Buitenland.
l)e oorlog in Zuid-Afrika.
BURGERLIJKE STAND.
zaak is weer een dergelyken strijd in het leven te roepen.
Dien weg te volgen is niet raadzaam, maar rechtstreeks
moet op grondwetsherziening worden aangestaard. Dade
lijk hebben eenige jonrnalisten, die toch wel lezen kan
nen, dat rechtstreeks zeer handig verwisseld met in eens,
na op het oogenblik. Onze bedoeling is echter, dat wij
dat geknutsel niet meer willen en op den voorgrond
stellen wij, dat grondwetsherziening noodig is, om te
komen tot Algemeen Kiesrecht, men moet den wetgever
niet binden door een artikel als art. 80 der grondwet.
Als party dient men te zeggen, wat men zich als ideaal
van het kiesrecht denkt. Naar onze meening is het alge
meen kiesrecht de eenige oplossing, algemeen kiesrecht
voor, op enkele uitzonderingen, als gevangenen, krank
zinnigen enz. na, voor alle meerderjarige mannelijke
ingezetenen. Spr. voor zich, is ook voor het vrouwen
kiesrecht, doch de Unie gaat zoo ver niet, daar in dit
opzicht de meeningen nog te zeer verschillen. Bedeelden
wenscht men niet altijd te zien uitgesloten, bedeeling
eischt dikwerf eer medelijden dan straf. Met het voor
beeld der werklooze diamantbewerkers toonde spr. dit
nader aan.
Zoo ongeveer luidt het schrijven der Unie en allerlei
dag en weekbladen hebben kolommen gevuld met beoor
deelingen dezer circulaire en de meesten hebben die
gelezen door een beslagen bril. Het eerste schrijven dat
men ontving was de brief van prof. de Louter die in
een open brief den volke kond deed van zijn uittreden.
Bij enkele ponten uit dien brief stond spr. enkele oogen-
blikken stil. De professor acht de circulaire in strijd
met de zelfstandigheid en waardigheid van de Liberale
Unie daar de Soc.-Dem. Arbeiderspartij hetzelfde punt
op haar program heeft. Nu kwam het kiesrechtvraagst.uk
al op het program der Unie voor, voordat deS. D. A. P.
het daarop haddoch al ware het juisthoe kan dat
dan daar dat door alle eeuwen zoo zou blijvenen
men toch eenmaal tot algemeen kiesrecht moet komen
hoe kan men dan de L. U. verwijten dat ze iets doet
in strijd met haar zelfstandigheid en waardigheid? Een
tweede punt uit dien brief is dat de geregelde werk
zaamheid van den Staat door grondwetsherziening wordt
belemmerd. Dit motief gold van '83 tot '87 veel meer
dan thans, nu alle kringen vertegenwoordigd zijn al is
het dan ook nog gebrekkig. Doch als het waar isdan
is het, dunkt ons, beter eenmaal zoo'n stagnatie te ver
oorzaken dan tweemaal, zooals men dat zou doen, indien
men eerst nog eens een wijziging der kieswet wilde.
Verder heet het, dat men den naam der L. U. heeft
bespothare bestemming heeft verloochenddat men
het twistvuur in de Lib. partij wil doen ontbranden
wat tot een désunie zal leiden. Waar nu de kiesrecht
kwestie als een zijden draad door de geschiedenis der
Unie looptgaat het toch moeilijk van bespotting van
haren naam te sprekenals men den eisch nader ont
wikkelt. Het twistvuur in de Liberale party is reeds in
'93 en '94 ontbrand en zal nu misschien alleen bij
sommigen, nog weer eens worden opgerakeld. Ten slotte
beroept de professor zich er op, dat hij een der oprichters
is. Als alle 89 die het eerst bijeen kwamen ter stichting
der Unie zich als de vaders beschouwen dan had zij er
nog al eenige.
Ook bij de andere bestrijdingen moet spreker even
stilstaan. De »Nienwe Rotterdammer" noemt het advies
van het Hoofdbestuur onbegrijpelijk, maar zegt niet welk
advies ze dan verwacht had. Intusschen, de relatiSn met
dat blad zijn ook niet zoo intiem, dat ze dat kon doen.
Onbegrijpelijk noemt ze het schrijven en zelf heeft dat
blad gezegd, dat bepaaldelijk de heer Zelvelder het was,
die de Unie tot een volbloed kiesrecbtpartij stempelde.
Dat was in '96 en nn een paar jaar later, vindt men
onze verklaring onbegrijpelijk. Dadelijk komt nude Rot
terdammer iu conflict or t het Handelsblad, dat zegt
't is dwaas met zoo iets, als oeze eireulaire, aan te komen,
met art. 80 kan men zoo ver komen, als men wil. Maar
daar komt de N. R. Cf. tegen op, wij zijn et ook nog, meent
ze, we zijn i.og dezelfden van '94. Al deze artikelen te be
handelen zou niet aangaan, nog even willen wij de vraag
beantwoorden van het Vaderland wilt gij positie nemen
tegen dit ministerie Waar staat toch die onzinnige raad,
vragen wij. Het ligt in den aard der zaak, dat wij elke
uitbreiding van het kiesrecht dankbaar zullen aanvaar
den, maar op afkorting, maar als wij het voor 't zeggen
hadden, zouden we regelrecht op grondwetsherziening
aansturen. En een blad als »Voornitgang" dat nog door
gaat voor vooruitstrevend, vergelijkt hetgeen wij deden
met een schieten op het ministerie met Long Tom en
geeft nadat men weet, wat wij bedoelen een plaat met
een bijschrift: „Daar heb je nu een kanon, maar schieten
mag je er niet meeAlsof het ons geen hooge ernst
was Wij geven een geweer, maar zeggen, wacht tot de
vogel onder schot isanders vermors je je kruit. De
Standaard van gisteren zegt iu een hoofdartikel, zooals
alleen haar redactie dat schrijven kan, dat wij aan het
tobben zijn en niet weten, of wij rechts of links moeten dat
we de socialen willen volgen. De gewone liberalen kregen
kippetjesvel (dat wil spr. wel gelooven); verder heet het
dat de zeileD gereefd moeten worden, zie de nota aan de
kiesvereeniging te 's-Gravenhage.
De Standaard laat het voorkomen, alsof die nota door
den waarnemenden secretaris op eigen hand is verzonden,
doch in dit opzicht kan zij gernst zijn, ook die nota is
van het hoofdbestuur afkomstig. Wat daarin staat is niet
geheel juist weergegeven. Wat wel geschreven is, en ook
hier gezegd dient te worden is, dat op de vraag, of reeds
in 1901 het algemeen kiesrecht op bet verkiezingsprogram
zal staan, is geantwoord, dat op die vraag het antwoord
nog niet gegeven kan worden dat zal eerst kunnen aan
den vooravond der verkiezingen, wanneer men den toe
stand kan overzien dan zal met de weegschaal in de
hand uitgemaakt worden wat de meest gewenschte positie
is, maar zeker is het dat, evenmin als minister Borgesius,
evenmin als min. Cort van der Linden evenmin als
tal van anderen, de Liberale Unie zal aarzelen als het
tijdstip is aangebroken voor een krachtige beweging ten
gunste van het algemeen kiesrecht. Wil men thans de
circulaire een academische verklaring, een phrase noemen,
't is spreker wèl, doch dan is het er een van hooge be-
teebenis voor de partij. Nu voor het eerst is onze mee
ning, in zake het kiesrechtvraagstuk in ons program dui
delijk aangegeven, het urgentieprogram vaststellen is onmo
gelijk. Dwaas zon het zijn, thans reeds het algemeen
kiesrecht tot verkiezingslens aan te nemen dat wil ook
niet het Ned. Werkliedenverbond ook niet de Radicale
Party, die op de meeting der S. D. A. P. niet meestem
den over de vraag of dit de lens zou zijn voor 1901.
Men mag niet voorbijzien dat voor grondwetsherzie
ning twee derde der stemmen van de beide Kamers noo
dig isdat dns een gering gedeelte dat kan beletten.
Daarom moet men rekening honden met andere partijen.
De Bedumer Courant, een antirevolutionair blad, dat in
het Noorden nog al invloed heeft, is b.v. nog sterk voor
het zoogenaamde huismanskiesrecht van Mackay en Van
Alphen, een kiesrecht alleen toe te kennen aan hoofden
van gezinnen, en aan hen, die, niet gehuwd, een kamer met
stookplaats bewonen, dus aan hen die in plaats van een
vrouw een verwarmingstoestel er op na houden 1 Zoolang
men niet van den noodigen steun zeker is, zou het gevaar
lijk zijn tot grondwetsherziening te besluiten.
Erg naief is dus de vraag van het Vaderland of wij
daaraan wel gedacht hebben. Zou men zich kunnen voor
stellen, dat in de eerste jaren ééne partij de meerderheid
zou hebben. Ieder ministerie van de naaste toekomst zal
het cachet dragen der tweeslachtigheiddat echter de
homogeniteit, waarnaar dr. Knyper zoo vaak informeert
bjj dit ministerie, daardoor niet sterk zon zijn, daarvoor
behoeft geen vrees te bestaan. De «remblokken" zooals
een paar ministers als de Beaufort, Ro6ll en Pierson soms
worden genoemd, zijn ook thans werkelijk niet zoo zwaar
of men weet ze mee te trekken. Overleg met andere
partijen zal zeker noodig zijn, eer men tot grondwets
herziening kan overgaan. Maar daarom staat er niet in
de circulaire, dat men in 1901 daarop niet zal aandrin
gen, integendeel, indien in het volgend jaar men het
volk warm kon krijgen voor algemeen kiesrecht, zou spr.
dat een zegen noemen, maar hij vreest met groote vreeze.
Op elke meeting, in elke vergadering, ook hier blij Kt
het, dat er nog weinig kracht in de beweging zit, en
daarom zou het niet verstandig zijn, thans reeds het alge
meen kiesrecht aan de orde te stellen. Hiermede meende
spr. de bedoeling van het bestuur der Lib. Unie genoeg
zaam te hebben toegelicht. Hy acht het nog noodig er
op te wijzen, dat hij niet heeft gesproken als secretaris
der Unie, doch zijne persoonlijke meening omtrent de
circulaire heeft weergegeven. Ten slotte te kennen gevende,
dat het manifest der Unie voor het bestuur van zeer
groot gewicht is, wekt oij op tot propaganda, tot voor
bereiding van den bodem, opdat men spoedig verlost
worde uit den ellendigen poel, waarin het kiesrecht van
Houten ons heeft gebracht.
Een krachtig applaus was sprekers dank voor zijn
warme verdediging van het Unie manifest. Daar niemand
van de gelegenheid tot debat gebruik maakte, sloot de
voorzitter met een opwekking om als lid der Yereeniging
toe te tredende vergaderingdie slechts matig was
bezocht.
In de vergadering van Voornitgang, die na de open
bare bijeenkomst werd gehouden, werd met op één na
algemeene stemmen instemming betuigd met de circulaire
van het hoofdbestuur.
Aanbesteding.
Den 22 had de openbare aanbesteding bij inschrij
ving plaats van de levering ten behoeve dezer gemeente
van 20000 stuks Ben-Ahin keien, 14 bjj 16 cM., en 800
dito keien, 14 bij 21 cM., tot verbandkeien. Er werd inge
schreven doorE. Janssen en E. Soupert, exploitanten
van keiengroeven te Luik, de Ben-Ahin keien f 110.
per 1000; de verbandkeien f 165.per 1000; de Maat
schappij tot vervaardiging en leveren van bonwmaterieelen
(voorheen de erven H. Trip), te Rotterdam, de Ben-Ahin
keien f 113.60 per 1000; de verbandkeien f 170.40 per
1000. De levering is gegund aan de heeren E. Janssen
en E. Sonpert te Luik, ais minste inschrijvers.
Protestantsche Vrouwcnvereenlging.
De gewone jaarlijksche algemeene vergadering der
Protestantsche Yrouwenvereeuiging had plaats den 23.
Uit het verslag daar uitgebracht blijkt, dat de Veree-
niging 45 dames werkende leden telt, terwijl 64 arme
gezinnen door haar bezocht worden. Uit deze gezinnen
bezochten 23 meisjes van 11—15 jaar de naailessen aan
de Huishoud- en Industrieschool eu 15 kinderen de be
waarschool, op kosten der vere-miging, terwijl 25 vrouwen
gedurende de wintermaanden naaiwerk ontvingen. "V ier
meisjes ontvingen dit jaar een eerbewijs en non kleeding-
stnk, omdat zij twee jaar of langer in één dienst waren
geweest. Bovendien werd in het voorjaar aan ieder gezin
een bon voor kruidenierswaren en met Kerstmis een
paar kleedingstnkken verstrekt.
In eene in November gebonden buitengewone alge
meene vergadering werd besloten, het uitgeven van naai
werk, op de wijze zooals tot na toe geschiedde, te staken, I
daar het op den duur onmogelijk was, met de winkels
in machinaal genaaide goederen te concurreereu. Daartoe
zonden de depóts met 1 Februari 1900 worden opge
heven, od de dames trachten door eeno verloting op
groote, schaal zooveel mogelijk den voorraad goederen
van de hand te doen. De verloting is, dank zij de hulp
der stadgenooten, uitstekend geslaagd. Toch zijn nog niet,
alle goederen opgeruimd tot Mei zullen deze uog zooveel
mogelijk verkocht worden bij Mej. Julsing, Oudegracht,
hoek Oostenburgerstraat. De dames zullen nu trachten,
eenige keeren in den winter den vrouwen zelf naaiwerk
te verschaffen naaiwerk voor particulieren of liefdadige
instellingen wordt ten allen tijde aangenomenen zoo
spoedig mogelijk afgeleverd. Bovendien zullen de vrouwen
zesmaal per winter eene extra nitdeeling van kruideniers
waren of brandstoffen erlangen.
Schietwedstrijd.
Den 23 's avonds werd door eenige schuttersdie
zich wekelijks vrijwillig hadden geoefend in de behandeling
der wapenen en het schieten de laatste bijeenkomst
gehouden. Voor deze gelegenheid had een onderlinge
wedstrijd plaats. De uitslag was eerste pr., O. van Os,
met 102 punten iu 10 schoten; tweede pr.W. J. D.
Appel, met 91 p.; derde pr. J. Keuter, met 86 p.
Een prijs, beschikbaar gesteld voor den schutter, die het
grootst aantal rozen schootwerd behaald door G. van
Ös met 3 rozeu. Nadat de prjjzen met een to-pisselijk
woord aan de winners waren uitgereiktontving de
instructeur, de heer R.Oostenveld, als blijk van erkente
lijkheid een souvenir tot aandenken aan deze genoegelijke
schuttersuren.
De bi»ro««eterst»nd was des morgens 8 uur als
volgtden 23768.3 den 24769.0.
Bood vee.
In den voormiddag van den 24 (marktdag) is hier
ter stede wederom een dood kalf ingevoerd en door den
gem.-veearts voor de consnmptie afgekeurd. Het cadaver
is onder politietoezicht vernietigd.
ONDERTROUWD.
22 Maart. Pieter Buis, gescheiden echtgen. van Sijtje
Swens, en Geertje Kooij, wede, Leendert Rus.
Jan Visser en Antje Ruiter. Adrianus
Cornelis Poort, te Amsterdam en Anna Maria
Wolfiat, alhier, onl. te Amsterdam.
GEBOREN.
21 Maart. Pieter Hermanns Jacob, z. van Jacob Schreuder
en Trijntje Wendel.
22 Gnurtje, d. van Jan Pastoor en Trijntje Klaver.
23 Anna Alida Maria, d. van Jacobus Bel en
Adriana Anna Alida Schouten.
OVERLEDEN.
24 Maart. Jan Blom Kz., 77 j.
ETÏClEIiAAB. De annexatie-plannen der Engeleche
regeering ten opzichte van de Zuid-Afrikaansche repu
blieken worden ook in de Kaapkolonie niet met volle
instemming ontvangen. Te Kaapstad ligt een verzoek
schrift ter teekening aan het volk van Groot-Brittannie
en Ierland waarin gevraagd wordt om de onafhanke
lijkheid der beide Repnblieken te eerbiedigen.
Uit Bloemfontein wordt gemeld dat een groote
voorraad levensmiddelen is gevondende onderworpen
houding der Vrijstaters schijnt echter niet geheel ver
trouwd te kunnen worden. Met het oog op het groot
aantal burgers dat verklaarde zich onder de voorwaarden
der jongste proclamatie te willen overgeven, waren door
lord Roberts colonnes uitgezonden om de wapens dier
j goedgezinde Burgers in ontvangst te nemen het bleek
echter dat velen der ingeleverde wapens van minder
gehalte waren en de vraag rijst of de onderworpen
bonding wel vertrouwd mag worden.
Aan de noord westelijke grens bij Lnbatsi heeft den
15 een gevecht plaats gehad, waarbij volgens de berichten
van Engelscbe zijde de Boeren wel eenige gevangenen
maakten en eenige kisten ammunitie veroverden doek
ten slotte met aanzienlijke verliezen worden teruggeslagen.
Naar de bulletins te Pretoria uitgegeven zonden 't
echter de Engelschen zijn, die overhaast moesten vlncbten.
Te Londen is een particulier telegram ontvangen,
melding makende van te Kroonstad loopende gernchten,
dat commandant Olivier bij Bethulie na eeu grooten slag
de Engelschen zon hebben verslagen twaalf kanonnen
genomen en generaal Gat,acre en zijn staf krijgsgevangen
zon hebben gemaakt.
Verder geeft de »Times" de onduidelijke eu weinig
geloofwaardige mededeeling dat president, Krnger den
22 een proclamatie uitvaardigdewaarbij de Oranje-
Vrijstaat geannexceerd wordwaarop door president
Steyu onmiddellijk een tegen-proclamatie zou zijn afge
kondigd verklarendedat de sonvereiniteit vac den
Vrijstaat onaangetast is.
ZIHB-AFR1KA. President Krnger is den 18 nit
den Vrijstaat te Pretoria teruggekeerd.
De Regeering heeft officieel bekend gemaakt, dat de
verliezen in de gevechten rondom Abrahamskraal en in
den omtrek ten westen van Bloemfontein in het geheel
ongeveer 90 gesneuvelden en vermisten bedragen.
De terugtocht der Verbondenen naar stellingen ten
noorden van Bloemfontein werd in goede orde volbracht.
Alle kanonnen en alle ammunitie zijn veilig gelagerd.
Ia de laatste dagen zijn de Boeren met een rens-
achtigen sleep wagens van Sraitfield en Wepener in de
richting van Ladybrand getrokken. Vermoedelijk was het
de strijdmacht van Norvalspont, Bethulie en Stormberg
die terugtrekt en zich nu Noordwaarts begeeft.
De Boeren bebben Klipdam en Windserton ontruimd en
de ponten bij Riverton en Windsorton doen zinken. De
Vaalrivier is nn alleen zwemmende over te steken.
Uit Durban wordt gemeld da' de stad Pomeroy bij
Biggarsberg bijna geheel door de Boeren in brand is
gestoken, en dat dezen een sterke stelling op een heuvel
boven Pomeroy hebben ingenomen.
Generaal French is met eene brigade cavalerie en
bereden infanterie te Tbaba Neho (iu den Vrijstaat,
oostelijk van Bloemfontein) aangekomen en heeft de
heliografische gemeenschap met, MaBeru (Basntoland)
geopend.
Laatste Berichten.
KROONSTAD, 22 Maart. De Vrijstaters keeren in
grooten getale terng. De Rogeering is staudvastig. Er
worden eeu groot aantal commando's gemobiliseerd. De
Burgers zijn vaster besloten dan ooit den strijd vol te
houden.
In een proclamatie waarschuwt president Steyn de
Burgers aan de oproeping tot den militairen dienst te
gehoorzamen. Niemand mag de Engelschen op eenige wijze
helpen of de wapens neei leggen tenzij hij door dringende
noodzaak daartoe gedreven wordt. E«n iegelijk die deze
voorschriften niet na komt zal de zwaarete straf der
krijgswet knunen treffen daar bij zich schuldig maakt
aan hoogverraad.
LONDEN 23 Maart. Aan de tweede editie van de
»Times'' wordt nit Boeloewayo van 19 dezer geseind
Den 16 Maart trok kolonel Plnmer na een scherp
artilleriegevecbt op 2000 yards ouder dekking van de
duisternis noordwaarts. Hij is thars te Krokodilpoel.
Tot hootdingelanden van het waterschap Wijde
Woruier werden den 23 herbenoemd de heeren C. Kouijn
W z. Wijde Wormer en K. van Twisk Beemster.
Te JRarken Binnen wordt een steiger gemaakt
voor een aanlegplaats der stoombooten «Alkmaar Packet".
Tot dusver moest men altijd met een schuitje Laar de
boot gebracht ol teruggehaald woiden.
Wijl van dit station veel gebruik gemaakt wordt
vooral in den zomer door Amsterdamscho visscbers
die aldaar en op het Alkmaarder meer gaan visschen, is
dit eene groote verbetering.
