Gemeenteraad van Alkmaar.
niet minder moeielijke vraag en toch meenen wij ook
in dit opzicht vrede te knnnen hebben met de bestaande
regeling instemmende met Thorbecke's gevoelen »er is
geen beter middel"; en op het aanwijzen van een beter
middel komt het aan.
Of knnnen wij het tooneel volkomen vrijheid geven
Reeds de hoogleeraar de Bosch Kemper was van die
meening. In zijn bekende Handleiding schreef hij»De
preventieve censnnr op de schouwburgen is met onze
liberale instellingen niet vereenigbaar", en»De censuur
over slechte tooneeletnkken moet geheel overgelaten wor
den aan eenen verlichten publieken geest." Toch zouden
wij niet willen aansporen tot opheffing van het bestaande
toezicht. Tot het volk spreken door tooneelvoorstellingen
en vertooningen is nog iets anders dan openbaring van
gedachten en gevoelens door de drukpers. De openbare
orde de openbare rust is er nauwer bjj betrokken en
goede buurschap met andere Staten kan er lichter door
verstoord worden. De inwerking is krachtiger en onmid
dellijk. Al moet men den heer de Bosch Kemper toe
geven dat hier bestaat »eene verregaande willekeurige
macht", men zie niet voorbij, dat hij er op laat volgen
»Bij de algemeen liberale gevoelens der plaatselijke be
sturen wordt tot heden van die macht geen gebruik
gemaakt dan om onzedelijke voorstellingen te voorkomen."
Er moge een enkel geval zijn aan te wijzen, waarin een
verbod beter ware uitgebleven in den regel heeft het
publiek in Nederland zich niet over het ingrijpen der
overheid te beklagen. En wat den wensch van den
schrijver betreft»dat de policiewet het toezicht op de
schouwburgen aan eenige regels binde wij zonden die
regeling moeten zien om te bunnen beoordeelen of zij
doelmatig genoemd zou mogen worden en een stap in
de goede richting.
(Vervolg.)
Stoomtram Egmond AlkmaarBergen.
8. Door het comité „Bosman Schipper c.s.'' is aan
den Raad het verzoek gericht om aan den door hen ont
worpen stoomtramweg EgmondAlkmaarBergen een
renteloos voorschot te willen verleenen van twintig dui
zend gulden, op voorwaarden als overeenstemmen met de
bepalingen der Provincie, gesteld voor de toekenning van
het renteloos voorschot van f 4o.OOO uit de provinciale
geldmiddelen.
B. en "W. deelen mede, dat het verzoek naar hunne
meening niet slechts zal moeten worden ingewilligd, maar
dat de gemeente zelfs meer zal moeten doen dan gevraagd
wordt. Of het bedrag van f 20.000 als renteloos voorschot
niet tot een lager bedrag zou kunnen worden terugge
bracht en of daartoe geene pogingen moeten worden aan
gewend, daarover zal men wellicht van gevoelen kunnen
verschillen. Maar dit is zeker, indien het plan tot aanleg
van een tramweg EgmondAlkmaarBergen er al niet
door zou worden in govaar gebracht, het zou de totstand
koming van den weg ongetwijfeld kunnen vertragen. Zij
vertrouwen dan ook, dat het bedrag van het renteloos
voorschot geene tegenkanting zal ontmoeten.
Het verstrekken van een renteloos voorschot alleen geeft
aan de gemeente intusschen geen den geringsten invloed
op den gang van zaken, indien de lijn eenmaal zal zijn
tot stand gekomen. Door haar besluit om o. a. voor zes aan-
deelen ad f 10.000 dus voor f 60.000 deel te nemen in het
maatschappelijk kapitaal der onderneming, heeft de Pro
vincie zich van dien invloed verzekerd. Dezelfde beweeg
redenen, welke de Provincie leidden tot dit besluit moe
ten ook bij de gemeente op den voorgrond worden gesteld.
Het kan nl. voor haar geenszins onverschillig zijn te
weten in welke handen de wederhelft van het te vormen
maatschappelijk kapitaal terecht komt. Door zelf voor een
aandeel ad f 10.000 daarin deel te nemen, zal de gemeente
zij zich in een dikke mist, waardoor zij verhinderd werden
koers te houden.
Jon moest het daarom wel opgeven om langer te kruisen.
Hij liet de boot nu recht voor den wind loopen en was
van meeningdat zij op die manier wellicht r uglö
konden bereiken of ten minste buiten de mist zeilen.
Maar de zee maakte alles nat en de oostewind was nog
steeds zoo snerpend koud, dat men er wel op kon rekenen,
dat de boot, verzwaard door het ijs, zich dien nacht niet
meer boven water zou kunnen houden.
Morten, die oogen had als een losch, beweerde dat
hij tweemaal in de verte een witte branding had gezien,
recht vooruit en na verloop van eenige oogenblikken
meenden de anderen hetzelfde te zien.
Misschien kon dat Fuglö zijn, maar bij zichzelf was
Jon van meening, dat er tienmaal meer kans bestond,
dat het eene branding was, die bruischte om eenige scheren.
De storm sprong nu plotseling over naar het noord
westen, vergezeld van regenvlagen, zoodat de zee in lange
zware golven achter hen aanrolde. Af en toe kwamen
er ook sneeuwvlagen. De golven sloegen dikwijls in en
uit de boot, gestadig moest men de waterscheppers gebrui
ken en de man aan den voorsteven had een nat baantje.
Zy wisten nu ten minste waar zij zich bevonden en
de koers werd nu zoodanig genomen, dat zij onder Ten-
holmen konden bljjven een visschersplaatsjedat aan
Heggolund behoorde en waar in den vischtijd ook een
klein handelsplaatsje was.
Buiten de ondiepten, die Morten gezien had en waar
zich onophoudelijk zuilen van schuim verhieven als roo-
kende schoorsteenen, zagen zij een gekantelde boot met
drie man op de kiel zittende, die om hulp wenkten.
Hun roepen kon men wegens den harden wind niet
verstaan.
De man op het voordek maakte een lijn in gereedheid,
die hij naar hen toewierp, toen zij door een zware zee
daar vlak voorbij gedreven werden.
Helaasalleen de achterste man greep die. Deze werd
dan ook aan boord getrokken, terwijl de andere twee
in de branding dreigden te drijven.
Wordt vervolgd.
zich eveneens het recht verschaffen te zijner tyd mede
invloed op den gang van zaken uit te oefenen. Wel is
waar verkrijgt de gemeente daardoor slechts ééne stem,
doch zjj zal zich met die stem knnnen scharen aan de
zijde van de Gedeputeerde Staten of aan die van de hou
ders der overige vijf aandeelen, al naarmate bet gemeente
belang dit zal eischen. Die ééne stem zal dan ook in
sommige gevallen overwegend knnnen zjjn. En gelijk het
stemrecht voor de provincie door de Gedeputeerde Staten
wordt uitgeoefend, zoo zal dit voor de gemeente geschie
den door burgemeester en wethouders, die in voorkomen
de gevallen met den Raad kunnen raadplegen.
B. en W. meenen dus in overweging te moeten geven
te besluiten
Voor den aanleg van een stoomtram Egmond Alk
maarBergen volgens het plan van de heeren C. Bos
man c.s. indieD de daarvoor van het Rijk gevraagde
steun wordt verkregen
a. te verleenen een renteloos voorschot groot Twintig
duizend gulden (f 20.000)
b. deel te nemen in het maatschappelijk kapitaal der
onderneming groot Honderd twintig duizend gulden
(f 120.000) voor een bedrag van Tien duizend gul
den (f 10.000),
zulks op de voorwaarden als door de Skaten der pro
vincie Noordholland bij besluit van 28 November 1899
No. IV zijn gesteld, zoodat
1°. Het bedrag van het aandeel door de gemeente wordt
gestort op denzelfden tijd als waarop de storting
plaats heeft wegens de aandeelen die door de pro
vincie zijn genomen terwijl het renteloos voorschot
eveneens iD twee termijnen wordt uitbetaald en wel
voor de helft wanneer aan de Gedeputeerde Staten
is gebleken, dat de aardebaan met de daarin liggende
kunstwerken is voltooid, en de wederhelft zoodra de
weg in exploitatie is gebracht
2°. Wanneer de winst door de op te richten naam-
looze Vennootschap gemaakt over eenig jaar meer
dan 4°/0 mocht bedragen, zal van dat meerdere tien
procent worden aangewend tot restitutie van het
door de gemeente verstrekte renteloos voorschot
3°. Het door de gemeente verstrekte renteloos voorschot,
voor zoover nog niet gerestitueerd, is dadelijk opvor-
derbaar als
a. de lijn wordt verkocht of aan anderen overgedragen
b. de concessie door de Regeering vervallen wordt ver
klaard
c. de duur der Venuootscbap is atgeloopen en niet wordt
verlengd of deze ontbonden wordt
d. de exploitatie wordt gestaakt
e. de lijn door het Rijk wordt genaast, tenzij het Rijk bij
die naasting zich ten aanzien van dit besluit geheel
in de plaats der ondernemers mocht stellen.
De heer Boelmans ter Spill heelt met ingeno
menheid dit voorstel van B. en W. ontvangen, dat zijne
volle instemming heeft. Inderdaad zal deze stoomtram
voor Alkmaar van groot belang zijn. Daarmede wil hij
geenszins te kennen geven als zou zjj n'et van Rijks-
en Provinciaal belang zijn. Integendeel 1 Door den aan
leg van den spo rweg AlkmaarHoorn is niet alleen een
groot deel van Noord-Holland, maar zijn ook de noorde
lijke provinciön Friesland en Groningenin nauwer
aanraking gekomen met de Noordzeekust. Deze tram zal
voor Alkmaar van ontzettend veel belang zijn. De wel
vaart der omgeving zal er in hooge mate door worden
bevorderd evenals die van deze gemeente. Als Egmond
aan Zee een toekomst tegemoet gaat, dan zal het een goede
badplaats worden. En daarvoor is alle reden. Als hij
slechts eenige jaren terug denktdan ziet bij Egmond
als bezocht door een enkelen AmerikaanscheD of Duitschen
schilder. En nu zijn er het vorig jaar te Egmond reeds
een 4 500 badgasten geweest. Dat getal zal bij een
stoomtram aanzienlijk vermeerderen. Egmond zal een
badplaats worden, waarvan ook Alkmaar de voordeelen
zal genieten. Ook Bergen zal er de voordeelen van plukkeD.
Bergen zal immers uil haar isolement worden opgeheven;
zoowel aan deze plaats als aan Alkmaar zal dat ten goede
komenDaarommeent spr., zal de Raad ten volle moeten vol
doen aan het voorstel van B. en W. en deze gelegenheid
met beide handen moeten aangrijpen, om de onderneming
tot stand te brengen.
De Voorzitter wil aan het gesprokene dit nog
toevoegen dar het voor vele stadgenooten eeno bjjzondere
aantrekkelijkheid zal hebben om gedurende de zomer
avonden een tijdlang aan het zeestrand te kunnen ver-
paozen. Dit kan de tram alleen geven.
De heer de Groot verklaart, dat hjj de verbetering
der verkeersmiddelen op hoogen prijs stelt. In zooverre
gaat hij met den heer ter Spill gaarne mede. Het wil
hem echter voorkomen, dat de Prov. Staten de gemeente
Alkmaar wel wat veel binden. De door de Staten verleende
subsidie verplicht de gemeenten en andere belanghebben
den tot het bijeenbrengen van een gelijk bedrag, als door
haar toegezegd. Wat echter de Provincie met de eene
hand uitgeeftkrijgt ze met do andere terug want de
thans verleende subsidie aan den omnibusdieust Egmond
aau ZeeOastricum kan dun dadelijk worden ingetrokken.
Voor Alkmaar acht spr. de subsidie wel wat hoog. Alk
maar bezit thans twee tramverbindingen tot stand ge
komen zonder haar financieelen steun. Aan den spoorweg
AlkmaarHoorn is indertijd f 40000 toegestaan. Spr.
wil deze uitgaaf niet betreuren doch hij meent gerust
te mogen aannemeu dat deze verbinding ook zonder den
steun der gemeente wel zou zijn tot stand gekomen.
Niet dan met trillend hart zal hij vernemen, dat het renteloos
vooorschot van 20O00 aan deze onderneming worde
verleend. Hij heeft zich afgevraagd, of er niet van andere
zijde een deel in dat renteloos voorschot verkregen zou
kunnen worden. Spr. heelt daarbij bet oog op de familie
van Reenen die te Bergen niet met duizenden maar
met tonnen vooruitgaat. Bergen heeft veel belang bij
deze tram. Hot nemen van een aandeel ad f 101)00 kan
spr.'s goedkeuring wel wegdragen ja hij zou zelfs gene
gen zijn tot een hooger bediag te gaan. Van dat kapi
taal ontvangt de gemeente 3 pet. terug en daarop zal zij
dus slechts een halt procent behoeven te verliezen.
De heer Kraak m an wijst er ophoe de beide
vorige spr. deze zaak vaD een verschillend standpunt
hebben bekeken. Daarin zal hij zich niet begeven, tnaar
hij zal het voorstel doen tot de benoeming van eene
speciale commissie voor deze zaak. Spr. acht zich
daartoe verplicht in verband met de verschillende voor
stellen die hij wenscht te doen bepalingen bevattende,
waar zoowel voor- als tegenstander zich mede zullen
knnnen vereenigen doch die bij niet als wet zou willen
en durven stellen aan de Holl. IJzeren Sprw. Mij. Er
zal voor het verkrijgen der door het gewenschte bepalin
gen de grootste kans van slagen zijn als alles in der
minne wordt afgedaan. Bij de stukken is niet overge
legd het plan van de te maken baan. Spr. wil daarvan
geen grief maken, maar zou alleen wenschen te vragen,
of de Raad aan dat plan gebonden is bij bet toestaan
eener subsidie. Hoogstwaarschijnlijk zal het plan nl.
gewijzigd worden. Voor het gevaar der dubbele krui
sing van den spoorweg zal wel licht de tram op aan
sporing van het Rijk aan de westzijde van den spoor
weg blijven. Wordt dat zoo, dan moet het plan ge
wijzigd worden en zonden dan de woorden van het
aangeboden ontwerp-besluit daarop van toepassing ver
klaard kunnen worden Blijft de tram aan do west
zijde dan zal daarvan allicht het gevolg zijn dat
het kostenbedrag aanzienlijk minder zal zijn. Daarover
kan men zich thans geen oordeel vestigen. Doch er zijn
nog andere zaken. Wat spr. zich van deze tram vooral
voorstelt, dat is een geschikte gelegenheid voor het platte
land om de kinderen hier de scholen te doen bezoeken,
m. a. w. een schooltram. Het zal voor Alkmaar van be
lang zijn, dat het tarief voor het vervoer van personen
en goederen niet te hoog worde gesteld. Op dat tarief
zal de gemeente mogelijk invloed kunnen uitoefenen. Zoo
zal er ook sprake kunnen zijn van markttreinen. Maar
om ten aanzien van al deze zaken thans voorschriften te
bedingen, daardoor zou men het gevaar loopen van mot
de belangen der H. IJ. S. M. in strijd te komen. Daarom
is een nader onderzoek door eene commissie gewenscht.
De Raad heeft dat meermalen in dergelijke omstandig
heden gedaan. Aan de commissie zal de gelegenheid gege
ven zijn tot minnelijke bespreking met do verzoekers, die
met de H. IJ. S. M. over de exploitatie mede zullen kunnen
spreken. De Raad zou, teneinde zich tevens van invloed
op de exploitatie te verzekeren knnnen bepalen dat de
exploitatievoorschritten de goedkeuring van den Raad ver-
eischen. Doch zoodanige bepaling komt spr. niet gewenscht
voor. Door de H. IJ. S. M. zou ze van haar hoog stand
punt kwalijk kunnen worden genomen en zij zou zich
daarover gekrenkt kunnen gevoelen wat allerminst
wenschelijk mag heeten. Een minnelijke bespreking kan
dikwijls veel meer doen. Daarom stelt bij voor deze
zaak te stellen in handen eener commissie ad £oc van
vijf leden.
De heer de Groot ondersteunt dit voorstel.
De heer Boelmans ter Spill doet den heer de
Groot opmerken, dat hij ten onrechte de subsidie aan den
spoorweg Alkmaar—Hoorn heeft genoemd. Aau die on
derneming is f40000 gegeven, waarvan de gemeente niets
terug krygt. Hier bij deze tram zal de helft van dat
bediag als renteloos voorschot gegeven worden dat voor
schot kan weder afgelost worden. Dat maakt een groot
onderscheid. Zoodra de winst meer dan 4°/0 bedraagt
wordt van dat meerdere 10°/0 aangewend tot aflossing
van het voorschot. En als nu de heer de Groot werke
lijk overtuigd is van het groote belang dezer onderne
ming, gelijk hij zelf verklaart, dan verbaast het spr. dat
hij daarvoor niets over heeft. Het een gaat toeh geregeld
met het andere samen.
Wat het gesprokene van den heer Kraakman betreft,
deze heeft gezegd dat er op aansporing van het Rijk
mogelijk wijziging in de eens aangegeven richting zal
komen. Het Rijk zal daarbij echter niet vergeten dat één
ding op den voorgrond staat, n.l. wat hebbeu de directe
belanghebbenden gedaan. Het zal vra en wat heeft de
Raad van Alkmaar gedaan
En als dan blijkt, dat hier veel geaarzeld is, dan
zal ook de Minister gaan aarzelen en het Rijkssub
sidie zou er door in de weegschaal gesteld worden.
Dan is gezegd, dat bij een belangrijke wijziging een
belangrijk minder kostenbedrag veroischt zal worden
Maar het voorstel van B en W. luidtdat de gelden
gegeven worden volgens het thans bestaande plan. Er is
dus hoegenaamd geen bezwaar hun voorstel aan te nemen,
al wijzigt later de lijn. Hem lacht eene wijziging in
dier voege, dat de tram bewesten het station zal bljjven,
niet zoo zeer toe. In de eerste plaats komt het station
op grooten afstand van de stad en in de tweede plaats
zullen doorgaande reizigers niet in Alkmaar komen. Of
schoon het een punt van later aanbelang is acht spr.
de eerst aangegeven richting beter. Wil de Raad echter
blijk geven dat hij deze ouderneming inderdaad wil
steunen dan zal hij dat door cijfers kunnen toonen en
niet door het stellen van allerlei eischen.
De heer van den Bosch wijst er opdat deze
vergadering begon als eene, getuigende van enthusiasme.
En toen hij voor het eerst het voorstel van B. en W.
las was hij zelf ook enthusiast. Zonder twijfel zou hij
aan dat voorstel gaarne zijne Btem hebben gegeven. Doch
nu hij den heer Kraakman beeft gehoord komt het hem
wel wenschelijk voor, dat eene commissie deze zaak nader
onderzoekt. De Raad is in beginsel wel voor financieelen
steun waar het een nuttige zaak geldt. Voor het be
dingen van meerdere voorwaarden zal het onderzoek
evenwel nuttig kunnen zijn.
De heer Vonk zegt dattoen de aanvrage om sub
sidie kwam hij die aanvraag als een algemeene be
schouwde. Van de subsidie zal de totstandkoming der
tram afhangen. Het besluit van de Prov. Staten was z. i.
voor Alkmaar niet het meest gewenschte doch de Raad
staat nu voor het feit van het verleenen van een rente
loos voorschot. Egmond aan Zee Alkmaar en Bergen
zijn de belanghebbenden. Egmond aan Zee is arm. Dus
van Alkmaar en Bergen zal de steun verkregen moeten
worden. Wordt het voorstel-Kraakman aangenomen, dan
is het nog geenszins zeker of Alkmaar steun zal geven.
De vraag is tbans alleen zal er een renteloos voorschot
gegeven worden. En in dat opzicht kiest spr. de zjjde
van den heer ter Spill.
De heer van den Bosch zou met vorigen spr.
mee kunnen gaan als er alleen ja of neen was te zeggen.
Hij meent dat het voorstel-Kraakman wel kan worden
aangenomen, als de Raad zich in beginsel niet ongenegen
veiklaart de zaak te tteunen. De Minister weet dan in
ieder geval, dat Alkmaar zal willen steunen.
De heer Vonk verklaart niet te begrijp' n hoe eene
wijziging in de ljjn betrekking kan hebben op de subsidie.
Geeft de Raad geen subsidie, dan kunnen de onderntmeis
de zaak verder wel achterwege laten.
De Voorzitter doet opmerken dat, al spreekt de
