Eeo stuk Tfausvaalsche geschiedenis.
No. 133.
Honderd en eerste jaargang1.
1899.
W O E N S D A*G
Buitenland.
8 NOVEMBER.
Feuilleton.
ALK1IAAttSOHË COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80 franco door het
geheele rijk f 1,
3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Prijs der gewone advcrtcntlen s
Ier regel fO.lft. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers |HERMs. COSTER
en ZOON.
Telefoonnummer3.
ENtlUi AH». Het ministerie van oorlog blijft uiterst
karig met zijne mededeelingen. Toch worden er natuurlijk
aanhoudend telegrammen ontvangen, want al is de ver
binding met Ladysmith zoo niet geheel, dan toch gedeel
telijk verbroken, die met Pietermaritzburg is dat niet
en het spreekt van zelf, dat de Natalsche Regeering dè
Engelsche van alles op de hoogte houdt. Omtrent de ont
ruiming van Colenso geelt het ministerie slechts zeer vage
en korte berichten, terwijl de strijd bij Besters-Heavel in
de bekende termen beschreven wordt, als een volslagen
overwinning waarbij de Boeren groote verliezen leden,
dank zg vooral der voortreffelijke bediening van de
Engelsche artillerie.
Het transportschip .Rapidan" kreeg door den storm
averg in het Kanaal en keerde in de haven terug 200
paarden waren al dood. Den 4 zgn ondersoheidene schepen
uitgevaren met te zamen 6000 man.
In de .Daily Telegraph" komt opnieuw een lange brief
voor van Bennett Bnrleigh, den oorlogscorrespondent van
de .J.imes over de meeningen in de Transvaal even vóór
het uitbreken van den oorlog; hij gelooft dat het Holland-
sche element z.ch nooit zal schikken in een nederlaag
maar zich zal gedragen als Ierland. Hij vergelijkt de
oereu met een natie die ten oorlog trekt in.kaar werkpakje.
Eem>Central-News» bericht, meldt, dat de Basoetos in
opstand komen tegen ae Boeren maar door de bladen wordt
dit algemeen niet geloofd.
- Volgens een telegram uit Sidney zond de minister
president van Nieuw-Zuid- Wales een nota aan de
andere Australische premiers, waarin hij voorstelt, nog
een krggsmacht naar Zuid-Afrika te zenden en die te
noemen het Australische contingent.
vJf,d1^T^T,l,KA' STlechts twee nieuwe berichten
van de Natalsche grens. Den derden zou in de nabijheid
van Ladysmith bij Besterhenvei een verwoed gevecht gele
verd zijn, waarin de Engelschen de overwinning behaalden
aanill |0eren ™oe8l0n overhaast terugtrekken, een groot
terlatend De'J? .en en gronden op het slagveld ach
terlatend. De Engelsche granaten richtten een vreeselijke
verwoesting m het Boerenkamp aan. Het geheele kamp
7on Jll T lDg er0n Viel in handen der Bngolschen.
detal 1 -r00" dit bericht' als het ontbreken van
details en cgfers, wettigt het vermoeden, dat deze over-
^tnDdeg 1200 he®1,schitterend '8 geweest, maar behoort
althans mpd'd'^0 °C0B en Dundee. In tegenspraak
ia dn t£r - bewfrd snoces der Engelsche wapenen,
fiat Pnl coorministerie van oorlog verspreid,
bfi7ett 11 ruiden van Ladysmith is ontruimd De
oezetting aldaar, een achterhoede van White's legermacht
bedroeg ongeveer 1500 man. tegermacüt,
uit ,fpwB>geSCb-iet iS "j "en geyecht> zooals de berichten
tegenst!r,dmar Z u11 ?ermoedtm> da° wel, zonder
te makem be™hten niet met zekerheid op
xn het Zuiden rukken de Boeren langzaam voort, Coles-
berg, een belangrijk pnnt aan de spoorlijn, is in hunne
banden. Volgens berichten uit Mateking, hebben de Boe
ren een groot kanon uit Pretoria in stelling gebracht op
zeven mijleu van de stad. Daarmede werden zestien scho
ten gelost, maar slechts één daarvan trof de stad en zette
Weils magazijn in brand, dat geheel afbrandde. Het gar
nizoen is vol geestdrift en ongedeerd.
Snelle inoblllscering.
Met hoeveel snelheid de Boeren hun mobilisatie
tot stand brengen kan blijken uit den opmarsch van
veldcornet Götzer uit Moroka.
Dinsdagavond te 5 uur ontving hij het bevel, dadelijk
op te zadelen en naar Bloemfontein te rijden en van
daar de Engelsche troependie volgens geruchten bij
Kimberley de grenzen overgetrokken waren tegemoet
te trekken. W einige minuten later zaten zijn 400 man
nen in het zadel en legden den afstand van 70 kilometer
in acht uur af. Onderweg stegen de Boeren slechts
enkele malen afom hun paarden de buikriemen wat
los te maken daar er geen tyd was om ze ontzadelen.
Bjj hnn aankomst te Bloemfontein waren de ruiters zoo
frisch dat zij den Burgers het vrijheidslied toezongen.
Commandant Wessels deed nog beter. Hij legde met
zijn commando den zandigen weg van Hopstad naar
Loshof, 112 kilometer lang, in 11 unr af. (Hndbl.)
Kugeische beleefdheid.
Een Rotterdammer die vele verwanten telt in de
gelederen der Boeren seinde aan het informatiebureau
te Londen of er reeds een opgave was van de gesneu
velde en gewonde Nederlanders met beleefd verzoek de
namen te willen melden. Het bureau antwoordde Verrek.
het fransvaal-comité in de gemeente Sehoterland eene
gift van f 250 doen toekomen.
Onder de vele gitten die inkomen voor de Trans
vaal, zijn zeker de kleine sommen, die, niet uit een
ruime beurs, maar met ware opoffering geschonken wor
den het meest kenschetsend voor de groote sympathie,
die voor de strijdende Boeren hier te lande gevoeld wordt.
Als bewijs hiervan mogen ook de volgende berichtjes
dienen.
Ie Berllcum (Fr.) werd gecollecteerd. Eene arme
weduwe zegt tot haar 15-jarigen zoon .Jongen, wij zijn
arm maar wij willen toch een dubbeltje afzonderen voor
die arme menschen."
.Moeder," antwoordt de knaap, »lk kan mijn konijn
verkoopen voor 15 centen. U krijgt het geld van mij en
dan geven samen wij een kwartje."
.En alzoo geschiedde het."
De schooljeugd te Oudeschild legde de Zondag
eenten bij elkaar en droeg dit geld af voor de zaak der
boeren van Zuid-Afrika, aan het hoofd der school. Deze
haastte zich de kleine som, die zeker toch een eigen
aardige waarde had, aan het hoofd van het plaatselijk
comité te doen toekomen. De geheele som bedroeg f 2.65s.
W ognum. Door de leerlingen der openbare lagere
school is f 17.86s bijeengebracht voor het Roode Kruis.
Barslngerhorn. Op initiatief van de vereeniging
.Denk en Doe" is te Kol horn voor de Nederl. Zuid-
Afrik. Vereeniging f 160 bijeengebracht.
Schoort. Door de leerlingen der lagere 9chool te
Groet is f 10.22s bijeengebracht ten behoeve van het
Roode Kruis.
Het bericht, als zouden de Hollandsche bloem
bollenhandelaars reeds de nadoelen voor hun vak onder
vinden van den oorlog in Zuid-Afrika, en de Nederland-
sche reizigers in Engeland minder goed ontvangen worden,
is volgens de Haarl. Ct. van allen grond ontbloot. Uit
een bij een paar der voornaamste firma's in bloembollen
te Haarlem ingesteld onderzoek bleek, dat de bestellingen
omtrent dezen tijd van het jaar sedert het uitbreken
van oorlog vooral niet minder talrijk waren dan vorige jaren.
TBAJKIVAA4
Bij de Ned. Zuidafr. Vereeniging was tot Zaterdag
ingekomen f 220,891.54 waarvan ongeveer t 88.000 alleen
te Amsterdam geteekend of gestort.
De tweede ambulance van het Ned. Roode Kruis
zal behalve uit den leider bestaan uit 6 vrouwelijke en 6
mannelijke personen, waarvan twee artsen.
Het vertrek is behoudens onvoorziene omstandig
heden bepaald op 25 November a.s. van uit Amster
dam naar Louren90 Marquez.
Naar gemeld wordt zal als hoofd van den verplegings
dienst optreden mej. H. Slot, oud-directrice van de ver-
plegingsinrichting van 't Roode Kruis te Rotterdam,
thans hoofd van het zustershuis in het gesticht te
Meerenberg.
Een Fries, thans wonende in Engeland, heeft aan
Zuid Afrlkaansehe Vlugschriften.
I >e kennis van het leven en strijden onzer stam
verwanten in Zuid-Afrika is over het algemeen bij ons
volk nog zeer gering. Hierin verbetering te brengen en
daarmede tevens de sympathie voor onze broeders daar
ginds te verhoogen eu te doen standhouden, is het doel
van de uitgaafZuid-Afrikaansche Vlugschriften On
geveer wekelijks zal bij den uitgever C. Morks Jz., te
Dordrecht, een deeltje verschijnen, welke voor 10 cents
in den handel worden gebracht, bij verbinding van 12
deeltjes f 1.— De volgende zijn in bewerking: Wat
zullen wij doen voor onze broeders in Zuid-Afrika, door
jbr. Mr. Beelaerts van Blokland Strijd voor Nederlandsch,
door dr. H. J. Kiewit de Jonge, Secr. Taalverbond
Krüger, door Willem van Gorcum Een blik in de ge
schiedenis van Transvaal, door dr. H. Blink De geschie
denis der diamantvelden, door Aitton, oud-Leeraar in
Zuid-Afrika.
Vervolgens verschijnen De macht van het goud en de
majesteit van 't rechtGod en goed recht; Het leven
in Zuid-Afrika President Steyn Generaal JoubertDe
vloek van Zuid-Afrika. (Cecil Rhodes.); De Jameson
invalBlanken en Naturellen Dr. Leyds Hoe Natal
verloren gingHerinneringen uit den Vrjjstaat, enz.
(ücneraal .loubert.
Oom Piet Joubert, de commandant generaal der
Z. A. R.die nu 67 a 68 jaren oud Isheeft reeds
Voordracht gehouden door Mr. W. C. BOSMAN
op het Natuur- en Letterkundig Genootschap
.Solus Nemo Satis Sapit",
2) op 23 en 30 October 1899.
Be eerste trek. Trichard en van Rensburg.
In het begin van 1836 verkochten de grensboeren
hunne uitgestrekte landerijen voor spotprijzen en maakten
zich gereed voo* den uittocht. Het Engelsche Gouverne-
ment trachtte de beweging te stuiten, maar te vergeefs.
In 3b verliet het eerste klompye trekkers de kolonie.
Aan hun hoofd stond Louis Trichard, een boer uit Albany
Hg was een man met een driftig karakter, die het
reeds dikwijls te kwaad had gehad met het Engelsche
gouvernement en fiie er geen dag langer onder wilde
DlgVöD.
Op reis naar de Oranje rivier voegde zich een tweede
klompje menschen bij hem onder leiding van Johannes
van ReDsburg.
Deze geheele trek telde pl. m. 30 wagens. Zij drong
diep het land in en bereikte Mei 1836 de Zoutpans-
bergen. Bljjkbaar zag deze trek geen kans om het hooge
Drakengebergte over te gaan, om aldus Natal te bereiken.
xMen besloot dus zich een weg te banen naar de Portu-
geesche bezittingen aan de Delagoabaai.
De trek splitste zich in tweefin van Rensburg aan
vaardde den tocht naar de Delagoabaai Trichard bleef
achter.
Op weg schijnt van Rensbnrg door een bende Mata-
pelen te zijn overvallen, althans van de geheele expeditie
is nooit meer iets vernomen.
Eenige maanden later, in 't eind van 1837, verliet
Trichard Zoutpansberg op weg naar de Delagoabaai.
De ellende en ontbering moeten ontzaggelijk geweest zijn.
Daarbij kwamen kwaadaardige koortsen. In April 1838
kwam het ongelukkig overschot, 26 in getal, in ellendigen
toestand aan de Delagoabaai aan.
Zij werden er door de Portngeezen goed ontvangen en
verpleegd en gingen in 1839 per schip naar Natal, waar
ook Hollandsche emigranten waren.
Van de 98 menschen, die de kolonie verlaten hadden,
waren er 72 omgekomen.
Be tweede trek. Potgieter.
Kort na het vertrek van Trichard, in het midden van
1836 ging'een tweede partij boeren op weg, veel aan
zienlijker dan de eerste, onder leiding van Andries Hendrik
Potgieter, een rijken boer uit het district Farka.
Onder de trekkers waren ook drie families Kruger.
Men was veel beter uitgerust, had een groot aantal
wagens en vee bij zich. Spoedig bereikte men de Vet-
rivier, in den tegenwoordigen Vrijstaat. Daar sloeg com
mandant 1 otgieter een lager op, en maakte eene over
eenkomst met het opperhoofd Makwana omtrent het afstaan
van de landstreek tusschen de Vet-rivier en de Vaal.
Daarin vestigen zich de emigranten. Een deel echter
was onvoorzichtig genoeg om de Vaal overtetrekken en
zich te vestigden in het,tegenwoordig district Potchefstroom.
Daardoor kwamen zij echter op den grond der Matabelen,
aan wier hoofd de gedachte koning Moselikatse stond!
In plaats van vaste lagers te vormen, door het samen
trekken der wagens, verspreidden, zij zich wijd en zijd.
Onder deze onvoorzichtige emigranten waren ook de
drie families Kruger, en de tegenwoordige president,
toen een tienjarig knaapje. Commandant Potgieter begreep,
evenals Trichard en van Rensburg, dat men communicatie
met de zee moest zoeken.
Hij verliet daarom zijn kamp en ging met elf anderen
een verkenningstocht maken naar het Noorden. Zij
drongen door tot in de Zoutpansbergen en vonden daar
het lager van Trichard, van wien zij vernamen dat van
Rensburg naar de Delagoabaai was vertrokken. Na eenige
dagen het land bezien en de vruchtbaarheid daarvan be
wonderd te hebben, namen zij den terngtocht aan en
kwamen op 2 September 1836 bij de voorste kampen
Welk een tooneel vonden zjj daar!
Het geheele kamp was uitgemoord.
De Matabelen hadden ook een tweede kamp aange
vallen, maar daar was men gewaarschuwd, had de wagens
in lager getrokken en den aanval weerstaan.
In dat lager streed ook de tienjarige Panl Krnger.
Dadelijk zag Potgieter, dat de Kolonisten daar niet
konden blijven. Hij trok de Vaal weer over, maar begreep
dat daarmede de zaak niet uit zon zijn, en dat de Ma-'
fabelen terug zouden komen.
In het tegenwoordig district HeilbroD, op een plek
die later echtkop werd genoemd, nam Potgieter eene
versterkte stelling en vormde een lager van omstreeks
vgftig wagens.
Na veertien dagen kwamen dan ook de Matabelen
vijfduizend man sterk. De Boeren joegen op hno gewone'
wijze eerst storm, en trokken dan terng, maar zij konden
den voortgang van de bende niet beletten en waren ge
noodzaakt zich in het lager terng te trekken. De Mata
belen, overtuigd dat zij de Boeren in een val hadden,
gaven zich in de eerste uren niet de moeite om het lager
aautevalleD. Dit gaf aan de Boeren gelegenheid om zich
voor te bereiden. Eindelijk gingen de Matabelen over tot
den aanval, met verschrikkelijk krijgsgeschreeuw. Maar
zg kregen een ontvangst, waarop zij niet gerekend hadden
in het lager waren maar veertig boeren, maar zij wisten
alle aanvallen aftesJaan.
loen wierpen de Matabelen hnnne assagaaien in bet
lager, waardoor zij twee boeren doodden en eenige
wondden. 6
Eindelijk trokken zij at, maar zg namen al 't vee
mee: 100 paarden, 460Ü koeien en 50.000 schapen.
150 Matabelen lagen dood op het slagveld.
Maar na 't gevecht zag 't er trenrig uit. Geen koe
om gemolken te worden, geen schaap om te slachten, geen