hoorde men geen klaagtonen. Waar liberalen, als van
Kerkwijk en Zijlma, voor graanrechten waren, hoorde men
die lens niet, maar tegen antirev. en katholieken deed
zij opgeld.
Tegen Rome En toch zag men Schaepman en Michiels
van Verdnynen afvaardigen naar de parijsche tentoon
stelling.
Het gevolg der verkiezingen was een kunstmatige
Kamermeerderheid en reeds aanstonds in Nov. 97 wees
de heer van Kerkwijk op de drieërlei elementen in het
kabinet, vertegenwoordigd door Pierson, de Beaufort en
Borgesius. Uit de vriendelijkheid van min. Pierson tegen
over de socialisten bleek hot, hoezeer men hunne hulp
noodig had. De gevolgen bleven niet uit. In de sociale
hervormingen door dit ministerie tot stand gebracht,
mist men de groote beginselen. De pensionneering der
arbeiders, in de eerste troonrede beloofd, bleef uit tot
nu, vlak voor de stembus, een ontwerp werd ingediend,
dat niet behandeld kon worden. Van de instelling van
een departement van landbouw heeft men weinig vruch
ten gezien.
Wal men wel kreeg, doch zonder dat er in 1897 van
gerept werd? Een leerplichtwet, waarop min. Borgesius
twee jaar heeft gebroed, en die thans eminente mannen
onder de voorstanders, als Troelstra, geenszins bevredigt
en ook tegenstanders natuurlijk niet voldoet. Waar men
bang was, dat de arbeiders schade zonden lijden door
duur brood, had men eerst moeten zorgen, dat ze geen
schade zouden lijdon door den leerplicht.
De bepaling dat gemeentebesturen voeding en kleeding
kunnen verschaffen aan schoolgaande kinderen bevredigt
spreker niet. Tien gulden per jaar en per kind mag men
•er voor uittrekken, een som die onvoldoende is, zelfs bij
gebruik van de recepten der Haagsche kookschool. De
wet op den leerplicht noemt hij om deze redenen een
halve wet.
Voor de ongevallenwet komt der regeering lof toe,
maar een groot gebrek acht spr. het, dat landarbeiders
en visschers daarin niet zijn opgenomen. De technische
herziening der kieswet noemt hij onbeteekenend. Het valt
niet te ontkennen, dat de regeering de laatste twee jaren
nog al gewerkt heeftvan der Zwaag porde Ketelaar,
deze Kerdijk, en Kerdijk de regeering, men had das boven
de liberale partij wel kunnen schrijven „Hier gaat men
nit porren". In alle wetten en ontwerpen de laatste jaren
verschenen, mist men echter de groote lijnen, de door
zettende wilskracht.
Komende tot de bespreking der verschillende partgen,
verdeelt spr. de liberalen in de ond-liberalen of de groep-
Bastert verbasterde liberalen"), de liberalen van het
type van Houten, die der Lib. Unie en de Vrijz. dem.
Dan heeft men verder de Soc. dem. arb. partijen
misschien als nieuwste de Hoogerhuizen
Met een enkel woord rept spr. van de oorzaak der
scheiding in de liberale partij, nl. het kiesrecht, waarop
hij echter niet verder ingaat. De programma's dier par
tgen te bespreken gaat in éen vergadering niet; kennis
te nemen van de programma's ook van de andere par
tijen beveelt hij echter aan, men kan dat door aan te
schaffen het door spr. bewerkte boekje.
Het verschil tusschen de genoemde partijen en de anti
revolutionairen en katholieken bestaat hierin, dat de oersta
niet den groudslag zoeken in God, maar in den mensch,
in de rede en niet in de geopenbaarde waarheid. Wel
zijn er godsdienstige mannen onder, maar de pariij als
zoodanig staat op het standpunt, dat aan het staatkundig
leven niet ten grondslag moet liggen het geloof aan God
Almachtig.
Tegenover deze partgen staan de Ohristelijk-Histori-
sche, onder leiding van dr. do Visser, de Friesehe Chris-
telijk-Historischen die een provinciaal karakter draagt,
de Vrije antirevolutionairen onder leiding van den^ heer
Lobman, de Antirevolutionairen en de Roomsch-Katho-
lieken, die allen daarin overeenkomen, dat het geloof in
God almachtig als basis wordt aangenomen van het
staatkundig leven. Ook in de programma's is veel over
eenkomst. Dat ze althans bij eerste stemming nooit met
de tegenpartijen kunnen meegaan heeft in 97 ook de
liberale heer de Boer tegenover dr. Knyper moeten er
kennen. Meer bepaald het program der antirevolutionairen
behandelende, bespreekt spr. achtereenvolgens die punten,
welke bij deze verkiezing op den voorgrond zijn geplaatst.
In de eerste plaats: Verbetering der ongevallenwet, zoo
dat daarin ook worden opgenomen de landarbeiders en
visschers. Ten tweede een herziening der Kamers van
Arbeid, die tot heden toe geen noemenswaard nut konden
uitrichten, omdat hare besluiten goen bindende kracht
hebben. Hetzelfde komt voor op het program der soc.-
dem. en moet geacht worden een der voornaamste maat
regelen te zijn voor verbetering van den toestand van
den arbeider, die zelf ook gehoord moet worden en zelf
mee uitspraak moet doen. Dan alleen is het mogelijk
goede wetten te maken.
Verder willen de antirevolutionairen een einde maken
aan de schoolqnaestie. Uitvoerig staat spr. hierbij stil.
De liberalen wisten door de onderwijsqnaestie een
halve eeuw lang hunne eenheid te bewaren de school
was alles, maar wat ze er voor deden, weten de onder
wijzers. Vrijheid van onderwijs moet er zijn, en eerst
dan zullen de sociale hervormingen volgens spr. beter
slagen. Vrijheid zoo, dat ieder ouder zijn kind kan sturen
naar de school, die hij verkiest, zoo, dat voor alle onder
wijs per kind evenveel wordt betaald nit 's lands schat
kist. Die vrijheid is in het belang van alle partijen, in
het belang van het onderwijs, in het belang van de onder
wijzers. In dit verband wijst spr. on de eigenaardige
stemming over het amendement omtrent vergoeding van
woninghuur voor den 28-jarigen gehuwden onderwijzer,
dat met 45 tegen 44 stemmen werd aangenomen. Vóór
dat amendement stemden vele leden de rrechterzijde, o.a.
dr. Kuyper en Staalman, tegen, zelfs vooruitstr. liberalen
als Lely e. a.
Een ander punt is de verplichte verzekering tegen
ziekte, invaliditeit en ouderdom. De toestand van den
ouden arbeider wordt door spr. gesehetst, er op wijzende,
dat de arbeider, die juist genoeg verdient om zijn mond
open te honden, niet voldoende woidt betaald. Er staat
geschrevenin het zweet uws aanschijns znlt ge uw
brood verdienen, maar duizenden vardienen geen brood.
Dat is schandelijk. Die werkt en werken wil moet niet
arm zijn. Arm is, ook volgens de Schrift, hij, die niet
werken kan, voor hem moet gezorgd worden. Dat geeft
menigeen toe. Verzekering wil ieder, doch op verschillende
wijzen. Sommigen zonder hulp van den staat, anderen
met die hnlp, nog anderen nitslnitend door den staat,
zooals de socialisten. De antirevolutionairen zijn van
meening, dat patroon, arbeider en staat samen moeten
werken. De middelen om daartoe te kunnen komeD, worden
ook aangewezen. Waar de socialisten zeggen: wat wij
willen, kan geschieden als leger en vloot afgeschaft worden,
noemt spr. dat volksmisleiding en trekt hij den ernstigen
wil in twijfel.
Na een min of meer onhebbelijk intermezzo, veroorzaakt
door een abnormalen toehoorder, die aan alles een einde
wilde maken door een collecte voor de armen en eindigde
met de verwijdering van den voorsteller, wees de heer
Oosterbaan op de tekortkoming der regeeriDg, die een
ontwerp voorstelt van 2 miljoen, doch in gebreke blijft
I de middelen aan te wijzen, waaruit die kosten moeten
worden bestreden belastingverhooging durft men natuur
lijk niet voor te stellen.
Door spreker's partij echter worden die middelen aan
gegeven in een volgend puntoordeelkundige verbooging
der tarieven of invoerrechten. Vergeleken bij andere
landen zijn onze tarieven zeer laag. Die verhooging moet
in de eerste plaats gelden de artikelen van weelde of die
artikelen die ook in ons land worden gemaakt, bijv.
meubelen en kleeren. Verder huiden, talk en vet, vaat
werk en geploegd en geschaafd hout. Door den vrijen
invoer toch wordt de Nederlandsche industrie geschaad.
De vrijhandelaars willen daarvan niet weten en toch heeft
minister Pierson de tarieven reeds verhoogd tot 9 miljoen.
Daar de regeering de middelen om aan geld te komen
niet heeft, kosten de thans ingevoerde wetten ook zoo
weinig mogelgk. De ongevallenwet komt hoofdzakelijk ten
bate van de patroons, de leerplichtwet kost ook niet veel.
Voor elke goede sociale hervorming is echter geld noodig.
Dat geld kan men vinden nit verhocging der invoer
rechten, zoodanig dat ze de arbeiders het minst drukken.
Dat is althans een der middelen.
Ten slotte wordt de regeling van het pachtcontraet
besproken, een krachtig middel om den boerenstand te
helpen. De graanrechten van 1892 heeft men laten vallen,
daar het graan in prijs is gestegen.
De boeren zijn niet te helpen door de instelhng van
een departement van landbouw, door wetten, door advo
caten en andere, daar in den Haag in elkaar gezet. Zelf
moeten zij op de te nemen maatregelen invloed uitoefenen.
In de regeling van het pachtcontraet moet opgenomen
worden, dat de pachter recht, heeft op schadevergoeding
bij mislukking van den oogst of anderszins en op ver
goeding voor de verbetering van het land. Die vergoeding
moet geregeld worden door Kamers van landbouw, samen
gesteld uit beide partijen. De plattelandskwestie, die echter
eerst zal zijn opgelost ais de bebouwer ook de hezitter is
van het land, acht spr. een hoofdkwestie. De belangen van
den boer zijn z.i. door de liberalen niet behartigd.
Aan het eind zijner inleiding gekomen, nit spreker
den wensch, dat ook in dit district zal worden mede
gewerkt, om den invloed der antirevolutionaire partij,
de partij der skleine luijden", te vergrooten, om te maken,
dat zij krachtig zal zijn vertegenwoordigd, opdat men
zal kunnen verwezenlijken, wat men wil. Daar niemand
met den spreker in debat wenschte te treden, sloot de
voorzitter onder dankzegging de vergadering, die vrij goed
bezocht was.
Het Gouden feest van het Instructie-Bataillon.
Te Kampen heerscht dezer dagen groote feestvreugde.
Het Instructie-Bataillon, opgericht door Koning Willem
III viert zijn gouden jubileum. In het geheel werden m
die'50 jaren, 17,043 jongelieden aangenomen als volontair,
waarvan 14,337 als korporaal werden afgeleverd. Het
niet geringe aantal van 2539 bereikten den officiersrang
en zeer velen werden sieraden in dien rang zoowel van
het Nederlandsche als van het Indische leger.
Kampen is geheel met vlaggen getooid en de kazerne
is fraai "ersierd. De oud-en actiefdienende onderofficieren
boden als huldeblijk een gedenksteen aan, die den 6 na
de revue zal onthuld worden. De Kamper burgerij gaven
het feestvierende bataillon een electriscbo klok, die boven
de gedenksteen in de gevel der kazerne geplaatst wordt.
H. M. getuigde opnieuw van Hare belangstelling, door
het beschikbaar stellen van twee groote zilveren medai. les,
en twee kleine zilveien, benevens twee bronzen medailles
voor de te houden wedstrijden.
Door officieren en onderofficieren yan de Cadettenschool
te Alkmaar is een keurige schilderij gezonden, voorstel
lende een hulde aan het Instructie Bataillon.
Werkstaking te Zaandam.
Sedert eenigen tijd heerscht t,e Zaandam een werk
staking aan de tabriek »de Phenix". Eerst deed 't zich
aanzien alsof een spoedig einde te voorzien was, maar de
laatste dagen is de toestand meer spannend geworden.
Den 3 's avonds bevond zich een groote menigte in den
omtrek der fabriek.
Toen de politie ruim baan wilde ma^en, stuitte zg
daarbij op ernstig verzet. Van de wapenen moest gebruik
worden gemaakt, zoodat menigeen gedachte klappen
opliep. Toch gelukte 't niet de orde te herstellen. Eerst
nadat de cavalerie, die voor het eerst in deze staking
uitreed, een paar charges gedaan had, kon men de menigte
uiteendrijven. Eenige personen liepen daarbij verwon
dingen op.
De volgende avond scheen eerst kalm te zuilen
voorbijgaan, maar na eene vergadering der stakers hadden
herhaaldelijk samenscholingen plaatsdie met charges
door politie en cavalerie niteen werden gejaagd. Een
zestal personen kwam in de haast om weg te komen, in
den onderkant aan den Dam in 't water terecht. Op den
Hoogendijk hadden eenige belhay els een hoop steenen
verzameld, waarmede naar de politie en de cavalerie werd
geworpende troep werd uit elkander gedreven en de
steenen verwijderd. Een paar tapperijen werden met de
blanke sabel ontruimd.
Haven van Stavoren.
In de onde haven te Stavoren zal de aanlegplaats
voor kleine visscheisvaartuigen van rijkswege belangrijk
worden verbeterd. De kosten van het werkwaarvan
j de aanbesteding zal geschieden in de volgende maand
zijn geraamd op f 110,000.
Te Het reveen zaten twee zoontjes van den heer
Cornello, 4 en 7 jaar ond bij de sluis te hengelen. De
jongste viel voorover in de sluis, waarop de andere zon
der" beraad te water sprong om zijn broertje te helpen
hetgeen hem niet gelukte, zoodat beiden in groot gevaar
verkeerden. Hun geroep werd gehoord door den heer
E. Hovens Greve die terstond in de slnis sprong de
beide drenkelingen waarvan de jongste reeds zinkende
was wist te grijpen en beiden behouden op den wal bracht.
Zeldzaam feest.
Den 7 Jnni a.s hoopt een echtpaar in de Friosche
gemeente Opsterland zijn 72jarig huwelijksfeest te vieren.
De man is 94, de vrouw 89 jaar oud. Van de 11 kinderen
zijn nog 9 in leven terwijl het aantal klein- en achter
kleinkinderen zeer groot is.
Te Lelden is in den nacht van den 3 zoüder
bekende oorzaak een geweldige brand uitgebroken in den
kruidenierswinkel van den heer de Nie op de Hoogewoerd.
Het perceel stond in een oogenblik in lichtelaaie en is
geheel uitgebrand. De bewoners moesten aan de achter
zijde bij de buren ontvluchten. Een student, die daar
boven woonde sprong op de binnenplaats en ontkwam
ook achter langs den Rijn. De buizen aan de overzijde
zijn goblakerd.
Burgemeesters en Secretarissen In N. Holland.
De den 3 te Amsterdam gebonden vergadering
van de Vereeniging van burgemeesters en secretarissen
in Noordholland werd gepresideerd door den vice-voor-
zitter, den heer H. J. Calkoen, burgemeester van Edam,
daar de voorzitter, jhr. mr. I. W. G. Boreel van Hoge-
1 [inden, burgemeester van Haarlem, wegens redeneu van
gezondheid in het buitenland vertoeft.
Tot eere-voorzitter werd uitgenoodigd de nieuwe bur
gemeester der hoofdstad, de heer mr. van Leeuwen in
de plaats van den heer mr. Vening Meinesz, die tot eere
lid werd benoemd.
Tot nieuwe leden zijn aangenomen, de heeren W. Stolp,
burgemeester van Buiksloot, O. Koeman, burgemeester
van° Blokker, H. J. Pot, burgemeester van Schagen, F.
Heiërman, burgemeester van Nederhorst-den-Berg, jhr.
J. L. Nahnys, burgemeester van Limmen, J. Jelles, bur
gemeester van Anna Paulowna en J. J. Mnnnikhnizen,
burgemeester van Hnizen. Geconstateerd werd, dat het
ledental de laatste jaren zeer is toegenomen. Hierna wer
den eenige vraagpunten behandeld.
Prov. Staten.
Purmerend. Tot lid der Prov. Staten is gekozen
jhr. C. van Gitters.
Helder. Voor de Prov. Staten zijn gesteld de
heeren W. C. J. Passtoors (r.-k.) en 0. D. Zurmnhlen (lib.)
Zaandam. Voor de verkiezing van twee leden
K. Oz. de Boer (lib.), aftredend P. Bos (kath.)P. B.
J. Ferf (lib.), aftredendK. de Vries Gz. (anti-rev.)
J. Windhouwer Pz. (anti-rev.)
herkiezingen Eerste Kamer.
In de den 5 gehouden buitengewone vergadering
van de Prov. Staten van Friesland is in de plaats van
wijlen mr. A. Bloembergen, tot lid van de Eerste Kamer
gekozen de heer mr. J. G, Gleichman (lib.), thans voor
zitter der Tweede Kamer, met 27 van de 46 uitgebrachte
stemmen.
Hoorn. Tot tijdelijk leerares in den zang zoowei
aan de muziekschool te Leiden als te Alkmaar is be
noemd mej. Joh. Utermöhlen, alhier.
Te Zutphen is de brugwachter W. Krenze bij
het schoonmaken der brug daarvan afgestort op den
steenen strekdam. Zwaar inwendig gekneusd, met eenige
gebroken ribbsn en hoofdwonden, werd hij opgenomen
zijn toestand is zorgwekkend.
Stranding.
Bij dikken mist is den 4, bij den mond van
het Waterververschingkanaal, gestrand het tweemast
Russisch stoomschip »Anca", kapitein GriDner, met
graan en hontcargadoors de heeren Ruys Co.,
Rotterdam. De zee was zeer kalm en de toestand is niet
gevaarlijk. Men is begonnen het hopt over te laden.
Vrijzlnnlg-Bemocraten.
Spoedig zal verschijnen de rede van Prof. Trenb
over: »Het Economisch Standpunt der Vrijzinnig-Demo
craten", uitgesproken in de openbare vergadering van de
j kiesvereeniging Algemeen Belang" te Utrecht. De nit-
I gave zal geschieden door Soheltema Holkema's Boek
handel te Amsterdam.
Verkiezingen.
Gekozen te Drnten tot lid van de Tweede Kamer
de heer Travaglino.
Statenverkiezing.
Purmerend. Herkozen tot lid van de Prov. Staten
(district Purmerend) de heer Jhr. O. van Gitters, burgemees
ter dezer gemeente, die alleen candidaat werd ^gesteld.
Schagen. De heeren L. van der Vijzel en P.
Wonder Az. werden den 4 herkozen als leden van de
Provinciale Staten voor het kiesdistrict Schagen.
Harlngcarspel. Door stemgerechtigde lidmaten
der hervormde gemeente is bij meerderheid van stemmen
beslist, dat het beroepen van een predikant en het be
noemen van kerkeraadsleden voortaan zal geschieden door
een kiescollege. Tot dusver waren die functiën aan den
kerkeraad opgedragen.
Wierlngerwaard. 't Is een lust, zoo weelderig
als de gewassen hier en in Anna Paulowna staan, wat
dubbel meevalt, daar het zaaien, gelijk we indertijd
meldden, wegens het slechte weer veel later is geweest
dan gewoonlijk, 't Is voor den bouwboer te wenschen, dat
we in de eerste weken droogte en warmte krijgen, opdat
het gewas niet te weelderig en slap worde. Gelukkig is
in de karwij, die ook buitengewoon best staat, tot heden
nog geen rups ontdekt.
Zooals het zich laat aanzien, mogen we zonder
ongelukken met grond een voordeeligen oogst verwachten,
ook wat het hooi betreft.
Te Nijmegen zijn de 18-jarige R. en de 12-jarige
V. bij het baden in de rivier de Waai verdronken.
Botsing.
Uit Roermond meldt men
Door verkeerden wisselstand liepen den 2 de personen
trein, komende van Venloo, op den tot vertrek gereed
staanden personentrein naar Gladbach. Doordat men het
gevaar op eenigen afstand zag aankomen hadden de rei
zigers en beambten in den stilstaanden trein nog gelegen
heid zich tijdig nit de coupé's te verwijderen.
Inmiddels werd op den trein van Venloo met alle
kraoht geremd eene botsing was echter onvermijdelijk
op het laatste oogenblik sprongen machinist, stoker en
condnetenrs van den trein.
De locomotief en eenige wagens liepen op de achterste
wagens van den trein naar Gladbach, waarvan de laatste
