m LEVESSMi.
Honderd en derde jaargang. Vrijdag 18 Oct. 190L
No. 124. Tweede blad.
I)e voedering van het pluimvee.
FEUILLETON.
Annie E. HoldswortL
Schrijfster van „Dolores."
57)
MA
B—
(V e r v o 1 g.)
Gaan wij na eens na, wat het pluimgedierte voor zijn
voeding noodig heeft. Hierbij moeten wij aan twee zaken
denken onderhoudsvoeder en productievoeder.
Volgens den Engelscbman Alex Oomyns heeft een hoen
van 2 kilo dagelijks 6.4 gram eiwitstoffen, 2.5 gram vet
en 28.5 gram zetmeelachtige stoffen noodig. Een ei be
staat uit 74.6 procent water 13.1 procent eiwitstoffen
10.4 procent vet0.5 procent zetmeelachtige stoffen (sui
ker), 1.3 procent asch, waarin 0.31 procent phosphorzuur
on 0.96 proc. kalk.
Opgemerkt dientdat de samenstelling van het ei
niet altijd precies dezelfde is; zij hangt af van den aard
der voeding. Nemen wij aan dat de hen twee dagen
achter elkander legt en dan telkens één dag rustdan
is voor die twee eieren waarvan de inhoud gemiddeld
55 gram weegt, in drie dagen noodig: 14.4 gram eiwit
en 11.4 gram vet. Een vermeerdering van de hoeveelheid
zetmeelachtige stoffen is slechts in zooverre noodig als
deze met het oog op de vermeerderde stofwisseling wegens
verbruikte warmte in het lichaam onmisbaar is.
De hen heeft dus in drie dagen totaal noodig: 3 X 6.49
14.4 gr. 33.6 gr. of per dag 11.2 gr., ineenrond
getal 12 gr. eiwitstoffen; 3 X 2,5 gr. -f- 11.4 gr.
18.9 gr. of per dag 6.3 gr., in een rond getal 7 gr. vet.
De voedingsverhouding dient 14 te zijn, dus is noodig
aan stikstofvrije verbindingen (vet en zetmeelachtige
stoffen) 48 gr. per dag. Stellen wij een gram vet gelijk
met 2.5 gr. zetmeelachtige stoffen, dan is hiervan noodig
48 - 2.5 x 7 gr. 30.5 gr., in een rond getal 35 gr.
Een hen heeft dus in den legtijd voor zich aan onder
houd en eierproductie dagelijks noodig 12 gr. eiwit7
gr. vet en 35 gr. zetmeelachtige stoffen.
Wij moeten er evenwel nog aan denkendat in den
ruitijd vooral veel stikstofverbindingen (eiwit) voor den
groei der nieuwe vederen noodig is.
Yan alle graanvruchten komt de haver nog beter de
havergort, in voedingsverhouding het gewenschte rantsoen
het meest nabij. Een hen van 2 kilo verbruikt dagelijks
ongeveer 130 gram voeder. Werd dit geheel in den vorm
van haver gegevendan zou de voeding van een hen
dagelijks 9lt0 cent kosten.
Voedert men 1 deel tarwezemelen en 2 deelen aard
appels, dan bevatten 130 gram van het mengsel ongeveer
7 gr. eiwit1.4 gr. vet39 gr. zetmeelachtige stoffen
dat is niet meer dan een goed onderhoudsvoeder.
Als men alleen gerst voedertzooals hier en daar
gebeurtzou de hen alleen om het noodige vet binnen
te krijgen, hiervan niet 130 gram doch 400 gram moe
ten opnemen.
Hoe de vetvorming in het dierlijk lichaam plaats heeft,
is nog niet volkomen bekend, maar het staat vast, dat
het plantaardige vet uit het voedsel het best tot zijn
recht komt, als tegelijk wat dierlijk vet gegeven wordt,
waaruit de voorliefde van de hoenders voor dierlijk
voedsel verklaard kan worden. Ongetwijfeld bestaat er
ook een wissolwerking tusschen de stikstof houdende
voedselbestanddeelen en de vettenhoewel wij de vet-
afzetting en de vetuitscheiding met de melk en in het ei
nog niet goed kunnen verklaren. Voor ons doel is 't
voldoende te wetenhoeveel deelen der verschillende
voedende verbindingen per dag gegeven moeten worden.
En daar het er vóór alles om te doen is ook in den
winter vorsche eieren te hebben moeten wij onze aan
dacht op de wintervoedering en op de voedering gedu
rende den ruitijd vestigen, het laatste intusschen alleen,
Zij die na deze Stem zich begeven had in de oude al-
ledaageche wereld, was een andere Catharina. Hare han
den waren ook nu bezig, haar voeten rustten nimmer.
Ze maakte plannen en schikkingen evenals vóór dion
tijdmaar in do plaats van het zelf, dat toen haar ho
rizon had ingenomen, stonden nu drie gestalten moe-
dei', broeder en vriend.
Mrs. Fleming liep rond met een uitdrukking van pa
thetisch geluk op haar gelaat, en vertelde Catharina al
lerlei omtrent hare oude liefde, een vertrouwelijkheid,
die Catharina met veel hartelijkheid beantwoordde.
Tom was lastiger, en Catharina kon niet door do hard
nekkige zwaarmoedigheid heen dringen, waarin hij sedert
Peggy's dood verkeerd had. Ze wist hem, hoewel on
willig, toch belangstelling voor den mooien oogst in te
boezemen maar hij vermeed haar gezelschap en liep
gemelijk en knorrig door de landerijen.
De tegenwoordigheid van Kolonel Jacob op Great Low
lands prikkelde hem. Daardoor bleef zijne wonde open
liggen voor de oogen der dorpelingen. Hij kon niet velen
dat hij wist hoe ze hem beklaagden, en nieuwsgierig toe
keken, hoe hij zich houden zou.
Peggy's oom, die met veel drukte door het dorp liep,
vroolijk en goed gehumeurd, met een grap voor den
metselaar, toen hij een steen voor het graf uitkoos, en
met een lach bij het betalen van de rekening van den
aanspreker, maakte dat ze «don jongenheer" nog te meer
beklaagden. Binnensmonds vloekte Tom op den kolonel,
die hem won troosten met een soort van vroolijko sym
pathie en mot opgewekte verhalen omtrent »die arme Peg."
als men de kippen niet mest, alvorens zij voor de eerste
maal ruien.
Wjj hebben geziendat het gevogelte hoofdzakelijk
veel eiwit en vet bevattende stoffen als voeder noodig heelt.
Het zou daarom voor de hand liggen de oliezaden of
de koeken daarvan ook voor de voedering van het
pluimvee te gebruiken. Een bezwaar echter isdat de
hoenders het vet ongaarne in dezen vorm opnemen.
Wellicht is dit bozwaar te overwinnen maar erger is
hetwaar de eieren dikwijls door zulk voeder een
onaangenamen smaak krijgen. Eiwit en de daaraan ver
wante amiden en vet neemt het hoen liefst op in dierlijk
voedsel; daarvoor komen dan vleeschafval en vleeschmeel,
melk en de gestremde deelen van afgeroomde melk in
aanmerking.
Het kweeken van maden (de larven van vliegen) voor
de hoenders willen sommigen slechts aanbevelen voor
zoover die maden gekweekt worden in de lijken van
koudbloedige dierenkikvorschen bijvoorbeeld hoewel
zij niet verklaren waarom.
Het gevogelte gebruikt echter ook groenvoeder, bijv.
leeuwentand, spinazie, salade, brandnetels, selderij, mnnr,
klaver- en wortelgewassen, zooals peen- en mangelwortels.
De noodige zouten of aschbeBtanddeelen nemen de hoenders
op in het groen- en het graanvoeder. Vooral moetwat
de aschbestanddeelen betreftde aandacht gevestigd
worden op het phosphorzuur en het jjzer. Ontvangen de
dieren van het laatste met hun voeder te weinig dan
kan men wat ijzervitriool bij het drinkwater voegen.
Kalk krijgen de dieren in den regel meer dan genoeg.
Is dit niet het gevaldan geve men ze gestampte
eierschalen stoffijn beendermeel door het week ochtend
voeder of tot poeder gemaakte metselkalk. Sonnemann
beveelt aan bij het weekvoeder dagelijks en per dier 5
gram te voegen van een mengselbestaande uit gelijke
deelen geslibd krijt en phosphorzure kalk, zooals deze in
den handel komt.
Aardappels worden nog veel te weinig gevoederd. Ze
zijn in vereeniging met eiwitrijk voeder zeer aan te
bevelen als men ze maar niet te eenzijdig geeftwant
dan worden de kippen evenals van veel maïste vet.
Gedroogde spoeling, grondnotenmeel, zemelen, boekweit-
grutten tarwe en haver zijn zeer goede voedermiddelen,
vooral in vereeniging met elkaar en met het oog op het
gewenschte vrij hoog eiwitgehalte van het rantsoen
liefst dat gohalte eenigszins aangevuld door vleeschafval
of vleeschvoedermeel. Een tekort aan vet kan behalve
door vleeschvoeder ook gedeeltelijk door de vruchten van
de zonnebloem gedekt worden de meeste hoenders eten
ze gaarne.
Uit een en ander mag niet afgeleid worden dat alle
niet genoemde voedermiddelen niet goed zijn.
Wordt vervolgd).
Hel Iierltallngsenderwijs.
Uit het elfde jaarverslag der Gemengde Commissie
voor onderwijsbelangen te Amsterdam, over 1900, nemen
wij het volgende over:
't Herhalingsonderwijs treedt met 1 Januari 1901
eene nieuwe phase in dat valt direct in 't oog indien
men Jart. 17 der Wet op 't L. O. legt naast" art. 34
van de Wet op den leerplicht, 't Zal thans meer
dan tot dusverre, vooral voor de gemeentebesturen, een
voorwerp van aanhoudende zorg worden. »De meeste
gemeentebesturen", zeide de Minister zullen wel uit
eigen aandrang voldoen aan do hun opgelegde ver
plichting. Nalatige besturen zullen van Gedeputeerde
Staten eene aanschrijving ontvangen, en als er besturen
Niets kon de stemming van den kolonel verstoren. Hij
had met de vingers geknipt over Mark's boosheid om
het engagementmaar nu was Mark zelf gekomen, om
kracht bij te zetten aan Tom's stom verzet tegen het hu
welijk. De zoons hadden reden voor dit verzot Als Mrs.
Fleming weer trouwde, kwam de hoeve aan Catharina.
Ze wilden niet toestemmen in het huwelijk, en Mrs. Fle
ming wilde niet trouwen zonder hun instemming.
«Catharina, wil je niet eens met je broers spreken,"
vroeg ze weenend.
Die stem wekte het meisje uit hare droomerijen, en ze
keek op. Ze werd boos op het gezicht van Mark's dic
tatoriale houding en Tom's norschhoid de oude hardheid
glinsterde weer in hare oogen.
«Als moeder nu verkiest te hertrouwen, Mark, waar
om moet jij je er dan tegen verzetten riep ze. »'t Is
puur egoïsme, dat je daartoe drijft."
Jij hebt hier niets mee te maken," zeide Mark kalm
»'t is een zaak tusschen moeder en Tom en mjj,"
«Maar ik kan 't niet zoo lydelijk aanzien, dat je moe
der ongelukkig maakt," protesteerde Catharina.
«Dan ga je eenvoudig weg," zeide Mark.
»0, Catharina, verlaat me niet!" snikte Mrs. Fleming.
«Je broer is zoo hardvochtig, hij kan de gevoelens eener
vrouw niet begrijpen."
Catharina liep naar de sofa en ging naast haar moeder
zitten. Ze sloeg den arm om haar heen en keek met
bliksemende oogen naar Mark.
«Nu, Mark, zeg nu wat je te zeggen hebt, en laat ons
een einde maken aan dit tooneel."
Mark liep kwaad naar den schoorsteenmantel, en ging
mot den rug er tegen aan staaD. Tom lag in een leu
ningstoel uitgestrekt, met de beenen recht voor zich uit
en de kin op de borst. Hij bewaarde een somber stilzwij
gen en nam geen notitie van den woordenstrijd.
«Als moeder hertrouwt, dan belast ze eenvoudig de
hoeve met nog oen persoon meer," zeide Mark met ge
fronste wenkbrauwen. «Natuurlijk zal hij haar inkomen
controloeren, en wat zou dat voor vooruitzichten geven
voor ons? We hebben hier geen meestees meer noodig
En bovendien, moeder is er nu beter aan toe."
«Jaren lang heeft ze hem lief gehadbegon Ca
tharina.
zijn, die zich onwillig toonen, zal het hoogere bestuur
tusschenbeide moeten komen om ten te noodzaken
aan hun verplichting te voldoen. Maar zooals ik
reeds zeidezal wel de groote meerderheid dor ge
meenteraden bereid worden bevonden om zonder
tusschenkomst van een hooger bestuur, aan de voor
schriften van art. 34 gevolg te geven." (Rede Minister,
Hand. II, bl. 1329).
Weliswaar is 't voorschrift, om hunne kinderen van
dit onderwijs gebruik te doen maken, niet bindend voor
de ouders, maar het lijdt geen twijfel dat het herhalings
onderwijs, mits in de goede richting geleid, zich baan -
zal breken in geheel ons land. En ingevolge bedoeld
art. 34 is er rnimte, om overal te beginnen, al is 'took
aanvankelijk gedurende 96 uren per jaar, d. w. z. 2,
4 of 8 uren per weok, respectievelijk gedurende 48,
24 of 12 weken. Daarbij kan men er op rekenen
dat de leerlingen over eenige jaren beter voorbereid
zullen zjjn, als ze van 't herhalingsonderwijs gebruik
komen makenomdat de wet op den leerplicht ze
dwingt, althans een zesjarigen cursus op de lagere
school te doorloopen, zal 't mhalingsondorwijs, dat hier
en daar den naam van herhalingsonderwijs draagt
van lieverlede verdwijnen.
Hoofdzaak is, dat men het horhalingsonderwijs in-
richte naar de bedoeling van den wetgever.
De Minister heeft die bedeeling duidelijk aangegeven
in eene Rede, uitgesproken bij de behandeling van art.
34 der Leerplichtwettoen door ZExc. gezegd is»Het
voorgedragen artikel is ontworpen mot het oog op den
gerechtvaardigden wensch naar praktisch herhalings
onderwijs. Volgens het bestaande art. 17 is de ge
meenteraad niet bevoegd ook maar eenig vak te kiezen
dat niet voorkomt onder de vakken van het lager
onderwijs. Volgens het voorstel mogen er van vier
vakken twee gekozen worden buiten het kader. En
als er bijv. zes vakken gegeven worden, behoeven ook
slechts twee genomen te worden uit die van het lager
onderwijs. Dus eene groote verbetering. Ook het
onderwijs in de kookkunst zal nu bijv. niet zijn uit
gesloten." (Handelingen II, bl. 1285.)
Praktisch herhalingsonderwijs. Wat is dat anders
dan een voortbouwen op de in de lagere school gelegde
grondslagen en voorts eene rechtstreekschedegelijke
voorbereiding voor het vakonder «vijseen onderwijs
voor don aankomenden werkman, nijverheidsman, kan
toorbediende tuinderlandbouwer zeeman voor de
toekomstige huisvrouw en moeder, waarbij alle kracht
wordt gelegd op wat de praktijk van 't leven vraagt.
't Verheugt de Commissie dat zij, wel op slechts weinige
plaatsen, maar daar toch in elk opzicht, dien oisch
steeds hoog heeft gehoudendat hare cursussen, ook
blijkens eene in 't vorige jaar ingestelde enquête door
de Vereeniging van Hoofden van scholenvoldoen
aan wat goed geregeld herhalingsonderwijs zal moeten
zijn, volgens 't oordeel van den Minister.
De Commissie hoopt dan ook, dat hare cursussen ter
voorbereiding van land- en tuinbouwonderwijs in 't West-
land haar cursus voor voorbereidend zeevaartkundig
onderwijs te Hollum, voor aanstaande timmerlieden etc.
te Wolvega, voor huishouden en koken te Delftweldra
door tal van soortgelijke inrichtingou in alle oorden
des lands zullen worden gevolgd. Dan zal zich ook
de behoefte meer doen gevoelen aan herhalingsonder-
wijs voor meisjes waarmee 't tot dusverre nog treuriger
is gesteld, dan met dat voor jongens. Men begrijpe
toch, dat eene huisvrouw, die de naald goed weet te
«Och kom, je praat als een schoolmeisje," viel Mark
haar knorrig in de rede. »Ze heeft hem enkel lief, omdat
ze hem niet gekregen heeft. Het huwelijk is een remedie
voor elke liefde."
Hij lachte cynisch en stak de handen in den zak. Toen
Catharina een blik op hem wierp, merkte zo een onaan
genaam licht in zijn oogen op en zag de minachtende
uitdrukking van zijn dunne lippen. Wat was hij hard
hoe anders was hij dan de Mark van Goodge Street. Hij
verdroeg haar blik met volmaakte onverschilligheid.
«Luister eens," zeide hij met beslistheid, «Jullie bent
allen voor 't sentimenteele, maar ik neem moeder in be
scherming tegen zichzelf; een week na haar huwelijk zou
ze weer wenschen vrij te zijn
«Ik begrijp niet, hoe je dat zeggen kunt," zoo verhief
nu Mrs. Fleming haar stem met een zwakke poging tot
verzet.
«Dat is de zaak niet," zeide Catharina tot Mark. «Moe
der kan wel voor zichzelf oordeelen. Waarvoor toch al
dit rumoer Ik voor mij zou blij zijn, als ik wist, dat
moeder gelukkig was
«Praatjes I" zeide Mark met vuur. «Als er een is, die
moeder niet gelukkig heeft gemaakt, dan ben jij het. Se
dert jij hier bent, heeft ze haar eigen ziel nog niet eens
haar eigendom kunnen noemen,"
Catharina sloeg .de oogen neerze had den scherpen
steek verdiend.
«Ik zou dankbaar zijn voor iemand, die mij liefhad,"
zeide Mrs. Fleming klagelijk, «en kolonel Jacob zou jul
lie volstrekt niet in den weg staan. Hij is onafhankelijk,
eigenlijk welgesteld; en we zonden in Chester gaan wonen.
Bij deze woorden keek Tom op. «Ik bon niet van plan,
alleen hier te blijven en de hoeve te beheeren," zeide
hij gemelijk.
«Maar je zuster is er toch," zeide Mr. Fleming met
trillende stem. «Zij zou er niet aan denken, de hoevo
te verlaten en die opnieuw te laten te gronde gaan.
Zij is hier noodig, maar ik niet; ik werd toch absoluut
niet meegeteld."
Plotseling begreep Catharina, wat ze gedaan had. De
verantwoordelijkheid van het succes rustte op haarze
was aan Great Lowlands gebonden, omdat ze het gered
had. 't Was haar keuzo geweest alleen het beheer te
