Decentralisatie ie lei.
IN DEN STORM.
No. 117.
Honderd en tweede jaargang:
1900.
WOENSDAG
3 OCTOBER.
FEUILLETON.
ALklUAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt llinsda g-, Honderd a g-
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f O,SO j franco door het
rgk f 1,
3 Nummers f ©,©6. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Telefoonnummer3.
Prijs der gewone* advertentien
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COSTER
en ZOON.
II (S 1 O t.)
De gewestelijke raden zullen moeten worden samen
gesteld uit »de geschiktste en onafhankelijkste elementen
uit de ingezetenen van de verschillende landaarden, zoowel
in als buiten 's lands dienst, die met de plaatselijke toe
standen, behoeften en hulpmiddelen volkomen bekend
zijn. Wij onderschrijven ten volle de opmerking in de
v- T., dat, om het doel te bereiken, dat met deze
instelling beoogd wordt, het particulier element een be
langrijke rol in deze raden zal moeten vervullen, al
willen wij te gelijk toegeven, dat het voorshands" wel
licht aanbeveling verdient te bepalen, »dat in den regel
de meerderheid besta uit leden die in 's lande dienst
zijn." Alleen late men op dezen regel uitzonderingen
toe, waar vasthouden aan den regel door geenerlei over
wegend belang wordt geboden, en zeker het voorshands"
niet in vergetelheid.
De taak dezer raden voor gewesten of gedeelten van
gewesten zal niet alleen bestaan in het terzijde staan van
de bestuurshoofden in allies wat betrekking heeft op de
regeling van de financieele huishouding, de locale be
grootingen, heffingen en 'heerendiensten, ter bevordering
van de fiasucieele decentralisatie, maar zij znllen daar
enboven een werkzaam aandeel nemen in de regeling
van andere onderwerpen, welke zniver gewestelijks of
plaatselijke belangen betreffen, en van hunne voorlichting
kunnen dienen bij het ontwerpen van de reglementen en
keuren, waarvan de vaststelling aan de hoofden van .ge
westelijk bestuur is opgedragen. Nu het hoofdgeld meer
en meer geheel zal moeten dienen om de heerendiensten
te kunnen afsehaffanwordt de behoefte aan decentrali
satie ^tok meer gevoeld. De verschillen in de gewesten
en in de onderdeelea van hetzelfde gewost ziju te groot,
om de regeling op den duur aan het Centraal gezag
over te laten. De minister aofet locale bemoeiing ten
slotte -da beste wijze om overeenkomstig het voorschrift
van het Regeeringsresglement tot een trapsgewijze ver- i
mindering van heerendiensten te komen, inzonderheid
ook omdat daardoor scherper zal worden toegezien, of
soms de bevolking diensten bewijst niet ten algemeenen
nutte, maar ten behoeve van enkelen.
Niet overal zijn voor deze raden een voldoend aantal
geschikte en onafhankelijke personen te vinden, althans
niet buiten de ambtenaren en officieren ©n het zal weigeen
Novelle van Debora van de Ybldj:.
betoog behoeven, dat een raad uitsluitend of bijna uit
sluitend samengesteld uit de aan het bestuurshoofd onder
geschikte ambtenaren weinig geschikt zou zijn om dat
hoofd in den zin als do minister bedoelt, in de vervul
ling zijner taak bij te staan en voor de door hem wenschelijk
geachte maatregelen hun medewerking te verleenen. Waar
buiten de ambtenaren en offieieren gaen of slechts enkele
Europeanen, inlanders of vreemde oosterlingen van voldoen
de ontwikkeling gevonden worden, zal daarom voorloopig
van de oprichting dezer raden moeten worden afgezien, even
als in gewesten waar de handhaving van ons gezag nog vee^
politiek beleid vordert. Dit zal evenwel geen reden be.
hoeven te wezen om aldaar de finaneiëele decentralisatie
tot nader order uit te stellen. Ook in die streken zal zij
onmiddellijk ingevoerd kunnen worden, alleen op minder
rnime schaal. Wat in de M. v. T. de eerste en de tweede
stap wordt genoemd, zal er in praktijk kannen worden
gebrachteen bepaalde som uit de algemeene middelen
en misschien tegelijkertijd reeds een deel der opbrengst
zoo niet de geheele opbrengst van de eene of andere be^
lasting zal er ter beschikking van het gewestelijk bestuur
kunnen worden afgestaan ter voorziening in plaatselijke
behoeftenmaar tot de invoering van nieuwe belas
tingen zal dat bestnur geen bevoegdheid hebben, zoolang
in deze streken de elementen ontbreken waaruit de raad
zou kunnen worden samengesteld, wiens medewerking tot
die invoering vereischt wordt. Terwijl toch ten aanzien
van de gewestelijke of plaatselijke reglementen of kenren
den ambtenaar met het hoogste gewestelijk gezag bekleed
zal kunneu worden voorgeschreven tenzij in dringende
omstandigheden, voortaan vooraf den raad daarover te
raadplegen, zal die ambtenaar omtrent andere nader
aan te wijzen onderwerpen van zuiver gewestelijk of
plaatselijk belang, .belastingen daaronder begrepen",
geen algemeen verbindende verordeningen en regelingen
kannen maken dan in overeenstemming met den
raad. De eindbeslissing zal in deze gevallen steeds blijven
aan den Gouverneur-Generaal.
Verandering Ln de bevoegdheden van den Landvoogd
zal evenmin als in die van de hoogste gewestelijke amb
tenaren uit deze decentralisatie voortvloeien. Als begins el
is aangenomen dat die ambtenaren over hetgeen zij tot
aog toe bevoegd waren te doen, het gevoelen vau den
raad zullen inwinnen, en dat overeenstemming alleen ge
vorderd zal worden voor da uitoefening van belangrijke
bevoegdheden, die zjj tot nog toe niet bezaten, maar bij
de invoering dezer decentralisatie znllen verkrijgen. Waar
die overeenstemming met den raad ontbreekt, »of andere
overwegende redenen bestaan om hoogere tusschenkomst
noodig te makèn", zal de Gouverneur-Generaal blijven
beslissen en zoo noodig zelf regelen. Zoo zal ook aan
den Landvoogd het recht van bekrachtiging blijven van
de begrootingen en van de algemeene verordeningen, die
de gewestelijke ambtenaren in overeenstemming met den
raad zullen vaststellen, evenals van alle andere regelingen,
die daarvoor in aanmerking komen. Ten aanzien van dit
laatste zal, gelijk in deze geheele zaak, met de plaatselijke
toestanden rekening worden gehonden. Gelijk die toe
standen in sommige streken de vorming van een raad
voorloopig ongewenscht kunnen maken, zullen zij er ook
toe leiden, waar raden worden samengesteld, niet aan al
die raden dezelfde bevoegdheden toe te kennen. Het cen
traal gezag zal de vrije hand worden gelaten om, waar
het raden wenschelijk acht, voor hun optreden en werken
verschillende verordeningen nit te vaardigen.
Alleen een principioele beslissing zal door de Wetge
vende Macht genomen moeten worden. Het wetsontwerp
strekt, zooals wij reeds opmerkten, uitsluitend tot het
toekennen van bevoegdheden. Iu de eerste plaats wordt
aan den Gouverneur-Generaal de bevoegdheid verleend
om in de plaatselijke behoeften van gewesten en van^ge-
deelten van gewesten te doen voorzien nit geldmiddelen
afgescheiden van do algemeene middelen, doch voor zoo
veel noodig daaraan ontleend. Het beheer daarover zal
onderworpen zijn aan het toezicht der Algemeene Re
kenkamer, eu gevoerd wordenvolgens regelen door den
G.-G. bij algemeene verordening vast te stellen. De mi
nister is van meening, dat het sluiten van geldleeningen
ten laste of onder waarborg van een gewest of een ge
deelte van een gewest een te gewichtige zaak is om
daarover de beslissing aan den G.-G. over te laten, en
vordert daarvoor de .goedkeuring van den Koning." De
omstandigheid, dat de Nederlandsche en de Indische
geldmiddelen wel afzonderlijk worden beheerdmaar
niet wettelijk zijn geseheiden, en de Nederlandsche staat
ten slotte althans de zedeljjke verantwoordelijkheid draagt
voor den toestand der Indische financiën, rechtvaardigt
o. i. geheel deze bepaling.
In de tweede plaats verleent het ontwerp aan de
ambtenaren met het hoogste gewestelijk gezag bekleed,
de door ons vermelde nieuwe bevoegdheden, uit te oefenen
in overeenstemming met den raad, samengesteld en in
gericht volgens voorschriften by Algemeene verordening
met inachtneming van 's Konings bevelen te geven, en y
2)
Ewald zat in de hoogste klasse van het Gymnasium
aog altoos had hij geen keuze gedaan, wat betrof het
beroep waartoe hij weaschte te worden opgeleid. Hij voelde
zich nog steeds alleen aangelokt tot de kunst, en in
menig vertrouwelijk gesprek met zijn moeder werd beraad
slaagd, hoe het aan te leggen, om zijn ideaal ta verwezen
lijken.
Als hg eerst maar het eindexamen van het Gymnasium
met goed succes had gedaan, zoo beloofde mevr. Doorn hem,
zou zij nog eene poging wagen om zijn vader te be
wegen, bem toetestaan, onder goed geleide eene reis door
Italië te laten doen, teneinde hem in de gelegenheid te
stellen, kunst te zien, en zijn aanleg te beproeven. Des-
verlangd, kon hij ook een paar jaar naar de academie
gaan, om er een graad, bijvoorbeeld in de letteren, te
halen, iets, wat aan zijne ontwikkeling als kunstenaar
toch ook ten goede zou komen. O, hij zou zijn weuscb
verkrijgen, al zon het mogelijk wel niet lang duren, eer
hij zijn doel bereikt had, zjj, zijne moeder, zou daar voor
zorgen, daar kon hij op vertrouwen
Doch, zooals het zoo menigmaal geschiedt, zouden ook
bier de berekeningen falen mevrouw Doorn beleefde den
dag van Ewald's eindexamen niet. Een hevige longont
steking, tengevolge eener gevatte koude, ontrukte iiaar
in weinige dagen aan haar gezin. Do ziekte was zoo
snel toegenomen, dat ze niet in staat was geweest Ewald's
zaak te bepleitenhet eenige, wat ze doen Kon, was
stervende de handen van vader en zoon inéénleggen,
terwijl haar blik mededoogen scheen te vragen vóór raar
lieveling.
De heer Doorn betreurde zijne vronw oprecht, maar
zijne zaken vroegen zjjne aandacht, hij had geen tijd,
om neer te zitten bij zijne vrouw. Daarenboven' vond hij'
een groote troost in Oiy.ru, die reeds, zoodra moeder on
gesteld was geworden, het huishoudelyk bestier op zich
had genomen, en toonde er ten volle voor berekend te
zijn, zeodat de orde en regelmaat, waarop hij gesteld
was, in het geheel niet werden verbroken.
Ewald's droefheid was innig en diep. Hij gevoelde,
•dat hij na moeders heengaan feitelijk alleen stond, want
bij zijne znster behoefde hy geene sympathie te zoeken.
In haar nuchter, prozaïseh hartje was geen sprankje van
medegevoel voor zijn wenschen en streven.
Zoo was de dag aangebroken, dat zjjne gymnasiale
stadie was voltooid en nu drong de heer Doorn er op
aan, dat hij eindelijk tot eene beslissing zou komen wat
hjj worden wilde.
Aarzelend sprak de jonkman van zijne liefde tot de
knnst, doch met geen andere uitkomst, dan dat een
storm van verontwaardiging losbarstte.
»Wat dacht hij wel, om met zóó iets aan te komen
Had hij daarvoor zooveel geld moeten kosten en zooveel
jaren moeten verbeuzelen, om na een leeglooper, een
knoeier te worden Neen, daar behoefde hg niet aan te
denken. Stndeeren had hy begeerd en stndeeren zon hjj
nn ook en, als hij niet wist waarvoor, dan zon zijn
vader wel voor hem Deslissendan moest hij maar dokter
worden. Dat was ten minste een praktisch vak en daar
was geld meó te verdienen."
Ewald had hem nog, gedachtig aan den raad zijner
moeder, te kennen gegeven, dat de letteren hem meer
aantrokken j doch ook dat kon de goedkeuring zijns
vaders niet wegdragen.
.Letteren zei hij boos, .dat is al even onpraktisch
als kunst 1 Neen mannetje ik zal je maar ronduit
zeggen, hoe ik er overdenk. Je gaat naar de academie,
en studeert voor dokter of... je gaat er niet heen, maar'
voor een jaar als correspondent op een druk kan
toor, bij een patroon, die je wel zal leeren werken, eu,
dan kom je later bij mij terug in de zaken. Ik geef je
drie v.eken tijd, om er over te denkon, wat ie van die
twee kiest."
Zoo had Ewald zich geschikt in zijn lot, en was naar
de academie vertrokken, om voor dokter te stndeeren
en, hij had werkelijk gestudeerd, met ernst, al was het'
dan ook niet met ambitie en na niet te langen tijd reeds
zijn propaedeutisch examen gedaan. De heer Doorn was
vrijwel over hem tevreden, maar nog meer over zich
zelf. Hij had overwonnen: de jongen had de gekheid
uit zyn hoofd gezet, zoo redeneerde hij. Hij wist het
niet, dat Ewald menig vrij uurtje ontwoekerde, om zijn
aanleg te kweeken dat hij zich elke andere ontspanning
ja zelfs iedere weelde ontzegde en in plaats van het stu
dentenleven meê te leven, zich terugtrok van den omgang
met de andere jongelui, om zich aan zijn geliefkoosde
kunst te wijden, steeds hopende, daarin nog eenmaal
zich een naam te verwerven.
Wat de vader wel opmerkte, was, dat Ewald er over
spannen uitzag en om hem een blijk van zijne vaderlijke
tevredenheid te geven, veroorloofde hij hem, de groote
vacantie buiten op eene zeeplaats doortebrengen, tten
einde frissehe krachten te verzamelen tot vernieuwde
studie. Waarheen hij gaan wilde, liet papa aan hem over,
als hg de som, hem voor zijn uitstapje ter hand gesteld,
maar niet overschreed.
Ewald was niet ver gegaan. Hij had een eenvoudig
visschersdorp tot verblijf gekozen, waar hij kon werken
aan eene schilderjj, welke hjj naar de tentoonstelling
wilde zenden. Hij vond, dat het lot hem gunstig was,
toen hij het lieve blondkopje ontdekte, vlak tegenover
de nederige woning, waar hij zgn atelier had opgeslagen,
en van de moeder de toestemming had gekregen, dat
Baafke als model mocht dienen voor het engelenkopje,
dat hij wenschte te schilderen en in zijne vreugde had hij
het kind allerlei beloofd, als zijne schilderij gunstig
werd opgenomen.
De schilderij was voltooid en afgezonden. Na zon onze
vriend zich werkelijk wat rost en ontspanning gunnen
nu volop genieten van de heerlijke natuar Nieuwe in
drukken wilde hij opdoen, immers als hij, waar hij bijna
met aau twijfelde, met dit stek succes had, dan wist
hij, dat hij tot de geroepenen behoorde, dan stond ziju
besluit vast, ooi zijn eigen weg te gaan, en zich desnoods
ontberingen te getroosten, om zijn ideaal te bereiken.