Op de Waterhoeve
Honderd en vierde jaargang.
ZONDAG
2 MAART.
Victor Hugo.
PARIJSCHE BRIEVEN.
FEUILLETON,
W. Heimburg.
Vertaling van HERMIN A.
NO. 27. Tweede blad.
UkMMItM IIi; COURANT.
Deze Courant wordt IMnsdag-, I» onderdag
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80; franco door het
geheeie rijk f 1,
3 Nummers f 0,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentlën
Per regel f 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COSTER
ZOON Voordam C 9.
Den 26sten Februari was het een eeuw geleden, dat
Victor Hugo te Besan^on werd geboren. Heel Frankrijk
huldigde zijn nagedachtenis en op een plein te Parijs,
dat zijn naam draagt, werd zijn standbeeld onthuld in
tegenwoordigheid van den President der Republiekvan
ministers en volksvertegenwoordigers, van de eerste man
nen in het rijk van letteren on kunst, onder de toejui
ching der natie.
Dat heeft hij aan Frankrijk en in 't bjjzonder aan
Parijs verdiend. Hij heeft beide vereerd met inderdaad
afgodische liefde. Jeruzalem, schreef hij, heeft de waar
heid geopenbaard, Athene de schoonheid, Rome de groot
heid. Uit die drie steden hebben zioh de menschheid
bevrijdende en verheffende denkbeelden over de aarde
verbreid en in Parijs komen zij samen. Frankrijk is te
groot om niet anders dan het vaderland van één volk
te zijn, het zal het vaderland worden van de mensch
heid, Frankrijk wordt de wereld
Zijn vader, eenmaal vrijwilliger onder de Republiek,
werd generaal en graaf onder Napoleon I. Zjjn moeder,
vurige deelgenoote aan den opstand der Vendeëis, voedde
hem op in de denkbeelden van Voltaire en Rousseau.
Hij genoot onderwjjs in een klooster, van een priester
en twee jaren lang in 't geheim van een vogelvrij ver
klaarden generaal, die op het schavot den dood vond.
Vóór zijn veertiende jaar had hij met zijn ouders door
Italië en Spanje gezworven en werd bestemd om als
page verbonden te worden aan het hof van Koning Joseph
Bonaparte te Madrid. Na den val van Napoleon te
Parijs teruggekeerd, nam hij deel aan een wedstrijduit
geschreven door de Fransche Academie, met eon dicht
stuk, dat alleen orr deze reden slechts een eervolle ver
melding en n;et den prijs behaalde, dat zijn beoordeelaars
hem van bedrog verdachten, wijl hij aan het slot een
toespeling had gemaakt op zijn vijftienjarigen leeftijd.
Aanvankelijk bestemd om militair te worden, werd
hjj letterkundige en dichter. Op dit terrein ligt zijn
grootheid, zijn roem. In het vaderland van Corneille en
Racine wist hij de romantische school te doen zegevieren
over de classieke. Zijn gedichten, drama's en romans zijn
door alle beschaafde volken gelezen. Van Les Misérables
verschenen te gelijker tijd vertalingen in negen talen.
De Fransche taal heeft hij verrijkt en doen schitteren
in vernieuwden glans en ongekende kracht. Algemeen
werd hij gehuldigd en aangesproken als de «Meester."
Hij trad op als vurig royalistgeheel in den geest
des tjjds. De mannen der revolutie zijn «beulen' hun
slachtoffers «martelaars". In een zijner oden beveelt God
zelf de Seraphjjnen, Profeten en Aartsengelen te buigen
voor een nieuwgeboren troonopvolger. Napoleon of «Buo
naparte", zooals hij hem noemtis niets anders dan een
despoot en een ruw soldaat, Een passend gevolg voor
een Koning is het leger en het zwaard behoort steeds
tot zijn bescherming ontbloot te zijn. Toch was hij niet
bestand tegen den glans die van Napoleon I afstraalde
de roem van Frankrijk was daarbij te nauw betrokken f
en als pair van Frankrijkwaartoe Koning Lodewijk
Philips hem benoemdeverklaarde hij zich voor de
opheffing der verbanningswetten tegon de familie Bonaparte.
De gevolgen van den terugkeer dezer familie zou hij
persoonlijk ondervindeu. Maar nu openbaart zich een
groote verandering in zijn politiek) gevoelens. Het jaar
1848 deed het Fransche Koningschap ineenstorten en
Parijs koos Victor Hugo tot lid der Constitueerende
Vergadering. Daar behoort hij nog tot de monarchaal-
reactionaire partij, doch toont zich reeds niet meer vast
in de leer. Als hij nog in hetzelfde jaarnadat de
nieuwe Constitutie tot stand kwam tot lid der Wet
gevende Vergadering wordt gekozen behoort hij tot de
democratisch-sociale partij. Krachtig verzet hij zich tegen
een mogelijke herkiezing van Prins Napoleon als Pre
sident der Republiek en na den Staatsgreep van 2 De
cember 1851 staat zjjn naam op de eerste lijst der
verbannenen.
Negentien jaren ongeveer bracht hij in ballingschap
buiten Frankrijk door. Gedeeltelijk vrywillig. In 1859
vaardigde Napoleon III een algemeeue amnestie uit, maar
de man die eenmaal Napoleon le Petit had geschreven
sloeg die genade in een openbaar protest af, en ver
waardigde zich evenmin tien jaren later van de
opnieuw hem aangeboden amnestie gebruik te maken.
In het volgende jaar toen hoi. Keizerrijk vial en de
republiek te Parijs weid uitgeroepen, kwam hij terug.
Iu een gloeienden oproep aan de Duitschers bezwoer hij
hen oen stad als Parjjs niet te belegeren. Hij verzette
zieh tevergeefs tegen de aanneming der vredesprelimi-
nairen week naar Brussel en trok daar partij voor
de commune. Daarop volgde een rustiger tijdmaar
I dichter en schrijver rustte Victor Hugo niet vóór
zijn dood.
Als dichter en schrijver staat hij in de eerste rjjen
Aangrijpend is zijn krachtige klankrijke taal. Rijk en
schitterend zijn zijn denkbeelden. Meester is hij in den
vorm. Ontzettend en overweldigend als ean profeet van
het Oude Verbond maar liefelijk en beminnelijk als
weinigen. Reeds Hildebrand bewees in de Camera Obs-
DOOK
89)
Eva doorziet aanstonds, dat Hanne partij trekt van den
wensch harer schoonmoeder, om het een of ander hier in
de stad te verrichten, wat deze niet mag weten, en nu
schiet haar te binnen, dat Tony iets vertelde van een
japon, die heimelijk bij Riekje Bierman aan huis wordt
gemaakt. De weerzin, dien Hanne haar heeft ingeboe
zemd, sedert zij die komedie vertoonde en in het water
sprong, maakt zich opnieuw en met dubbele kracht van
haar meester en toch voelt zij, dat zij aan Madame's
verzoek moet voldoen. Als Dora terugkomt, treft zij Eva
nog met hoed en mantel en met den brief in de hand
voor de onuitgepakte mand aan.
«Bubso zegtdat de jonge me vrouw in de stad is,
Laurens heeft in de Waterhoeve uitgespannen en zij wilde
hier komen," begint Dora met buitengewone welbespraakt
heid. «Ik heb hem in zijn gezicht uitgelachen die
is van kindsaf onze doodsvijandin heb ik gozegd zij
kan mijn juffrouw in het geheel niet uitstaan ,eens heeft
ze een sauskom over haar eenige goede japon uitgegoten
dat valsche nest! Laat die maar blijven waar ze is
«Busse heeft 't goed gewetenmevrouw Baldauf is
hier geweestzegt Eva. «Ge moogt niet zoo schelden
Door. De oude Madame stuurt hare schoondochter naar
mij toe en die mand, Door, is ook voor ons. Pak alles
maar uit, later verdoelen we den inhoud wel. En nu ga
ik nog gauw even in de luchtwant om negen uur
komt de jonge mevrouw hier terug. Zorg dan voor kokend
theewater
«Is 't waar Wel wat een eer Als er maar niets
achter steektmompelt Door en begint varvolgens
alleen gebleven de mand uit te pakken, «Voor Eefje
een kapoen een mooie, vette kapoen de oude Madame
heeft toeh een goed hartAls ons kind daardoor maar
werd getroffen 't is zoo'n beste man die Maurits
Nu, ééns zal ze wel genoeg hebben van dat zuinig zijn
en gebrek lijden maar dat 's ook nog de vraag I Ze
is net als het volbloed paard waarvan mijn Fritz zegt
hoe slechter men 't behandelthoe obstinater 't wordt."
Kwart voor negenen wordt er gebeld en Dora komt in
de schoolkamer, waar Eva zit te naaien, en fluistert
geheimzinnig«Daar staat ze nu buiten en Riekje's
naaimeisjes ook met een grooten kartonnen doos."
«Laat haar binnenkomen en zet de doos in de gang,"
beveelt Eva.
Terstond daarop treedt Hanna binnen en zegt min of
meer buiten adem «Ik dacht dat het rijtuig al wachtte
en dat had ik liever niet; moeder heeft de gewoonte
de dienstboden uit te vragen en dat kan ik niet uitstaan.
Nu doe ik hoed en mantel af en maak 't mij gemakke
lijk, hoewel ik niet lang zal blijven En eer Eva haar
behulpzaam kan zjjn zit zij al op de sofa. «Ge moet
niet boos zijn, Eva, als er nog iemand komt," gaat zij
voort. «Toevallig ontmoette ik in de stad mijne vriendin,
mevrouw Lindner, die hier iukoopen deed. Zij heeft een
open rijtuig en 't is oostenwind geworden, waarom ik
haar een plaats in mijn landauer heb aangeboden. Zij
komt mij hier afhalen, wij zullen je niet lang ophouden.
Nu wordt er aan de huisdeur gescheld, stemmen klinken
in de gang, men hooit een vrouw luid en vrooljjk lachen
en daarop een man zeggen«Maar, mevrouw, wat zullen
de dames wel van dezen nachtelijken overval denken
En terstond daarna Dora's grof, boersch keelgeluid
«Ja, zij is bij de juffrouw. Ik zal haar roepen.
Terwijl Dora de deur opent, diingt een slanke jonge
dame haar lachend en grinnekend voorbij. Zij draagt een
coquet fluweelen mutsje op het jongensachtig kort afge
knipte haar haar lenige, zeer tengere gestalte is ineen
blauw lakensch kostuum gekleed. Met uitgestoken handen
cura door de voordracht van «Als 't kindtjen binnen
komt", dat bet oordeel van den heer van Naslaan, die
meende dat Victor Hugo «zoo'n bloederig man was",
voor 't minst wel wat eenzijdig was. Van hem is
l'art d'etre grand-père. Al mogen zjjn inzichten gewijzigd
zijn met den langen, veelbewogen tjjd zjjns levens, wat
hij schreef was, toen hjj het schreef, ongetwjjfeld zijn
overtnigine. Zjjn gedachten waren hoog en rein, en edel
was zjjn doel. Hjj is één der groote mannen van Fran
krijk geweest, en daarom werd zijn geboortedag door
Frankrijk gehuldigd.
III.
Parjjs, 26 Februari 1902.
Victor Hugo 18021885.
Het is bijna zeventien jaren geleden, sedert wjj de
begrafenis van Victor Hugo bjjwoonden. Nog herinneren
wjj ons, welk een diepen indruk deze plechtigheid op
ons gemaakt heeft, en zien in onze gedachten weder
dien prachtigen optocht van duizenden en nog eens dui
zenden menschen vóór en achter den ljjkwagen. En heden
is het de Centenaire van dezen grooten schrjjver en
dichter, dat wil zeggen, Victor Hugo's honderdsten ver
jaardag. Wjjden wij enkele woorden aan Frankrjjk's
grootsten dichter, en daarna willen wjj even stilstaan bjj
de feestprogramma's van hier en elders ter gelegenheid
van dit eeuwfeest.
Zooals reeds uit bovenstaande jaartallen blijkt, werd
Hugo zeer oud, en van af zijne vroegste jeugd tot aan
zijnen dood bleef hij in het bezit van zjjn genie en van
zjjn verbazend arbeidsvermogen. Als schrjjver en dichter,
ook als mensch, was en is hjj nog na zjjn overigden,
steeds buitengewoon populair. Zjjne romans, zjjne ge
dichten, drama's, enz., hadden een verbazend succes, en
behielden dit het ging Hago das niet, zooals zoovelen
schrijvers of kunstenaars, die nu eens bjj hun leven een
tjjd lang worden verheerljjkt en opgehemeld, en ver
volgeus weder verlaten en vergoten, of wol die eerst
miskend, pas na hnn dood een welverdiend loon ont
vangen, neen, Victor Hugo werd vereerd en bemind
bjj zijn leven, hjj werd gelezen en herlezen, en men was
er niet verre vau af hem half als een god te beschouwen.
Hoeveel hij schreef, kan heden het best blijken uit eene
groote advertentie van eenige uitgevers, die de werken
vau Victor Hugo aanbieden in 19 groote deelen in 8°,
een prachtuitgave, rjjk gebonden en fraai geïllustreerd.
Het geheeie werk kost 10 francs per deel, dus tezamen
190 francs, en om een denkbeeld te geven van de grootte
dezer uitgave, voegen de éditeurs er bjj, dat al die deelen
tezamen meer dan 11 duizend bladzijden bevatten, ver
sierd met meer dan 2 duizend platen, en dat elk exem
plaar 28 kilo's en 500 grammen weegt. Deze laatste be
merking is vrjj bespotteljjk.
Eenige der drama's van Victor Hugo hebben wjj zien
vertoonen, allereerst Lucrèce Borgio door Madame Agar
gaat zij op Eva toe en zegt: «Cch, mijn lieve juffrouw
Ahrens, wat zult gjj wel van mij denken, dat ik onder
militair geleide bjj u aankom Vertoon je dan toch, graaf
Finkendorp 1" roept zjjwaarop een officier van de hu
zaren binnentreedt en een diepe buiging voor Eva maakt.
«Zonder dezen ridder zou ik den weg hierheen nooit
gevonden hebben en daar ik hem niet op straat kon laten
staan totdat het rjjtuig komt, was ik wel genoodzaakt
hem hier mee te brengen. Tot belooning van zjjn ridder
diensten heb ik hem beloofd, dat hij Johanna nog goeden
avond mocht zeggen. Kjjk, daar zit ze, mjjnheer Finken
dorp kus haar maar de hand En mogen we even
gaau zitten, juffrouw, totdat het rjjtuig komt
Dit alles heeft als vogelgekweel door het kleine vertrek
weerklonken. Hanne is rood geworden en graal Flinkon-
dorp heeft hare hand aan zjjn lippen gebracht. Eva kent
den ritmeester van Finkendorp hjj rijdt dikwijls genoeg
door de Ridderstraat. Hij is een van de uitgelatensten,
die ooit een dolman hebben gedragen, wiens overmoedige
streken nog vermeld zullen worden, als hjj al lang heeft
opgehouden ze te bedrijven. Door alle vaders, broeders
en echtgenooten met wantrouwende blikken aangezien,
wordt hjj door al zjjn kameraden vergood, omdat hjj
zichzelf en alles wat hjj bezit voor ieder hunner zou willen
opofferen. Hjj is door de geheeie stad bekend, elk
schoolkind, elke vrouw uit het volk weet iets van hem
te vertellen, voor elk mooi meisje maakt hjj vensterparade,
bjj na ieder heeft op haar beurt eens heimeljjk met hem
gedweept.
Zjjn prettige blauwe oogen hebben Hanne nu een wei
sprekenden blik toegeworpen, maar voor Eva heeft hjj
ze ootmoedig neergeslagen en met gebogen hoofd haar
vergiffenis gevraagd voor zjjn ontijdig binnendringen. Ver
volgens wisselt hjj eenige kwinkslagen mot mevrouw Lind
ner, die in den ouderwetschen leunstoel bij het vanstor
zit en elk oogenblik lacht over alles wat hij zegt.
Eva weet niet wat te doen. Zij staat daar met ge
fronste wenkbrauwen en staart naar de mooie vrouw
ginds op de sofa, die zoo weinig op de vroegere Hanne
gelijkt en zich zoo damesachtig weet voor te doen.