Op de Waterhoeve
No. 15. *weede bi»d. Honderd en vierde jaargang. Zondag 2 Febr. 1902.
Banken van leening.
KIEZERSLIJSTIÏW.
FEUILLETON
W. Heimburg-.
Vertaling van HERMINA,
ALKMAARSCHE COURANT.
Over deze instellingen is zeer verschillend geoordeeld
In de handboeken over staathnishondknnde worden ze
genoemd onder de banken en crediet-instellingen al is
het dan ook in de laatste plaats. Ze zjjn bestemd voor
den kleinen manen wel om hem tegen onderpand
kleine geldelijke bedragen voor korten tijd voor te schieten
of te leenen. Gewoonljjk worden zij voorgesteld als min
of meer het karakter hebbende vin instellingen van wel
dadigheid maar dan met de beteekenisvolle bijvoeging,
dat zjj bestemd zijn armoede te voorkomen. Hoeveel
orde de mindere man, de minvermogende, da arme,
ook op zijn huishouding en zijn zaken stelle, met hoeveel
zorg hij de tering zette naar de nering hoe spaarzaam
bij leve en elke onnoodige uitgaaf vermijde er kunnen
van tjjd tot tijd oogenblikken komen van nood waarin
dringende behoefte is aan eenig gelddat naar alle
waarschijnlijkheid later wel zal inkomen maar op het
oogenblik niet voorhanden is. En dan mag het een
geluk genoemd worden dat de bank van leeuing open
staat. Hij is dan althans niet gedwongen dadeljjk te
verkoopen wat op den duur onmisbaarot waaraan hij
gehecht is. De kans om het weer in zijn bezit te krijgen
blijft bestaan.
Het is schier onnoodig op de keerzijde van de medaille
te wijzen. In het Handboek van Praktische Staathuis
houdkunde van wijlen den hoogleeraar Yisssring kan men
lezen: »Een bekend en bedroevend nadeel aan de bank
van leening verbonden is dat zij roekelooze verkwisting
gemakkelijk maakt en gelegenheid geeft om nuttige zaken
van de hand te zetten ten einde het geld daarvoor
ontvangen in brooddronkenheid op te maken." Maar
onmiddellijk daarop volgt de opmerking: Doch dit heeft
ze met eiken anderen vorm van crediet gemeen''; en ten
slotte de vraag: »Zal men om het misbruik het gebruik
keeren
Er zijn er geweest, en er zijn er ook zeker thans nog,
die deze vraag met beslistheid bevestigend beantwoorden
Een instelling die tot zooveel misbruik gelegenheid gaf,
moest huns inziens worden afgeschaft. Zij zagen voorbij,
dat met de opheffing der banken van leening het gebruik
of het misbruik van kleine bedragen tegen onderpand
op te nemen niet zou verdwijnen, zelfs niet verminderen,
want dat andere instellingen er voor zouden zorgen, dat
het aan de gelegenheid daartoe niet ontbrak.
In een vergadering der Vereeniging voor Gemeente
en Volksbelangen te Rotterdam werd dezer dagen dat
onderwerp besproken. De voordeelen van de banken van
leening tegenover de huizen van verkoop met recht van
wederinkoop werden daar in het licht gesteld en op
vermeerdering van de gelegenheden om panden te beleenen
door de oprichting van bijbanken in verschillende ge
deelten van de stad werd aangedrongen. De handhaving
der gemeentelijke bank van leening vond in deze ver
gadering geen bestrijding en niemand sprak de nadeelen
tegen van de zoogenaamde huizen van verkoop met recht
van wederinkoopdie inderdaad als pandjeshuizen of
banken van leening werken.
DOOR
27) -9
Een half jaar is voorbjjgegaan. De maand Augustus is
aangebroken wanneer na de groote vacantie de scholen
weer beginnen.
Naast de deur van de woning der familie Ahrens is
een wit geveifd bord aangebracht. >Brei-, borduur- en
naaischool, Woensdags en Zaterdags van 2 tot 5 nur, van
Mevrouw de Weduwe Dr. Ahrens," staat met groote
zwarte letters hierop te lezen. De benedenkamers zjjn tot
school.okaal ingericht. Na lange deliberaties beeft de ge
heel onbemiddeld achtergebleven weduwe besloten zich
een bestaan te verschaffen door een schooltje te beginnen,
in de hoop, dat het aantal harer kleine leerlingen lang
zamerhand zal toenemen.
Robert is nog vóór Paschen getrouwd en heeft het be
nedenhuis van zijne schoonouders betrokken. De huur van
bet kleine huis in de Ridderstraat betaalt hij, dit is zijne
tegemoetkoming voor moeder en znster, ze hebben daar
door ten minste een dak boven het hoofd verder moeten
zij maar zien hoe zij zieh redden meer kan hij niet doen
En dus de school. Twintig kleine meisjes hebben
zich ca de vacantie weer aangemeld en mevrouw Ahrens
beweegt zich in haar midden, bedroktNen zennwacbtig
en afgesloofd. Eva brengt de kinderen naar haar plaats
en vraagt boe zjj 't gemaakt en of zij in hun vrijen tijd
veel pleizier gehad hebben. Als het troepje eindelijk is
gezeten en mevrouw Aürens in haar donkere huisjapon
bij het venster plaats heeft genomenblijft Eva nog een
poosje aarzelend staan. Zij is erg veranderd. Haar gelaat
Het ligt dan ook in den aard der zaak, dat een bank
van leening, van gemeentewege opgericht en onder vol
doend gemeente-toezicht gesteld, goedkooper kan werken
en voor de beleeners meer veiligheid en waarborgen tegen
bedrog oplevert dan do bedoelde particuliere gelegen
heden, die door iedereen kunnen worden opgericht. Voor
op staat natuurlijk dat de gemeente niet beoogt met
haar bank eenige winst te behalen, en dat geen hooger
rente wordt gevorderd dan tot dekking van da kosten
noodig is. Dat er, in vergelijking van het leenen van
grootere geldsommen onder hypothecair verband, tegen
inpandgeving van effecten of andere roerende goederen
of onder anderen waarborg voor rentebetaling en aflossing,
bij de banken van leening altijd een veel hoogere rente
wordt bedongen, is een bekende grief, maar van den aard
van deze inrichtingen onafscheidelijk. De vele kleine
panden van allerlei aard, waarvan de waarde dik wjjls
zeer moeilijk is te schatten, de kosten der bewaring en
van den openbaren verkoop der niet weer ingeloste pan
den, de bezoldiging van het personeel voor de geheele
administratie zijn even zoovele oorzakea van de betrek
kelijk hooge kosten, die nit de rente der geleende gelden
moeten worden gevonden en bjj den publieken verkoop
der beleende panden kunnen belangrijke verliezen worden
geleden. Door de administratie zoo eenvoudig mogeljjk
in te richten en maatregelen te nemen in het belang
van een jniBte schatting der in beleening aangeboden
voorwerpen kunnen deze nadeelen worden verminderd
en zoo klein mogelijk worden gemaakt, maar geheel weg
te nemen zijn zo niet. Het zal dus altjjd van belang
blijven, van deze inrichtingen zoo weiaig mogelijk gebruik
te maken en dit nooit te doen uit gemak of gewoonte.
Die zonder noodzaak leent, werpt nutteloos aan rente
en provisie geld weg. En de voorbeelden zijn er, dat
eiken Maandag dezelfde kleeren en sieraden in de bank
van leening werden gebracht, die eiken Zaterdag weer
werden gelost. In znlke gevallen is geen armoede of
dringende behoefte de aanleiding tot beleening, maar
gewoonte, sleur, zorgeloosheid en slecht huishoudelijk
beheer. Dat kwaad is echter niet weg te nemen door
de banken van leening op te heffen, zoolang de huizen
van verkoop met recht van wederinkoop blijven bestaan.
Veel hangt in deze zaak, zooals in zoovele andere,
natuurlijk van plaatselijk toestanden af. Wat in de eene
gemeente gemist kan worden, kan in een andere hoogst
gewenscbt en van publiek belang wezen. De vergadering
te Rotterdam eindigde met te besluiten, zich tot de
Regeering te wenden met het verzoek om wettelijke
regeling, waardoor aan de particuliere pandjeshuizen,
onder welken naam ook, een eind zal worden gemaakt.
Daar tevens werd besloten dit adres met verzoek om
ondersteuning aan de plaatselijke werkliedenvereenigingen
mede te deelen, zal de zaak ook in ruimer kring bespro
ken en van verschillende zijden in het licht gesteld
worden.
is smal en bleek geworden en in plaats van de zware
vlechten heeft ze dik, donker kroeshaar gekregen, zooals
alle jonge meisjes die uit een zware ziekte hersteld zijn.
Mevrouw Ahrens wikkelt juist zwijgend den katoenen
draad om de uitgespreide vingertjes van haar jongste en
nienwste leerling en tracht haar den breisteek te loeren.
Eva staat bij de deur en beschouwt dit tooneel met een
bitteren glimlach.
»Komaan Evaga wat wandelenzegt mevrouw
Ahrens bezorgd. »Ge weetdat ge zooveel mogelijk in
de lucht moet zijn. Ik zal mij hier wel alleen redden, kind."
»Waar moet ik dan heengaan moeder?" vraagt Eva j
maar haar stem klinkt dof en lusteloos.
»Ga eens naar Tony stelt mevr. Ahrens voor»en
breng haar de stofdoekjes die ik voor haar gehaakt heb."
Eva verlaat het vertrek krijgt haar strooien hoed en
dunnen zomermantel en gaat de straten door naar de wo
ning van haar broeder, 't Is een deftig huis op de Hooi-
markthet jonge paar bewoont de fraaie verdieping naast
het groote koetshuis, waarin een kleine poort is aange
bracht, die de huisdeur voorstelt.
Eva merkt onmiddellijk, dat zij ongelegen komt. Tony
is met hare moeder in de keuken, druk bezig abrikozen
te konfijten, en vraagtals zij met verhit gelaat de huis
kamer binnenkomt, waar Eva door het dienstmeisje is ge
bracht«Wat komt ge doen, Eva? Is er iets Robert is
niet thuis."
»Neen er is niets! Ik kom maar even vragen, hoe ge
't maakt, en de complimenten brengen van mama en
»Ga even zitten."
»Dankje, ik zal je niet ophouden, Tony. Groet Robert
als hij thuiskomt en dit stnurt mama je."
Waarom is zjj niet met je meegekomen? O, 't is ook
waar die schoolZeg eens, heeft moeder van morgen
vroeg Robert's brief gekregen
»Ik weet 't niet, Tony", antwoordt Eva. »Moeder heeft
mij niets daarvan gezegd."
»Och weet ge 't is eigenljjk over die schoolRobert
heeft gemerkt, dat verscheidene moeders niet tevreden zijn
met het onderwijs de wormen kwamen zoo snf thuis
DE BURGEMEESTER der gemeente ALKMAAR
Gelet op de artt. 11, 12 en 13 der Kieswet;
Noodigt de mannelijke Inwoners der gemeente,
die den leeftijd van 25 jaren hebben bereikt, uit, om
a. zoo zjj in eene andere gemeente over het laatstverloopen
dienstjaar in eene der Rijks direete belastingen zijn
aangeslagen, wat de grondbelasting betreft in eene
andere gemeente of in meer gemeenten te zamen
tot een bedrag van ten minste één gulden (in hoofdsom
en rijksopcenten) daarvan door overlegging van voor
voldaan geteekende aanslagbiljetten vóór den 15 Febru
ari a.s. ter secretarie dezer gemeente te doen blijken
b. vóór 15 Februari a. s. aangifte ter secretarie te doen
(volgens model aldaar verkrijgbaar) van als mede-eige
naar, zonder dat zijn naam bij den aanslag in het
kohier is vermeld, door een bedrag van ten minste
één gulden in hoofdsom en rpks opcenten aangeslagen
te zijn in de grondbelasting, wegens onroerende goede
ren eener onverdeelde nalatenschap
c. voor zooveel zij niet over het iaastverloopen dienstjaar
in eenige Rijks directie belasting zijn aangeslagen, be
wezen kunnen dat zij voldoen aan eene der volgende
voorwaarden
1.dat zij als hoofden van gezinnen of als alleen wo
nende personen op den 31 Januari dezes jaars, sedert
den len Augustus van het vorige jaar hebben bewoond
krachtens huur, een huis of een gedeelte van een
huis, waarvoor met of zonder bijbehoorenden of in
huur gebruikten grond, niet ter bewoning bestemd,
de werkelijke huurprijs per week berekend, ten min
ste heeft bedragen f 1.50, of wel achtereenvolgens
in dezelfde gemeente twee zoodanige hnizen of gedeel
ten van hnizen, of, krachtens eigendom, vruchtgebruik
ot huur, eenzelfde vaartuig van ten minste 24 ku
bieke meter inhoud of 24000 kilogram laadvermogen.
2. dat zij op den 31 Januari sedert den len Januari
van het laatst verloopen jaar achtereenvolgens bjj
niet meer dan twee personen, ondernemingen, open
bare of hijzondere instellingen in dienstbetrekking
of als inwonende zoon in het bedrijf of beroep der
ouders werkzaam zijn en als zoodanig over dat jaar
een inkomen hebben genoten van f 400 wordende
ter bereiking van dit bedrag, vrije woning of in
woning, beide berekend op f 75,vrije kost en
inwoning op f 275,en vrije kost alleen op f 200,
overigens komt alleen geld in aanmerking
indien dat inkomen als vast week-, veertiendaagsch-,
maand- of jaarloon is genoteD en dit loon wegens
ziekte of verwonding gedurende ten hoogste twee
maanden niet of niet ten volle is ontvangen, wordt
het geacht tot het normale bedrag te zijn genoten
of, dat zij op den len Februari dezes jaars in bet
genot zijn van een door eene onderneming, openbare
of bijzondere instelling verleend pensioen of verleende
lijfrente van geljjk bedrag van f400.
(voor hen die in beide gevallen verkeeren, worden,
zoo noodig ter bereiking van het vereischte bedrag,
het inkomen, het pensioen en de lijfrente samen
geteld)
3. dat zij op den len Februari dezes jaar sedert een
jaar den eigendom met recht van vrije beschikking
hebben van ten minste f 100 (nomiuaal) ingeschreven
in de Grootboeken der Nationale Schuld of van ten
minste f 50, ingelegd in de Rijkspostspaarbank, in
eene gemeentelijke Spaarbank of in eene Spaarbank,
beheerd door het bestuur van eene rechtspersoon
lijkheid bezittende Vereeniging, van eene Naamlooze
Vennootschap, van eene Coöperatieve Vereeniging of
van eene Stichting
de lessen waren zoo weinig opwekkend, de kinderen zonden
verstompen, vreesden ze, omdat mevrouw Ahrens zelve er
den geheelen tijd stom en stijf bjj zat. Nu, ge begrijpt,
Eva, dat is toch ook niet zooals 't behoort. Als men zoo
iets begint, moet men 't met lust en liefde doen, en dit
heeft Robert haar nu eens voorgehouden. Als de kinderen
thuis worden gehouden, wat zult ge dan aanvangen? Ik
heb aan Robert gezegd dat g jj mee moest onderwijzen,
maar hij wil daarvan niets hooren, omdat je zenuwen nog
niet sterk genoeg zijn. Maar ge zijt toch ook geen suiker-
popje eindelijk zult ge ook wel eens gezond worden
't Is wezenlijk een ellende met je! Hoelang duurt 't nu
al? Al mijn bruidsdagen hebt ge met je typhus bedorven,
ziek kuikentje als ge zijt 1"
Dit laatste moet schertsend klinkenmaar als twee
scherpe punten boren de onvriendoljjke blikken van de
spreekster zich in het hart van het jonge meisje. Zij voelt
dien dag niet voor de eerste maal, dat bare schoonzuster
hare moeder en haar als een lastig aanhangsel beschouwt.
Ja ja Robert is wat o erbezorgd voor ons", zegt zij,
»maar we zullen hem dat langzamerhand wel afleeren
Tony. En wat moeder betreft, we zullen eens zien wat
we doen kunnen moeder is nog zoo erg bedroefd.
Goeden dag, Tony 1"
»Kom toch eens op een geschikten tijdherneemt de
jonge vrouw verlegen daar ze voelt, dat Eva haar door
grondt en zij bang is v or haar man.
»0, ja, heel graag Zeg maar a's 't je eens gelegen
komt! Moeder en ik kunnen altijd."
»En ge zijt zoo dikwijls bij de Baldaufs 1"
Eva krijgt plotseling een kleur. »Wel neen Alleen als
Madame Baldauf mij byna met geweld naar haar tuin
sleeptom de frissche lucht in te ademen."
»Nu ge behoeft daarom niet zoo rood te worden 1"
zegt Tony lachende terwijl zij de kamerdeur achter zich
en Eva sluit. »Hoe maakt de jonge mevrouw op Char-
lottenhof 't
»Hoe zou ik dat weten?"
»WelMadame Baldauf vertelt je immers alles wat
maar los en vast is."