Telegrafische Berichten.
Stadsberichten.
Als ware deze slag het teeken van een algemeenen
aanval van de zjjde der andere werklieden nit de draaierg,
vlogen hamers, sleutels, schroeven en bonten naar het
hoofd en lichaam van B., die in allerijl de vlucht nam
naar het kantoor van den werkmeester S. De deur was
echter gesloten, en zeker zou toen de zaak een erger aanzien
hebben genomen ware niet de heer S. aangekomen
waarop de gemoederen kalmeerden en ieder weer aan zijn
werk ging.
De drie voornaamste daders in deze, zekere P. L., P. S. en
G., zijn reeds geschorst. (Tilb. Dgbld.)
Haringcarspel. Voor het examen als onder
wijzeres slaagde den 4 mej. A. Raap, alhier.
Akersloot. Tot secretaris-penningmeester van den
Kogerpolder is benoemd de heer M. Slooten Jz.
Schagcn. Door het bestuur der schietvereeniging
alhier is tot de leden een schrijven gericht, waarin ver
zocht wordt zoo het soms door leden mocht worden
gedaan niet te schieten op vogels of andere dieren
ten einde den naam der vereeniging geen schade te doen
en onaangenaamheden te voorkomen. Bij den burgemees
ter was reeds herhaaldelijk geklaagd over het schieten
op dieren waarvan in onze gemeente sinds eenigen tijd
een lang niet ongevaarlijk gebruik werd gemaakt.
Verkiezingen.
Schagen. Den 5 werd alhier eene vergadering
gehouden uitgeschreven door het bestuur der Alkmaar-
sehe Arbeiders kiesvereeniging waar do heer Uitenbosch
van Alkmaar, het nnt eener arbeiders kiesvereeniging
uiteenzette en den opgekomenenin overweging gaf ook in
Schagon,eene dergelijke vereeniging te stichten. De heer
Uitenbosch zeide o. m., dat de Alkmaarsche vereeniging
niet op socialistischen grondslag is georganiseerd, ja dat
er vau de 70 leden misschien niet meer dan 1 lid is van
de S. D. A. P. Het programma en de beginselen der
partij wijken zeer weinig af van de beginselen voorge
staan door den heer Fokker, die ook op de candidaten-
ljjst der vereeniging had gestaan. Vijftien Sehager's gaven
te kennen te willen medewerken tot het oprichten alhier
eeuer Arbeiders-Kiesvereeniging. De heeren Roep, Huls
man en Ay zullen een voorloopig reglement samenstellen.
Een landbouwer te Heerhugowaard vond op
Meidag de door hem gekochte mestvaalt van den vorigen
pachter bestrooid met mosterdzaadwaardoor de mest
voor bouwland geheel onbruikbaar is geworden. Men weet
niet of hier te denken is aan verregaande onachtzaamheid
of aan moedwil.
Barsingerhorn. Te Kolhorn is de ansjovis-
visscherij thans in vollen gang een 30t «1 schepen gaan
dagelijks uit. De vangst is voor dit jaar zeer bemoedigend
Den 4 werden al rnim 100.000 stuks aan de zouterijen
afgeleverd De prijs was de vorige week f 8,50 per 1000
stnks.
's Gravenhage, 7 Mei.
TWEEDE KAMER.
Schoolwetwijziging.
Aangenomen is met 42 tegen 39 stemmen een amen
dement-Hertog om onderwijzers met wachtgeld op 50-
jarigen leeftijd het wachtgeld te laten behouden, totdat
zij vallen in den termijn van pensioen of eene nieuws
betrekking aanvaarden. Op art. 45 (bijdragen aan ge
meenten) heeft de heer den Hertog zijn amendement inge
trokken, wegens overwegendo administratieve bezwaren
van den minister en heeft de minister overgeaomen een
amendement-den Hertog om de helft der verhooging voor
gehuwde onderwijzers en weduwnaars van 28 jaar voor
rijksrekening te nemen.
Iiegerwetten.
De militiewet werd aangenomen met 59 tegen
stemmen; de landweerwet met 85 tegen 9 stemmen.
38
J. G. VAU HUYKHOV.
Den 16 trad in een openbare vergadering, uitge
schreven door de Arbeiderskiesvereenigingin
het lokaal Harmonie, voor een zeer talrijk publiek
op de heer J. G. van ttuykhof, ten einde, zooals de
voorzitter, de heer M. Uitenbosch, zeide, de dupliek te ver
volgen op de rede, den 30 April gehouden door den heer
Bosman.
De heer van Kuykhof bad gemeend niet op den voet
te moeten volgen, wat de heer B. had gezegd, doch stelde
zich voor in het kort do beginselen zijner partij te zetten
tegenover die van de liberale partij, die door mr. B. slechts
zeer vaag waren aangegeven.
Allereerst protesteerde hij tegen het gezegde, dat de
liberale partij is opgekomen voor de duizenden lijdenden
en ontberenden in onze maatschappij. De liberalen willen
de grondslagen der samenleving laten, zooals ze ziju,
terwijl de sociaal-democraten, die erkennen, dat er is een
klassenstrijd, oordeelen, dat door dien strijd uit te vechten
die grondslagen moeten worden veranderd. De woorden
moeten den heer Bosman in een onbewaakt oogenblik
zijn ontvallen. Reeds vóór 100 jaar liet een bekend Engelsch
econoom een protest honden tegen den toestand, een gevolg
van de opkomende groot-industrie. Later was het John
Stnart Mill die wees op de ontzettende feiten in Enge
land aan den dag gekomen, als gevolg van het kapitalisme.
In plaats echter van af te nemen is het kapitalistisch
stelsel steeds in kracht toegenomen, en dat de toestanden
er niet beter op waren geworden werd door spr. met tal
van feiten ook uit ons land aangetoond. Yaak wordt ge
zegd, dat het in ons land zoo erg niet is, doch het onder
zoek naar de woningtoestanden in Amsterdam o.a. toont
duidelijk aan hoe ellendig die vaak zijn. Ook in Alkmaar
zal dit onderzoek veel aan den dag brengen, wat men zoo
erg niet geloofde. Men loopt het vuile, het afzichtelijke
voorbij, bij feestelijke intochten wordt het bedekt met groen
en vlaggen.
De cijfers spreken echter, en leiden daarbij tot de con
clusie hoe ellendiger woning, hoe hooger huur. De heer
Gerritsen te Amsterdam berekende, dat de arbeider ver
huurt 1le van zijn inkomen, de middenstand 1lli, de rijken
Vso- Met die slechte woningtoestanden gaat ook de be
trekkelijk meerdere sterfte gepaard. In Amsterdam stierven
in 1866 gemiddeld 7.9 °/o der bevolking, en in de heldere
woningen 12.3 °/0. Wat de voeding betreft, de arbeider
kan gewoonlijk daarvoor niet meer uitgeven dan 21 ct.
per dag, in een gevangenis kost het rantsoen 25 cc. Zie
daar de maatschappij. En de loonen Voor vakarbeiders
vaak 7, 8 en 9 gulden per week, voor veldarbeiders nog
veel lager, in den winter dikwijls niemendal. Neemt men
daarbij dan nog de voor de gezondheid nadeelige gevolgen
van het beroep, waarvan spr. een voorbeeld gaf ontleend
aan een loodwitfabriek. Ons hooggeprezen maatschappelijk
stelsel brengt verder mede de werkeloosheid, die kanker
der maatschappij waardoor de arbeider komt ten laste
van particuliere of kerkelijke liefdadigheid. In 1892
werden bedeeld ongeveer 900,000 personen d.i. 1/e der be
volking van ons land. Daartegenover staat dat de elf
grootste bezitters in de wereld tezamen een kapitaal ver
tegenwoordigen zoo groot als het loon van 400,000 arbeiders.
Wie tegen dergelijke feiten niet opkomen staan op hoc
standpunt, dat alles moet komen ten voordeele van het
individu. De soc.-dem. daarentegen zeggen, alles moet opge
offerd worden aan het belang der gemeenschap. Ziedaar
het verschil. Waar dê heer Bosman heeft gezegd, dat niei
kan bewezen worden, dat de lib. partij de belangen der
bezitters heeft voorgetrokken, beantwoordt spr. hem met
een woord van prof. Quack, dat ons burgerlijk recht is
geschreven door en voor conservatieven. Al onze rechts
verhoudingen zijn er om de bezitsverhondingen te laten
blijven bestaan. Dat de heer B. erkent, dat hier en daar
moet worden ingegrepen door den staat, is spr. onbe
grijpelijk, te meer, daar hij zegt niet te weten, hoe ver.
Zoo iemand staat volgens spr. op het slappe koord.
Enkele punten meent hij nog te moeten aanhalen,
ten opzichte waarvan bij zoo gaarne het standpunt van
den heer Bosman had willen weten.
Ten eerste het milltalrisnie. De soc.-dem. zijn
daartegen, omdat het zulke enorme schatten verslindt
40 millioen van de 160 millioen opgebracht door de
belastingen. Ons vestingstelsel werd herhaaldelijk afge
keurd. Noch de Hollandsche linienoch Amsterdam
het laatste bolwerk, is, volgens deskundigen, als Tindal,
te verdedigen en ook zelfs minister Kool zeide hetdat
ons leger niet bekwaam is voor zijn taak. Ook do vloot
verslindt schatten; de militaire uitgaven stijgen nog steeds;
terwijl voor onderwijs geen geld is8 millioen voor
arbeiderspensioneering buitensporig wordt genoemd. Het
standpunt der S. D. A. P. acht spr. bekend genoeg.
Oorlog vindt zijn oorzaak in het kapitalistisch stelsel en
zoolang dat er is zal hij niet verdwijnen. Wil men
bescherming der onafhankelijkheid die echter genoeg
gewaarborgd is door den naijver der groote mogendheden,
dan is volksweerbaarheid niet naast, maar in plaats van
het leger voldoende. Het leger heeft echter nog, volgens
spr., een tweede taak, de klassetaak d. i. het optreden
bij werkstakingen enz. Daartegen verzetten zich de
soc.-dem., terwijl ze er ook tegen protesteeren dat een
groot aantal jongelingen gebruikt wordt als willooze
marionetten. Over deze zaken had hij gaarne het oordeel
van den heer Bosman willen hooreu. Dat de liberalen
niet willen bezuinigen bewijst het feit der aanneming
van de legerwetten waar ook mannen als Fokker e. a.
vóór stemden.
Aangaande de A tjeh-quaestie meent spr. dat de heer
Bosman niet geweten heeft wat hij zei. Voor het
instellen van een onderzoek naar de redenen voor de
voortzetting van den Atjah-oorlog zon iedereen zijn, zei hij.
Hij schijnt echter niet te weten dat in '97 de motie
van Koldie dat inhield met 3 stemmen vóór werd
verworpen. Dat de heer Bosman zich aan de zijde der
soc.-dem. geschaard zon hebben betwjjfelt hij.
Voor de koloniale politiek verwijst de heer B. naar
het program der Liberale Unie, dat al weinig bijzonders
geeft. Het verschil met het program der soc.-dem.
arbeiderspartij is ditdat in het laatste wordt gezegd
dat men wil een ontwikkeling van het koloniaal beheer
in die richting, dat de kolonie zal komen tot zellsbestnur,
en dus de tegenwoordige uitbuiting zal ophouden.
Daarbij vertegenwoordiging iu ons parlement.
De heer B. wist niot dat dwaugar beidei s werden ge
bruikt in den oorlog tegen Atjeh. Spr. verwijst hem en
ieder ander naar betgeen daarover is gezegd bij de be
grooting in 1897. Dat had niets met politiek te maken,
zei hijdoch de afschaffing van dergelijke schandalen is
wel degelijk politiekis het op en top. Ook over de
schandalen bij de werving van koelies had spr. gaarne
de meening van den heer B. gehoord, evenals zijn oordeel
over de gevallen Indische mijnwet en de debatten daarbij
gevoerd. Concessies acht hij noodigdoch is het in
Amsterdam, waar de gemeente al vele zaken exploiteert,
slechter dan ergens anders en zijn de belastingen daar
zelfs niet gunstiger dan in vele andere plaatsen.
Toch is de heer Bosman een groot voorstander der
concessies. Waaromzegt spr., omdat ze zijn in het
belang der aandeelhouders.
Na de pauze behandelde spr. het onderwijsde
gemeente-financlën en de grondwetsherziening.
Omtrent het eerste punt meende hij dat de voorstelling
van de eischen der onderwijzers foutief was geweest. Zij
willen dat zij niet slechts tot bijstand zijn doch aan
sprakelijk voor hun arbeiddat alle personen in de
school zullen werken dat er niet meer is eeu die niet
werkt, het hoofd. Hij geeft verder aan, wat de onderwijs-
paragraaf der S. D. A. P. bevat en staat nog al uitvoerig
stil bij de gebreken van de leerplichtwetdie volgens
hem wettigt wat vroeger afgekeurd werd, n.l. verzuimen.
Op grond daarvan keuren de soc.-dem. haar af. Wat
schoolvoeding en kleeding betreft had spr. bedoeld den
heer B. te vragen of bij er voor was te zorgen dat
de gemeenten, die het recht hebben voeding en kleeding
te verschaffen dat nakomen en dus de in de wet uit
gedrukte bevoegdheid geen doode letter blijft. Dat is
geen stap op den weg van het socialismedat is een
voudig een plicht der gemeenschap. Het bezwaar dat
men daarmede aanrandt de rechten der oudersis er
voor hem geen. Behalve verbetering van den leerplicht
noemt spr. nog als punten van het programma zirner
partij het verbod van allen arbeid voor leerplichtige
kinderen en kosteloos middelbaar en hooger onderwijs.
Wat betreft het financiëel beheer der gemeenten heeft
de heer B. geantwoord '"op spr. vragen«dat zijn alle
maal theoriëen". Hij ontkent dit en zegt o. m., dat de
partij der arbeiders wil, dat de gemeente het recht heeft
de uitwonende eigenaars te belasten, die menschen moeten
juist het sterkst worden aangepakt. Of dat leidt tot com
munisme, doet op 't oogenblik niets ter zakewij vragen
alleen, of het in bet belang is der arbeidende klasse.
Over grondwetsherziening zal spr. kort zijn. Moeilijk,
zegt de beer Bosman, dat weten we, maar onmogelijk is
zij niet. In 1898 was het ook in 24 uur tijd beslist,
waren alle rechten voor de bourgeoisie veroverd. Die
rechten vragen thans de arbeiders. Grondwetsherziening
zal slechts in het voordeel zijn der soc.-democratische
partij is er gezegd, in zooverre heeft men gelijk, dat ze
de Sooiaal-Democratische Arbeiderspartij zal versterken
die de eenige partij is, die vertegenwoordigt de be-
zitloozen tegenover de bezitters. De heer B. heeft ge
zegd geen conservatief te zijn, en ook geen demoeraat.
Weet hij het verschil wel P Wie geen democraat is moet
aristocraat dus conservatief zijn een middenweg is er niet.
Wie daar tnsschen in staat is niemendal. Ten slotte zegt
spr., dat aan hem is opgedlagen een geschriftje door den
colporteur in de zaal aanwezig. De titel daarvan is
«aan alle Kamerzetel-hengelaars." Hij verklaart nadruk
kelijk zich niet te schamen dat te zijn, daar hij weet
werkzaam te zijn voor het belang der arbeiders. De
arbeiders moeten het politiek werk niet aan de andere
klasse overlaten, dan bljjven ze onmondig.
Ten slotte hoopt hjj, dat dat inzicht bij den arbeider
meer algemeen zal worden en eindigt hij met den wensch,
dat het socialisme ook hier de zegekar zal berijden, zoo
als de heer Bosman zici uitdrukte.
Debat.
De Voorzitter opende nn de gelegenheid om de zaak
van den heer Bosman tegenover den spr. te verdedigen
of andere opmerkingen te maken.
Do heer Groebe, die eerst met kracht opkwam tegen
de woorden van de Algemeene Gids, dat hij in de ver
gadering van 21 April door den hoor Polak was «afge
maakt", is het met den heer van Kuykhof niet eens, dat
algemeen stemrecht het middel is om den toestand van
den arbeider te verbeteren. Het staat mooi, dan te zeg
gen het volk heeft zijn eigen bestuur, doch in werke
lijkheid is het niet zoo, de invloeden, waardoor het zijn
zoogenaamde vertegenwoordigers afvaardigt, zijn velerlei.
In dit opzicht is hij het eens met een artikel van een
soc.-democraat, voorkomende in de «Vrije Socialist", dat
beschonwingen geeft naar aanleiding van het algemeen
stemreeht in Frankrijk. Verder meent hij, dat de spr.
is heengegleden over de kwest.e voor of tegen commu
nisme, en eindigt met het ook thans weder uit te spreken,
dat de sociaal-democraten als anderen veel beloven, doch
weinig zullen nakomen dat de vrees bestaat, dat zij als
afgevaardigden zullen verwateren en dat ze alleen wat
kannen doen als oppositie-partjj.
De heer van I&uykhof geeft den heer Groebe den
raad, ook tegen de conservatief liberalen te prediken, dat
ze het kiesrecht maar moeten laten vallen. Zij zullen hem
dan wel antwoordendat het kiesrecht voor hen van
't hoogste belang is. Het is ook voortdnrend gebleken,
dat ze het hebben aangewend in hnn eigen belang. Om
tot communisme te komen zal er naar spr. meening
eerst moeten zijn de volledige democratie. Met den heer
Polak zegt hijwij beloven niets. Wij zeggen niet, dat,
als wij de meerderheid hebben, alles op eens zou veran
deren, dat zon dwaasheid zijn.
Uit het debat met den heer Groebe en den heer Bos,
colporteur, blij kt verder het verschil van beide spr. en
den heer van Kuykhof, omtrent de kwestie der vrijheid
van den arbeider. Groebe en Bos zeggen laat de arbeider
nemen waar hij recht op heeft. Van Kuykhof veroor
deelt deze neemtheorie en verdedigt met overtuiging het
standpunt der sociaal-democraten.
Daarna wordt de vergadering, met dankzegging aan den
spreker, gesloten en een te houden collecte voor de ver
eeniging aanbevolen.
AOjarlg jubileum.
De heer Cs. Kramer herdenkt den 13 den dag,
waarop hii vóór 40 jaren in dienst trad van de firm a
Bots Go., stoomgrntters, alhier.
Kemonstrantsche gemeente.
De heer «Is. A. Al. A. jtteijnders is beroepen
bij de Remonstrantsche gemeente te Amsterdam.
Arrondlssemcnts-Rechtbank.
De heer mr. \V. H. van Mes van Aleerkerk, rech
ter in de Arrondissements-Rechtbank alhier, komt voor op
de alphabetische aanbevelingslijst voor rechter te Zwolle.
"Witte «iruis.
In de week van 29 April tot en met 4 Mei zijn in
het badhuis van het Witte Krnis genomen40
kuipbaden 59 regenbaden le kl. en 143 regenbaden 2e
kl., te zamen 242 baden.
Aluziek.
Bij den heer Waanders te Rotterdam is uitgegeven
eene «mis" van den heer J. H. Ouslioorn, directeur
onzer Toonkunstafdeeling. Het werk is geschreven voor
vier mannenstemmen met orgelbegeleiding. De verschil
lende partijen zijn vloeiend en met kennis van de zang
stem gecomponeerd, de eerste tenoren niet te hoog, soms
a2, één enkele maal b2, oor de 2e bas niet te laag, f
en g groot octaaf. Over 't geheel is de muziek niet zoo
erg moeilijk, al komen er stukken voor, die door de
vreemde accoorden en modulatiën in 't begin der studie
eenige moeite zullen kosten vóór alles goed zuiver klinkt.
Het is een mooi werk, waarin gedeelten voorkomon,
die boeien.
Ook de orgelpartjj is niet zwaar, alleen in het andante
bij «Crucifixus" is zij moeilijker. Registratie is niet aan
gegeven de organist kan dus naar eigen ideeën handelen,
wat betrett klankcombinatiën.
De mis is opgedragen aan het koor «Lans Deo" te
Rotterdam, van welk koor de heer O. vroeger directeur
was. Den heer Waanders eeu compliment voor de mooie
uitgave.
Aanbesteding.
Den 7 is, bij onderhandsche aanbesteding aan
de firma F. H. Ringers en Zoon, alhier, opgedragen het
bouwen van een woonhuis aan den Kennemerstraatweg
voor den heer G. Ripping, alhier, onder beheer van den
heer D. Stam Mz., architect te Wormerveer.
5e Jaarverslag van de afdeeling Alk
maar van den Volksbond, vereeniging tegen
drankmisbruik, jaar 1900.
Ieder onzer heeft plichten te vervullen tegenover de
gemeenschap. Wij hebben noodig toewijding, geestdrift
en warmte, gevoel van plicht en verantwoordelijkheid
doorgloeie en beziele ons allen, in de eerste plaats
waar het volksgeluk wordt bedreigd en verstoord door
den ergsten kanker, die aan de volkswelvaart knaagt,
-
