De Wet ontsnapt.
k
No. 103. Tweede blad.
Honderd en tweede jaargang. Vrijdag 31 Aug. 1900.
Ingezonden Stukken.
lil
BURGEMEESTER on WETHOUDERS der gemeente
Alkmaar brengen ter algemeene kennis, dat in het
Gemeenteblad van Alkmaar No. 126 is opgenomen hot
besluit van den Raad dier gemeente van 22 Augustus
1900, waarbij is vastgesteld eene
Verordening, houdende bepalingen om
trent minimumloon en maximum arbeids
tijd, in acht te nemen bij het uitroeren van
openbare werken in de gemeente Vil. maar,
welke verordening, heden afgekondigd, gedurende drie
maanden voor een ieder ter lezing is nedergolegd ter
gemeonte-secrotarie en aldaar tegon betaling vnn 10 Cts.
in afdruk is verkrijgbaar gesteld.
Burgemeester en Wethouders voorn.,
Alkmaar, G. RIPPING, Voorzitter.
30 Aug. 1900. C. D. DONATH Secretaris.
Hoodc Hruls.
De voorzitter-penningmeester van hot Ned. Roode
Kruis bericht dat het totaal der buitengwone bijdragon
voor de algemoene kas thans bedraagt f 206,989,635. Ter
voldoening aan een nader ingekomen aanvraag, zal er met
dr. Lingbeek nog eeu twoede arts tegelijk met hem ver
trekken naar de ambulances in Zuid-Afrika.
In verband daarmede is het vertrek van beide genees-
heeren nader vastgestold op 10 September a.s. via Napels,
met het stoomschip, dat den len September van Amster
dam afvaart en de goederen meeneemt voor de ambulances.
De heer Lingbeek is bereid zich te belasten met briovon
voor de leden der ambulances onder de uitdrukkelijke
voorwaarden, dat de schrijvers der brieven zich onthouden
van politieke of krijgskundige beschouwingen in verband
met de toestanden in Zuid-Afrika.
Den 20 dezer viel dr. Lingbeek de onderscheiding te
beurt, ten gehoore te worden ontvangen door H. M. de
Koningin-Moeder. In een langdurig onderhoud mocht de
voormalige leider der le Nederlandsche ambulanco, die
weldra daarheen terugkeert, het voorrecht hebben Harer
Majesteit uitvoerige inlichtingen te verstrekken over den
arbeid van het Ned. Roode Kruis op de slagvelden in
Zuid-Afrika.
Voor de gevangen Boeren
Het Middelb. Dames-comité »Oronjé en zijne mede
gevangenen" in de eerste plaats hartelijk^dankzeggende
voor do vele geschenken als kleeren, prcmsiön, lecturen
en versnaperingen in den laatsten tijd ontvangen
en waardoor zij in de gelegenheid gesteld is geworden
weder een vijftal kisten naar Kaapstad af te zenden, welke
naargelang der behoefte door den Consul-Generaal aldaar
zullen verdeeld worden tusschen de gevangenen te Simons-
town en op St. Helena, deelt ons verder mede, dat zij
hare arbeid wenscht uit te breiden met het oog op do
gevangenen op Ceylon1'. Nogmaals wordt een beroep
gedaan op uwe mildadigheid, om, zoo wij hopen, in staat
gesteld te worden onze moedige en van alles verstokenen
stamverwanten van het vaak allernoodigste te voorzien.
De heeren de Vries Co., cargadoors en expediteurs,
de Ruijtorkade 100, Amsterdam, zullen, evenals voor
Kaapstad en St Helena, ook voor de verzending naar
Ceylon zorgdragen. Goederen gelieve men onder het merk
M. C., met opgave der inhoud, aan genoemde expediteurs
af te zenden. Vracht en vordere onkosten komen ge
heel voor rekening van het Middelb. Comité. Het comité
regelt de verdeeling der goederen voor de verschillende
havens in overleg met de resp. consuls tenzij door de
schenkers bepaalde aanwijzing gedaan wordthetzij aan
het comité of aan de genoemde expediteurs de Vries Co.
Kleeren en levensmiddelen zjjn in het bijzonder welkom.
De eerste verzending zal halt September plaats vinden.
[Hoewel de omstandigheden zeer veranderd zijn, blijft
dit verhaal nog vermeldenswaard.]
»Ik vrees zeer dat De Wet er in geslaagd is aan zijn
vervolgers te ontsnappen, naar ik onderstel door zijn leger
te doen uiteengaan in kleine troepjes. Men heeft het laatste
van hem gehoord bij Rustenburg."
In dezen zschten vorm heeft lord Roberts aan zijn ge-
voolige landgenooten medegedeeld dat de Boerenaanvoerder
vjjf Engelsche generaals te slim af is gaweest, dat hij
voor goed ontkomen is aan hun omarmiug en men zells
op het oogonblik niet weot waar hij zich bevindt.
Dat is het eind van een jacht van 4^ maand, waarbij
De Wet tien malen door het oog van een naald is ge
kropen onder den neus van de verblufte Engelschen, het
eind van oen tocht, waarvan de geschiedenis in volgende
eeuwen zal gewagen, een marsch die een onderwerp van
studie zal zijn voor bestaande en toekomstige cavalerie-
gen eraals.
Is dat niet een merkwaardige beschikking? Een groot
en machtig Rijk zendt een overweldigendend leger af om
een paar zwakke Republioken te onderworpen. Aan het
hooid van dat leger van beroepssoldaten stelt het zijn
beste generaals mannen die overwinningen hebben be
vochten waarvan de bladen dor wereldhistorie zullen
gewagen mannen als Robertsdie door een onverge-
telijken marsch den Indischen opstand bedwong, Kitchener,
die Gordon's overwinnaar met kracht van wapenen ter
neder wierp en vele andoren, wier namen in de Engelsche
krijgsgeschiedenis met eere worden genoemd. Tegenover
doze eminente mannon met hnn sterkon rugsteun van
eindelooze rijen soldaten stellen zich do landlieden van
het voideenvoudige Boeren in ongeregelde benden die
van don oorlog slechts één ding kennen het juist schieten.
Hun aanvoerders zijn landlieden als zijeven weinig
bedreven in do kunst van den kr:jg gekozen tot voor
mannen om hun invloed en positie, om het onwankelbaar
vertrouwen dat de mannen van hun distriet in hon stel
len. En aan een van deze Boeren is het gegeven meor
Mijnheer de Redacteur
Dezer dagen werdon aan vorscheideno ingezetenen onzer
gemeente toegezonden een reglemont van do Kiesvere
niging «Eensgezindheid", vastgestold in hare vergadering
van 5 Juli 11., zoomede eene uitnoodiging om als lid toe
te treden.
Van bevriende zijde werd mij een exemplaar toege-
zondon, wolks inhoud ik las en met allo aandacht herlas.
Als belangstellende in het wel en wee dier Kiesveree-
niging, viel mijn oog onmiddelijk op de nieuwe organi-
nisatie, waarvan het dool in de circulaire nader wordt
omschreven»Het is noodig, dat allen, die een gelijk
»doel nastrevenzich vereenigon en zich beschikbaar
stellen voor de algemoene zaak. Met het oog op de na
derende verkiezing (welke?) is het noodzakelijk, de
«nieuwe organisatie, ook in de werkelijkheid, in het leven
»te roepen."
Eenige vragen van hen, die nog geen lid dier veree-
niging zijn, treden hier op den voorgrond.
Wat bedoelt het bestuur met do naderende verkiezing
Tweede Kamer of Gemeentoraad Eene vraag, die te
meer om opheldering dringt, nu de circulaire verder
zegt, dat in het reglement der vereeniging «de beginselen
met duidelijkheid zijn aangegeven. Nemen wij dit regle
ment ter hand, dan lezen wij, «dat de vereeniging de
ontwikkeling onzer staatsinstellingen in democratische
richting voorstaat.
Even wol worden die democratische beginselen niet verder
omschreven, en weet een aspirant-lid nog niet, hoe ver
zich die richting uitstrekt. De Kiezers, die gedurende
eenige jaren hun Kiesrecht in deze gemeente uitoefenen,
mogen en kunnen met volle recht vragenHoe nu
Eensgezindheid onderwerpt zich aan het program van
actie en van urgentie der Liderale Unie En nog in
1897 wist deze Iviesvereeniging geen woorden genoeg te
vinden, om de Liberale Unie-mannen en hunne staat
kundige richting af te breken, zoo mede den spot te
drijven met een program. Bij vorkiozing voor een lid van
den gemeenteraad, wenschte zij niets te hooren van een
werkmanscandidatuur.
Van waar dien plotselingen ommekeer, eene buiteling
van oud-liberaal tot democratisch-liberaal
De leden van «Eensgezindheid'1 verklaren zich, als ik
het good begrijp, thans voor lo. verplichte verzekering
tegen do nadeelen, waaraan den arbeid bloot staat ten
gevolge van ongevallen, ziekto, invaliditeit en ouderdom
en zulks althans voor invaliditeit en ouderdom, zoo noo
dig op kosten van den Staat
2o. voor algemeen kiesrecht der meerderjarige man
nelijke ingezetenen, en ten aanzien der vrouwenvoor
vrijheid van den gewonen wetgever om haar het kies
recht te kunnen verleenon.
Omtrent deze punten vinden wij niets in het nieuwe
reglement vermeld.
Toetst het candidaat-lid nu deze beginselen aan de
houding door «Eensgezindheid11 nog in 1897 aangenomen,
dan zal hij zich voorzeker ernstig afvragen, waarom de
vrooger gehuldigde beginselen worden verzaakt, en of hij
lid kan worden eener vereeniging, die plotseling zulke
radicale sprongen maakt. Hij herleest de artikelen, ge
plaatst door «Eensgezindheid" in haar verkiezingscourant
van 10 on 13 Juni 1897. «Krjjgt deze fractie (Li-
«berale Unie) de meerderheid niet in de Tweede Kamer,
«dan meenen wij te mogen wenschen, om haar exclusief
karakter, dat zij in dat hooge college niet te talrijk zijn
«wie als vrije man niet verlangt, dat een volks vertegen-
«woordiger zijne vrijheid aan banden legt door het on-
«derschrijven van hervormingsprogramma's of programma' s
eer en roem te hebben geoogst dan Roberts en Kitchener
te zamen. Een van deze onopgeleide, ongegallonm erde,
door niets uitorljjks van hun omgeving onderscheidon
mannen, heeft een strategisch wonder verricht, waarbij al
de opgehemelde verrichtingen der met goud bestikto
Britsche legeraanvoerders in het niet verzinken.
De Engelschen zelf voelen dit hoel goed een hunner
erkent het zelfs openlijk. Het is de correspondent van
de «Daily Telegraph", die een maand geleden schreef:
«Altijd De Wet!
«Als de maan schijnt boven de kim, melden do lamp
seinen: Wees op nw hoede; De Wet is te Vrede en
gaat naar Harrismith Als de zon rijst, zegt do helio-
graafWees voorzichtig, want De Wet is te Bethlehem
en zal misschion trachten do bataljons die te Ladysmith
zijn, gevangen te nomen. Als het schemeren gaat, komen
de patrouilles haastig uit het oosten en krachtige armen
wuiven zenuwachtig vlagseinen De Wet is den Cnndy-
cleugh-pas over en rukt met zeven commando's naar
Dundee om generaal Dartnell te verpletteren.
«En toch maken Rundie, Hunter en Methuon jacht
op hem. Drie maanden lang heeft hij zich Ruudle van
het lijf geslagen. Dertig duizend man wachten hem op
aan do grenzen van Natal. Hij is neergestreken op de
verbindingslijnen en hoeft met een ongelukkige zeven
duizend man hen allen beziggehouden. Een heel bataljon
Yoomanry, een regiment militie on warme kloederen
voor een geheel leger hoeft hij gepakt. Voorwaar de
eer van dezen ooi log komt niet alleen aan het Engelsche
leger toe
«Wie zal den lof van Do Wet zingen Een paar
dagen geleden hoorden wij dat hij 800 gevangenen over
Olifantshoek naar Ladysmith had gezonden. Dat zijn
De Wet's tropoeën die 800 man. Eere wieu eero toe
komt! Do eerste maal dat oen Britsch cavalorie-generaal,
onder gelijke omstandigheden als Do Wetduizend man
gevangen neemt, waarvan de helft ruiterij, verbindings
lijnen vorbroekt en spoelt met een troepenmacht van bijna
80,000 man dan zal ik hom prijzen.
«Met op zijn allermeest 7000 man verdedigt Do Wet
»t>an urgentie, die breuge met ons zijne stem uit op Mr.
»W. v. der Kaay."
Deze oud-afgevaardigde nu sprak op de openbare vor-
gadering van 1 Juli 1897 Nooit te zullen medoworkon
«tot hot verkrijgen van eeno wet, dio hot Kiesrecht los-
maakt van den census en evenmin voor grondwelswij-
«ziging, met hot doel om algemeen stemrecht mogelijk
«te maken.'1
Het bestuur van «Eensgozindheid1', dat met stalen
ijver de verkiezing van Mr. v. d. Kaay getracht heeft
te bevorderen, doch hiermede échec leed, worpt nauwelijks
drie jaren later doze zijne beginselen geheel over boord,
en verloochent ziju vroegoren éminenten voorman.
Een dor toenmalige bestuursledon, dia heden nog deze
functie bekleedt, en ook de circulaire (Aug. 1900) met
zijnen naam heeft ondorteekendMr. W. C. Bosman,
verklaart in de openbare vergadering van 14 April 1897,
alwaar Mr. E. Fokker, candidaat voor do '2e Kamer, als
sprekor optrad «In het program der Liberale Unie is
«veel, waarmede ik mij kan vereenigeu, doch or zijn
«andere punten, die ik niet kan onderschrijven le. de ver-
*plichte verzekering van den werkman2o. van do noodza-
«kelijkheid van de invoering van leerplicht ben ik niet
«overtuigd. Ton slotte constateerde spreker, dat hy het
«jammer vond, dat hij niet tot de Liberale Unie kan be-
hoorenj'
En niettegenstaande alle deze pertinente, zoo glasheldere
verklaringen, wordt nu onomwonden verkondigd Eens
gezindheid staat de ontwikkeling onzer staatsinstellingen
voor in democratische richting, dat is dus, volgons het
program van Actie en Urgentie der Liberale Unie (met
de verplichte verzekering en algemeen Kiesrecht..)
De derde vraag, die een candidaat-lid zich voorzeker
zal stellen, is de volgende Was het overboord gooien
uwer beginselen wenschelijk en nuttig, nu gij zelf wijst
op de treurige ervaringen, in de laatste jaren (2e Kamer
en gemeenteraad) opgedaan.
Waart gij oud-liberaal gebleven, dan hadt gij uwe
veeljarige werkzaamheid niet verloochend, thans weten
wij niet, waarnaar wij in de toekomst koers zullen zetten.
De vierde vraag, die hij zal opperen, zal waarschijnlijk
zijn «Is het wenschelijk en nuttig, dat er in deze go-
«meente twee Kiesvereenigiugon bostaan, beide werkende
«in democratische richting, waar blijft gij dan met uw
«steun vragen van alle gelijk gezinden Want immers
«do leden van «Vooruitgang" zijn uwe politieke broeders
«geworden. Had men geen poging moeten wagen tot in-
«lijving Uwer nieuwe fractie bij de bestaande vereeniging
««Vooruitgang'1, men hadde tijd, moeite en kosten be-
«spaard, en juist de kosten zijn immers een overwegend
«bestanddeel eener Kiesvereeniging.
«Vooruitgang" is Je oudste (niet in leeftijd) doch sedert
uwe begiuselverandoring, waardoor gij nu als nieuwe
partij optreedt, zijt gij de jongste. «Vooruitgang" opgericht
in 1894 heeft doorgaans met hare candidaten succes
gehad, met uitzondering van een enkele, toen de samen
werking met «Eensgezindheid" wel in woorden bestond
doch niet door de daad werd gevolgd. «Vooruitgang"
hoeft door haar wolgeslaagde meeting voor Leerplicht en
de moeting in zake het algemoon kiesrecht, getoond, dat
zij nog jong en krachtig bloed in de aderen heeft.
Waarom dan tot haar geen bijstand gevraagd
Alle deze vragen Mijnheer de Redacteur, drongen
zich bij lezing van het nieuwe reglement en der circulaire
bij mij op. Het bestuur van «Eensgezindheid11 zal mij in
vele niet-leden harér Vereeniging zeer verplichten, wan
neer het op deze vragen een duidelijk en ernstig ant
woord wil geven.
Met hoogachting,
steeds uw dw. dienaar,
Alkmaar, 24/8 1900. H. KOOPMANS.
zich tegen het leger aan de verbindingslijnen in den
Vrijstaat, tegen Rundlo, Brabant, Methuen en Hunter,
slaat hij hot leger in Natal tot Standerton te zamen
niet minder dan 80,000 Engelsche soldaten met vol
slagen lamheid. Toch zijn de volgelingen van De Wet
niet dapperder dan onze soldaten, ze zijn niet georgani
seerd, ze hebben waarschijnlijk geon staf en ik dfcnk dat
alles wat zij aan transport hebben, aan ons is ontnomen.
«Hoe krijgt hij het gedaan. Later zullen studenten
in de krijgskunde het betreuren, dat er onder de Boereu
geon Jomini iswant De Wet's krijgsbedrijf en geen
ander zal het. onderwerp zijn van eiken leeraar in de
cavalerie-strategie aan elke militaire school in den vreemde.
Zijn methode .zal bestudeerdzijn voorbeeld gevolgd
worden. En wat er ook met hom mogo gebeuren nu
hij vrijwel omsingeld is, zijn naam zal aan het nageslacht
worden overgeleverd als dion van den grooten man van
een guerilla."
Zoo schreef een Britsch oorlogscorrespondentvoordat
De Wet door het cordon in den Vrijstaat brakzijn
opsluiters maakte tot achtervolgersom ten slotte uit
hun oogen te verdwijnen.
Reeds toen lord Roberts nog niets had gedaan heeft
De Wet in dezen oorlog van zich doen spreken. Hij was
do aanvoerder der Boeren in het gevecht bij Kocdoosberg,
waar eon van Met uen's onderbevelhebbers een poging
wilde ondernemen om Magersfontein om te trekken. Hij
gaf dezen toen zoo flink klop, dat de man hals ovor kop
naar Tweerivieren terugkeerde.
Nadat French was doorgebroken naar Kimberiey en
Roberts zijn marsch naar Bloemfontein had aangevangen,
pakte De Wet hem een groot convooi af bij Jacobsdal.
De ellende op den tocht naar Bloemfontein en de lange
rust die Robert's leger daar noodig had zijn voor een
groot deel het govolg van dit succes.
Toen hoorden we voor het eerst weer van De Wot bij
Koornsprnit (Sannah's Post) waar hij vijf Britscho ka
nonnon pakte en mot dit wapenfoit begon hij den tocht,
waarvan wij hier een overzichtskaaitje geven.
