruebteu een adres opgesteld met een
smeekbede aan het Engelsche volk om dien onrecht-
vaardigen kamp niet te beginnen dan zon dat door
honderden en duizenden zij a geteekend en men zon
't hebben leeren appreeieeren dat hier een vereeniging
bestaatdie niet werkeloos blijft als de belangen van
onze stamverwanten in Afrika's Zuiden ernstig worden
bedreigd. Moor ook nr was zij niet op te wokken nit
haar fossiele rust. Eerst toen in den Haag een meeting
was gehouden die door de slechte voorbereiding en het
gemis aan de noodige publiciteit wel moest mislukken
werd door andoren haar naam geuoemd en toen moest
zjj eindelijk toch wel eenig teekon van leven geven. In
de afgeloopen week vergaderde dan ook het Bestuur,
juist nadat het bericht was gekomen dat de dreigende
crisis was bezworen. Dat onthief de heeren van een
actief optreden met eenig fatsoen kon nu verklaard
1 «v - -rrrrrMnrf—rai i—miiiib
uur waar zijn tegenover n, Rndiger, volkomen eerlijk en
waar Zie, ik heb u gehaat, zoo lang ik mij kan herin
neren, ja zoolang ik u kon I Ik had n wraak gezworen
en hield mijn woord. Het was niet alleen nit voorzich
tigheid en wantronwen dat ik het bestaan van mijn zoon
voor n verborgen hield, er was nog een andere rede,
die mij daartoe bracht. Gjj wildet mjj tot een bedelaar
maken en in een krankzinnigengesticht doen opsluiten-
daarvoor wilde ik u wederkeerig te gronde richten
vast rekenendo op de erfenis, verkwistet ge nw vermogen
en maakte Hartwig schulden. Op den dag, waarop ik n,
den tot den bedelaarstaf vervallenen, don erlgenaam van
Niedeck zon voorstellen, zou mijn wraaklust haren triomf
vieren. Gods wegen zijn echter wonderbaar en hij spreekt:
•Mijner is de vergelding! »Mjj is de wrake!" Sedert
Wulff-Dietrich miju weg kruiste en ik hem als een braaf,
edel man leerde kennen, achten en liefhebben, is alles'
anders bij mij geworden. Mijn beste Frans heeft er zeer
veel toe bijgedragen, om mijn haat in liefde en vriend
schap te verauderen, eu als ik je nu ook zeg, Rndiger,
dat ik je vergeven heb, dan is het geen ijdel woord.
Alles zal van un af aan vergeten en vergeven zijn ter
wille van Wulff-Dietrich 1"
De kamerheer wilde spreken, maar zijn lippen de
smalle klea:looze, lippen, beefden slechts, en het ver-
magerd gelaal vertrok krampachtig. Hij drukte de han-
deu van den spreker en knikte hem stilzwijgend toe
toen zocht zijn oog ulff-Dietrich, dieden arm om
fransje geslagen, in druk gesprek met den nienwen
jongen neef verdiept stond.
Thans begrijp ik mjjn zoon! Nu weet ik waarom hij
er niet op los wilde leven en allps op rekening der te
verwachten erfenis wilde schniven 1 Hij staat thans op
eigen voeten O Hemelsche Vader, hoe dank ik u thans
daarvoor!"
Eu bjj treurt niet om het verlies Rndiger zeide
Willibald met stralende oogen.
Door eigen kracht is hy geworden wè,t en wie bjj is.
Hij zal zijn weg ook verder met eere gaan een hooger
doel nastrevende, dan dat van eeD zonder eeuige moeite
verkregen fortuin te aanvaarden. Hoed af! voor een man
die m t de speelbal van het wispelturig lot wil zijn
maar dit integendeel aan zich eu aan zijn krachtigen
wil onderdanig maakt! God geve dat Fransje een voor
beeld aan hom neemteen geslacht is nog niet ont
aard aau wiens stam twee znlke krachtige, door en
door gezonde loten ontsprongen zijn J"
Wordt vervolgd.