27 october!
Honderd en derde jaargang»
1901.
ZONDAG
Nederland.
Laatste Berichten.
De Oorlog in Zuid-Afrika.
NO. 128. «ersle blad.
ALkMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80franco door het
geheele rijk f 1,
3 Nummers f ©,Oti. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Al.
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentiën i
Per regel f ©,lö. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COSTER
ZOON, Yoordam C 9.
Het Sanatorium voor longlijders te Renkum.
Rechts van Wa mingen, door eene 10 minnten lange
oprijlaan met den fraaien breeden landweg tnsschea die
plaats en Renkum verbonden, ligt rustig, afgezonderd
van de wereld achter hoog geboomte verscholen het
sanatorium voor longlijders, waartoe H. M. de Koningin-
Moeder het landgoed Oranje Nassau's Oord bestemd heeft.
Rnst in volstrekten zin heerscht in dit Geldersch buiten
goed, in het hart van het land en binnen het uur van de
hoofdlijnen van het spoorwegverkeer door flinke trambanen
te bereiken. Naar de plannen van den Amsterdamschen
ingenieur-architect Roelof Kuipersis het twee verdie
pingen hoog Sanatorium, aansluitend aan het oude „paleis"
op de „plaatswaarbij een zesmaal grootere ruimte is
bijgebouwd, in halven cirkel opgetrokken. Aan het eene
uiteinde der middellijn staat het „paleis," aan het andere,
afgezonderd van het hoofdgebouwde woning van den
geneesheer-directeur. Door dezen bouwvorm zien alle
vertrekken nit op het boschlandschap, kunnen licht en
lueht ongehinderd binnanstroomen en konden overal tns-
schen de grootere kamers en zalen galerjjen worden
gemaakt, waar de patiënten in de buitenlucht, beschermd
tegen tocht of te fel zonlicht, kunnen liggen en rasten.
Rustige eenvoud en ernstige voornaamheid kenmerkt de
bouworde, zonder andere versiering dan één klokketorentje
boven het hoofdgebouw. Ter vermijding van opwaaiend
stof bevindt zien da hoofdingang voor het publiek aan
de achterzijdeterwijl een afzonderlijke ingang voor
patiënten bestemd isdie, van hnn parkwandelingen
terugkeerendin de z g. „laarzenkamer'' hun schoeisel
verwisselen tegen pantoffels. 72 Personen vinden in de
eetzaal plaats terwijl in den bijbouw nog eene eetzaal
is voor 28 personen. Het gebouw bevat o.m. eeue zaal
als wintertuin ingerichteen uitgestrekte leeszaal
kamers voor den geneesheer directeurdr. J. F. W.
Donathde adjunct-directrice mevr. M. von Favrat
den assistent geneesheer dr. W. J. W. Hninink etn
vertrek voor douchebadeo, onder rechtstreekseh toezicht
van den geneesheer, met aangrenzende kleedkamer, een
laboratorium, apotheek en donkere kamer voor photo-
graphisch gebruik en een inrichting voor reiniging der
sputafleschjes der patiënten, die ieder voor zich daarvoor
moeten zorgen door middel van een bnis op de water
leiding. Voorts: badkamers, een biljardzaal, telefoon,
dekenkamer, toiletkamer voor de verpleegsters, vertrekken
voor afzondering van zieke patiënten, en verandah's. De
vertrekken voor de zieke patiënten zijn hoogst eenvoudig
gemeubileerd de muren beschilderd met een bijzondere
verfsoort, de vloeren van steen oi met linoleum bedekt.
Dubbele ramen en buitendeuren weren elke tocht. De
keukens zijn geheel afgescheiden van 't Sanatorium. Een
door electriciteit bewogen wagen voert de spijzen naar
het gebouw, vanwaar ze door een lift in de dienzaal komen.
Op de bovenétage zijn de vertrekken voor 't personeel.
De iighallen of verandah's zijn .overdekt met houten
afdak of glas.
Inwendig ziet het gebouw er helder, frisch en vroolijk
uit. De machinekamers liggen nog verdei- van 't Sana-
tarium dan de keukens. Door alle vertrekken zijn stoom-
leidingen. Er is ook een machine voor electrisch licht
en voor den motor in de wasscherjj. Alle spijzen worden
met stoom bereid. In het bijgebouw zijn kenkeninrichting,
strjjkerjj, wasscherij en kantoren gevestigd. Voor faecaliën
en gebruikt water wordt een bijzondere reinigingsmethode
gevolgd.
In 70 weken is de bouw geschied door P. IJpenburg,
als uitvoerder voor den aannemer Ph. A. Warners te Am
sterdam en onder toezicht van den opzichter Prins, vol
gens de plannen van den heer Kuipers, reeds genoemd,
Reeds half November kan de verpleging aanvangen in
een groot deel van 't gebouw. Is later 't geheele gebouw
in gebruik genomen, dan bestaat het plan nog een ge
neesheer te benoemen. De bedoeling is die patiënten op
te nemen, wier ziekte nog niet te ver gevorderd is en
wier genezing das rederlijkerwyze is te hopen en te ver
wachten, onder verbanning van mistroostigheid en aan
kweeking van gepaste opgewektheid. Het Sanatorium is
niet allereerst ziekenhuis, maar gezondheidsinstelling. De
prijs is f 2.50 per dag. Minvermogenden kannen goed-
kooper betalen door steun te vragen van het z.g. Emma
fonds. De voortdurende belangstelling van H. M. de Ko
ningin-Moeder in het toezicht der door H. M. ingestelde
Commissie waarborgen, dat deze Inrichting op een uit
stekend gekozen plaats met zorg en overeenkomstig de
practijk elders gebouwd, en onder leiding van genees-
heeren vol toewijding, door gediplomeerde verpleegsters
ter zijde gestaan, een eereplaats zal innemen in de ge
schiedenis van Nederland's verplegingsknnst.
De opening.
Met blijde ingenomenheid wachtten den 26 de inwo
ners van Renkum de komst van de Koningin en haar
Gemaal en van de Koningin-Moeder. De vlaggen wap
perden van de woningen te Wageningen en Renkum en
van de woningen op den prachtigen straatweg. De inwij
ding van het Sanatorium is een feest van beteekenis en
Renkum is er trotsch op een stichting te bezitten door
koninklijke hand gesteund ten bate der lijdende mensch-
heid, een eerste instelling van dien aard in Nederland.
H.M. de Koningin-Moeder was over Ede en Wage
ningen naar Oranje Nassau's oord gekomen.
H. M. de Koningin met haar Gemaal waren van
Arnhem naar Renkum gereden. Van het oude paleis
wapperde de standaardvlag, toen II M. met den Prins
door de oprijlaan het landgoed binnenreden. Bij den
ingang stonden het bestaar. de geneesheeran en de adjunct-
directrice ter ontvangst. Bouqnetten werden aan Hare
Majesteiten aangeboden door den jongeheer en de jonge
juffrouw Donath, kinderen van den directeur, terwijl de
muziek van het 8e reg. het Wilhelmus speelde.
De vorstelijke personen werden geleid naar de groote
halle van het paleis, waar zij in het middelgedeelte
plaats namen, omringd door etm groot aantal genoodigden.
De verschillende vertrekken op de halle uitkomende
waren gevuld met toeschouwers, het personeel en een
zangkoor. Aan een der zijwanden waren de portretten
van wijlen Willem III en van Koningin Emma te zien
door den heer Belmer te Barneveid geschonken. Da ver-
eeniging »Gemengd koor", te Wageningen, onder leiding
van den heer Cornells de Wolff, zoug ean welkomstlied,
waarna jhr. S. M. S. de Ranitz de inleidingsrede hield.
Na deze met aandacht aangehoorde rede met geschied
kundige herinneringen, zong het koor een gelegenheids"
cantate van den directeur, waarna H. M. de Koningin
gevolg gevende aan de tot haar gerichte nitnoodiging
de stichting geopend verklaarde. Het koor zong gezaag
207, vers 5, Ie en vers 4, 2e ged, oa bij dien gewijdea
zang sloot zie het dankgebed aan van Da. G. J. van
de Flier, die de stichting aan God opdroeg en de zogen
afsmeekte over hef huis maar ook over Hare Majesteiten
en het koninklijke huis.
Thans werd een rondgang ondernomen van Hare Ma
jesteiten en den Prinsbegeleid door de medici-leden,
van het voorloopig bestuur en de geneesheeren van het
Sanatorium. Bij de scheiding van oad paleis en nieuw
gebouw werd een gordjju weggeschoven en stonden jonge
dames met groene bogen geschaard onder welk prieel
van leven 1 groen de vorstelijke personen doorwandelden,
terwjjl meisjes bloemen strooiden en de muziek speelde.
In de vestibule onthulde dr. Homoeth, oudste lid van
het comitéeen gedenksteen door het Bestuur, ter her
innering aan het feit aangebrachteen wit marmeren
plaat, waarop met gouden letters staat gegriftDo ge
wichtige gebeurtenis van de stichting door H. M. de
Koningin-Moeder.
Na afloop van den rondgang, werd in den wiutettnin
thee gediend.
militieraad.
Iu de militieraden der prov. Noord-Holland zijn
benoemd: in het le militiedistrict tot voorz. D. Schat,
toe plaatsverv. mr. K. A. W. L. Hazelhoff Roelfsema,
Statenleden; tot lid G. P. Wijnmalen Jr., plaatsv. J. H.
Cool, beiden te Amsterdam in het 2e militie iDtrict tot
voorz. jhr. J. van Merlen plaatsv. jhr. mr. J. W. G.
Boreel van Hogelanden, Statenleden tot lid J. Winkler,
plaatsv. W. Stolp, beiden te Haarlem in het 3e mili
tiedistrict tot voorz. mr. J. P. Kraakman, plaatsv. N.
Glinderman, Statenledentot lid J. M. de Sounaville,
plaatsv. M. Uitenbosch, beiden te Alkmaar.
©nweder.
Bij een plotseling opgekomen onweer, dat kort
maar hevig woedde boven Woensel, zjjn de molenaar R.
en zijn zoon door den bliksem getroffen. Beiden werden
bewusteloos weggedragen. Spoedig was de vader weder
bijgekomen. Zijn zoon leed onduldbare pijnen. Beiden
handen waren tot de polsen wit. Nochtans, is ook hij
nagenoeg hersteld.
Den 23 sloeg tijdens een hevig onweder op de
Noordzee de bliksem op den botter van den Urker vis-
scher Fr. Korf. De top van den mast verbrandde, boeg
en want werden zwaar beschadigd, terwjjl in het voor
onder alles kort en klein werd geslagen. Hoewel een der
visschers langen tijd bewusteloos was, had het geval geen
persoonlijke ongelukken tengevolge. Wel berokkent het
den visscher groote schade, wijl hij uit vrees voor zin
ken zijn kornet afkapte, waardoor zjjn vischwant ver
loren ging.
Veeziekte.
In de gemeente Buiksloot zijn bij het vee van een
landbouwer aldaar gevallen van mond- en klauwzeer
voorgekomen.
Hen jeugdig vader.
Onder de lotelingen te Deventer was iemand, die
ondanks zijn jeugdigden leeftjjd reeds gehuwd en vader
van 3 kinderen is, terwjjl het vierde verwacht wordt.
Fortnna had medeljjden met hem en zijn gezin. Hjj
lootte vrjj.
Hen droevig ongelHk.
Den 25 had aan den Hoogen Rijndijk nabij Leiden
een droevig ongeval plaats. Ter gelegenheid van den markt
dag te Leiden is daar een drukke passage van rjjtnigen,
zoodat soms twee of drie elkander moeten passeeren. Mis
schien door onverzichtigheid der geleiders zjjn drie rjjtni
gen tegen elkander ingereden, met het treurig gevolg dat
een omsloeg, vier personen er onder geraakten en door
het inmiddels op hol geslagen paard een eindweegs wer
den meegesleept.
Een dier personen, de heer Goedhart, landbouwer te
Hoogmade, vader van 13 kinderen, liet er het leven bjj
een ander, ^Kapitein, van Leiderdorp, kreeg een zeer ern
stige schedelbreuk en werd per brancard naar het Elisa-
bethgesticht vervoerd twee anderen geraakten met min
der ernstige kneuzingen vrjj.
Bedenkt men dat het ongeluk waarschijnlijk een gevolg
is van onderlingen wedjjver om het eerst ter markt te
wezen, dan wordt deze door niets gemotiveerde zucht wal
zwaar gestraft. (Handelsblad.)
Hen vischtrein.
Door de H. IJ. S.M. is een speciale vischtrein in ge
bruik gesteld. Deze rjjdt tweemaal per week, nameljjk
Dinsdags en Woensdags, regelrecht van IJmuiden over
Hilversum, Amersfoort, Nijmegen naar Kleef, om de visch
zoo spoedig mogelijk te vervoeren. De bestaande visch
trein voor Amsterdam blijft loopen.
Een schilder, die bezig was aan de brng over de
Arno onder Araemuiden, (Z.) bleef, toen een schip door
de brng moest, niettegenstaande de waarschuwing der
brugwachters, doorwerken. Hjj raakte met het hoofd tus-
schen de brug bekneld, waardoor dit (lichaamsdeel als het
ware verpletterd werd.
Schermeer. Onze correspondent te Stompetoren ver
zoekt ons te willen mededaelen, dat het berichtje in ons
vorig nummer over lekgaatjes in den djjk bjj Graft niet
van hem afkomstig is.
Wjj vernemen voorts, dat het polderbestuur van de
Schermeer onmiddeljjk eeD onderzoek heeft doen instellen
en daarbjj gebleken is, dat de lekkage weinig beteeke-
nend mag worden geacht. Op een enkel lekgaatje na,
laat de djjk, ook op het bedoelde pant, niet meer water
door, dan dit gewoonljjk het geval is. Er bestaat das
niet de minste reden tot ongerustheid.
Revisie-Verzoek.
De indiening van het nieuwe revisie-verzoek van
De JoDgh, twintig jaren geleden veroordeeld wegens
moord op het knaapje Boogaerd, kan thans binnenkort
worden tegemoet gezier.
Thans heeft Mr. Troelstra o. a. weten te vinden den
vroegeren schoenmaker, die tijdens den dienst van De
Jongh in het leger schoeisel voor hem vervaardigd heeft.
De maat van dit schoeisel, 29 centimeter, wjjkt geheel
af van de maat' 'der in het duin gevonden voetsporen,
hetgeen ook reeds kon bljjken gelijk de veroordeelde
in zjjn oorspronkelijk request heeft gesteld uit opme
ting van De Jongh's voeten.
Wat door De Jongh wordt beweerd omtrent de ver
houding welke tussefaen zjjno zuster en Kets, den persoon,
die 't feit zou gepleegd hebben, heeft bestaan, zon beves
tiging vinden o. a. in een soort van gedenkschrift of
brief, door bedoelde zuster kort vóór haar dood aan den
veroordeelde geschreven, doch nimmer verzonden en eerst
na haar dood ontdekt.
Vau den door De Jongh aangewezen dader zelf heeft
Mr. Troelstra geen spoor meer kunnen ontdekken. In 1896
is zijn naam uit het bevolkingsregister van Amsterdam,
waar hjj het laatst verblijf heeft gehouden, doch dat hij
sinds meer dan een jaar had verlaten, ambtshalve door
gehaald.
Schoort De heer J. H. Klant, alhier, komt voor
als no. 1 op de voordracht voor onderwjjzer aan de 2e
burgerschool te Hoorn.
Redevoering van Chamberlain.
LONDEN, 25 Oct. In een redevoering te Edinbnrg viel
Chamberlain heftig de Iersche afgevaardigden aan, die
zich in het Parlement openljjk de vijanden van het Rjjk
hebben verklaard. De regeering zal voorstellen, de regle
menten van het Lagerhuis te wjjzigen, om den gang der
debatten gemakkelijker te maken en meer vat te hebben
op de mannen, die de moeder der Parlementen tot hun
eigen peil willen verlagen.
Chamberlain besprak vervolgens de schandelijke wan
verhouding tnsschen het groot aantal Iersche afgevaardig
den en de bevolking van Ierland. De regeering zal, wan
neer de algemeene verkiezingen naderen, aan het land
vragen of het deze wanverhouding wil bestendigen, die
zoo on billijk is voor Engeland en Schotland.
Vervolgens sprak de minister over den oorlog. Hjj zei-
de dat da regeering nooit het plan had gehad, offensief
op te treden zij wilde slechts de troepen iu de Kaapko
lonie versterken en daarna de onderhandelingen hervat
ten, maar de Boeren kwamen met hun ultimatum en
openden de vijandeljjkheden. De voorwaarden, den Boeren
aangeboden, waren gunstiger dan ooit aan een overwon
nen vjjand waren aangeboden nn deze voorwaarden ge
weigerd werden, moest de oorlog tot het einde worden
voortgezet. Spr. bewondert de volharding der Boeren,
maar wjj moeten een zelfde vastberadenheid er tegenover
stellen. De Boeren verlangen een volkomener onafhanke
lijkheid dan zij vóór den oorlog bezaten dat is een voor
waarde welke wjj met eere niet kannen aannemen. Spr.
gelooft dat de tijd zal komen, waarop men strengere
maatregelen zal moeten nemen om de rebellen en de
guerilla-bendeu te bestrijden als dit oogenblik gekomen
is, zullen wjj voor alles wat wjj zullen doen, precedenten
vinden bij de volken die nu onze wreedheid en barbaarsch-
heid veroordeelen, maar wat wjj zullen doen zal nooit
halen bjj hetgeen zjj hebben gedaan in Polen, Kankasns,
Tonkin, Bosnië en den oorlog van 1870. De regeering
