Ingezonden Stukken.
Stadsberichten.
Natal) werd gevangen genomen. De vijand teruggesla
gen met verlies van 6 of 7 zwaar gewonden. De vijand
gevl acht naar Ladysmith.
De Vrij staters hebben te Spitskop, in Natal, positie
genomen. De Natalsehe rjjdende politie, die aldaar gesta-
tionneerd was, is gevlucht met achterlating van al hunne
goederen waaronder 80 tenten en een bakwagen, goed
geladen met levensmiddelen.
Westergrens. De Britsche troepen in Kimberley
worden op 2500 geraamd. Sedert aanval op gepantserde
trein op de Vrijstaters op 16 dezer heeft de vijand zich
niet meer vertoond. Ten noorden en ten zuiden van Kim
berley zijn eigenlijk geen lijnen meer voor gepantserde
treinen om op te loopen.
Gebrek aan plaatsruimte dwingt ons de publiceering
der latere telegrammen tot een volgend nummer uit te
stellen.
Leger des heil*.
Mijnheer de Redacteur
Zoudt U zoo vriendelijk willen zijn, onderstaand in
uw blad op te nemen.
Onder harteljjke dankzegging voor de vele bewijzen van
sympathie ondervonden bij de aanvraag tot steun der
Maatschappelijke instellingen stelt het Leger des Heils
zich andermaal ten doel, om, nu ter gelegenheid van het
Kerstfeest en by intrede des winters, opnieuw een be
roep op uwe welmeenendheid te doen. Wij wilden onder
de arme kinderen die onze kindersamenkomsteu alhier
bezoeken en ook onder de armste kinderen uit de stad
eene uitdeeling van kleedingstukken houden, rondom een
helder verlichten kerstboom. Hiervoor zullen een paar
lijsten de ronde doen om uwe gaven op in te teekenen.
Door ruime giften zagen wij ons gaarne in staat gesteld,
veel te kunnen doen. Ook zullen mej. Mooiman aan de
Laat, en mej. van Heerden, aan de Geest, of de bevel
voerende officieren zelf gaarne uwe gaven hiervoor in
dank aannemen.
De bevelvoerende officieren.
Leerplicht.
De vergadering in zake leerplicht, uitgeschreven
door de Politieke Vereeniging »Vooruitgang'' en twaalf
andere vereenigingen hier ter stede, had den 27 plaats,
en mocht vrij goed bezocht heeten.
De heer H. Coopmans opende de vergadering met de
mededeeling, dat namenB het comité, gevormd door de
besturen der verschillende door hem genoemde vereeni
gingen, de heer A. Zelvelder, van Utrecht, was
uitgenoodigd te spreken in het belang van het ontwerp
omtrent leerplicht, 't Mocht zeker vreemd heeten, dat
dit onderwerp, waarvoor men omtrent 30 jaar geleden
pogingen aanwendde om er toe te komen, nu, terwijl 't
kans heeft ingevoerd te worden, nog enkelen ontmoet,
die er tegen ageeren. Deze bevinding had genoemde ver
eenigingen overtuigd in deze ook handelend te moeten
optreden door het inzenden van een adres aan de Staten-
Generaal en tevens een krachtig betoog voor deze hande
ling te doen hooren en daartoe noodigde hij den spreker,
den heer Zelvelder, uit.
Spr. begon met de aandacht der vergadering er op
te vestigen, dat men wellicht met een conservatief blad
de vraag zou kannen opperen alweer plicht, worden
ons niet reeds genoeg plichten opgelegd en moet dan
zoodoende onze vrijheid geheel aan banden worden gelegd
"Waar blijft onze individueels vrijheid enz., maar bij nader
inzien gaat veel van dat vreemde verloren.
En dat kan niet andershet vrijheidsbeginsel, in het
begin onzer eeuw zoo hoog geroemd, zou nu voor eene
veranderde natie somtijds een vloek kunnen worden. Men
bedenke slechts de nijverheid van vóór 50 jaar en thans,
toen de wever, om maar eens iets te noemen, alleen en
bij zich thuis werkte, terwijl daarvoor nu groote fabrie
ken in 't leven zjjn geroepen. De toestanden verdragen
zich niet meer met het beginsel van absolute vrijheid
van 't individu en dit zou aanleiding geven dat een ge
deelte der Maatschappij aan banden werd gelegd door de
macht van het grootere of sterkere. Daarom, wordt
terecht in zulke gevallen gezegd, moet de Staat tusschen-
beide treden en dan komt 't spreker voor als men
werkelijk sociale rechtvaardigheid wil betrachten, dat dan
de staat in de eerste plaats zijn zorg moet wijden aan
de zwaksten der zwakken aan onze kinderen. Een ver
blijdend verschijnsel noemt spr. 'tj, dat thans daarop van
verschillende kanten de aandacht wordt gevestigd en 't
is jammer dat men er zoolang mede heeft gewacht,
want 't is een besliste eisch. Wat geeft den man uit het
volk het kiesrecht als hg den strijd bij gebrek aan ont
wikkeling niet kan meemaken Wat heeft hij aan 't
arbeidscontractwanneer hij 't wellicht niet eens goed
kan lezen De behoefte aan hoogere intellectneele ont
wikkeling van het volk noemt spr. een middel tot volks
geluk ze maakt het niet alleen gelukkiger, maar ze is
een eerste eisch, waardoor hij later in den strijd om het
bestaan krachtiger zal kunnen optreden.
Bijna ieder die wilzal 't opgemerkt hebben of nog
dagelijks kunnen opmerken, dat zij, die met vrucht van
het lager onderwijs gebruik maakten, reeds bij hun eerste
intrede in de maatschappij daarvan de vruchten plukken,
doordat zij vaak spoediger en beter geplaatst worden,
dan anderen die om welke oorzaak dan ook daarvan
niet voldoende genoten en dus moeten achterstaan. Hieruit
volgde ook gelukkig de overtuiging van de regeering
dat aan het lager onderwijs de meeste zorg moet worden
besteed. En als we nu zoo gaat spr. voort helaas
nog zoo vaak ontdekken, dat dit onderwijs niet de ge-
wenschte vruchten droeg dan rijst natuurlijk de vraag
naar de oorzaken en dan wordt steeds in de eerste plaats
genoemd het schoolverzuim, volstrekt en betrekkelijk.
Aan het eerste lijden nog ongeveer 60 duizend kinderen
in ons land, die niet zijn ingeschreven, maar waarvan
de Minister onder de voorgestelde regeling er toch zeker
15 daizend naar de school zou kunnen brengen. Dat dit
een kolossale vooruitgang zou wezen, toont spreker aan
uit verschillende voorbeelden door hem zelveu gezien of
door onderwijzers steeds beweerd, waaruit blijkt, dat de
verzuimers niet alleen zich zeil benadeelen, maar ook
het onderwijs en dus de geheele school tijdelijk doen stil
staan en dus eigenlijk achteruitgaan. De onderwijzer toch
moet niet alleen bij de weggeblevenen nieuws aanbrengen,
maar helaas vaak in vrijheid aangeleerde verkeerdheden
uitroeien en in dien tyd gaan de anderen niet vooruit,
maar lijden daaronder. Zou 't te verwonderen zijn, vraagt
spreker, dat in zulke herhaalde gevallen de onderwijzer
ten slotte het hoofd er bjj liet hangen En ten slotte
heeft ook de Maatschappij, de Staat, de gemeenschap,
zooals reeds was aangetoond, er nadeel bij; de achterge
blevenen toch vallen helaas vaak in handen van het misdrijf
of ondeugden en daarbij wordt het nog vaak een bron
van twist t.usschen ouders en kinderen onderling. Meer
malen wordt ter verontschuldiging opgemerkt, dat blijkens
de opgaven het betrekkelijke verzuim, wanneer het b.v.
12 °/0 bedraagt, nog zoo erg niet is maar dan moet
spr. de opmerking maken, dat de percentage hier niet
opgaat, want daarbij zjjn vaak medegerekend kostscholen,
semenarie's en velen, die nimmer verzuimen allen tellen
dan mee, terwijl enkelen die hooge cijfers aanbrengen tot
groote schade voor zich zelf en de anderen.
In overleg treden met de ouders, het beloonen van hen
die niet verzuimen en meerdere middelen die uit de
overtuiging van het groote nadeel hun oorzaak vinden
blijken nog steeds niet voldoende te helpen en dit heeft
de regeering er toe gebracht een wetsontwerp tot leer
plicht in te dienen. Dat leerplicht uiet nieuw is zegt
spr., heeft de heer Gerhardvan Amsterdam reeds be
wezen, die o. a. beweerde, dat vóór 1000 jaar Karei de
Groote ze wilde invoeren, later Karei V, toen is er een
tijd lang niets van gehoord maar later bij de Fransehe
Staatsregeling werd het onderwijs weer verplichtend ge
steld. In '63zegt spr., werd een voorstel van het
Onderwijzersgenootschap in dien geest door de onder
wijzers afgestemd maar gelukkig in '72 dus slechts 9
jaar later met groote meerderheid van stemmen aan
genomen. Enzegt spr., terecht ^zou men ons Neder
landers die zoo trotsch zijn op ons roemrijk verleden
kunnen vragenmoot gij dan in alles, ook weer in dezen,
altijd de laatste zijn Is niet reeds in Europa op in 2
na alle landen leerplicht ingevoerd, en buiten Europa tot
zelfs in de Ver. Staten van Amerika in Japan en nog
vele andere landen In al die landen, enkele met bijna
uitslnitond katholieke of protestantsche bevolking ziet
men geene bestrijdingdoch wel bij ons en waarom
Daartoe wilde spr. hier en daar een blik werpen op het
ontwerpzooals het daar lagnagaan waar wellicht
bezwaren gemaakt zonden kunnen worden en als 't kon
trachten te ontzenuwen. Daar 't een vrij zoetsappig
wetje kan genoemd worden zou spr. over veel kunnen
heenstappen ook omdat het ontwerp reeds meermalen
besproken, als eenigszins bekend mag worden verondersteld.
Art. I legt natuurlijk den ouders de verplichting op,
hunne kinderen onderwijs te doen geven en na alles wat
spr. omtrent het nuttige en noodige daarvan reeds
bewees, mocht toch zeker verondersteld worden, dat nie
mand daar iets tegen zon hebben. De vakken zijn bekend
en zóó gekozen dat het aanbrengen van eenige notie
daarvan door de lagere school niet anders dan voordee-
lig kan werken. De tijd voor schoolbezoek is van 7 tot
13 jaar en als men om gegronde redenen zijne kinderen
niet op school wil zenden, kan men ze ook thuis laten les
geven mits men deze redenen opgeeft aan den Burge
meester der gemeente. Strafbaar zouden de ouders zijn,
als ze niet hunne kinderen laten inschrijven ot wanneer
ze in twee maanden achtereen niet school zijn. Wanneer
ze een hoogere school bezoeken, zijn ze natuurlijk van
de lagere school vrijgesteld; maar spr. hoopt in aller
belang, dat dit niet voor hun 13de jaar geschiedt en dat
de anderen niet vóór dien leeftijd de school verlaten om
dat de ervaring leert, dat de beide laatste jaren steeds
de meest vruchtbare zijn.
Nu volgt, zegt spr., de vrijstellingen dan komt zeker
in de eerste plaats die om gemoedsbezwaren, toch zeker
bij de ouders want bij kinderen zal men die nog niet
veronderstellen. Als ouders of voogden binnen 45 minu
ten geene andere school bezitten, dan die waartegen zij
gemoedsbezwaren hebben om hunne kinderen te zenden,
zijn ze vrijook als er op de school geen plaats is en
als ze nog uiet oud genoeg zijn. Verder als de school om
geldige redenen, b. v. op last van den geneesheer of om
andere redenen, tijdelijk gesloten moet worden enz. en dan
heeft het hoofd der school bevoegdheid om in noodzake
lijke gevallen vrjj te geven voor 8 dagen of bij langeren
tijd met kennisgeving aan het schooltoezicht. De straf,
welke eerst na de uiterste lankmoedigheid zal worden
toegepast, kan bij volstrekt verzuim voor de ouders be-
loopen van 15 tot 50 gld. boete of eene hechtenis van
hoogstens 7 dagen.
Bjj de behandeling van Titel IIhet herhalingsonder-
wijs, stond spreker hier en daar wat langer stil, omdat
dit z.i. zoo nuttig en noodig is, om van het op school
geleerde eenige vruchten te trekken. Het verplicht de
gemeenten minstens twee vakken van het lager onderwijs
te geven, maar geeft ze dan ook de gelegenheid andere
overeenkomende met den aard der streek of de behoefte
der bevolking daaraan toe te voegen dit wordt echter
niet verplichtend vóór 1903.
Ten slotte, na genoegzame opheldering waar dit noodig
was, nog eens terugkomende op het ageeren tegen dit
ontwerp, wil spreker nog een paar woorden zeggen over
dien strijd, het is toch reeds aangemerkt dat leerplicht
reeds bestaat in landen van elk geloof. Men is, zegt spr.,
bij ons schijnbaar begonnen bij het hooren van het woord
te denken aan dwang, leerdwang, maar waarom werd
dan bij den dienstplicht, als dienstdwang niet geageerd
Dr. Kuiper zegt o.a.het is in strijd met de ordonnan
tie Gods, die den ouders het recht over de kinderen ont
neemt wijl er van geen verwaarlooziDg nog sprake
kan zijn. Maar, vraagt spr., waar en wanneer kan deze
bewezen worden, als dat kan is 't reeds te laat en werd
het kind helaas het slachtoffer. »De Tijd" vindt 't niet
noodzakelijk, maar, vraagt spr., wanneer mag men een
wet noodzakelijk noemen Z.i. moet men preventief te
werk gaan en verwaarloozing voorkomen.
Het bezwaar als zou het herhalingsonderwijs door het
samenzijn van 13 jaar en ouder de onzedelijkheid in de hand
werken, wordt door spreker in 't geheel niet gedeeld.
Hij haalt voorbeelden aan, waarbij ze nu vaak samen zijn
en die juist het tegendeel bewijzen. Een verblijdend ver
schijnsel, dat pleit voor de waarde van de zaak en de
overtuiging van hen, die er zich indenken, noemt spr,
o.m. de verklaringen van mannen van naam als Dr.
Schaepman, Dr. Visser, de Inspecteur van het onderwijs,
de heer Fabius, ds. van Dijk, van Doetinchem en ten
slotte het adres van de 153 katholieke onderwijzers in
het zuiden, die den moed hadden voor hunne overtuiging
uit te komen.
Ten slotte zou dan nog het bezwaar der kosten ko
men, maar dat komt na de bestrijding der principes, de
minister zal daarmede wel rekening houden in de wet, die
daarna aanhaDgig wordt en daarin de noodige wijzigin
gen brengen. De strijd, zegt spr., is eigenljjk een politieke
strijd en ik vind het een goed, een heerlijk verschijnsel,
dat, overal in den lande, betoogen als hier hedenavond
worden gehouden en juist voor een groot deel door het
arbeidende volk! 'tls een bewijs, dat het inziet, daarin
kracht te zullen vinden voor den strijd in de toekomst
der 20 eeuw.
Van de gelegenheid tot debat werd gebruik gemaakt
door den heer ds. P. J. Glasz, niet zoozeer om over leer
plicht te spreken, omdat de spr. z. i. over 't begin is
heengegleden, maar wel om enkele vragen te doen, en
wel dezegesteld dat hij bezwaar had tegen de richting
waarin daar geschiedenis werd onderwezen ben ik,
vraagt hijdan verplicht om toch op die school onder
wijs te doen genieten En dan als de ouders, zooals in
de gemeente waar hij vroeger was, hunne kinderen be
paald thuis moeten houden omdat anders de tuin niet
ioebonwd en 't gebrek nog grooter zon worden. Zijn ze
dan toch verplicht en hoe moet dan in dit geval wor
den voorzien
De heer Zelvelder herinnerde, dat in het eerste geval
de beer G. vrijheid had, dat kind naar eene andere school
te zenden en als dat binnen 45 minuten afstands niet
kon, het thuis te doen onderwijzen. Voor't andere geval
gaf hij de beste hoop op de toekomst, de minister was
misschien wel eenigszins idealist, als hij vol vertrouwen
verzekerde mijn armenwet is in wording en zich daar
van illnsiën vormdemaar spr. was overtuigd van de
goede bedoeling des ministers en meende in de toekomst
wel te mogen verzekeren, dat waar particulier initiatief
te kort kwam, van gemeente- of zoo noodig van rijks
wege wel gezorgd zou worden, dat zulke kinderen be
hoorlijk gekleed en voldoende gevoed ter school zouden
komen om met vrucht van het onderwijs te kunnen
genieten.
De heer Coopmans nam daarop nog even het woord,
om den spreker den dank der vergadering te brengen
voor zijn krachtig en schoon betoog en sprak toen de
meening uitwil deze vergadering een practisch slot
hebben dan worde na goedkeuring der aanwezigen be
sloten de volgende motie op te zenden aan de Tweede
Kamer der Staten Generaal
„De openbare vergadering, gehouden te Alkmaar, den
27 Nov. 1899, uitgaande van de Politieke vereeniging
Vooruitgang" de afd. van Volksonderwijs", het depar
tement van 't Nut van 't Algemeen, de afd. van het Ned.
Onderwijzersgenootschap, de ver. van Hoofden van Scho
len, de Arbeiderskiesvereeniging, de Kiesvereeniging
♦Eensgezindheid", de Timmerlieden-vereeniging, de Kleer-
makersvereeniging, de Sigarenmakersvereeniging en de
afd. van den Typografenbond, vertegenwoordigende 514
leden, waaronder 160 werklieden, dringt bij Uwe verga
dering aan, dat het aanhangige wetsontwerp op den
Leerplicht, in hoofdzaak ongewijzigd worde aangenomen."
De Polit. v. enz.
Met groote meerderheid van stemmen werd deze motie
aangenomen en daarop onder dankzegging de bijeenkomst
gesloten.
Tot, agent van politie 3e klasse alhier is benoemd
Dirk Schouten, thans woonachtig te Hoorn.
K. C. kerk.
De bisschop van Haarlem heeft aan den heer J.
H. Huscheblatt eervol ontslag verleend als deken
alhier en in zijne plaats benoemd den heer H. A. Horning,
pastoor, alhier.
Nationale Militie.
Het aandeel dezer gemeentete leveren in de
lichting der nationale militie voor 1900, bedraagt 41 man
Collecte.
Het bestuur der Moederlijke Sociëteitter
verzorging van behoeftige kraamvrouwen, zal opdonder
dag en vrijdag dezer week eene sohaalcollecte doen houden,
die in veler welwillende aandacht wordt aanbevolen.
Zuid-Afrika.
Het totaal tot heden ontvangen bedrag bij den
penningmeester van het comité, Voordam, C 13, beloopt
J 4634,81. Daaronder is o. a. begrepen6,33 als
opbrengst eener collecte onder de leerlingen der burger
avondschool en f 3,33 !/j van eene te Bergen door prof.
Boltini gegeven goochelvoorstelling.
Excelsior.
Onder leiding van den heer J. F. de Haas gaf dit
mannenkoor den 25 een concertwaarvan de opbrengst
bestemd was voor de Zuid-Afrikaansche republieken.
Over het algemeen werd er zuiver gezongen en met
duidelijke uitspraak. Wanneer men nu nog de tenoren
wat versterkt, zal ook de klankverhouding tusschen hen
en de bassen beter worden.
Men zong bekende maar fraaie nummers waarvan
Vertrouwen", van Abt het best slaagde, ook in sommige
gedeelten van ♦Omhoog", van Heinze, was men gelukkig,
o. a. in het begin.
De andere nummers waren ♦Hymne" van Schulz
♦Harmonie", vanHeinze, ♦Frühlings Andachf'vanKreutzer,
De kabels los" van v. d. Vliet en het Transvaalsche
volkslied.
Een lid der vereeniging zong met goed geluid ♦Alleen",
van Giesenen op aanhoudend verlangen ♦In diesen
heilgen Hallen uit ♦die Zauberflöte", van Mozart.
Ter afwisseling werden eenige stukken voor viool
orgel en piano gespeeld die zeer in den smaak vielen.
Deze nummers kwamen in de plaats van de solo's van
den heer D. Koster, die verhinderd werd zijne medewer
king te verleenen.
De heer W. Wajjboer, alhier, is geslaagd voor
het examen boekhouden van wege den Nationalen Bond
van handels- en kantoorbedienden in Nederland.
J. van Bremen, f
In den ouderdom van 76 jaar overleed alhier, den
27, de heer J. van Bremen, oud-commissaris van politie,
ridder in de orde van de Eikenkroon.
