Een stuk Transvaalsche gescliiedeuis.
No. 138. Tweede blad.
Honderd en eerste jaargang.
1899.
ZONDAG
19 NOVEMBER.
Verbeurte van schadeloosstel
ling bij ongevallen.
Feuilleton.
ALkMAARSCHË COURANT.
Deze Courant wordt IMnsda f-, Honderd a »-
on Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80 franco door het
geheele rijk f 1,
3 Nummers f 0,06. Afzonderlgke nummers 3 ets.
Telefoonnummer t 3.
Prtjs der gewone advertentlen
Per regel fO,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers *HERMs. COSTER
en ZOON.
Volgens het regeeringsoutwerp zon de aanspraak op
de rente, door de verzekeringsbank na een ongeval in
verband met de uitoefening van het bedrijf uit te betalen,
om twee redenen voor den werkman of zijn nabestaanden
verloren gaannamelijk omdat het ongeval met opzet
of door dronkenschap is veroorzaakt. Had de door het
ongeval getroffen werkman zelf opzettelijk het ongeval
te weeg gebracht, dan zoa alle aanspraak op de rente
verbeurd zijn, zoowel voor hem als, in geval van over
igden, voor zijn nabestaanden. Was het ongeval aan zijn
dronkenschap te wijten, dan zon hij zelf evenmin eenige
aanspraak op schadeloosstelling kunnen doen gelden
maar verloor hij bij die gelegenheid het leven, dan zou
den zijn nagelaten betrekkingen er niet onder lijden,
maar hnnne gewone aanspraak op de nit te keeren
rente behouden. Was het ongeval daarentegen veroor
zaakt door opzet of dronkenschap van een der nabestaan
den van den overleden werkmau, dan zonden de overige
nabestaanden hun aanspraak op de rente behondeu, maar
alleen bjj, aan wiens opzet of dronkenschap het ongeval
te wijten waszon zijn aandeel in de nit te keeren
rente missen.
Tegen deze regeling was in de Kamer tweeërlei be
denking gerezen. In de eerste plaats werd voorgesteld,
dat alle aanspraak op schadeloosstelling zon vervallen,
niet alleen indien het ongeval opzotteljjk door den werk
man was veroorzaaktmaar ook indien het aan zijn
schuld, althans aan zijn grove schuld was te wijten. We!
wilde men niet dat elke kleine onvoorzichtigheid dit ern
stig gevolg zou hebben, maar er waren gronzen de
werkmau dia alle waarschuwingen in den wind sloeg,
die zich niet stoorde aan de reglementen en voorschrif
ten in het belang van zijn eigen veiligheid gegeven,
moest naar de meening van deze leden zelf de gevolgen
dragen van het ongeval, dat door zijn roekeloosheid was
veroorzaakt, en had geen aanspraak op eenige schade
vergoeding voor de gevolgen, die dat ongeval voor hem
en zijn gezin mocht na zich slepen.
Het valt niet te ontkennen, dat er in het afgetrok-
kene voor deze redeueeriDg iets te zeggen vielmaar
wanneer men het oog vestigt op de werkelijkheid, wordt
het anders. Men mag niet voorbijzien, dat menschen, wier
dageljjksch werk niet zonder gevaar is, die zich bewogen
te midden van werktuigen en machinerieën, waarbij voort
durende oplettendheid vereischt wordt om er niet mee
in aanraking te komen, om ze op het juiste oogenblik
Voordracht gehouden door Mr. W. 0. BOSMAN
op het Natnnr- en Letterkundig Genootschap
»Solus Nemo Satis Sapit",
7) op 23 en 30 O c t o b e r 1899.
Maar daarna legde hij vrijwillig zijn ambt neer, en
ging naar de Transvaal, om land te koopen en zich als boer
te vestigen althans zoo verhaalt Dr. Roorda Smit op
bladzijde 75.
In de Transvaal kende men hem reeds als schitterend
redenaar. Burgers werd met groote meerderheid tot presi
dent gekozen en legde op 1 Juli 1872 den eed af als
president.
Wie die verkiezing met vreugde begroette zeker niet
Paul Krnger. Daartoe liep de godsdienstige overtniging
van deze beide mannen te stork uiteen. Krnger deed dau
ook alles om de verkiezing tegen te werken. Hij nam
zelfs zijn toevlucht tot maatregelen van pressie op de
veldkornetten die onder ziju commando stonden Het
mocht niet baten, de partij van de afgescheidenen, de
dopperpartij, was daartoe te ver in de minderheid.
2964 Stemmen werden op Bnrgers uitgebracht slechts
388 op zijn tegenkandidaat Robinson.
Het volk had hooggespannen verwachtingen van den
nieuwen president. En deze had alle eigenschappen om
zich snel populair te maken. Ds. Lion Cachet geeft de
volgende schets van zijn bewind (bladz. 448—450).
»>Den 1 Juli 1872 werd door Bnrgers de ambtseed
afgelegd in deze bewoordingen »Ik beloof en zweer
plechtigdat ik getrouw zal zijn aan het Volk
van niemand eenige gift of gunst zal aannemen, wanneer
ik vermoeden kan dat deze gift of gnnst gedaan of be
te doen stilstaan of zonder gevaar in beweging te bren
gen, allengs aan die gevaren gewennen, zoodat zij ze
niet meer zien eu er zich geen rekenschap van geven.
In groote werkinrichtingen met machineriën van inge
wikkelde samenstelling kan de werkman niet altijd de
gevolgen van elke handeling overzien. Spoed vordert
dikwijls het werk, spoed ziet de werkgever gaarne, spoed
is in vele gevallen in het belang van den werkman,
maar spoed is niet zelden de oorzaak van overhaasting
en zenuwachtigheid. Bedenk daarbij wat de gevolgen
kannen zijn van overspanning en vermoeidheid, en gij
zult moeilijk knnnon wenscben, dat de werkman, die een
kleinigheid vergeet, die een voorzorgsmaatregel verzuimt,
of een onvoorzichtigheid begaat, daardoor alle aanspraak
zon moeten verliezen op de schadevergoeding, die de
verzekering bij de rijksbank hem waarborgt, indien hem
door dat verzuim of die onvoorzichtigheid een ongeluk
overkomt.
Maar als het verznim na geen kleinigheid betreft, als
de onvoorzichtigheid in het oog loopend is,'als er ge
handeld wordt met on vergeel! jjke roekeloosheid, verandert
dan de zaak niet en moet de werkman niet alle recht
op schadevergoeding verbeuren
Dat meenden de Kamerleden die voorstelden het recht
op schadevergoeding te ontzeggen, indien het ongeval is
te wijten aan grove schuld van den werkman. Zij
konden tevens wijzen op het voorbeeld van Frankrijk,
waar de aanspraak op schadevergoeding verloren gaat,
indien de werkman een onverschoonbare font heeft be
gaan. Maar hier beginnen ook dadelijk de groote moeie-
lijkhedeu. Wat zijn verschoonbare, wat onverschoonbare
fonten of verzuimen? Wat is grove schnld en wat
lichte schuld? Waar ligt de grens In de wet kan
men het onmogelijk bepalen en dan schiet er niets an
ders over dan het door den rechter te laten uitmaken
alzoo een proces. Maar dat wenscht men jnist te voor
komen. Hier is inderdaad te veel ruimte voor verschil
van opvatting, te veel gevaar voor ongelijke toepassing
van de wet, voor een aantal strijdvragen, waarover de
gevoelens steeds zonden niteenloopen. En daarbij vergeie
men toch niet, dat de arbeider zelf het meeste belang
heeft bij bedachtzaamheid, waakzaamheid en onvoorzich
tigheid. Hij zelf is in de eerste plaats het slachtoffer
van het ongeval dat aan zgn verznim of onvoorzichtige
handeling te wjjten is, en zijn straf zal zwaar genoeg
zjjn, al gaat zijn aanspraak op schadevergoeding niet
verloren. Niet alleen toch zal zjjn schadeloosstelling in
geen geval meer kannen bedragen dan 70 percent van
zijn gewoon dagloon, maar de pijn en de smart, het
wezen zon worden met het oogmerk om van mij een
besluit ten voordeele van den begunstiger of gever te
gewinnendat ik mij gedragen zal overeenkomstig de
Grondwet dezer Republiek en nauwelijks had hij zich
dns aan het Volk verbonden, of er vond een bijna alge-
meene omkoering in het publiek gevoelen te zijnen gun
ste plaats. Dit laat zich gemakkelijk verklaren.
»»Bnrgers kon waar hij wilde bij nitnemenheid populair
zijn. Hij was een ving spreker en wist bij zgn optreden
als President terstond de snaar te raken die op dat
oogenblik het gevoeligst trillen moest in het hart des
Volks de snaar van hoop. Hy vond het Volk half
moedeloos neergezeten en hij zelf was vol moed vol
grootsche plannen voor de toekomst. Zijn program was
kort maar veelomvattendwegslepend en opbeurend
»Het papieren geld zon dadelijk tegen goud worden in
gewisseld en de keningdie daartoe gesloten moest
worden zon hij tot stand brengen. De Republiek moest
en zon een haven hebben, geheel onafhankelijk van
Engeland. Bruggen zonden er geslagen worden over de
groote rivieren en de publieke wegen zondun op 's lands
kosten in orde gemaakt en gehonden worden. Het rechts
wezen zon geregeld worden de kanto. en zonden worden
gezuiverd degelijke ambtenaren worden aangesteld en
de onbrnikbaren nit den openbaren dienst worden ver
wijderd. Scholen met uitstekende meesters aan hat
hoofd zonden er over de lengte en breedte van het land
verrijzen zoodat het armste kind, op de verst afgelegen
plaats behoorlijk onderwijs zou kunnen ontvangen. De
belastingen zonden zóó worden geregeld dat de noodza
kelijke uitgaven behoorlijk konden worden bestreden
doch de meest mogelijke bezuiniging zon betracht wor
den. De mijnen zonden worden bewerkt, andere mijnen
ontgonnen, fabrieken opgericht en nieuwe bronnen van
welvaart geopend. Ook zonden nu alle grensqoaesties
spoedig beëindigd zgnen de kaffers tot hun plicht
gebracht.
»>Bnitenlandsche betrekkingen zonden worden aange
knoopt om, zooveel mogelijk, onafhankelijk van Engeland
te zijn en te kunnen blijven. Zoo zou de Republiek zich
lichamelijk lijden, dat het gevolg is van zgn ongeluk,
kan hem niet worden vergoed, en daarenboven zal hg
in sommige gevallen voor du gevolgen van zijn onvoor
zichtigheid of verznim met hechtenis of geldboete, zelfs
met gevangenis, gestraft kunnen worden. Wij gelooven
daarom, dat de Kamer wel deed met het voorstel te
verwerpen, en nit te maken dat de aanspraak op scha
devergoeding alleen verloren gaat, indien de werkman
moedwillig of opzettelijk het ongeval heeft
veroorzaakt.
In afwjjking van het regeeringsvoorstel werd in de
tweede plaats voorgesteld de schadevergoeding niet te
laten verloren gaan, indien het ongeval een gevolg is van
de dronkenschap van den werkman. Inderdaad bestaat
er in dat geval ook alleen schnld, geen opzet. Houdt
men aan het stelsel der wet streng vast, dan zon dus de
dronkenschap geen reden moeten zijn om de rente te ver
beuren. De regeering erkende ookdat dronkenschap
een geval van schnld is, maar een bijzonder geval, waar
voor men een uitzondering mocht maken. «Dronkenschap
toch", zegt de Memorie van Toelichting, >is een toestand,
dien men zelf in het leven heeft geroepen niettegen
staande men weet daarin niet meer met oordeel te knnnen
handelen." Maar worden onze gedragingen altjjd door
zooveel kalm overleg eu zooveel bedachtzaamheid be-
heerscht Is dronkenschap niet dikwijls een gevolg van
onnadenkendheid Er kunnen zelfs gevallen voorkomen
van onvrijwillige dronkenschap, erkende de regeering,
maar het zal wel hoogst zeldzaam voorkomen, voegde zij
er bij, dat een ongeval daaraan te wijten isen maakte
men daarvoor een uitzondering, dan »zou een ieder
trachten te bewijzen,'' dat zijne dronkenschap een onvrij
willige was, zoodat een aantal chicanense procedures van
zoodanige bepaling het gevolg zon kunnen zgn." Dat
valt niet te ontkennen, maar die vrees voor chicanense
procedures zon even goed als reden kannen worden aan
gevoerd om in geen geval dronkenschap aan te nemen
als grond voor het vervallen van alle aanspraak op
schadevergoeding. Of zon men meenen dat het zoo ge
makkelijk is te bewijzen, dat iemand dronken was op
het werk, en dat het ongeval aan die dronkenschap
moet worden toegeschreven Dronken arbeiders dienen
van het werk te worden geweerd, en als er behoorlijk
toezicht is, levert de omstandigheid dat de werkman op
het werk is toegelaten, een aanvankelijk vermoeden op
dat hij niet dronken was. Wij zonden er niet om ge
treurd hebben, als de uitzondering op grond van dron
kenschap nit de wet was vervallen, en wij gelooven dat
meer nog dan in juiste beginselen omtrent de verzekering
spoedig van hare malaise herstellen zon zij een ver-
eenigingspnnt worden van alle oprechte Afrikaners, die
niet onder Engelsch bestuur wilden staaD, eu zou zij zich
tot een ongekende mate van bloei en invloed verheffen.
Hot volk moest maar moed honden vertrouwen stellen
in de oprechtheid zijner bedoelingen bovenal hem, den
Presidentsteunen in de uitvoering van zijne plannen
en de heerlijkste toekomst zon aan Transvaal verzekerd
zijn. Vooruitgang en vrijheid was zijn leuze. Nog beter
dan in den Vrijstaat, zon in het rijke Transvaal alles
recht komen."
>»Dit program en de wijze waarop bet voorgedragen
werdwerkte electrisch op de bevolking. Men begon
elkander geluk te wenscben met zulk een President en
zij, die persoonlijk met hem in aanraking geweest waren,
roemden zjjn vriendelijkheid zgn bonhomie en gemeen
zaamheid Hij was volstrekt niet trotsch en dat hg
knap was kon men dadelijk aan hem merken. Het was
jammer, dat zulk een man ooit predikant geworden
was. Voor die betrekking was hij, ook om zijn moderne
gevoelensin Holland opgedaan ongeschiktdoch als
President kon men alles van hem verwachten. Niet om
eigen voordeel of eer, maar alleen in het belang van de
Transvaal was hij President geworden en hij zon ten
minste doen wat bij kon om het land te helpen." Men
begon te roepen „Leve Bnrgers 1" en de enkelen die
hnn bootd bleven schudden, werden met wantrouwen aan
gezien. Die er op dnrfde wijzen dat Bnrgers gewoon
was groote woorden te spreken, welke op niets uitliepen,
en plannen te maken die in rook vervlogen dien ging
men bijna te lijfen hij die dnrfde profeteeren dat de
Bnrgers-regeering onder de Engelsche vlag zou eindigen,
werd als een vijand der republiek gedoodverfd. „Bnrgers
was een Afrikai ei", heette het, „en nooit zon een Afri
kaner zgn land verraden." Ten slotte verklaarden ook de
hoofdschuddersdat zij bereid waren om Burgers een
kans te geven. „Alles wat redelijkerwijs gedaan kon
worden", zeiden dezen, „is in het werk gesteld om zijne
verkiezing nog op het laatste oogenblik tegen te werken,
doch nn bij eenmaal President is, moet hem de gelegen-
