Honderd en derde
jaargang.
1901.
VRIJDAG
31 M E I.
B u i t e na n d.
Nederland»
NO» 64. Eerste blad.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag
en Katerdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar t O,SO j franco door het
geheele rjjk f 1,
3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
ALT
Prijs der gewone advertentlen s
Per regel f 0,13. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven f rfa n c o aan de Uitgevers HERMs. COSTER
ZOON.
Telefoonnummer3.
ESTGBIiAWD. Het is te voorzien dat alle eerbetoon
dat lord Milner ten deel valt, en dat moet dienen als
bewijs van het groote vertrouwen door de Regeering in
hem gesteld, en zeer slechten indruk op de strijdende
Boeren zal maken en de kans op verzoening zeer zal ver
minderen. Waar de ministerieels bladen instemmen met
de waardeerende toespraken tot lord Milner gericht, vat
de liberale pers de zaak geheel anders op.
De Daily News vindt in hetgeen dat gezegd is op het
feestmaal lord Milner door Chamberlain aangeboden
aanleiding om een oppositieartikel in de wereld te zenden,
waarin de Regeering wordt beschuldigd den oorlog met
Transvaal met opzet te hebben gezocht, en waarin de
haat der Boeren tegen de Engelschen voldoende wordt
verontschuldigd door den Jameson-raid en wat daarop
volgde.
Lord Kitchener seinde dat sedert zijn vorige opgaaf
zijn gesneuveld 63 Boeren, gewond 36, govangen genomen
267, zich hebben overgegeven 83, zijn buit gemaakt 246
geweren, 2000 geweerpatronen, 179 wagons en veel paar
den en vee.
De hertog en hertogin van Cornwall zijn den 27 te
Sydney aangekomen en met veel geestdrift ontvangen.
FRANKRIJK. Het gedenkteeken voor kolonel De
VUlebois Mareuil, dat men in zijn geboorteplaats Graz
(Pr. dep. Mayenne) heeft opgericht is plechtig onthuld.
Het monument bestaat uit een zuil van rooskleurig
marmer, met een bronzen borstbeeld van den held. Op
het voetstuk zijn twee basreliëfs, waarvan het eene een
tooneel uit den slag van Blois en het andere den dood van
den kolonel voorstelt.
Ruim 10.000 menschen woonden de onthulling bij.
De heer Bandon, droeg namens de inschrijvers het ge
denkteeken in eigendom over aan de gemeente, en de
heer Villebois Mareuil, broeder van den kolonel en burge
meester van Graz, sprak een woord van dank.
Daarna hield kolonel Monteil eono toespraak, waarin
hij den loopbaan herdacht ven den held die gevallen is
als verdediger eener allerheiligste zaakde vrijheid van
een volk.
Namens Transvaal werd het woord gevoerd door den
heer Pierson, consul-generaal der Zuid-Afrikaansche Re
publiek.
Na de uitvoering van een cantate volgde ten slotte een
lange optocht van allerlei vereenigingon voorbij het
monument.
De dochter van kolonel De Villebois Mareuil wus bij de
plechtigheid tegenwoordig,
Zl'lD'AFBIHA. De Boeren hebben weder een hunner
generaals verloren. Het is de gewezen commandant
Schoeman, te Pietersburg door de Engelschen uit de ge
vangenis bevrijd, waarin de Boeren hem wegens zijn
weitelend optreden hadden opgesloten, en naar Pretoria
gebracht.
Schoeman is omgekomen door een ontploffing van een
lyddietbom, die hij als curiositeit bewaard had en aan
eenige vrienden liet zien. Plotseling sprong het projectiel.
Schoeman werd opslag gedood, zijn dochter doodelijk
gewond, mevr. Schoeman en twee andere personen zijn
zwaar gekwetst.
De Times verneemt uit Oradock, dat Kruitzinger,
Scheepers en Malan den toestand voor de Engelschen in de
Kolonie zeer ernstig maken. Pogingen om hen uit hunne
posities te verdrijven, bleven nog zonder gevolg.
Kolonel Colenbrander, de bevelhebber van Kitchener's
Fighting Scouts heeft bij Pieterburg meer dan 50 Boeren ge
vangen genomen.
Mr. E. Fokker te Heerhugowaard
en te JHelloo.
Uitgenoodigd door de kiesvereeniging »Bnrgerplicht" te
Heerhugowaard hield mr. E. Fokker, aftredend lid der
Tweede Kamer, dinsdag, 28 Mei, aldaar een politieke rede.
De heer Bregman, voorzitter der vergadering, sprak er
zijn teleurstelling over uit, dat de opkomst niet grooter
was (slechts ongeveer 20 personen waren aanwezig), doch
schreef dit toe aan de drukke werkzaamheden der land
bouwers en de groote afstanden. Met een woord van
welkom de vergadering geopend hebbende, gaf hij het
woord aan mr. Fokker.
Men kan, zoo ving spr. aan, een candidaat voor het
lidmaatschap leeren kennen uit zijn verleden, zijn ge
schriften, zjjn redevoeringen, in één woord, langs den
rechtstreekschen weg, doch er is nog een ander middel
ook langs indirecten weg kan men nog weten waar hij
staat op politiek gebied. Er op lettende, wie zijn voor-
en wie zijn tegenstanders zijn, kan men ook op die wijze
de bedoelde gevolgtrekking maken.
Men zal het billijken, dat spr. zelf niet uit wijdt over
zijn verleden, zijn geschriften of redevoeringen, liever wil
hij den indirecten weg bewandelen.
Tegenover mij, zegt hg, zijn verschillende candidaten
geplaatst. Ten eerste die der antirevolutionairen en
roomsch katholieken ten tweede de candidaat der Cen
trale Liberale Kiesvereeniging en ten derde de heer Kuyk-
hof, de soc.-democraat, de candidaat der Arbeiderspartij.
Aan de andere zijde zijn als voorstanders van mijn can-
didatuur opgetreden verschillende liberalen en vrijzinnige
democratenzoowel personen als vereenigingen. Bezien
we eerst de tegeustanders. Tot de antirevolutionairen of
katholieken, christelijk-historischen of vrije antirev. heeft
niemand spr. ooit gerekend.
De staatkundige beginselen dier partijen zijn de zjjne
niet. Veel over die tegenstanders te zeggen acht hij niet
noodighij betreurt het door hen gesloten verbond of
liever de samenwerking om de liberalen in de minder
heid te brensen, ofsehoon hij het recht daartoe hun geens
zins ontzegt. Wat hem eohter wel bijzonder heeft ge
troffen is, de samenwerking in twee districten, tot dusver
vertegenwoordigd door mannen der linkerzijde van de
liberale partij. In het district Zutfen is tegenover mr.
Borgesins gesteld de heer Tutein Nollhenius, die, candi
daat der liberalen, gesteund wordt door katholieken en
antirevolutionairen. Dat feit vindt spr. al weinig stich
telijk. Hetzelfde ziet men in 's-Gravenhage, waar de con
servatief liberalen tegenover het aftredend lid Pjjnacker
Hordijk candidaat gesteld hebben den heer Pop. Men
ziet dus, men werkt eenvoudig samen om een ander een
een beentje te lichten.
Voor het oogenblik laat spr. die partijen verder rusten,
om over te gaan tot bespreking van andere tegenstan
ders, de socialisten. Evenmin als spr. tot de kerkelijke
partijen behoort, kan hij gerekend worden tot de sociaal
democraten, vrije socialisten of anarchisten. Was er nog
een bewjjs voor noodig, dat hij geen sociaal democraat
is, dat zou spr. wijzen op het feit dat tegenover hem
gesteld is de sociaal-democraat van Kuykhof, bestuurslid
der S. D. A. P., die zich als zoodanig heeft doen kennen
uit het verslag der Alkm. Courant van 24 April. Daarin
laat men hem althans zeggen
»Kiest hen, die aan uwe zijde staan, al zijn het geen
arbeiders, ai zijn het zoogenaamde heeren, die overtuigd
zijn, dat de strijd gaat tusschen bezitters en niet-bezitters.
»Niet de vraag of hij voor grondwetsherziening is moet
beslissen. Wie zijn stem geeit aan een vrijzinnig demo
craat, geeft die alleen om de reden dat hij vrijzinnig is en
voor alg. kiesrecht, wie haar geeft aan den soc.-dem.
doet dat ook hierom, omdat bij zijn beginselen consequent
zal volhouden".
Zal iemand nu nog ontkennen, dat hij als soc.-dem.
tegenover spr. staat? De sociaal-dem. beginselen conse
quent volhouden, zegt de heer v. K. en daartoe heeft hij
volkomen het lecht. Tegen die beginselen hebben de
vrijzinnig-democraten vierkant stelling genomen. Daarom
heeft niemaud het recht spr. en zjjne geestvorwanten te
noemen de slippendragers der sociaal-democraten, en teekent
hij ten krachtigste protest aan tegen de woorden van den
tegencandidaat mr. Bosman. Is deze dan een vreemdeling
in Jeruzalem, dat hij niet weet, hoe de sociaal-democraten
in en bniten de Kamer te en de vrijzinnig-democraten
optreden Zij, die dwepen met de leer van Mars en het
communistisch manifest, die verkondigen, dat verbetering
der economische toestanden niet kan komen dan door
hevige schokken, vinden jnist hun gevaarlijkste tegen
standers in hen, die met krachtige handzij het dan ge
leidelijk, verbetering willen aanbrengen, in hen, die hier
te lande in en bniten de Kamer sociale hervormingen
hebben aan de orde gebracht en daarvoor hebben ge
ijverd en gestreden. Wil men een ander bewijs? Toen in
Schagen den heer van Knijkhof voor de voeten werd ge
worpen hoe is het mogelijk, dat gij u tegenover mr.
Fokker laat stellen, was zijn antwoord, dat hoe meer be-
hoadsmannen in de Kamar komen hoe meer kans er zon
zijn voor den arbeiderscandidaat over 4 jaren. Waar zoo
de zaken staan, waar zoo s herp en stellig de tegenstel
ling is aangegeven, meent spreker te knnnen volstaan met
een ernstig protest, zonder qnalificatie van den tegen
stander, tegen de herhaalde aantijging van verkapt
socialist.
Hoe men aan dat beweren, aan dat praatje komt
Door prof. Trenb is te Amsterdam en te Steenwijk
in een redevoering gezegd, dat naar zijne meening bij
herstemming tusschen iemand, die niet voor de urgentie
van grondwetsherziening is en een socialiststeeds de
socialist moet worden gestemd, en verder door het ge
beurde te Amsterdam bij de herstemming tusschen den
Hertog en Polak. Toen is echter door de groep, die zich
nog noemde Radicale Bond en nog niet was overgegaan
tot den Democratischen Bond, Polak aanbevolen.
Daaruit heeft men een wapen gesmeed tegen de vrij
zinnig-democraten, en zoo is men gekomen tot het praatje
dat een zoodanige gedragslijn voor ons regel zou zijn.
Bekend mag worden verondersteld, dat wat het tweede
punt betreft reeds opheldering gegeven is ook door den
heer Coopmans in de Alkmaarsche courant. Deze heeft
reeds aangetoond, dat dit geen daad geweest is van den
vrijz-dem. bond, en dat de reden, waarom men Polak boven
den Hertog verkoos, o.a. ook hierin bestond, dat deze,
vroeger voorzitter van den Radicalen Bond thans niet
alleen tegen grondwetsherziening was, maar zelfs de kieswet
van Honten nog zoo kwaad niet vond, een wet, die door
de Liberale Unie haast met algemeene stemmen is ver
oordeeld. Aangaande het eerste feit meent spreker er met
nadruk op te moeten wjjzen, dat het volkomen onjuist
is, dat prof. Trenb iets anders heeft gezegd dan zijn
eigen meening. Het bewijs daarvoor vindt men in de
circnlaire, door het bestaur van den Vrijzinnig-Democrati-
schen Bond den 26 April gericht tot de aangesloten ver-
eenigingeD, waarin o. m. gezegd werd, dat het op het
oogenblik noch ongelijk, noch wensehelijk was advies te
geven, hoe min moet handelen bij de herstemmingen.
Duidelijker, zegt spreker, kan het moeielijk worden aan
gegeven, misverstand is hier onmogelijk.
Toen later in do algemeene vergadering van den Bond
de kwestie der herstemmingen ter sprake kwam, eindigde
men met het aannemen ?an oen motie, waarin was uit
gedrukt, dat men dienaangaande nog geen oonclnsie kon
nemen. Kan iemand, zegt spr., nn nog beweren, dat wij
de slippendragers zijn der sociaal-demoeraten, dat wij in
hunne kaart spelen Het tegendeel is helder aangetoond.
Hij wil echter aannemen, dat de woordvoerder der Cen
trale Liberale Kiesvereeniging die verklaring niet heeft
gekend, ofschoon het bijna onmogelijk is dat te veronder
stellen. Thans echter vertrouwt hij, dat een en ander
wel tot diens kennis zal doordringen, en dat hij nooit
meer zal beweren, dat spr. behoort tot degenen, die in
het socialistische kamp zijn aangeland, dat hij behoort
tot de slippendragers en karretrekkers der sociaal-
demoeraten.
Er bleef nu nog over na te gaan of ook de derde
caudidatnur sprekers plaats zon kannen bepalen. Ziet
men de circnlaire der Centrale Lib. Kiesvereeniging, zei
spr., dan ben ik een renegaat, dan heb ik de groote
liberale partij den rng toegekeerd. Dat is de indruk, die
men krijgt als men alleen daarmede rekening hondt.
Anders wordt het echter als men er op let, dat tal van
liberalen mijn eandidatuur gesteld hebben.
Om echter de zaak duidelijk in te zien, is het noodig
even te herinneren aan de geschiedenis der laatste jaren,
en dan vraagt hij, is niet de groote liberale partij van
Bastert tot Kerdijk reeds in 1894 uiteengegaan, toen een
deel onder aanvoering van van Honten en van der Kaay
de bekende amendementen indienden op de kieswet-Tak
Tot dien tijd moet men teruggaan, om de kiem te vinden
van alle verwijdering. Na dier tijd werd d» klove steeds
dieper. Niets is gemakkeljjker aan te toonen dan dat.
Toen spr. in 1897 candidaat was in dit district, zeide
mr. Bosman het in het debat zeer terecht, dat de strijd
was ontstaan door het kiesrechthij hoopte verder, dat
de tooverformnle gevonden zon worden om de twee groe
pen weer tot elkaar te brengen. Waar was toen de groote
liberale party, toen zoowel tegenover mij als tegenover
mr. Drncker te Groningen werden gesteld mannen als
mr. v. d. Kaay en van Houteu Is thans vraagt spr.
verder, de Centrale Liberale aangesloten by de Unie, zon
de Centrale mij niet bestreden hebben, indien ik tot de
Unie behoorde? Is de tooverformnle gevonden? Wellicht
in Alkmaarwaar de liberale kiesvereeniging zich
eens democratisch noemde, doch later dat woord weer
schrapte.
Spr. mag niet beslist zeggen, dat men hem bestreden
zou hebben als Unieman, daar hij niet weet of het
gerucht waarheid bevat, dat in Januari reeds was be
sloten een candidaat tegenover hem te stellen. Zonder
eenige aanleiding zon dat berieht echter wel niet zijn.
Het komt hem verder voor, dat hij niet de perken van
bescheidenheid te buiten gaat, wanneer hij meedeelt,
wat in 1897 geschied is. In de Alkm. Courant van 18
April 1897 verscheen een artikel, waarin met zijn ean
didatuur wat werd gespot. Voor het district een geheel
onbekende, moest men mij, zei spr., maar op de Zeenwsche
eilanden laten, kortom 't zon dwaasheid zijn, volgens
dat artikel mjj te verkiezen. Toen ik echter tegen ver
wachting toch gekozen werd, verscheen er in datzelfde
blad op 23 April een artikel: »Na den s rijd." Nu ja,
zei men, hij is gekozen, maar 't is er dan ook naar,
nog geen derde der kiezers heeft op hem gestemd hij
kreeg slechts een heel kleine meerderheid't is een ver
rassing geweest. In Juni zullen we 't wel overdoen. En
wat gebeurde er in Juni Spr. werd weer gekozen, nu
niet door een derde der kiezers, maar met 3795 van de
rnim 7200 stemmen, met een meerderheid van 935.
Nu in 1901 heeft men andermaal een tegencandidaat
gesteld. Nu zegt men niet meer 't Is een vreemdeling,
dat argument schijnt vernageld. Onder bloemetjes en
huldebetoon wordt nu wel soms betwist of verkleind,
wat spr. voor het district deed, maar zegt men, dat is
nu de vraag niet. In '97 was het dat blijkbaar wel.
Met de kleine meerderheid kan men ook niet meer aan»
komen, doch men heeft iets anders gevonden. Nu zegt
de Alkm. Couranthij is voor grondwetsherziening en
daarom onze candidaat niet j hij is de liberale party on
trouw geworden.
Met die eerste bewering is men op zuiver terrein. De
Centrale Liberale Kiesvereeniging waarschuwt tegen alge
meen kiesrecht en wil uitdrukkelijk behouden de waar
borgen voor geschiktheid der kiezers. Zij staan daarin
vierkant tegenover de Lib. Unie, die die waarborgen wil
zien verdwijnen. Haar candidaat bestrijdt dan ook prin
cipieel het algemeen kiesrechten staat das veel verder
af van de Lib. Unie dan ik zegt spr. Opmerkelijk noemt
hij het laatste gedeelte van de circnlaire der Lib. Unie.
Op dien weg, dat is de weg van het tegenwoordige ka
binet, moet worden voortgegaan. Maar, zegt men, zoodra
de mogelijkheid zich aanbiedt, zullen wy die aangrijpen
en medewerken tot grondwetsherziening. Dat spr. don
