De driemaster „Toekomst."
No. 6 Tweede blad.
Honderd en tweede jaargang.
1900.
ZONDAG
14 JANUARI.
f
Overheidszorg
voor de volkshuisvesting.
FEUILLETON.
III. (slot)
Uit liet Noorseh.
Jonas Lie.
ALkUAARSCIIE COURANT.
Deze Oourant wordt UInsda g-, Donderd a g-
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprgs
per 3 maanden voor Alkmaab t 0,8© franco door het
geheele rijk f 1,
3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Prijs der gewone advertentlen
Per regel fO,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. OOSTER
en ZOON.
Telefoonnummer t 3.
Opruiming van onbewoonbare verblijven dient gepaard
te gaan met beschikbaarstelling van geschikte woningen
tegen gewone hun-prijzen. Aan pogingen van particulieren
om in die behoefte te voorzien, heeft het niet ontbroken.
Ook wanneer de Woningwet zal zijn tot stand gekomen,
blijft de regeering daarop rekenen. Wel znllen de ge
meentebesturen zeiven den bouw van woningen ter hand
knnnen nemen maar eerst dan, zegt de Memorie van
Toelichting, wanneer »langs anderen weg, ook door sten n
van rijk en gemeente, hetzelfde doel niet te bereiken is".
Op welke wijze echter de verbetering der woningtoestan
den wordt ondernomen, in sommige gemeenten schijnt zij
zonder geldeljjken steun van de gemeente en het rijk
niet wel mogeljjk.
Vóór alles evenwel moet de onteigening van perceelen
en terreinen voor woningbouw gemakkelijker en zooveel
mogelijk minder kostbaar gemaakt worden. Tot dat doel
bevat de Woningwet ook een aanvulling der Onteige
ningswet met een afzonderlijken titel »Over onteigening
in het belang der Volkshuisvesting". Overeenkomstig de
bepalingen van dezen titel zullen onteigend kunnen wor
den 1° terreinen in de bebouwde kom der gemeente,
waarop voldoende verbetering der woningen wegens
gebrek aan lncht of licht of andere noodzakelijke ver-
eischten, door den onderlingen samenhang der gebouwen,
op andere wjjze niet wel mogelijk Is2° enkele wonmgeD,
die zelve niet te verbeteren zijn, of de verbetering van
andere woningen in den weg staan 3° gebouwde per
ceelen en onbebouwde terreinen, om uitvoering te knn
nen geven aan een bouwplan vau een vereemging of
maatschappij of van de gemeente zelve, of aan een plan
tot uitbreiding van de bebouwde kom der gemeente in
de naaste toekomst. Voor die verschillende onteigenin
gen znllen niet langer we 11 e n noodig zijn zij zullen
kunnen geschieden krachtens een besluit van den ge
meenteraad, goedgekeurd bij Koninklijk besluit, de Raad
van State geboorden niet alleen ten name van de
gemeente, maarzooals de Regeering meent te mogen
verwachten in de eerste plaats ten name van vereeni-
gingen of maatschappijen, die, met een lage, althans oen
matige rente tevreden, in het belang der volkshuisvesting
werkzaam zijn. Om daarvan zeker te wezen, zullen geen
andere vereenigingen of maatschappijen in aanmerking
komen dan dieonder goedkeuring harer statuten en
VAN
5)
Stuwitz drong haar allerlei cadeaux op, die ze wel
niet durfde weigeren maar waarvan ze toch telkens
haar verbitterden, doch eeuigszins moedeloozeD minnaar
op de hoogte hield.
Zij voelden beide dat er begeerige havikken over
hunne liefde beenstreken en dat ze te kampe i hadden
met een storm waarin grooter vaartuigen dan bet
hunne moeite zouden gehad hebben om boven te
blijven.
Het ergste was echter nog, dat ze bemerkte, dat
Stuwitz ondersteund werd door haar familie op Lóvó
Jon bezat niets eu Mariua ook niets, voor beid-u
was het dus zaak om iets over te legjen en voor hem
bovendien om zich in de volgende paar jaar hooger
op te werken.
Doch voor de vijandelijke machten was het maar
al te gemakkelijk om deze plannen op allerlei mauie-
ren te verijdelen. Hiervoor was het alleen noodig, dat
men hen belasterde bij den patroon en zijne vrunw.
Jon was in dien tiju erg karig met zijn wooiden en
zwaarmoedig. Op zekeren avond, toen hg erg bedroefd
was, maakte zij hem zóó blij, dat zijn bre^d gelaat
straalde van geluk.
Onder tranen vau ergernis stelde zij op bitteren
toon voor om alle cadeauxdie zij verplicht was ge-
reglemeuteu door de Koningin Gedeputeerde Staten
gehoord zijn toegelaten. De vereischten voor deze toe
lating zullen nader bij algemeenen maatregel van bestuur
worden vastgesteld.
De behandeling van de bezwaren van belanghebbenden
tegen het plan van onteigening is opgedragen aan Burge
meester en Wethouders en den gemeenteraad, alles ouder
nadere goedkeuring van de Koningin, op voordracht van
Gedeputeerde Staten, na ing twonnen advies "au de plaat
selijke gezondheids-commissie omtrent den toestand der
te onteigenen woningen door den raad en van den
inspecteur door de Staten. Wordt de procedure alzoo
aanmeikelijk vereenvoudigd, men wenscht ook opdrijving
van kosten tegeD te gaan. Alleen de werkelijke waarde
zal bij de onteigening aan den eigenaar wor ien vergoed,
met dien verstande dat daarbij niet gelet zal mogen
worden op verhuiskosten, kosten van inrichting van een
nieuw gebouw overdrachtskosten bij aankoop van een
nieuw gebouw of renteverlies. De huurder zal, indien hij
minder dan een jaar huur aan het perceel had, geen
grooter schadeloosstelling ontvangen dan het viervoud
van den huurprgs doch in geen geval meer dan den
huurprijs van een half jaar of de waarde van te veld
staande gewassen, zoo die meer b draagt.
Zoo kan inderdaad tegen de hooge en ongerijmde
schade ergoedingen worden gewaakt; maar aan den anderen
kant moet worden voorkomen, dat eigenaars en huurders
onrechtmatige schade lijden. Als er voor de verbetering
van woningtoest tuden offers moeten worden gebracht,
zullen de vereenigingen of maatschappijen, die zich die
verbetering ten doel stellen, dis vrijwillig moeten breDgen(
of anders zulten de gemeentekassen of de rijkskas moeten
bijspringen. Die verbetering zal niet mogen geschieden
ten koste van de tegenwoordige eigenaars of bewoners,
voor zoover de inkomsten die zij genieten, uiet het gevolg
zijn van toestanden, die in strjjd zijn met deze Wouing-
wet. Is eeu wouiug eenmaal onbewoonb tar verklaard,
worden de bevolen verbeteringen niet aangebracht, ot
wordt de woning door meer personen bewoond, tan de
plaatselijke verorden.ng toelaat, dan is de huur, die het
perceel opbrengt, geheel of gedeeltelijk op onrechtmatige
wijze vei kregen. Te reebt wordt daarom in het ontwerp
bepaald, dat bij outeigening van een onbewoonbaar ver-
kiaaid perceel, dat tot niets anders gebruikt kan worden,
o ik niet meer vergoed beooeft te worden dan d waarde
van den grond en van de bouwmaterialen. Ti t woning
mag bet niet dienen, eu als womug heeft het bij gevolg
Ook geen waarde. Kau bet nog tot iets anders gebruikt
woideu, b. v. tol pakbuis, dan moet ook de waarde, die
weest aan te nemen op den dag van hnn bruiloft
samen te binden ïu een doek met een steen en ze dan
buiten in den joril te laten zinken. D.e rijkdom bad
haar reeds genoeg zdle tranen doen schreien, z-ude zij.
Op een Zondag namiddag, in de leu'e, terwyl Jon in
de dear vau het booL-buit-je zat en met zyn pyp iu
den mond zat te pemZjn, kwam Marina, blrek en ont
steld naar hem toe.
Zij vertelde beoi, dat de bediende, terwijl de anderen
voor den middag naar de kerk wuen Jou was zelf
mee geweest om ze er heen te roeu n ha ir none
liefdesverklaring gedaan had, die zij teistoud bad alge-
slagen.
De groote, eenoogige koopmausbedieude, d'e zooveel
invloed bad op zijn patroou had vau de geiegenbeid
gebiuik gemaakt eu eluUelyk zyu hart aau hare boeten
geiegu.
Het was zyu plan, dat zij daar nog een j iar, in het
geheim veiloold, zouden blyven. L)au zou zij met hem
naai ülsvaag verhuizen, waar uitzicht voer uem bestoud
tot Olilykeu prgs eeu handelszaak te kiggen met
bybehoorende vischplaatsdie daar verauoht zou
woi uen.
Veivoerd door zijn ijver liet hij i oh ontvallen, dat
hij meer had opgespaard dan men wist eu bet aan
slaande jaar, voegde lig er zelfgenoegzaam by, zou hem
ook uiet armer makm.
De veibazmg dat zoo'n geringe dienstmeid zijn
grandioos aanbod zoo een, twee, due alsioeg, slond op
zyu gelaat le lezen.
Dit kreeg de uitdiukking als vau een wild dier
teiwijl by baar aanstaarde.
Maar, zooals zy daar stond, bedeiSi, de handen ge
vouwen over baar zond gsobe scooiije eu i oud door den
scbrik van het oogeubhk, las by in har oogeu zulk
een welgdineend en beslis. »ueeu", .Int by begreep,
dat er üp dit oogenhlik uiets aau te doeu was.
Een oogenbiik daaina kwam by upon uw in het
dienstboden-vertrek waar zy zich alleen bevond en
bracht baar op zalvenden toon onder bet oog hoe
het nog als zoodanig bezit, worden geschat en aan den
eigenaar vergoed. Een huurprijs die alleen verkregen wordt
door meer personen in de woning te huisvesten dan ge
oorloofd is, behoeft slechts gedeeltelijk te woiden vergoed.
Maar dat in 't geheel niet bij de toe te kennen schade
vergoeding gelet zon mogen worden op verhuiskoste op
overdrachtskosten, die bij den aankoop van een ander
perceel toch niet te ontgaan zyn, op de uitgaven die
noodig zijn om het nieuwe perceel behoorlijk in te richten,
zoodat het in plaats van het vroegere gebruikt kan worden,
dat komt ons te sterk voor. Er kunnen gevallen voor
komen, waarin de billijkheid zou gebieden er wel op te
letten. En zoo kan het ook zijn met de vergoeding, die
volgens het ontwerp aan den hnurder moet worden uitbe
taald. De huurder kan juist in die woning soms een middel
van bestaan vinden, dat hij in een andere woning, in een
betere, maar in een andere buurt, te vergeefs zou zoeken.
De regeering heeft trouwens zelve de bezwaren ge
voeld maar de wijze waarop zij er zich van afmaakt,
schijnt ons al te gemakkelijk. Wjj lezen in de Memorie
van Toelichting: »Dat eene regeling in dier voege eeni-
germate ongelijk werkt, kan gereedelijk worden toege
geven. Maar de knoop moet en dan op dezelfde wijze
als bij onteigening in gewone omstandigheden op de
eene of andere wijze worden doorgehaki." Van zulk door
hakken zijn wij geen voorstanders. Erkepd moet worden,
dat onder de bestaande wet bij onteigening soms buiten
sporige schadevergoedingen door de rechtbanken zyn
toegewezenmaar wij moeten zorgen bij deze wet niet
in de tegenovergestelde fout te vervallen door een ge
deelte van de weikelijke schade niet te vergoeden.
Geldelijke steun zal uit de gemeentekas eu uit 's rijks
kas verleend kunnen worden in den vorm van voor
schotten, waarvan rente betaald en hot kapitaal binnen
zekeren tijd moet worden afgelost, en in den vorm van
bjjdragen, die niet worden terugbetaald. Voorschot
ten zullen door de gemeente kunnen worden gegeven
zoowel aan de eigenaars die een aanschrijving hebben
ontvangen om in de hun toebehooreude woningen de
noodig geachte verbeteringen aan te brengen, als aan de
vereenigingen en maatschappijen waarover wij reeds
hebben gesproken, die werkzaam zijn tot verbetering der
volkshuisvesting. Bijdragen of subsid ën znlleu door
de gemeenten alleen aan deze vereenigingen of maat
schappijen verleend knnnen worden. Het rijk zal zoowel
voorschotten als bijdragen kunnen verleenen aan de ge
meenten, die op de eene of andere wijze geldelijk de
verbetering der woningtoestanden ondersteunen. De voor
waarden waaronder de gemeenten voorscuotteu of bijdra-
eervol zijn aanzoek voor haar was en hoeveel genoegen
het haar armen vader zon doen. B ivend en was zij
hem dankbaarheid schuldig, omdat zij duor zijn toedoen
zoo vooruitgekomen was in dit huis.
Toen haar kalme houding eu haar antwoord hem
echter te kennen gaven dat zij uiet vau meening
Veranderd was, verdween zijne gehuichelde welwilleud-
heid eensklaps.
Het meisje voelde hoe hare knieën knikten, toen
hij haar aankeek op een wijze, alsof hjj er zich over
verwonderde, dat zoo'n klein dime, dat hij, indien hij
wilde, onder zijn hak kon verpletteren, zich tegen hem
darfde verzetten.
Geheel tegen zijne gewone, langzame wijze van doen
in, greep hii heftig en kwaad de dearkliuk in de
deor seerde hij zich nog eens om en zeide met een
dreigenden blik, dat hij wel begreep, dat de student
haar het hoofd op hol gebracht, bad, maar dat bij er
wel voor zou zorgen, dat er .een eind kwam aan die
lichtzinnigheid in huis. Een braaf meisje verspeelde
geen goede toekomst, wanneer die haar werd aange-
boden en bove dien zeide hij laogzaam en met na
druk mocht zij zich wei bedenken, voor zij hem
tot haar vijand maakte.
Met deze wooiden waarmee bij le kennen wilde
geven, dat hij verwachtte, dat zij de zaak nog eens
zou overwegen, sloot hij de dear achter zich.
Dit waren weinig verblijdende tijdiugen voor Jon en
nog donkerder ging het er voor hen uitzien toen
Marina eeu paar dagen later bij mevrouw werd binnen
geroepen en haar tegen den her 1st de dienst werd opge
zegd.
De crisis was alzoo nu gekomen en goede laad duur.
De bediende hoopte, dat zij, aldus in het nauw gedre
ven, zou eindigen met zich naar hem te voegen en Jon
Zachariasen zat in eenzame nren by het panhuis aan
zee op eene verschrikkelijke mauier 'e dampen uit zijn
pijp met porceleiuen kop, waarop het portret eener voor
name dame slond.
Niettegenstaande de bepaald tegenovergestelde trekken
