EAAE LEVEHSDOEL
No. 72.
Honderd en derde
jaargang»
1901
WOENSDAG
19 JUNI.
BES HEaSTSESMMIHG.
Mr. E. FOKKER.
Amsterdamsche Brieyen.
FEUILLETON.
Annie E. Holdsworth.
Schrijfster van „Dolores."
ALklfAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaab t 0,8©franco door het
geheele rijk f 1,
3 Nummers f O,O©. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Pr|)s der gewone advertentien
Per regel f ©,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COSTER
ZOON.
Telefoonnummer
De herstemming op Donderdag, 27 Juni, heeft ook voor
de liberale partij in dit district groot belang. In geen
geval kan zij gediend zijn met de keuze van den heer
Oosterbaan. Behalve een paar zaken, die samenwerking
van anti-revolutionairen en katholieken, nu tot regeeren
geroepen, tot eene voor hunne partijen bevredigende
oplossing kan brengen, bestaat er tusschen deze twee
heterogene groepen, van huis uit tegenvoeters, te veel
verschil van belangen en inzicht, dan dat wij eenigen
voor land en volk vrnchtdragenden arbeid van hen
mogen verwachten. Op dat punt zijn wij al zeer pessimis
tisch gezind.
De overwinning der kerkelijke partijen maakt het nood
zakelijk, dat hunne tegenstanders zorgen voor eene krach
tige minderheid daartegenover, zoodat daarmede door de
regeering rekening te houden is.
De candidaat der vrijzinnig-democratische partij, de heer
Mr. E. FOKKER, die trouwens reeds ongetwijfeld bij eerste
stemming vele liberale stemmen verwierf moet daarom
dooi de liberale partij in dit district bij de herstemming
krachtig gesteund worden. Wij herhalen wat wij reeds in
een vorig nummer zeiden men stelle de partij niet ver
antwoordelijk voor het onhandig en beginselloos optreden
harer leiding in dit district. Volkomen begrijpen wij
dat bet velen moeilijk vallen moet, doch het belang
onzer beginselen ga boven alles. Op dat punt is er van
den heer Oosierbaan absoluut niets voor ons te verwachten,
daarentegen alles van den heer FOKKER, die nu, na den
uitslag der stemming op den 24, met zijne vrienden wel
niet aan urgente Grondwetsherziening zal toekomen Dit
groote struikelblok voor voortzetting van den socialen
arbeid is nu vervangen door een, dat nog krachtiger
remt: eene clericals meerderheid.
Er is voor de liberalen dan ook alle reden, bij de her
stemming op 27 Juni, krachtig te steunen de candidatuur
des heeren
VIII.
De Amisterdamsclie liberalen zitten in zak en
•assche. Zij hadden 't door hen geleden echec bij de var-
kiezing voor de Provinciale Staten beschouwd als het
kwaad waaruit het goede geboren wordt wantzoo
hadden zij geredeneerd onze partijgenooten hebben nu
gezien, dat zij niet sterk genoeg zijn om zich de luse
van onderlinge verdeeldheid en onverschilligheid te ver
oorloven en bij de verkiezing van de Staten-Generaal
VAA
Franklin voor het eerst had haar een gevoel van on
voldaanheid met de journalistiek gegeven. Hij was ge
weest als de vorst, die den bloesem van 't succès had
beschadigdmaar deze vorst was versterkend tevens. Hij
had haar eerzucht geprikkeld, en haar met allen ernst
een geschiedenis van de Arbeiders-beweging doen op
touw zetten. En sedert ze er mee bezig was, had ze nog
een andere macht dan Franklin de toekomst zien be-
heerschen. Ieder nar, dat ze aan de journalistiek kon
onttrekken, bracht ze door in de leeszaal van het Britsch
Museum, om feiten en gegevens voor haar boek te ver
zamelen. Deze studie maakte de artikelen, die ze schreef,
degelijker en gewichtiger, en had tevens invloed op haar
leven met Mark.
Zelden was ze nu in de kamers te Goode Street, en
nn Mark haar gezelschap miste, verhaastte hij de ge
beurtenis, die aan Catharina's carrière in Londen den
doodsteek zon toebrengen.
Zy was veel te veel verdiept in haar studie om zijn
weinige spraakzaamheid en zijn afgetrokkenheid op te
merken. Een jaar geleden zou ze er verdriet overhebben
gehad als hij avond aan avond weg was. Nn wist ze 't
niet eens, als hij afwezig was.
Vau tijd toï tijd keek Mark haar peinzend aan en
opende de lippen tot een bekentenis; maar dan brachten
de rimpels op haar voorhoofd en haar inzichzelf gekeerde
blik hem van zijn voornemen af. Ze leefde een zeer vol
zullen zij wel beter oppassen. Do uitkomst is bitter tegen
gevallenalleen in district IV (-vacature Gleichman) is
de minister Goeman Borgesius dadelijk gekozen daar
tegenover staat, dat de heer B. H. Heldt in district VII
al na de eerste stemming zija zetel heeft moeten afstaan
aan Mr. Th. Heemskerk. In alle andere districten komen
de liberalen of vrijzinnig-democraten in herstemming
hunne kansen staan daar zeer goed maar nn de Kamer
toch eenmaal om is zal 't nog meer dan ooit moeite
kosten om de anti-kerkelijken naar de stembus te krijgen
Een man als sur. Th. Heemskerk moet zich in deze
dagen wel overweldigd gevoelen. In een paar weken tijds
wordt hij gekozen tot wethouder van Amsterdamtot
afgevaardigde ter Tweede Kamer van een Amsterdamseh
districtdat zoolang 't bestaat nog nooit anders dan
een liberaal koos ten overvloede komt hij nog met uit
stekende kansen in herstemming in Gouda terwijl hij in
verschillende andere districten een groot aantal stemmen
op zich vereenigde en eindelijk is hij ook door honderden
kiezers voor de Provinciale Staten een begeerlijk verte
genwoordiger geacht. Zooveel blijken van vertrouwen
op eens mij dunkt, men moet Let gevoel hehbendat
men ook van het goede overmaat kan krijgen. Want het
gevolg isdat er moet worden gekozen of gedeeld en van
enkele fancties moet worden afgezien, waarvan men niet
zeker is, dat daarvoor een partijgenoot zal worden gekozen
In ditembarras de choix verkeeren de sociaal
democraten op dit oogenblik nog allerminst. Misschien
is nog wel het merkwaardigste van net geheele electorale
bedrijf, dat hunne eandidaten zoo bitter weinig stemmen
hebben gekregen. In Amsterdam kreeg de heer P. L. Tak
van de 2752 uitgebrachte stemmen er slechts 251 en
in district V van de 5394 niet meer dan 282 in IX kreeg
de heer A. H. Gerhard er van de 4497 ten minste 877,
evenwel niet genoeg om hem in herstemming te brengen
in VI moest mr. P. J. Troelstra zich ermee vergenoegen,
dat van de 3326 kiezers, die ter stembus togen, er maar
230 op hem stemden en alleen in III komt Henri Polak
met 1420 stemmen in herstemming met het aftredende
liberale lid 0. H. den Hertog, die er 1603 kreeg. Bedenkt
men daarbij, dat in dit district ue vrijzinnige democraat
mr. E. A. Smidt 482 stemmen op zicb vereenigde en 't
niet onmogeljjk is, althans naar het verleden te oor-
deelen, dat de 376 stemmen van den heer Bleys en de
362 van den heer De Waal Malefijt ook op den heer
den Hertog overgaan, dan zal de heer Polak een harde
dobber hebben, en bestaat er veel kans, dat Amsterdam
geen enkelen socialistischen vertegenwoordiger naar de
Kamer zal afvaardigen. Er zijn maar weinigen, die zoo
iets hadden gedacht.
De heer Deen, over wien ik in een vorigen brief schreef,
heelt 't nog juist weten te brengen tot eene herstemming.
In dit district is verbazend hard gewerkt. De onder
wijzers hadden er hun zinnen op gezet om hnu ambt
genoot Ketelaar opnieuw at te vaardigen en zij hebben
zich daarvoor ontzaglijk veel moeite gegeven. Zoodra de
schooltijd voorbij was, aanvaardden zij vrijwillig het ambt
van verkiezingsagent en deden door persoonlijk bezoek
leven, dat zag hij wel gelaarsd en gespoord voor den
wedren, had ze geen oogen voor den reiziger, die daar
voortzwoegde langs den weg. Reeds sedert lang had ze een
voorsprong op hemwaarom zon hij haar tegenhouden
Dan haalde hij de schouders op met een gevoel van
verlichting, ais iemand, die een scène heeft voorkomen,
en viel met vernieuwden eetlust op zijn middagmaal aan.
t Is een heerlijk ding, dat Kit nu zoo haar eigen
belangen krijgt, en haar weg alleen kan gaan," dacht
hij dan, terwijl hij begon te fluiten om het onaangenaam
gevoel tot zwijgen te brengen, dat zijn geheimhouding
hem gaf.
Intusschen maakten Catharina's studiën in het Museum
haar kennis van het Arbeiders-vraagstuk veel minder
oppervlakkig.
Ze begreep 't eon en ander van de dingen, waarover
ze sprak en kritiseerde de sprekers en de redevoeringen
in het Park met evenveel doorzicht als Eranklin zelf.
Franklin hoorde dit aan met klimmende verbazing
hij merkte, dat hij zijn opgevat oordeel omtrent haar
oppervlakkigheid nog eens moest herzienmaar hij werd
er door bevestigd in zijn alkeer van het openbaar op
treden der vronw. Catharina's zelfbewustheid had hem
altyd geprikkeld en vermaakt tevens, en nu hy zag, dat
ze hard werd, en dat ze niet langer alles aan zijn oordeel
onderwierp, werd hij 't met zichzelf eens, dat zij hem
mishaagde.
>Ze verliest al hare zachtheid en vrouwelijkheid," zeide
hij dan tot zichzelf, terwijl hij driftig op zijn snor beet.
»Waarom kan ze al de publieke kwesties niet aan de
mannen overlaten
Als hij zoo ontstemd naar haar keek, dan zag hij, dat
haar neus smal, haar gelaat scherp en hare trekken ge
spannen werdendat hare oogen niet zacht van uit
drukking waren, en dat de rimpel der afgetrokkenheid
maar zelden op haar voorhoofd werd gladgestreken. Som
tijds zag hij de uitdagende houding van de vrouw-met-
een-doel, en dan zuchtte hij. Er was niets liefelijks of
meisjesachtigs in haar uiterlijk behalve het zachte, glanzige
haar, als haar hoofd met een stralen krans omgaf.
al hun best om de kiezers voor hun candidaat te winnen.
Er waren er wel, die daarbij misschien wat te grooten
ijver aan den dag legden, die de menschen ontstemden
omdat zij ze niet wilden loslaten voordat zij de belofte
hadden afgelegd dat zij hun stem op den heer Ketelaar
zouden uitbrengen, maar over het geheel genomen moet
men toch respect hebben voor al dien ijver en 't zou
voor de onderwjjzers zeer jammer zijn, wanneer zij hun
moeite niet beloond kregen. De kansen van hnn candidaat
zijn niet slecht, omdat 't niet aan te nemen is, dat de
1182 stemmen, die werdsn uitgebracht op den heer Snto-
rius (R. Kath.) en de 387 stemmen van den heer van
Son (Chr. Hist.) allen op den heer Deen zullen overgaan.
Intusschen, hard werken zal ook bij de herstemming
weer de boodschap zijn.
Nu krijgen wij, behalve de herstemming voor de Tweede
Kamer, ook nog die voor de Provinciale Staten en
voorts de gemeenteraadsverkiezingen, die ook wel
niet zonder de noodige herstemmingen zullen afloopen.
Van de kiezers en van de kassen der kiesvereenigingen
wordt te veel gevergd. En daarbij van de journalisten,
voor wie zulk een langdurige campagne in hooge mate
afmattend is. Van dit laatste heeft echter het publiek
zoo weinig besef. Op den avond van den uitslag der
Kamer-verkiezingen viel mij dit nog op. Ik was toen op
een der couran ten-bureaux, waar alle heeren volop werk had
den met de voortdurend binnenkomende telegrammen. Niet
temin stond de telefoon haast geen oogenblik stiltelkens
waren er menschen, die, te gemakzuchtig om naar de
aangeplakte bulletins te gaan kijken, opachelden om den
uitslag te leeren kennen. Voor het geduld van den jour
nalist, die geen vijf minuten aehtereen aan zijn werk kon
blijven en telkens goedig de gewenschte inlichtingen ver
schafte, kreeg ik op dien avond het grootste respect.
In den Raad is van het gedold van onzen nieuwen
burgemeester al heel weinig gevergd bij de behandeling
van het toch zeer ingrijpende tramweg-plan. Er waren
leden, die op uitstel aandrongen, blijkbaar vreezende, dat
verscheidene zittingen, misschien zelfs wel de gevreesde
avond vergaderingen, met dit punt van de agenda zonden
gemoeid zijn, maar aaarvuoi bioek geen reden te bestaan.
Er was al zeer weinig discussie en formeele oppositie
ontbrak geheel. Over een paar geuite wenschen zal door
B. en W. praeadvies uitgebracht worden, maar deze heb
ben slechts betrekking op onderdeden. De voordracht
zelve werd goedgekeurd en zoo zullen wij eerlang ons
tramnet belangrijk zien uitgebreid met de electriciteit
als beweegkracht. Ook eene tarief-verlaging is in uitzicht
gesteld, wat de hervorming nog des te aantrekkelijker
maakt. De tram te Amsterdam is reeds een bij uitstek
goedkoop vervoermiddel, maar het plan bestaat om de
gelegenheid te verschaffen voor nog minder geld nog
grooter afstanden af te leggen.
In de Raadszitting waarin deze belangrijke decisie
werd genomenkwam ook een schrijven in van mr.
W. Heinekenwaarin deze mededeelde, dat hij ont
slag nam als lid van den Raad. 't Is gebruikelijk, dat
na de voorlezing van een dergeljjke missive de burge-
Franklin giste in 't minst niet, dat hij iets te maken
had met deze verandering. Hij had nooit eenig vermoeden
gehad van haar gevoelens tegenover hem. In het provin
ciestadje waar hij zijn tweede-handschen boekwinkel
hield, bad hij zijn laven geleefd geheel afgezonderd van
al wat vrouw was of tot haar sfeer behoorde. Een paar
vrouweportretten hingen in de galerij zijner herinnering
ze waren netjes en degelijk omlijst door het ruwe eiken
hout zijner vooroordeelen. 't Eene was dat van zijn huis-
houdster, die den baas over hem had gespeeld een ander
behoorde aan zijn stiefmoeder, die een doorn in 't vleesch
was geweest van zijn vader, predikant en een echten
stndieman een derde was een schets van de vrouw in
't abstracte zooals Schopenhaner haar ontwerptde
vierde lijst omvatte Catharina. Als znster van Mark had
ze hem zekere vriendschap ingeboezemd, en hij zou blij
zijn geweest, als hij haar nu had kannen beletten een
plaats in te ne^-en in den strijdwagen van de Arbeiders
beweging. Zelf gaf hij zijn gansche hart en leven daaraan,
maar hij zag, dat de vrienden der beweging haar bena
deelden. De zaak zon nooit verder komen op het spoor
van 't woordenrijk gevoel, waarlangs hare aanhangers
haar voortduwden om de aandacht op baar te vestigen.
Voor Franklin was de zaak der armen veel te dringend
en te diep ingrijpend dan dat jonge vrouwen, die nog
lang niet op de hoogte waren, haar behoorlijk zonden
kunnen dienen. Hij had een hekel aan de moderne vronw,
en bovenal aan die van het spreekgestoelte, met haar
goedkoope echo van tweede-hands opinies.
Ironisch nam hij Catharina's ontwikkelingsgang waar.
De verandering maakte hem boos. Alles aan haar scheen
verkeerd. Bij haar niets van de beschroomdheid der
maagd, niets van dat liefelijk mysterie, dat de grootste
bekoorlijkheid is der vrouw. Ze wekte niet zijn nieuws
gierigheid hij overzag haar gansche natnnr met
éénen bliker was geen keerzijde aan haar. Ze was
als een kaart der vronw naar Mercator's Projectie, een
uitgestrektheid niet van land maar van hoedanigheden.
Er was niets, dat het begrip van rondheid wekte, van
ongezien laud en onbekende continenten geen polen van
