Hoe Siva sprak.
No. 113.
Honderd en eerste jaargang,
181)1».
V RIJ D A G
22 SEPTEMBER.
Amsterdamsche Brieven.
Feuilleton.
ALklIAARSCIIIi OOI RAAT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Vonderd ag-
en Zaterdagarond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80 franco door het
geheele rijk f 1,
3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Prijs der gewone advertentie»
Per regel f O, IA. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. OOSTER
en ZOON.
Telefoonnummer3.
XXXIX.
V e r v o 1 g.
Wie do vorige week ook alweer een veer heeft moeten
laten Dat is onze Nedcrlandsehe Operawier
eerste opvoering in dit seizoen van Carmen blijk gaf van
onvoldoende voorbereiding. Dat is zoo de stereotiepe
nitdrokkingwanneer er aanmerkingen te maken zijn
en wij schrijven die na, maar is dat eigenlijk wel billijk,
als men zich rekenschap geeft van de moeilijkheden, die
te overwinnen zijn. Tot vóór enkele dageo hadden wij
daarvan geea volkomen begripmaar door toevallige
omstandigheden zijn wij daarachter gekomen: we hebben
gehoord, hoe den bnitenlandschen solisten het zingen *in
het Ilollandseh wordt geleerd. De opera heet nn eenmaal
Nederlandseh en al de artisten uit den vreemde hebben
zich moeten verbinden in die taal te zingen. Onze taal
is, naar men weet, zeer moeilijk aan te leeren ja,
daarin komen klanken voor, die sommige vreemdelingen
nooit machtig worden laat ze b.v. maar eens het woord
»sch&rensl jper" uitspreken en er zijn maar weinigen
die dan niet hun bnitenlandsche afkomst verraden. Na
is de regisseur begonnen met ait den tekst alle linguis-
tische moeilijkheden te verwijderengeen enkele g ch
en sch mag b.v. daarin voorkomen. Een vertaling van
een opera-tekst is gewoonlijk als een raar ratje-toe van
Ilollandseh, maar hoe deze er uitziet, als hij voor den
mond eener vreemdelinge is pasklaar gemaakt, kan ieder
zich gemakkelijk voorstellen. Evenweldit is nog niet
de grootste zwarigheid. Zijdie niet behoorlijk onder
richt in .het Hollandsch hebben gehad, knnnen in enkele
weken niet zooveel daarvan leeren dat zij den tekst
begrijpen. Wat zij dan ook zingen is niets dan een uit
het hoofd geleerde verzameling klankenwaarbij de
zanger of zangeres denkt aan de woorden van de rol in
do moedertaal. Men kan zich dezen gang van zaken
niet beter voorstellen dan dat men zich denkt zelf naar
Japan overgeplaatst te zijn met de verpliohting daar
binnen drie weken na aankomst alle Enropeescho volks
liederen, in het Japansch overgebracht, te moeten zingen.
Ilitdiukking zon,men daarin alleen kunnen leggen door
voortdurend aan het oorspronkelijke te denken maar
ook zou mes een deel van zijn gedachten moeten reser
veeren om aiet an de war te geraken met de klank
opeenvolging. wat op het auditorium een al Ierd waasten
DOOK
.L. T. MEADE en ROBERT EUSTACHE.
Ivort daarop ging zij heen het was nog vroeg, het
personee. was nog niet op en ik achtte het een geschikt
oogenblik om een onderzoek naar het afgodsbeeld in
te stellen. Ik begaf mj naar de ovale kamer, opende
zacht de deur en sloop naar binnen. Het heldere zon
licht, dat nu de kamer binnenstroomde, scheen minstens
voor de helft het verschrikkelijke aan het onde af
godsbeeld te ontnemen; ik besleot geen steen op den
andere te latean blijven, om in het geheim te kannen door
dringen. Doch hoe meer ik zocht, hoe meer ik tot de
overtuiging kwam, dat zulks mij oümogeljk zou gelukken.
Hoogstens sou een dwerg binnen in het afgodsbeeld
zich kunnen verschnilen. Er was geen bedrog mogelijk
als bij voorbeeld door de oude priesters van Pompeji
gepleegd werd, die een spreekbuis in den mond van
het afgodsbeeld stopten. Siva stond niet eens tegen
dea muur, zoodat ook de mogelijkheid, dat het geluid
van buiten kwam, was baiten gesloten.
Ik wilde juist mijn onderzoek staken, en naar mijn
.f®f.. terngkeeren, toen ik, meer bj toeval dan op
zette!,ik een oogenblik voor het kiekje altaar neer
knielde. loen ik op wilde staan, meende ik iets zonder
lings op te merken. Ik luisterde aandaoktig. Dat was
bepaald merkwaardig. Terwijl ik daar geknield lag
hoorde ik voortdurend een suizend gelnid. Zoodra ik
opstond was het verdwenen. Daar ik het verschillende
malen probeerde met hetzelfde gevolg, werd ik werke
lijk in de war gebracht Wat dmvelsche streek werd
hier toegepast om dat geluid te voorschijn te brengen
Zon het megeljjk zijn dat men my een poets meende
te bakken En als dat zoo was, op welke manier
geschiedde het dan
Ik zag om mij heendaar viel mij plotseling een
allerdolste gedachte in. Met een sprong stond ik bij de
fontein en hield mijn oor dicht aan den snavel van deu
zwaan, waaruit een dunne waterstraal spoot. Het zachte
bijna onhoorbare gelnid, dat het water maakte bij het
spuiten nit den snavel, was hetzelfde, dat ik ongeveer
twintig voet verder, aan het altaar had gehoora. Een
oogenblik stond ik als versuft, maar langzamerhand,
stukje, voor stukje werd mij de geschiedenis duidelijk.
De kamer had een volkomen ovalen vorm, vormde
wiskunstig zuiver een ellips; ik was zeer goed bekend
indruk zon maken. Als men zich dat eens goed indenkt, dan
zal men zich kunnen voorstelden, voor welke reuzentaak
sommige executanten bij de opvoering van Carmen ston-
den zij moesten woorden zingen, die zij niet begrepen,
denken in de taal, waarin zij hnn roi het meest gecreëerd
hebben en daarbij gracieus acteeren en van gevoel blijk
geven. Om dat alles onberispelijk te doen mag men w_l
zenuwen hebben van nog hechter compositie dan staal.
En begrijpen onze lezers thans, waarom wij ons eenigs-
zich hebben verontschuldigd voor het gebruik der quali-
ficatie »onvoldoende voorbereiding".
Gelukkig voor den heer van der Linden blijft hij tot
hiertoe nog alleenheorscher op opera-gebied wel loepen
er geruchten, dat de heer de Hondt bezig is op nieuw
een Italiaansch gezelschap te formeeren, maar deze wor
den niet bevestigd en zijn vermoedelijk nit de lncht
gegrepen. Zoo zonder concurrentie van beteekenis heeft
do .nationale instelling" kans, dat zij't er beter af brengt
dan in de beide voorgaande jaren.
Wij noemden daar het woord .concurrentie" en dit
brengt ons vanzelf op een vrij interessante vergadering
onzer Kamer van Koophandel. Daar is de strijd
aangebonden tegen de zoogenaamde spaarbons of rabat-
zegels, die de meerderheid der aanwezigen voor deloyale
concurrentie heeft uitgemaakt. Het bon-systeem schijnt
uitmuntend geschikt te zijn om kooplustigen te trekken
en langzamerhand beeft dit op allerlei wjjzen toepassing
gevonden. Onze burgervrouwtjes gaan liever naar eon
winkel, waar zij voor 60 cent een pond boter en nog
een half pond toe kunnen krijgen, dan naar een magazijn,
waar de prijs 40 cent per pond bedraagt. Dat mag nu
heel dom gevonden worden, maar maak de menschen
maar eens wijzer dan zj eenmaal zijn. Wat er met bon
netjes gedaan kan worden bleek ons nog onlangs. Er
zijn vronwen, ook van den meer gegoeden stand, die in
haar buurt snnisterijen knnnen koopen voor 30 cents per
stuk, maar zij doen dat niet en trekken naar den Nieu-
wendijk, waar de 30 oents-bazar bij iederen inkoop een
bonnetje geeft, dat als er nog negen en veertig bij zijn,
recht geeft om een voorwerp nit de etalage te kiezen.
Er wordt geredeneerd vrij wandelen toch en die 't kloiue
niet eert is 't groote niet weerd In de sigarenwinkels
zijn t vooral loterijen, die de koopers lokken. Op
den Nieuweudijk heeft men er een, waarvan het halve
raam beplakt is met quitanties, verklarende de ontvangst
van uitgelote voorwerpen van de tien mannen, die
met. de buitengewone acoustieke eigenschappen van
ellipsen. Deze eigenaardige kamer had twee brand
punten aan elk eind één de buiging van de
muren was vau dien aard, dat een klank van nit een
der brandpunten door de reflectie op verschillende
punten alleen in het andere brandpunt hoorbaar was.
Zelfs wanneer de ruimte grooter ware geweest, zou de
uitwerking dezelfde geweest zijn. De snavel van den
zwaan was klaarblijkelijk een der brandpunten de
plaats, waar het hoofd van een man zich bevond, in
dien hij neerknielde voor het altaar, moest ongetwijfeld
het andere brandpnnt zjju.
Zou de pijp ook als spreekbuis knnnen gebruikt wor
den, wanneer hot water werd afgeleid
Ik was zoo opgewonden door deze buitengewone ont
dekking, dat ik slechts met de grootste krachtsinspan
ning mijn zelfbeheersching behield. Ik wist, dat tegen
woordigheid van geest absolnnt noodzakelijk was, indien
ik het geheim wilde oplossen. Ik verliet de kamer en
ging door de broeikas. Daar vond ik den tuinman
bezig met het rangschikken van eenige potten. Ik bleef
eenige oogenblikken met hem staan praten hij keek
verbaasd op hij had waarsch jufjk niet gedacht mij
op zulk een ongewoon uur hier aan te treffen.
.Kurt u mij ook zeggen, vroeg ik, .hoe het water
van de fontein in die ovale kamer wordt afge
draaid 1r 6
.Dat kan ik, mijnheer," antwoordde hij: .de pijp loopt
buitenom en hier is de kraaD."
Ik ging naar de aangeduide plaats. In de loodeu pijp,
welke aau den muur was vastgehecht, bevonden zich twee
moeren, die met een slentel konden worden omgedraaid,
tnsschen deze beide bevond zich een koperen knop, die
in verbinding stond met een ronde afwateringsbuis.
.Waar wordt dat voor gebruikt vroeg ik, naar de
kleine afwateringsbuis wijzende, welke door den kopereu
knop was afgesloten.
.Daar schroeven wij de slang aau, om de bloemen te
begieten."
»Ik zie dat gj het water van de fontein atslnit wanneer
gij die slang gebruikt
.Juist, mijnheer, en dat bespaart, ons een massa moeite.
.Ik begrijp niet, waarom dat niet vroeger gedaan is."
.Wanneer is men er dan mee begonnen vroeg ik.
«Mijuheer Bagwell is op het denkbeeld gekomen? hij
had het gevonden, kort nadat hij hier kwam. Hj wilde
veel water hebben voor zijn planten, die hij nit Indie
had meegenomen."
Ik behoefde niets meer te hooren het gansche belscho
plan was mij dnideljk. De tweede kraan, welke het water
afsloot zoowel van de fontein als van de slang, was
natunrl jk geheel zonder waarde zij was er geheefalleen
voor her doel van Bagwell.
dat lezen, gaan er acht binnen om ook eens een kansje
te wagen. Dat geeft zooveel vermaak, dat op dequaliteit
van het gekochte minder wordt gelet en er in het geheel
niet aan gedacht wordt, wie op stuk van zaken die ver-
makeljkheid betaalt.
Sinds kort zjn nu de firma's van den Brink Co. en
Klingenspoor Herfst begonnen met aan dat bon-systeem
een niet onsnuggere uitbreiding te geven. Tegen betaling
van 5 pet. van den bruto-verkoop verschaffen zij aan
de bj ben aangesloten winkeliers zegels, die deze aan
hnn clientèle toegeven bj elke 20 cents inkoop. Deze
zegels worden in een boekje geplakt zoo lang tot dat
men er vjfhonderd bjRen heeft en dan kan men naar de
zooeven genoemde firma's gaan om daar een voorwerp
uit te kiezen, dat geprijsd staat voor vjf gulden. Er is
daarbj heel veel moois, wat den menschen de oogen
uitsteekt, en aangezien de winkeliers hun prjzen niet
opslaan gaan do huismoeders bij voorkeur daar, waar zj
mettertjd »een mooi stuk" kunnen machtig worden,
zonder er aau te denken, dat deze premie toch op eeniger-
lel wijze ergens, meestal de qualiteit, nit gehaald moet
worden. Ons wil dat wel eenigermate bedenkeljk voor
komen, maar er worden zooveel wapens in den strjd om
het bestaan gehanteerd en wj gelooven, dat er nog wel
erger zjn. De Kamer van Koophandel daarentegen vindt
het systeem verschrikkeljk verdorfeljk z j zegt ervan,
»dat t ertoe leidt den winkelstand op onbilljke wjze te
belasten, het publiek door het vooruitzicht op het bezit
van vermoedeljk nuttelooze voorwerpen te verlokken tot
koopeu bj bepaalde winkeliers en somtijds van minder
dengdeljke waar, en eindeljk onredeljke voordeelen te
bezorgen aan de uitgevers der spaarzegels en boekjes en
eventueel de houders te dupeeren." Wel bracht in de
vergadering der Kamer de heer Roelvink zjn mede-leden
eenigszius in verlegenheid, toen hij hun verzocht hem
dan eens aan te toonen, waarin nu eigonljk het deloyale
van zulk een concurrentie zat, maar toch werd met 8
tegen 4 stemmen besloten aan den Minister van Justitie
een adres te zenden met verzoek om maatregelen tegen
loterjen en spaarbons.
Waarschjnljk zal de Minister zich wel tweemaal be
denken eer hj zich op dit glibberige pad begeeft. Er
zju manufactuurwinkels in Amsterdam, die de eene helft
van het jaar .opruiming" eu de andere helft .uitverkoop"
houden worden daarmee de menschen nog niet veel
erger om den tuin geleid en waarom bemoeit de K. v K.
zich daarmee niet
Ik begaf mij naar de kamer van Laarier.
Hj stond jnist op. Groot was zjn verbazing, toen ik
hem mjn ontdekking mededeelde.
.Wanneer hj das het water afsloot en zjn mond bracht
op de plaats waar de slang is vastgemaakt, bereikte bet
geluid vau zju stem dou mond van den zwaan als door
een spreekbuis en werd het gehoord in het andere
brandpnnt
.Jcist," antwoordde ik. »En nu zal ik u mjn eigen
plan eens mededeelen. Dat is eenvoudig dit. U moet
Bagwell verzekeren .lat u absoluut weigert de verklaring
te teekenen, zoolang de heer Thesiger niet verklaart dat
hj ook in nw tegenwoordigheid de stem üeeft gehoord.
Zorg dan dat de séance om negen nar des avonds plaats
heeft. Intnsschen ga ik schijnbaar vertrekken, om aldus
aan Bagwell het terrein vrj te laten. Hj schijnt bang
voor mj te zjn. Mjn heengaan zal hem gerust stellen
zal hem er misschien toe brengen om minder op zijn'
hoede te zjn. Ik verlaat echter aan het eerstvolgende
station den trein eu keer tegen donker naar hnis terug
De deur van de broeikas leidt, zooals u wel znlt hebben
opgemerkt, naar het terras. Laat haar open bijven. Ik zal
naar binnen sinipen en op Bagwell wachten. Gj bevindt
u in de ovale kamer met Thesiger. Als gj mj hoort
roepen, moet gj onmiddeljk komen toeschieten. Onze
eenige hoop is, dat die schelm op heeterdaad betrapt wordt."
Laurier keurde dit haastig ontworpen p.au goed en
om vier uur nam ik afscheid; mejuffrouw Thesiger,
bleeker dan ooit, bleef mj nog langen tjd nastaren.
Dienzelfdim avond om half negen was ik terug. Laurier
had de deur van de broeikas open gelaten, ik sloop naar
binnen, verborg mj achter eenige bloeiende struiken en
wachtte. Juist hoorde ik de deur der broeikast opengaan
en nu kwam Bagwell binnen. Ik zag hem de pjp naderen
de kraan welke het water van de fontein afsloot om-'
draaien en dan deu koperen knop afdraaien.
Ik wachtte tot ik zag hoe hj den mond aan de ope
ning bracht en toen wierp ia mj plotseling op hem en
schreeuwde om Laurier. Door schrk over mijn plotselinge
auuvai kon Bagwell geen woord uiten; hj zag mj aan
met eeu blik waarin woede en angst te lezen stonden.
liet volgende oogenblik kwamen Laurier eu Thesiger
aanstormen. Ik hield Bagwell nog aitjd vast. Zoodra°ik
thesiger zag, ging ik naar dezen toe en legde in enkele
woorden nit wat. er gebeurd was. Doch eerst toen ik
hem duidelijk had uitgelegd welk een spel er met hem
gespeeld werd geloofde hj mj.
Onmiddeljk mju hnis nit!" voegde hj Bagwell toe:
»ga of anders lever ik je aan de politie over. Waar
is Héiènu Waar is mjn kind
.Nauweljks had hj deze woorden gesproken en was
Bagwell met eeu bleek gelaat weggeslopen als een hond
die etn pak slaag heeft gehad, of Héièno verscheen.