ME LEVENSDOEL.
No. 125. Tweede blad.
Honderd en derde jaargang. Zondag 20 Oct. 1901
FEUILLETON.
Gymnasiaal onderwijs in Alkmaar.
n.
Annie E. Holdsworth.
Schrijfster van „Dolores."
We willen thans nog een enkel woord spreken over
de z.g. gymnasium-klassen. Een leerling komt op de
H. B. S., doch met vrijstelling van eenige bijvakken
en ontvangt verder op de inrichting onderwijs in de
oude talen, zoodat hij elk jaar ongeveer zoo ver komt
als een gymnasiast aan het eind van dezelfde klas.
Het behoeft wel niet gezegd, dat men bij deze regeling
een voortdurenden strijd krijgt tusschen beide scholen,
een leerling heeft werkelijk genoeg aan een H. B. S
alleen en nu van hem te eischen, dat hij daarbij ook
nog de twee hoofdvakken van een gymnasium bijhoudt,
is vrij wel onmogelijk. Slechts met zeer bizondere kin
deren van buitengewone gaven of met jongens, die
voor de tweede maal een burger schoolklasse meemaken
is nog iets te bereiken. Men overlaadt den leerling met
werk en daar het onderwijs in de nieuwe talen, de
wiskunde enz. op H. B. S. en een gewoon gymnasium
zoo verschillend is, sluit het natuurlijk toch niet aan.
Slechts in de eerste jaren kan er nog iets van terecht
komen. Doch wat dan verder? Men laat den leerling
examen doen voor de een of andere klas van een gym
nasium elders. Niet alleen, dat men dus toch gedwongen
wordt het kind uit huis te sturen, zoodat de inrichting
in deze slechts dient tot uitstel van executie, maar
bovendien moet de leerling een formeel examen afleg
gen, waarop hij door een hem onbekenden leeraar die
hem zelf naar alle waarschijnlijkheid nooit heeft gezien,
in enkele oogenblikken wordt geoordeeld. Hoeveel staat
zoo'n jongen achter bij zijn kameraadje, dat een gelei
delijke school kon doorloopen, waar zijn eigen docenten
zijn lot in handen hebben.
Slechts in éen geval kon de regeling der gymnasium
klassen kans hebben goed te werken, wanneer de leerling
het geluk heeft gefortuneerde ouders .te bezitten. Zij
kunnen hun zoon de eerste twee of drie jaren de H.
B. S. laten volgen met de aansluitende gymnasium
klasse der inrichting! Daarna nemen ze hem van de
H. B. S. af, laten hem slechts de lessen der inrichting
volgen en door privaatlessen in de andere vakken zoover
brengen, dat hij na eenige jaren het Staatsexamen
kan afleggen. Doch wien convenieert het zjjn zoon
een dergelijke opvoeding door privaotonderricht te laten
geven? Het zijn tegenwoordig toch niet alleen meerde
kinderen der rijken, die gaan studeeren.
Maar altijd blijft nog het bezwaar bestaan, dat zij
na volbrachten leertijd aan de inrichting slechts door
een examen door vreemde examinatoren afgenomen tot
de academie kunnen worden gebracht, terwijl de leerling
van een gymnasium door zijn eigen leeraren wordt be
vorderd.
Ik heb in het bovenstaande getracht uiteen te zetten,
waarom mij de inrichting voor gymnasiaal onderwijs
alhier gelijk zij thans werkt, geheel verkeerd toeschijnt.
De vraag, wat wenscht ge dan voor Alkmaar, is zeer
eenvoudig te beantwoorden een gymnasium.
Wanneer we de bevolking van zoo'n school elders
VA1S
58)
Het was toch weer hetzelfde als te voren. Catharina
wierp zich hals over kop in hare plannen en ging er
geheel in op, zoodat ze het weer aan Tom overliet, zijn
eigen amusement te zoeken. Ze bracht hare goede voor
nemens slechts in zóóverre ten uitvoer, als ze overeen
kwamen met hetgeen ze voor zichzelf noodig hadze
stond Tom in het geheel niet nader dan vroeger. Ze wist
niets van zijn stemming, zooals hij somber en vol berouw
alleen rondliep, met een gevoel van wanhoop het verleden
overdenkend. Zijn overmoedige vroolijkheid beschouwde
ze als een teeken van terugkeerende tevredenheid en ze
deed niet de moeite te beproeven of die wel van de rechte
soort was Ze had haar rechteroog uitgerukt en haar
rechterarm afgehouwen om haar broeder te redden en
toen was ze, tevreden met deze verminking, haars weegs
gegaan, zonder hom te hebben gered.
Ze richtte rondom zich een slagboom van werk op, om
de plaatsen, waar de goden wandelden, voor haar te
verbergen. Franklin's liefde ging met haar te midden
van al haar drukte, maar ze wilde zich niet laten binnen
leiden in al de mooie plaatsen, waarheen deze liefde haar
wenkte. Zijn brieven waren de lichtpunten in haar leven
ze waren vol hoop en vol ergernis over de onzekerheid,
daar zo wist, dat dit alleen Franklin weerhield over hun
huwelijk te spreken en haar zelve weerhield, die hoop
den bodem in te slaan.
kranklin wachtte op het besluit van zjn comité, daar
zien, dan begrijpen we eersTrêchtThöëveel behoefte
er in Alkmaar aan een volledig gymnasium bestaat.
We zien dan, hoe verreweg het meerendeel der aan
staande academieburgers kinderen zijn uit den burger
stand, wier ouders hun zoons een academische opleiding
zullen kunnen doen geven, omdat zij het geluk hadden
een gymnasium in hun stad of althans in de buurt
te hebben. Wanneer ook in Alkmaar die weg tot de
academie werd geeffend, wanneer de opleiding minder
langdurigminder bezwaarlijkminder wisselvallig
werd gemaakt, dan zou ook Hollands Noorderkwartier
een veel grooter contingent gaan leveren van de stu-
deerende jongelingschap. Doch meent men dan werkelijk
nog dat het centrum van Noord Holland van zoo'n
opleidingsschool tot de academie moet verstoken blijven,
waarom dan niet ten minste voorloopig verbeterd wat
men he?ft.
Want mijn verblijf in Alkmaar heeft mij niet alleen
geleerd, dat de tegenwoordige wijze van inrichting
verkeerd is; ik begreep ook, dat zij voor verbetering
vatbaar is en dat er in aansluiting met de H. B. S.
een school in te richten zou zijn, die een gewoon
gymnasium veel meer nabij komt dan de inrichting thans.
De school, gelijk ik mij die voorstel, zou zijn als
volgt.
De eerste drie klassen moeten, evenals nu de gym
nasiumklassen der tegenwoordige inrichting, de eerste
drie klassen der II. B. S. volgen met vrijstelling van
eenige bijvakken. Bovendien ontvangt de leerling op
het gymnasium gedurende drie jaren drie uur per
week les in de oude talen en wel in de eerste twee
jaar uitsluitend Latijn, het derde jaar twee uur Griekseh
en een uur Latijn, alleen dienende om het vroege r
geleerde te repeteeren. Op die wijze behoeft de leerling
in deze jaren niet te worden afgejakkerd om bij te
blijven bij een bepaalde gymnasiumklasse, hij leert
geleidelijk wat oude talen, de docenten kunnen zich
met zeer matige eischen tevreden stellen, het onderwijs
aan de H. B S. behoeft geen schade te lijden. Heeft
de leerling der derde klas zijn overgangsexamen af
gelegd, dan verlaat hij de II. B. S. geheel om de vol
gende drie jaren alleen op het gymnasium door te brengen
Gedurende de drie laatste jaren van het gymnasium
moet bet onderwijs in de ede talen natuurlijk nog
meer op den voorgrond treden dan op een gewoon
gymnasium geschiedt, doch met nieuwe talen, wiskunde
enz. is do leerling zijn collega gymnasiast een heel
eind vooruit door wat hij in de eerste drie klassen H. B.
8. leerde. Slechts een enkel uur in de nieuwe talen, wat
wiskunde en wat geschiedenis (dit laatste vakkan
door de daartoe bevoegde doctoren in de klassieke let-
teren, die toch aan de inrichting zijn, gegeven worden)
zijn in de volgende klassen noodig om de studie in
die vakken in dezelfde richting te sturen en op de
zelfde hoogte te brengen als op een gewoon gymna
sium geschiedt.
Behalve de 3 uren oude talen in elk der drie laagste
klassen zouden dus op ons gymnasium in de volgende
drie klassen moeten gegeven worden, b.v. in Latijn
en Grieksch ieder 8 uur, waarvan in de twee hoogste
klassen 2 uur alleen voor a.s. juristen, predikanten en
literatoren, voor wie in de hoogste klasse ook nog een
uur antiquiteiten er bij komt. In de geschiedenis in
de 4e en 5e klas 1 uur oude historie en in de 5e en
6e klas 2 a 3 uur nieuwe geschiedenis, ongeveer evenals
op een gewoon gymnasium geschiedt. Al deze lessen
zouden kunnen worden gegeven door de reeds aan de
inrichting verbonden leeraren, doctoren in de klassieke
letteren.
Slechts dan, wanneer alle 3 de hoogste klassen bezet
zijn, zou een derde leeraar noodig zijn. Men heeft echter
reeds van begin af aan ingezien, dat dit ook het geval
zou zijn, wanneer de inrichting in haar tegenwoordigen
toestand in bloei toenam. (Op een gewoon gymnasium
zijn altijd minstens 4 classici noodig).
Behalve deze lessen zullen er echter ook nog andere
noodig zijn in de bijvakken en wel één in ieder der
nieuwe talen in elk der 3 klassen en twee a drie in
elk der klassen in de wiskunde, welke laatste gedeel
telijk voor de a.s. medici uitsluitend bestemd zijn
die desnoods, indien ze dit wenschten, als vakleerlingen
de lessen in Natuur- en Scheikunde op de H. B. S.
zouden kunnen volgeD een examen wordt echter in
deze vakken op een gymnasium niet afgenomen. Voor
geen van deze vakken behoeft men een aparten leeraar
aan te stellen. Immers gesteld, dat alle klassen gevuld
zijn, dan kunnen de benoodigde 8 uur wiskunde, drie
uur Nederlandsch, 3 uur Fransch, 3 uur Duitsch, 3 uur
Engelsch zeker zonder bezwaar door reeds in Alkmaar
gevestigde leeraren, die men dan slechts per lesuur te
betalen heeft, gegeven worden.
Op deze wijze zou men dus een gymnasium kunnen
krijgen door op de boven beschreven manier, behalve
het onderwijs der reeds aan de inrichting verbonden
docenten, aan eenige andere leeraren op te dragen
eenige uren per week op de inrichting onderwijs te
komen geven, 't geen slechts zeer geringe geldelijke
offers zou eischen, welke bovendien nog grootendeels
door het hooger stellen van het schoolgeld, 't geen dan
zonder bezwaar geschieden kan, zouden worden goed
gemaakt. Ook zouden slechts drie klassen te gelijk les
behoeven te hebben, waartoe dus slechts drie lokalen
beschikbaar behoeven te zjjn, welke men desnoods in
het tegenwoordige gebouw der inrichting zou kunnen
vinden. De voordeelen van een dergelijke inrichting
springen dadelijk in het oog. Het onderwijs wordt op
deze wijze één geheel, de in het voorgaande geopperde
bezwaren vervallen, de leerling zal slechts één examen
behoeven te doen, het Staatsexamen, toelatingsexamen
tot de academieen wie weet, of men bij de tegen
woordige meerdere vrijheid der eindexamens ook niet
voor zulk een inrichting, waar toch in alle vereischte
vakken les wordt gegeven, het jus promovendi, het
recht zijn leerlingen zelf naar de Academie te zenden>
te verkrijgen was.
Schiedam.
Slot volgt.
Dr. J. II. HOLWERDA.
hij zich zeker voelde in de gedachte aan Catharina's
liefde. In de lange winterdagen gloorde zijn leven van
licht en warmte. Het mistige Londen, de Arbeiders wereld
zuchtend en zwoeschend van smart, waren uit zjjn bewust
zijn als weggewischtCatharina maakte zijn wereld uit,
waarin de zomer heerschappij voerde.
Uiterlijk bleef hij kalm en teruggetrokken, maar in
zijne oogen was een schitteringdie sprak van een
ontwaken.
Eens op een avond thuiskomende toonde hij in geheel
zijn optreden den nieuwen mensch in hem. De onvol
daanheid was van zijn gelaat verdwenen; er sprak nog
wel cynisme nit, doch dit lag er maar boven op, gereed
om te ontvinchten. Hij hield zich fl.nk recht, nu hij zijn
doel zoo nabij zag en dat jeugdig uiterlijk was niet aan
zjjn kleermaker te danken. Zijn bleeding was nog pover,
niet die van een man, wien het erg goed gaat in de
wereld. Dat jeugdig vuur zon behoorljjk nitgedoscht zijn
in een zijden broek met zilveren gesp, rood wambuis en
een gepluimden hoed voor dezen ridder der liefde.
Franklin wierp zich in zjjn geliefkoosden stoel, stak
zÜn PAP aan> liet het hoofd achterover rusten en zijne
gedachten vlogen naar Catharina. Zijn oogen blikten
vrooljjk terwjjl hij de kringetjes nastaarde, die hjj al
rockende uitblies Dat waren natuurlijk trouwringen.
He 1 als zij nu hier naast hem zat, vlak bij hem, zoodat
hjj haar kon aanraken, dan zon hij de gelukkigste in
geheel Londen zijn. Hoe hadden toch die saaie dagen in
zjjn ouden boekwinkel hem ooit bevredigd Zeker, vrede
en vrije tijd in overvloedMaar die kon een mensch
genoeg krijgen in het graf Boeken Hadden boeken hem
ooit zooveel geleerd als één blik in Catharina's oogen
Had eenig boet ooit zjjn geheele wezen zoo doen trillen
als de aanraking van zekere kleine vingertjes Liefde
was de eenige beschaving 1 En er was geen enkele
wet om een man te scheiden van zijn lectnnr, omdat hij
in t huwelijk trad. Het zon zijn lectuur veel rijker
maken, als hjj die deelde met Catharina. Zijn gedachten
verwjjlden bij het verwarde beeld, dat hij ontworpen had
van Collop's huisje, dat toch zijn kleine woning iu Huil
was en Catharina daarin met het kind in haar armen
terwijl hjj haar Keats voorlas en haar daardoor gaf
»Het zoet genot,
Dat stil gepeins der ziele bieden kan."
Die eerste editie was ook al ten offer gebracht op het
altaar van de ArbeidersbewegingNn, hij kon de
Beweging niets misgunnen die hem Catharina geschon-
ken had.
Als spreekster voor een Arbeidersmeeting had hij
haar het eerste gezien. Het schrandere gezichtje beviel
hem hij had gevraagd wie ze was Maar dat kon
niet de reden zjjn geweest voor zijn vriendschap met die
»onbepaalde hoeveelheid'', Mark Fleming
Franklin bloosde als een meisje bjj de beschuldiging
dat dit zjjn beweegreden zou geweest zjjn; hij wierp het
hoofd achterover en lachte als een die aan zichzelf wordt
onrdektwant hij zag de waarheid daarvan nu in.
Zij was 't geweest, die hem van 't begin af aan naar
Goodge Street had getrokken en hij had er geen ver-
moeden van gehad. Hij had het al veel eerder kunnen
weten als hjj zjjn hart niet had ompantserd door die
scherpe kritiek op haarHoe kon hij toch zoo bard
zjjn geweest voor het kind Haar gevoeligheid en enthou
siasme waren ranken die de sterke natuur, met haar diepe
wortelsten sieraad waren. En al was ze nn niet in
staat dat boek te schrijven Wie verlangde van een vrouw,
dat ze gehoel en al intellekt zou zijn Het was genoeg
als ze geheel en al hart was. Welte eeniger tjjd zouden
ze samen die Geschiedenis schrjjven hjj kon de kennis
en het oordeel leveren en zjj zou er vorm en inkleeding
aan geven Wat een huwelijk zou dat zijn echte
kameraadschap 1 Geen eentonig en saai loven 1 Ze had te
veel besliBie eigen opinies om maar gedwee zjjn inzichten
over te nemen Hij zou zijn snibbe nooit temmen.
Maar dat verlangde hij ook nietDe conventioneel© vrouw,
die als eeu gom-eiastieke pop haar gezicht vertrok en
piepte op den minsten wensch van den man, was hem on
dragelijk. Hij bewonderde in een vrouw kracht en eer
zucht en onafhankelijkheid. Catharina was zjjn ideaal....
Wordt vervolgd).