Afgescheidennaar niet gescheiden.
De üriemasier „Toekomst."
No. 18 Eerste blad.
Honderd en tweede jaargang,
1900
ZONDAG
11 FEBRUARI.
FEUILLETON.
Buitenland.
Uit het Noorseh.
Jonas Lie.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt O 1 n s d a g-, Doaderd ag-
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80 franco door het
geheele rijk f 1,
3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Bliililli
A B IA VI
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentlen
Per regel fO,lft. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COSTER
en ZOON.
Er is een tijd geweest en die tijd ligt nog niet zoo
heel ver achter ons, waarin de Nederlandsche financiën
steunden op de winsten die de gouvernementskofifieteelt
in Indië afwierp. Wij konden onze nationale schuld ver
minderen, spoorwegen aanleggen, vestingen bonwen enz.
zonder alle kosten daarvan zeiven te dragen. Jaarlijks
vielen ons millioenen in den schoot, die onze lasten ver
lichtten en ons in staat stelden onze eigen huishouding
in te richten naar deu eisch der tijden zonder den be
lastingdruk in verhouding tot die uitgaven te gevoelen.
Aan dien toestand, oppervlakkig besehonwd zoo gnostig,
kleefden intnssehen ernstige nadeelen. Nederland was
financiëel van Indië afhankelijk, en de inkomsten die het
uit Indië ontving, waren uiterst wisselvallig. Zij hingen
af van den meer of minder voordeeligeu koffieoogst, van
den prijs die er op de Europeesche markt voor bedongen
kon worden en van de vraag of er maar altijd goede
koffiegronden op Java gevonden zonden worden, om de
allengs uitgeputte, niet door bijzondere voorzorgen tegen
de gevolgen van den roofbouw verzekerde terreinen te
vervangen. In Indië zelf was de gedwongen arbeid in de
koffietuinen voor het daarvoor bepaalde loon in sommige
streken een drukkende last voor de bevolking, die van
den reeds voor eigen gebruik nauw toereikenden grond
zoowel als van haar tijd een niet gering deel in beslag
zag nemen en tevens bleek steeds dringender behoefte
te bestaan aan verbetering der middelen van gemeenschap
door aanleg van spoor- en tramwegen en aan bevioeiïugs-
werken om deu grond van het noodige water te voorzien
voor de teelt van eigen voedsel, wilde men de sterk
toenemende bevolking niet weldra aan gebrek zien bloot
gesteld. Daarbij kwamen een sterke daling in de koffie,
prijzen en de jaarlijksehe kosten van den eindeloozen
oorlog in Atjeh. De Indische overschotten verdwenen
en maakten plaats voor tekorten terwijl gelijktijdig
belangrijke uitgaven in Indië onvermijdelijk werden. Er
moest voor Indië worden geleend
Tot dat keerpunt zijn we gekomen. Nederland is nu
de geldschieter van Indië geworden, en op de Indische
begrooting worden jaarlijk» de gelden uitgetrokken voor
de rentebetaling en geleideljjke aflossing der door Neder
land voor Indie geleden gelden.
De vraag is herhaaldelijk gedaan, of in dien toestand
kan worden berust. Wel hebben Nederland en Neder-
landsch-Indie afzonderlijke begrootingen van uitgaven en
inkomsten, maar een scheiding van beider financiën is
▼AM
17)
HOOFDSTUK VIII.
Bij Heggelnnd.
Omtrent den »bodemloozen rijkdom" van Marcus Gjö
Heggelnnd liepen er onder het volk veel praatjes.
Men beweerde, dat hjj in de baDk te Tjrondhjem juist
evenveel tienduizendtallen daalders op een rijtje had staan
als hij vischwaters en aandeelen in kerken bezat en ieder
jaar, als de tienden der kerken betaald werden, was zijn
zolder vol zil vei geld.
Iedereen wist, dat men welkom was in dat groote wit
geschilderde huis met de vele van kleine ruitjes voor
ziene vensters en den tuin ervoor. Deze tnin was om
heind door een groen geschilderd hek en erin stond een
vlaggestok met een paar koperen kanonnen aan den voet.
De moeielijkheid bestond daarin om weer weg te komen,
daar steeds zoo tot blijven genood werd.
Met Kerstfeest was dit huis, alsof znlks vanzelf sprak,
de vergaderplaats van allen in het districtdie des
zondags een frak droegen.
Dan was daar een steeds afwisselende visite vanaf de
feestdagen tot den twintlgsten dag daarna en dikwijls nog
langer.
Men noemde wel steeds Marcns Heggelnnd doch be
doelde daarmee zijne vrouw, die, nu meer dan vijftig jaar
nog niet tot stand gekomen. De wet die het beheer der
Indische financiën regelt, sp'eoKt nog altijd van bijdra
gen'' van Indie aan dé rijks-middelen, ofschoon er feitelijk
jn de laatste jaren niets is bijgedragen. Herhaaldelijk is
de proef genomen om bij de wet de bijdrage vast te
stellen, door Nederlandsch-Indië jaarlijks te betalen tot
tegemoetkoming in de uitgaven op deNederlandsche begroo
ting, die voor een deel geacht zouden kannen worden
ook ten behoeve van Indië te strekken maar altijd is
die poging mislukt, en er is raden om zich in de tegen
woordige omstandigheden daarover voor Indië te ver
hengen, omdat, zooals reeds is opgemerkt, bjj gebreke
van een wet die het bedrag bepaalt, de bijdrage sinds
jaren alleen pro memorie wordt vermeld. De moge
lijkheid is zelfs niet uitgesloten, dat Nederland op zijn
beurt een bijdrage zou behooren te leveren tot bestrij
ding van uitgaven die steeds ten laste van Indië worden
gebracht, b.v. in de kosten van een oorlog als die in
Atjeh of tot rente betaling en aflossing van ten behoeve
van Indië geleende gelden. Mocht dit ooit onvermijdelijk
worden, Nederland zou het zich moeten getroosten en
zich herinneren wat het in vroegere jaren van Indië heeft
genoten. Omtrent een of ander zon thans moeilijk iets
bepaald kunnen worden. Voor Indië is het niet te hopen,
dat zijn geldmiddelen van dien aard worden, dat tot
het verleenen van znik eeu bijdrage de noodzakelijkheid
ontsta en voor Nederland, dat op eigen terrein nog zooveel
heeft te doeff, zoa zulk een bijdrage, tenzij bij een
enkele uitzondering een niet te dragen last zijn.
Gelukkig behoeft er niet aan te worden gewanhoopt
dat Indië genoeg zal kunnen opbrengen om de uitgaven
te bestrijden, die tegenwoordig op ziju begrooting worden
gebracht. Het is de dringende plicht van Nederland
zijn beheer zoo in te richtendat deze toestand zoo
spoedig mogelijk worde bereikt en nauwlettend zal het
inmiddels moeten toezien, dat het niet of niet geheel ten
laste van Indië brengt, wat niet of althans niet geheel'
op zijn begrooting thuis hoort. Terug te geven wat
tijdeus een vroeger, thans gelukkig verlaten stelsel recht
streeks nit in Indië gewonnen geld genoten is, kan niet
tot onze verplichtingen worden gebracht en zon daaren
boven de draagkracht van het Nederlandsche volk te
boven gaan. Moet echter het tegenwoordig oogenblik
nu er in Indië tekorten zijn inplaats van overschotten
ongepast geacht worden om de beide huishoudens door
de wet te verplichten hun eigen uitgaven te dragen
éêa ding dient althans vast te staan, en gemkkig big kt
daaromtrent ook inderdaad geen verschil van gevoelen
meer te tmerschan dat Nederland voor goed heeft af te zien
oud met voorname grijze krullen in het haar, in plaats
van de vroegere zwarte de gezelschappen in hnis leidde
en daarenboven nog veel meer in het district.
Allen waren het daarover eens dat men geen gezel
liger hnis en geen vriendelijker menscben aantrof, dan
de Heggelnnds.
Op hare manier hield mevrouw Heggelnnd streng orde
in haar huis. Zij stelde eene eeaigszins pralende eer in
de groote vlijtwaarmee zij steeds haar heir vau dienst
boden aan het werk wist te zetten. De bedden voor de
gasten waren geheel in hnis klaar gemaakt en de kussens
gevnld met het fijnste eiderdons van Heggelnnd's eigen
vogeleilanden. In de eetzaal stond de tafel ongeveer den
geheelen dag gedekt en de huishoading binnen en buiten
huis werd elk apart bestuurd door een huishoudster.
De kamers oDcboon groot voor dien tijd, zouden toch
niet voldaan hebben aan de eischen vau thans. Zij waren
tamelijk laag van verdieping met gewitte balken gebo
gen door hun gewicht en op de kleine ruilen kou men
lezen, meer onderhoudend dan sierlijk, de namen der gas
ten, die deze daarin met ring of doekspeld gekrast hadden.
Overigens zeide men van Heggelnnd zelf, dat hij, ge
durende den tijd dat er geen gasten in hnis waren
slecht gehumeurd wasdoch daarvan merkten de vreem
den zoo goed als niets.
Door zijne royale weldadigheid en gastvrijheid veree-
nigde Marcus Heggelnnd twee bepaald noordlandsche
eigenschappen die hem daar in het Noorden tot een
volksviiend moesten maken.
Het district gevoelde zich als 't ware maatschappelijk
gerepresenteerd door zijn huis.
Ook ging het praatje hoe beleedigd de Heggelnnd's
geweest waren toen de stoomboot »Oonstitntie" voor het
eerst naar Noordland kwam en zoo maar hnn handels
plaats voorbij stoomde waar men met vlaggen en saluut
schoten alles had ingericht tot een feestelijke ontvangst
van chef en passagiers.
De bedden voor de gasten waren reeds in gereedheid
gebracht en alles berekend op een verblijf van minstens
drie dagen.
van eenige bijdrage nit Indië ten behoeve van zijn eigen
hnishonding.
DUITSCMjASTD. De Rijksdag heeft een aanvang
gemaakt met de eerste lezing der vlootwet. Hoezeer de
Engelsch-Afrikaansche oorlog vooral door het inbeslag-
pemen van Dnitsche mailbooten, getoond heeft, dat het
Voor Dnitschlana zaak is niet slechts aandacht te wijden
aan de strijdkrachten te lande, maar ook voor een vloot
te zorgen, die het grooto Rgk en zijne belangen be
hoorlijk ter zee kan vertegenwoordigen en handhaver,
ziet 'ter voor 's Keizers geliefd plan op '»t oogenblik verre
van gunstig uit. Vóór het ontwerp verklaarden zich
slecht9 de conservatieven en de nationaal-liberalen, welke
beide partijen te zamen over 124 van de bijna 400
stemmen beschikken. De sociaal-democraten (56 stemmen)
en de vrijzinnigen (40) zullen tot geen prijs voorstemmen,
doch de woordvoerder van het Gentrnm, hoewel tegen
dit ontwerp sprekende, verklaarde zich althans bereid
tot onderzoek in de begrootings-commissie. Eeu eerste
lezing beslist niet, maar toch blijft het twijfelachtig, of
men een meerderheid zal kunnen vinden voor plannen,
die 60 70 millioen gulden znllen kosten.
ENfEEEAWO. Redmond's amendement op de troon
rede is met 88 tegen 368 steramen verworpen. Namens
de Ieren stelde Redmond voor dezen onreehtvaardigen
oorlog onverwijld te doen eindigen. Het was te voorzien,
dat voor een dergelijk amendement zelfs geen groote
minderheid te vinden zoude zijn, slechts de partg-
genooten van den leider stemden voor.
In het Lagerhuis deelde de onderminister van oorlog,
Wyndham, den 8 mede, dat besloten is tot de uitzending
van nog 17 militiebataljons en dat 3000 man der »veo-
manry" alsnog zijn opgeroepen, en znllen worden uitge
zonden. Hierdoor zal de totale sterkte der Engelsche
strijdmacht in Znid-Afrika gebracht worden op 194,000
man. Van doze 194.000 man worden slechts 90.000
goaeht gevechiswaarde te hebben.
ZI1IU-AFR1KA. Nog steeds is men in 't onzekere
wat er eigenlijk aan de Toegela voorvalt. Terwijl de be
richten der Boeren 't doen voorkomen als waren de Engel
sehen teruggeslagen naar de zuidzjjda der rivier, met
uitzondering eener afdeeling onder generaal LyitletoD, die
aan de noirdzijde een on beteeken en j kopje bezet hondt,
melden de Engelsche telegrammendat Buller's zege
tocht naar Ladysmith een aanvang heeft genomen, en dat
de teruggeworpen macht slechts een schijnaanval bedoelde.
In elk geval scüijnt deze »schijnaanval" den Britten 230
man gekost te hebban. Het feit, dat de Regeering te
Londen sedert niets meer gepubliceerd heeft, (de over
tocht had Dinsdagmorgen plaats) doet vermoeden dat het
resultaat niet schitterend is geweest, en men het volk op
de slechte tjjding wil voorbereiden, door eerst de berichten
van Boerenzijde door te laten, alvorens zelve de waarheid
bekend te maken.
Sedert dien dag, toen de stoombooten zich zoo onveree-
nigbaar toonden met de Noordlandsche gebruiken van
hniselijkheid en gastvrijheid was Heggelnnd steeds van
meening, dat zij de visschen zouden verjagen.
Tevens beweerde hij dat hg met zijn beste vijf-
mansboot bij een gunstigen wind dat heele wonderding"
voorbij zon zeilen.
Dit kunststuk volbracht hij reeds den volgenden zomer,
toen de gelegenheid juist gunstig was.
Op een afstaod van drie mjjlen binnen de scheren van
K naes tot Andholmen, waar hij tronweris de stroo
mingen veel beter kende, dan de kapitein van de stoom
boot, zeilden hij en zijn neef Andreas met gunstigen
wind de Constitutie" beslist voorbij.
Dat het stoomschip het aldns had moeten afleggen
tegen een noordlandsche zeilboot, werd beschouwd als
een patriotische zegepraal, zoowel door hoog als laag
en de naam van Marcns Gjö Heggelnnd werd met nog
meer glorie omgeven.
Elias Róst, die dichtbij woonde in een klein plaatsje,
dat Andersvigen heette en die de bouwmeester van die
boot was, oogstte ook van wijd en zijd veel eer daarvoor
in en Heggelnnd zond hem een zilveren beker.
De lange, manke Elias Róst met zijn krakken en de
vreemde koperen tabaksdoos, die voor winkelhaak en voor
duimstok kou dienen, was voor zijn doen een vrij merk
waardig man.
Als bootmaker had bij nn reeds bijna dertig jaar in
die streken verkeerd en werd als een meester in zijn
vak besehonwd.
Zooals velen daar in het Noorden sedert den dood van
Peder Das, dichtte hij verzen, zoowel godsdienstige als
andere. Deze werden dan in Bergen gedrukt, waar ze
door de noordlandsche vissehers gekocht werden, wanneer
die daar met visch kwamen.
Diegenen, waarop hij het niet begrepen had, vreesden
zijne scherpe tong doch men wist ook, dat bij het zoo
erg niet meende, wanneer hij eerst maar zijn hart eens
lucht had gegeven.
Hij was peet over het halve dorp en had altijd een
