Honderd en derde jaargang»
1901.
V R IJ D A G
18 OCTOBER.
Buitenland.
Gymnasiaal onderwijs in Alkmaar.
NO. 124, Eerste blad.
E COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-
sa Katerdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f O,SOfranco door het
geheele rijk f 1,
3 Nummers f ö,Oü. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f 0,13. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COSTER
ZOONVoordam 0 9.
Telefoonnummer 3.
Nu mijn betrekking aan de inrichting zelve mij niet
meer het openlijk uitspreken van een oordeel verbiedt,
acht ik het mijn plicht in de eerste plaats jegens de
leerlingen, die ik in Alkmaar achterlietmaar ook niet
minder jegens de gemeente, waarin ik zooveel goeds
heb mogen ondervinden, in het publiek te zeggen, hoe
de ervaring van een jaar als leeraar aan de inrichting
voor gymnasiaal onderwijs mij over den toestand van
dat onderwijs in deze stad heeft leeren denken.
Welk Alkmaarder, ja ik durf vragen welk Alkmaarsch
raadslid zou het wagen te zeggen, dat hem de wijze,
waarop deze inrichting nu werkt, volkomen duidelijk
is. Mijn geachte vroegere chef zal het mij zeker niet ten
kwade duiden, wanneer ik tot afscheid wil trachten
daarvan een korte schets te geven ik weet, dat hij het
in de meeste opzichten er geheel mee eens zal zijn.
In de eerste plaats dan bestaat de inrichting uit
twee wel te onderscheiden afdeelingen, die der Burger
scholieren en die der gymnasiasten. We willen eerst
deze eerste hespreken. Een jongen komt op de bur
gerschool en daar hij zal willen gaan studeeren, bezoekt
hij tevens twee uur per week de inrichting voor gym
nasiaal onderwijs gedurende de 5 jaren van den H. B.
S. cursus. Heeft hij na die 5 jaren zijn eindexamen
H. B. S. afgelegd, dan heeft hij, zoo redeneert men,
meteen reeds de gronden gelegd voor het nu volgende
gymnasiaal onderwijs aan de inrichting, hetwelk hem,
wanneer hij aanstaand medicus of physicus is in het
gunstigste geval in 1 jaar, is hij a.s. jurist, predikant
of litterator in 2 jaren op zijn minst aan de academie
zal brengen.
Op papier lijkt een dergelijke regeling zeker niet
onaardig en er zijn ook ongetwijfeld wel eenige licht
zijden aan te ontdekken, doch hoe gaat het in werkelijk
heid In de eerste plaats, hoe staat het met die gronden,
die gelegd moeten worden Zeker is het eerste jaar,
dat de leerling gedurende twee uur per week de in
richting bezoekt nog zoo kwaad niet. Bij ervaring heb
ik gezien, dat de leerlingen zich in dien tijd vrij goed
in de eerste beginselen van deLatijnsche grammatica
kunnen inwerken. Doch nu breekt de ellende aan. Ook
het Grieksch komt zijn plaats vragen op het leerpro-
gram en de twee uren, die do leerling in de tweede
en volgende klassen voor Latijn en Grieksch beschik
baar heeft, moeten over beide talen worden verdeeld.
Daarbij komt nog, dat men hoe langer hoe meer te
rekenen heeft met wat het onderwijs op de H. B. S.
dat toch vooral in de hoogere klassen de leerlingen
voldoende in beslag neemt, van hen eischt, zoodat men
hoe langer hoe minder zelf van dejongeos kan vergen.
Wil men nu aan het eind van de 5e klas een voldoende
hoogte hebben bereikt, dan moet men verder, of men
wil of niet; tijd tot repeteeren is er natuurlijk niet en
voor een jaar verstreken isis zelfs wat in de eerste
klas nog is kunnen worden opgenomen, verwaterd en
door de zeef gedruppeld. Zelfs bij de beste leerlingen
die van de beste docenten hebben les gehad kan op
die wijze onmogelijk een deugdelijke grond worden
gelegd.
De op deze wijze voorbereide leerling moet nu, na
de H. B. S. te hebben afgeloopen, klaar worden ge
maakt voor het Staatsexamen. Ik geef toe, dat het
een geroutineerd docent, die datzelfde nu al jaren bij de
hand heeft gehad, vaak gelukt in zeer korten tijd de
leerlingen juist het noodia-e bij te brengen om ze hun
diploma te doen halen, maar diezelfde docent zal toch
zeker voor een dergelijke klassieke opvoeding de schou
ders ophalen. Slechts de medicus, wien al dat klassieke
niets schelen kon, zal bij die methode baat vinden
gelukkig zijn er echter heel wat doktoren, die het op prijs
stellendat in hun jeugd hun blik ook nog in een
andere richting werd verruimd in den heftigen
strijd tusschen medici zelf over het wenschelijke van
al of niet klassieke opvoeding waag ik mij niet te mengen
Anders is het met den a.s. jurist, predikant of lite
rator. Zij kunnen het Latijn en Grieksch maar niet
zoo ineens vaarwel zeggen en voor hen zijn, na uit
de 5e klas H. B. S. het eindexamen fe hebben afgelegd
minstens twee jaren gezette studie noodig om tot dé
academie te worden toegelaten. In het gunstigste geval
duurt dus hun leertijd al een jaar langer dan op een
gymnasium.
Voor beide categoriën geld', het volgende, voor de laatste
nog meer dan voorde a.s. medici. Neemt men in aanmer
king dat op een gymnasium gedurende de 6 jaren gemid
deld 7 uur Latijn en evenveel uren Grieksch worden
gedoceerd dan begrijpt men, hoeveeltijd daar bij goed
onderwijs beschikbaar is voor de werkelijke vorming der
leerlingen buiten het examenwerk om; eerst op die wijze
kan zulk onderwijs werkelijken invloed op den persoon
gaan uitoefenen. Evenzeer zal men begrijpen wat er
van zulk een vorming terechtkomt, wanneer men, gelijk
hier moet geschieden hetzelfde in 2 jaar wil be
reiken. Een gelijk bezwaar geldt natuurlijk tegen de
opleiding van het groote aantal dergenen die, zonder
een gymnasiale opvoeding te hebben genoten, door
privaatles tot hetzelfde examenresultaat komen, doch
men heeft, naar het mij voorkomt, geen inrichting van
gemeentewege om daaraan de fouten van het privaat
onderwijs te doen kleven. En bovendien, de lessen aan
de inrichting worden aan klassen gegeven waarin
soms 5 en meer leerlingen zitten hoe goed het on
derwijs dus moge zijn, wel een verschil met de pri
vaatles, die ieder zich alleen laat geven.
Ook al stelt men zich op het standpunt „het kan
me niets schelen, wat je leert, ook niet hoe je het
leert, als je maar je examen doet", dan nog is deze
methode niet te verdedigen. Men kan op deze wijze
onmogelijk een voldoend aantal uren les gevenom
volkomen zeker te zijn van een goed succes. Een
slagen is slechts loe te schrijven behalve aan het
toevaldat op een examen een zeer groote rol speelt
aan persoonlijke eigenschappen van leerling of docent-
Want ook dat examen zelf is een groot bezwaar'
Wordt de gymnasiast door zijn eigen onderwijzers,
die hij kent en dio hem kennen, geo-xamineerd om van
hen zijn toelatingsdiploma tot de academie te ontvan
gen, de leerling uit Alkmaar moet voor een Staats
commissie verschijnen, die haar vonnis velt alleen naar
dm indruk, die zij in korte oogenblikken van den patient
heeft ontvangen.
En eindelijk nog dit.
De leerling heeft de 5 klassen der H. B. S. door-
loopenhet viel hem al zwaar, het laatste jaar nog
schooljongen te blijven. Eindelijk heeft hij zijn eind
examen gedaan, hij kan zijn vleugels uitslaan, hij is
vrij. Maar neennu begint het weer van voren af
aan, weer wordt hij schooljongen, nu van de inrichting
alleen, en terwijl zijn vrienden gaan studeeren of vrije
menschen worden in de maatschappij, kan hij weer
thema's maken en werkwoorden opzeggen. Hoeveel
jongens met het einddiploma H. B. S. in de zak zullen
zich daaraan willen onderwerpen, en hoeveel ouders,
die hun zoon zoo gaarne hadden zien studeeren, moeten
dit plan opgeven, omdat zij hun eenmaal uit de school
losgelaten zoon niet weder zijn vrijheid kunnen ont
nemen f Had men in Alkmaar gelegenheid gehad een
meer geleidelijken weg te volgen, dan zouden zeker
heel wat meer vaders hun ideaal verwezenlijkt hebben
gezien.
Men spreekt wel van het kleine aantal leerlingen
der inrichting en meeat dat dan als argument te mogen
gebruiken voor de bewering, dat er „hier zoo geen
behoefte aan gymnasiaal onderwijs bestaat", doch men
vergeet, dat het gebrekkige van den tegenwoordigen
toestand dat aantal.kunstmatig laag houdt.
Schiedam. Dr. J. H. HOLWERDA.
(Wordt vervolgd.)
ENGELAND. De beruchte proclamatie op 15 Sep
tember heeft voor Engeland nog gsen gunstiger tijd doen
aanbreken. De correspondent der Frankf. Ztg. schrijft
uit Kaapstad
»Iu Transvaal, in Natal, in deu Vrijstaat en de ge
heele Kolonie vlammen tegelijkertijd de oorlogsvuren weder
op. En het wonderlijkste daarbij is, dat de B eren nog
sieeds gemeenschappelijk in onderling verband optreden,
dat zij overal schijnen te handelen op last van een cen
trale leiding. Van desorganisatie kan dus evenmin sprake
zijn als van het ontaarden hunner oorlogvoering en der
halve kan Engeland den Boeren niet de rechten der oor
logvoerenden onthouden."
In Engeland zelf gaan meer en kneer waarschuwende
stemmen op tegen de wijze waarop op last van Kit
chener de krijgswet wordt toegepast.
Do Daily News" zegt o.a.«Het straffen der aan
voerders van do rebellen heeft do tegenovergestelde uit
werking: loyalisten zijn twijfelaars, twijfelaars zijn rebellen
geworden het gebied van den opstand heeft zich uitge
breid, en het karakter ervan is bitterder geworden. De
Kaapsche Afrikaanders zijn niet terneergeslagen, maar
geprikkeld geworden."
En dat deze voorspelling bewaarheid wordt, blijkt uit
een telegram aan de «Daily Mail", waarin gemeld wordt
dat de toestand in de Kaapkolonie inderdaad zeer
ernstig is. De zekerheid, dat de oorlog zeker nog een
jaar zal voortduren, onder dezelfde tegenwoordige omstan
digheden, heeft de bevolking in zulk een staat van wan
hoop gebracht, dat ernstige incidenten te wachten zijn
indien de toestand niet verbetert.
De zaak Krause wordt nog slepend gehouden, de
documenten uit Afrika laten nog steeas op zich wachten.
Koning Edward heeft generaal Baden Powell het
Oommaadears-kruis van de Bath-orde en een medaille
ter herinnering aan zijn krijgsbedrijven in Zuid-Afrika
vereerd.
In zake de Koweit-quaestie heeft de Engelsche regee
ring de Porte verwittigd, dat zij niet voornemens is zich
met de Koweit-zaak verdor in te laten en de suzereiniteit
van den Sultan aan te tasten, doch zij niet zal dulden,
dat eenige andere mogendheid rechten in die haven zal
verkrijgen.
De toestand in Afghanistan is inderdaad ver van
kalm. 't Is te voorzien dat de broeders van Habib-Oullah,
in plaats van hem als Emir te erkennen veeleer van
plan zijn zijn troonsbestijging te beletten. De troepen en
de bergstammen zijn voor Omar-Khan, dien zij als opvolger
van Abdoer-Rhaman beschouwen.
Omdat hij een aanval vreest op Kaboel, heeft Habib-
Onllah voor het huis van eiken Europeeër een wachtpost
doen plaatsen. En de Indische regeering heelt besloten,
om de grenzen door troepen te doen bewaken, opdat geen
ongewonschte vluchtelingen de grens kunneo oversteken.
SPANJE. Te Sevilla zijn ernstige ongeregeldheden
voorgekomeneen algemeene werkstaking vermoedelijk
door anarchisten in de hand gewerkt gaf er aanleiding
toe. De troepen moesten herhaaldelijk chargoereude
stakers trachtten de vuren in de gasfabriek te dooven
en het gepeupel wierp met steenen naar de kloosters die
door de troepen moesten worden beschermd.
Tot nu mocht 't den troepen gelukken de orde te
herstellen. Den 15 is een spoedvergadering van den mi
nisterraad gehouden onder voorzitterschap van de regentes,
ZUID-AFRRHA. Een telegram van lord Kitchener
uit Pretoria van den 14 meldt
Sedert 7 Oct. meldden de Engelsche colonnes, dat 26
Boeren werden gedood, 8 gewond, i34 gevangen genomen;
42 Boeren gaven zich over. Bovendien werden 108 ge
weren 38,250 patronen40 wagens2200 paarden en
3250 runderen buit gemaakt.
Hevige regens hebben de operaties en de communica
ties aan de grenzen van Natal ernstig bemoeilijkt.
De colonnes van generaal Walter Kitchener bewegen
zich tusschen Pietersburg en Utrecht tegenover een aan
zienlijke Boerenmachtwelke zich naar gemeld wordt
tusschen Slangapiesberg en Pongolaboseh bevindt.
Generaal Hamilton opereert in de nabijheid van Ngome-
bosch.
Generaal Methuen verjaagt de Boeren uit het district
Marico. De la Rey en Kemp trokken terug in de rich
ting van Lindleypoort.
De colonnes van generaal Elliot treden op tegen Boe-
renafdeelingen in het Drakensgebergte.
Generaal French meldt, dat het commando van Schee
pers uiteen is gegaan. Smuts heeft zijn commando in
tweeën verdeeld; het eene, benoorden Aberdeen, beweegt
zich in westelijke richting het andere is zuidwestelijk
van Somerset-East. Zij worden beide dicht achtervolgd
door Engelsche colonnes.
Generaal French poogt een kleine afdeeling op te
houden die zich in zuideljjke richting naar Piquetberg
beweegt.
Tegenover al deze tijdingenwaarbij wel heel sterk
de nadruk wordt gelegd op de activiteit van het Engelsche
legerstaat het korte maar veel beteekenende bericht
den 16 door de «Daily Telegraph" ontvangen, dat gene
raal Botha zich te Luneberg bevindt en mogelijk zal
terugkeeren naar Vrijheid. Zijn macht ontsnapte aan
Walter Kitchener's colonne gedurende den nacht, langs
de geitenpadon.
De «Standard" verneemt bovendien uit Durban van
15 dezer
Het is waarschijnljjk, dat de ontbinding van de Natal-
sehe vrijwilligerskorpsen zal worden vertraagdwant er
zijn aanduidingen dat de Boeren wederom werkzaam
optreden bij de grenzen.
De krijgswet blijft offers vragen. Den 15 is te
Middelburg (Kaapkolonie) doodgeschoten luitenant Wol-
faardteen van Letter's onderbevelhebbersdie zich
evenals hij eerst na dapperen tegenstand en gewond aan
de Engelschen overgaf.
Voor de rechtbank te Maraisberg verschenen den 12
September negen jonge meisjes van 16—19 jaar en een
getroawde vrouw die werden beschuldigd van «deelne
ming aan verraderlijke en oproerige handeliugeu door
daden on woorden die illoyaal waren jegens do Kroon
