m LEVENSDOEL.
No. 126. Tweede blad.
Honderd en derde jaargang. Woensdag 23 Oct. 1901
FEUILLETON.
Amsterdamsclie Brieven.
Nederland.
Gymnasiaal onderwijs in Alkmaar.
Annie Holdsworth.
Schrijfster van „Dolores."
ALkMAARSCHE COURANT.
Slot.
In onze vorige stukken trachtten we te doen uitkomen
wat ons inziens de gebreken zijn van het gymnasiaal
onderwijs in deze stad. Hartelijk hoop ik dat mijn
woorden niet verkeerd zullen worden begrepen geen
critiek op wat bestond was mijn doeldoch nu de
drang naar verbetering zich meer en meer doet gevoelen,
wilde ik aanwijzen wat mij verkeerd toescheen.
Immers de tijden veranderen. Vroeger kon men zich
tevreden stellen met een particulier docent, die dooi
de gemeente in staat werd gesteld op billijker en gemak
keiijker voorwaarden privaatles te geven dan elders
geschiedt. Dat onderwijs zelf te booordeelen zou mij
niet passenhet is boven mijn lof verheven. Eerst wie
zelf wel eens een leerling voor het staats-examen heelt
opgeleid is in staat ten volle de waarde ervan te schatten
En wie zou daar beter toe in de gelegenheid zijn dan
wie gelijk ik het van zoo nabij leerde kennen.
Het moet echter vaak een ondankbaar werken ge
weest zijnen bij zijn lessen steeds het verplichte
examen in het oog te moeten houden en daardoor veel
minder zich zelf te mogen geven, ook dat is zwaar
voor wie zijn vak liefheeft.
Zoker mag Alkmaar dankbaar zijn voor de wijze,
waarop het middel, do privaatles, werd aangewend,
maar op den duur kan het middel zelf niet voldoen.
Waarom niet? We trachtten in het vorige do bezwaren
uiteen te zetten.
Deze waarheid doet zich dan ook hoe langer boe
meer gevoelen men ging pogen verbeteringen aan te
brengen.
Of deze doeltreffend waren Wie mijn vorige stukken
las, zalhoop ik, met mij deze vraag ontkennend be
antwoorden.
Radicaler maatregelen zijn noodig, wil men Alkmaar
in het bezit stellen van een inrichting, waaraan wer
kelijk gymnasiaal onderwijs wordt gegeven.
Do raad der gemeente Alkmaar heeft voor eenigen
tijd ongunstig beschikt op het verzoek tot verbetering
van de positie van den tweeden leeraar aan de iurich-
tiug. In die weigering ligt ongetwijfeld een afkeuring
van den tegenwoordigen toestand. Moge de raad het
niet bij afkeuren laten en moge die weigering een
voorbode zijn van verbetering. Ook de Noordhollandsche
jeugd heeft recht op een geleidelijke opleidingsschool
tot de academie. Zijn er echter nog altijd redenen,
waarom men er tegen op ziet, onmiddelijk tot de op
richting van een gewoon gymnasium over te gaan, dan
overwege men eens het bovenstaande idee tot verbe
tering van wat men heeft. Een school ingericht als
boven beschreven zal zonder twijfel veel meer in de
bestaande behoefte voorzien, zij zal tevens de beste
overgang zijn tot het gymnasium, dat toch eenmaal
moet komen.
Schiedam. Dr. J. H. HOLWERDA.
VAX
59)
Zijn overpeinzingen werden gestoord door het geluid van
den brievenbesteller aan de voordeur. De brief behekda
zijn benoeming tot secretaris van de Arbeiders-organisatie
in West-Indië. Hjj moest er op rekenen binnen veertien
dagen te vertrekken.
Zijn gelaat werd plotseling ernstig. Dat was spoediger
dan hij gedacht hadzon ze er in toestemmen onmid
dellijk te trouwen Veertien dagen! Dat liet haar nau
welijks don tijd om voor een uitzet te zorgen. En nu
hij er over dacht, ze war, n niet eens geëngageerd....
Die formaliteit wfis hun onnoodig voorgekomen. Hij moest
nn naar Glasgow voor een lezing don volgenden avond
anders was hij er zelf heen gegaan om het te bepraten.
Natuurlijk zou hij nu dad^ lijk schrjjven, maar hij wensehte
wel dat hij haar meer tijd kon laten.... Hij blies zijn
laatste kringetje in do lueht en zag het met aandacht
na, zooals het daar wegzweefde en te niet ging.
Terwijl Franklin trouwringen zag in den rook, zat
Catharina dicht bij het vunr en luisterde naar het huilen
van den storm daar buiten. Ze zat alleen en wachtte op
Tom. 't Was een w»oeste nachtde regen kletterde op het
venster. Ze verbeeldde zich, dat hij de duisternis als in
zwachtelde, den nacht geheel omwikkelde en zich daaraan
hechtte.... Die windvlaag deed het huis schudden, en
zou stellig het dun. gordijn van regen in flarden scheuren....
Plotseling was de storm binnen in de kamerde lamp
vlamde op, een laaiende geweldige wind vulde de geheele
XX.
De arbeiders, betrokken bij het transport van goe
deren te water te Amsterdam, hobben beelwat leven
in de brouwerij gebracht. In groote trokken is het door
hen uitgevaardigde manifest reeds in dit blad meege
deeld en wij mogen dus vooronderstellen, dat het plan
onzen lezers bekend is. Alleen willen wij nog oven het
eind-doel der beweging herhalen na 31 December geen
schepen onder Engelsche vlag varende meer te lossen of
te laden, daar geen good meer uit te ontvangen ol to
leveren, voor en aleer de vrede in Zuid-Afrika zal zijn
gesloten.
Lekken gewoonlijk dergelijke plannen uit, voordat de
ontwerpers zo rijp achten voor publiciteit, ditmaal is van
de voorbereiding aan niemand iets ter oore gSkomen.
Toch zijn de besturen der vakvereenigingen er lang mee
doende geweest en nauwgezet is de uitvoerbaarheid over
wogen. Maar eindelijk werd de doorslag gegevon door
de overweging, dat, waar de werklieden door organisatie
een groote macht kunnen ontwikkelen, 't onverantwoor
delijk zou zijn die niet te gebruiken ten bate van het
Afrikaansche heldenvolkwiens vrouwen en kinderen
stelselmatig worden uitgemoord.
Het publiek werd dus plotseling voor deze zeer ingrij
pende poging geplaatst. Zeker zal 't honderden gegaan
zijn als ons, die een oogenblik ervan geduizeld hebben
en, gewoon geworden aan het mislukken van zooveel
andere met geestdrift op touw gezette hulp-ondornemingen,
in den aanvang ietwat sceptisch gestemd waren. Intus-
schen heeft die stemming, wat ons persoonlijk betreft,
niet lang geduurd wij hebben lang en ernstig met de
leden van het voorloopig comité gesproken en nu staat
't bij ons vast, dat deze zaak den meest absoluten steun
verdient van allen, die niet alleen met den mond maar
ook met het hart de Boeren-zaak zijn toegodaan.
Het middel is forsch, ja, maar de kwaal is ook ernstig.
Twee jaren liggen er achter ons, die ons hebben geleerd,
dat do regeeringen zich niet kunnen of willen mengen
in dat ontzettende drama in Zuid-Afrika de meest ver
stokte mag niet meer hopen op parlementaire actie. Er
blijft niets anders over dan Engeland met economische
roeden te kastijden en die methode is daarom des te
aanlokkender, wijl aan dat oor de Engelschen het minst
doof zijn. Er is aan de overzijde van bet Kanaal reeds
nu een partij, die diep beseft de schande van dezen oor
log en verlangt naar het eindewanneer zij versterkt
wordt door handelaren en kooplieden, die hun welvaart
bedreigd zien, kan zij de macht krijgen om het ministerie
te vervangen door een an dar, dat recht wil doen aan
de Boeren.
Bij alle weldadigheid, hier te lande betoond jegens de
slachtoffers van den oorlog, heeft men steeds het onvol
doende gevoel gehad, dat men wel bracht verzachting
van wonden, doch ongemoeid liet dengeen, die elk unr
van den dag deze wonden toebracht. Men heeft gehunkerd
naar een daad, maar men is machteloos geweest om die
uit te voeren. Nu hebben zich de arbeiders in het strijd
perk geworpen men mag zich wel afvragen, hoe 't
mogelijk is, dat erkende Boeren-vrienden 't hebben ge
waagd aan dat kloek bedrijf te gaan tornen.
Gelukkig vormen zij de minderheid. In de laatste dagen
zijn uit alle deelen des lands bewijzen van sympathie
naar het comité op de Geldersche Kade gestroomd, zoo
dat dit aanleiding heeft kunnen vinden de pas begonnen
beweging met nog meer kracht voort te zetten. De man
nen zjjn nog' vol goeden moed, dat zij alle struikelblok
ken op hun pad zullen weten weg te ruimengeen
hunner twijfelt aan het succes. Voor het oogenblik is
maar de groote vraag om in de buitenlandsche havens
ruimte. De regen kletste op het karpethet vuur in den
haard danste heen en weer.... Catharina sprong op. De
glazen denr stond wijd open een door den wind geheel
verwaaide gestalte werd van uit den tuin naar binnen ge
dreven.
»0, Marthawat doen je me schrikken je komt bin
nen als oen geestEn je bent door en door natKom
toch dadelijk bij 't vuur."
Stil, hartje, stil!" fluisterde Martha ademloos. »Ik heb u
noodig, en ik wil niet, dat de meiden van mijn komst
iets af weten. Doe gauw uw mantel om en kom mee
met de oude vrouw. Mr. Tom zit in »Do drie Soldaten"
en is smoordronken. Jim was bij hem maar dien heb
ik naar huis gestuurd naar Sara. Mr. Tom wil geon
vin verroerenhij denktdat hij in de »Korenschoof"
isaan 't vrijen met zijn arm overleden meisje. Hij
gedraagt zich schandelijk en al die mannen zitten hem
uit te lachen en knikken elkaar toe en houden hem maar
steeds aan 't lijntje
Catharina was al lang in de gang en deed haar mantel
om. Er was een harde trek om haar mond en haar
oogen schitterden in de oogkassen, die plotseling waren
ingezonken. Haar hart dreef hulpeloos op den storm
en werd door den wind voortgejaagd en heen en weer
geslingerd. Er was geen ark in 't gezichtzwarte
diepten gaapten onder haar.
Ze kwam in do kamer terug en trok haar kap over
't hootd.
»Kom mee, Martha", zeide ze driftig, en de twee
gingen samen heen.
Ze staken het grasveld over en vonden het hek. De
weg was donker en een plotselinge windvlaag blies de
vlam uit in de lantaarn die Martha droeg.
Ze strompelden voortterwijl de regen hen mot zijn
geesel van dunne touwtjes achteruit wilde slaan. Boven
den muur van het kerkhof huilde de wind door do
populieren. De boomen kraakten en kreunden en bogen
over naar de rijen witte grafsteenen.
»Do goede God zij geloofd! Geen enkele geest zou op
zulk oen nacht nit zijn warm graf willen komen", zeide
voor het nobele doel even krachtige organisaties te vor
men als te Amsterdam en wanneer dat gelukt zal hot
misschien niet eens tot een feitelijken ^pyeot behoeven
te komenals de Engelsche handel, die toch al in do
laatste maanden kwijnt, dezen nieuwen slag ziet dreigen,
zal het materioole belang wel tot inkeer brengen. Reeds
nu zijn er hier te lande kooplieden, die om zeker te gaan
in de bevrachtingsconditiën de bepaling hebben opgenomen,
dat geen Engelseh schip mag worden gekozen voor het
vervoer hunner goederen znlk een enkele daad heeft
meer invloed dan een papieren stapel van betoogen
adressen, open brieven en meer van dien aard.
De werklieden geven hun persoon, wanneer nu de
anderen iets van hun geld willen offeren kan door deze
ongewone samenwerking van arbeid eu kapitaal een
schcione zege door de humaniteit verworven wordon. De
combinatie is wel zeldzaam, maar iets zeldzaams zal
ook alleen in staat zijn don Engolschon trots te breken.
Moest het plan door gemis aan steun ten slotte toch nog
opgegeven worden, dan zullen zij, die in dezen schuldig
staan, een zware taak hebbon om met hun geweten af
te rekenen. Eu wanneer eenmaal de vrije Afrikaner in zijn
herboren land zon klagen over de platonische liefde van
Nederland, dan zou er groote brutaliteit noodig zijn om
dat legen te spreken.
Wij vertrouwen, dat deze woorden weerklonk zullen
vinden, vooral ook te Alkmaar, waar do vereoniging
»Alemaria" reeds veel van zich heeft doen sprekon on
waar gevestigd is de kolonel De Cock Baning, wiens
stem om do Engelsche waren te boycotten in meer woningen
is vernomen en verhoord dan menigeen wel denkt. Is 't te
arrogant van den Amsterdamsehen correspondent, wanneer
hij den wensch uitspreekt, dat zich te Alkmaar een com
missie vormt om de transport-arbeiders financieol bij te
staan. Zij kunnen zeer weinig beginnen zonder geld zij
kunnen daarentegen op ruime schaal propaganda maken
wanneer zij goed van fondsen zijn voorzien, misschien is
er iemand, die dezen wenk ter harte wil nemen.
Voor de heeren, die met veel opoffering van tijd de
collecte ten behoeve van de vrouwenkampen hier ter
stede hebben georganiseerd, komt de bootwerkers-agitatie
zeer ongelegen. Immers, velen zullen nu liever hun geld
offeren voor de meer rechtstreekeche poging om den oorlog
te beëindigen, waardoor de vrouwen en kinderen veel
meer afdoende zouden wordon geholpen. En te meer zal
men dat doen, waar 't nog zeer twjjfelachtig blijkt te
zijn, of al die liefdegaven wel haar doel bereiken; openlijk
is gezegd, dat feitelijk de Engelschen daarvan het moest
voordeel hebben en overtuigend is dat nog niet weerlegd.
In ieder geval is zeker, dat, wanneer het geld al in handen
komt van de opgeslatenen zij daarvoor alleen inkoopen
kunnen doen bij de Engelschen, die zich niet met een
kleine winst zullen tevreden stellen en de begunstigden
ook nog datgene zullen laten betalen, wat haar anders
gratis zou zijn verstrekt. Zulk een collecte was goed om
gewetenswroeging te stillen, maar nu is hiervoor een
ander en beter middeldaardoor kan niet alleen het
kwaad maar ook de oorzaak ervan worden opgeheven.
Aanbesteding.
Het Provinciaal Bestuur van Noordholland heoft
aanbesteedhet voorzien der boorden van bet Noord-
hoilandsch Kanaal in vier perceelen. Raming lo perceel
l 4300 2e f 10,700, 3e f 8400, 4e f 8600; in massa
f 32,0 0.
Minste inschrijvers waren le perceel A. van Doorn,
te Amsterdam, voor f 3590; 2e perc. J. Oldenburg, te
Bergen, voor f 88543e perc. dezelfde voor f 82394e
perc. A. van Doorn voor f 7574. In massa was
inschrijver J. Oldenburg voor f 28,194.
Martha verheugd. »En zoo ze 't al deden dan zon de
wind hun arme dunne lichamen in vezels scheuren, vóór
we ze gezien hadden."
Ze staken de weide over en hun voeten waadden door
de plassen >die zich daar gevormd hadden. Pikzwarte
duisternis omhulde alles rondom hen. Het licht in de
herberg was het eenige wakende oog in het gausche dorp.
Ze kwamen naderbij en Catharina bracht haar gelaat
vlak aan 't raam om door een reet van het blind naar
binnen te kijken.
De schoorsteenmantel sprong vooruit boven den haard,
waarop een hoop houtblokken knetterden. Aan beide kan
ten stond een bank, en voor ieder daarvan een smalle
lange tafel met bierkruiken.
De mannen op die bank hadden verweerde gezichten,
die dadelijk de gedachte aan veldarbeid opwokten ze
waren niet ongelijk aan aardappelen of rapen. Tom lag
met het hoofd voorover op de tafel to slapen.
Oatharina'8 hart sloeg met hoorbare slagen. Ze leuude
tegen den muur aan om wat te bekomenwaar zo stond
kon zo de gesprekken daar binnen verstaan.
»Goede hemel, de jonge Mijnheer drinkt als een jong
meisje en niet meer. Maar hij heeft meer in zijn buik
dan in zijn bol, dat is mijn meening."
»Dat is zoomaar hij is van zijn rechtmatige plaats
weggeduwd, dus heeft hij maar weinig verstand noodig.
Hij moot de juffrouw volgen als haar schaduw. Nu hoor
de juffrouw is verbazend moeilijk nit het veld te slaan,
't is heelemaal een man, op de broek na."
»Ze zeggen, dat ze onder haar vrouwenkleereu oen
mansbroek draagt. Toen ze daar verleden haar rok uit
trok voor de doode, stond ze in haar brook en verdroeg
dat zonder blikken of blozen."
»Ja, ja! 't is een heel ding, net als een man de baas
te willen spelen, als je tot het zwakke geslacht behoort.
Mijn vrouw zei nog, dat er al heel weinig vrouwelijks
aan haar is, als je ziet hoe ze 't manvolk voortdrijft, in
plaats van den nek voor hen te buigen
»Do nienwo koohordor vertoldo me, dat ze in London
onder haar meerderen optrad en met een stalen voorhoofd
