Belgische troebelen.
Op de Waterhoeve,
Nederland.
No. 51. Tweede Mad. Honderd en vierde jaargang. 27 April 1902.
Vertaling van HERMINA.
FEUILLETON
W. Heimburg.
\lkU\\liSCin COURANT.
Wat in de laatste weken in België is voorgevallen kan
niet anders dan een trenrigen indrnk achterlaten. Daar ie
een stont spel gespeeld, een allergevaarlijkst spel, waar
van de waarschijnlijke gevolgen niet ernstig schjjuen over»
wogen. Er heeft bloed gevloeid, er zijn dooden en ge
kwetsten gevallen, maar dat alles is nutteloos geweest*
Dat bloed is roekeloos verspild, of, erger, het heeft alleen
toenemende verbittering gekweekt. De nabestaanden der
slachtoffers, voor deze zaak gevallen, allen die er lichamelijk
of in hnn middelen 7an bestaan door geleden hebben,
zijn wel te beklagen. Een algemeene werkstaking, waar
door volgens de eigen woorden van den algemeenen raad
der arbeiderspartij door wien zij was uitgeschreven, de
werkman aistand had gedaan van zijn loon en zjjn brood
had opgeofferd, moest na een enkele week op last van
denzelfden algemeenen raad weder eindigen. Aan zalk een
treurig spel mag een volk niet wordeu gewaagd.
.Sedert acht dagen geeft gij aan België en aan de
ivoreld een onvergetelijk voorbeeld" schreef de algemeene
raad aan de arbeiders in zijn manifest, dat de staking
deed eindigen. Als men let op de groot e volgzaamheid,
waarmee tot de voorgeschreven werkstaking onmiddellijk
werd overgegaan, is het gedrag der Belgische arbeiders
inderdaad opmerkelijk genoeg maar wat te zeggen van
de leiding van den algemeenen raad, die zoo spoedig op
een zoo ernstigon maatregel als de inschrijving van een
algemeene werkstaking moest terugkomen? Een onver
getelijk voorbeeld zullen zijn handelingen mogen
heeten, maar eer een waarschuwend dan een navolgens
waardig voorbeeld, tenzij dan in één opzicht. Want
prijselijk is het getuigenis gevend van gezond doorzicht
en navolgenswaardig inderdaad, dat de raad zoo spoedig
op zijn ondoordacht besluit is teruggekomen. Dit dient
erkend. Eere wieu eere toekomt
Wat hadden de leiders zich voorgesteld? Biijkbaar
niets anders dan een plotselinge schrikaanjaging. Men zou
de menigte op straat brengen, eenige glazen inslaan, het
verkeer stremmen, ramoer maken en te gelijk het werk
neerleggen. Misschien heeft men gedacht, dat het vol
doende zou zijn dit enkele dagen vol te houden, om de
meerderheid in de Kamer en de Regeering zoo angstig
te maken, dat zij tot invoering van het algemeen kies
recht zich bereid zonden verklaren. Nu het niet gelakt
is, komt men zoo spoedig mogelijk op beide maatregelen
terug. Het kon trouwens ook niet anders. Om een alge
meene werkstaking van eenigen duur te kunnen vol
houden is meer geld noodig, dan de weerstandskassen
der vakvereenigingen kunnen opleveren. Onderlinge hulp,
die bij plaatselijke werkstakingen zelfs van een aanzienlijk
aantal arbeiders mogelijk is, is dan uitgesloten. Elke
vereeniging heelt haar kas aanstonds noodig, en gevoelt
weldra behoefte aan bijstand van elders. Hnlp van bet
publiek of van geestverwanten in andere landen kan onder
znlke omstandigheden niet anders dan onbeduidend zijn.
Als het nn bij rustige betoogingon op de straat en een
tijdelijke werkstaking kon blijvsn, zou men nog knnnen
zeggen, dat de proef toch zonder veel bezwaar gewaagd
DOOB.
58)
»Alle drie duivels 1 Laat ze maar alleen naar huis
rijden roept Karei, verwoed over de brutaliteit, zooals hij
't bij zichzelf noemt.
Rosenbergk lacht zich half dood. »Die vrouwen, Bal-
danf ja, die vrouwen 1 Hoe is mevrouw Hanne er in
's hemelsnaam achtergekomen, waar ge zit
Karei wordt nog driftiger, als de oppasseer voor de
tweede maal verschijnt. .Mevrouw wil niet wegrijden,
't Was hoog noodig, dat mijnheer Baldanf met baar
meeging."
Finkendorp grijpt Karei bij den arm] .Wees toch ver
standig, Baldaufdat feestje loopt niet weg, dat haalt ge
later wel in. Men mag een dame niet laten wachten
kom meel" Hij brengt den wankelenden man de trapaf
tot aan het rijtnig, dat gesloten ishier groot hij uiterst
vormelijk Hanne, die haar man koel van het hoofd tot de
voeten monstert, helpt dezen instjjgen en groet nogmaals.
Nn gaat hij binnenmonds fluitend over het trottoir den
kant van de markt op. Als het rijtuig hem voorbij rijdt,
schudt hij het hoofd en slaat met de hand door de lucht,
alsof hij wil zeggen: Met dien heb ik voortaan afgedaan!
Hanne zit naast haar man, zonder een woord te spreken.
.Dat's de laatste maal!" deukt zij. .Dat's de laatste maal
geweest I"
Hij rijdt naar huis met vuurrood aangezicht en woede
in het hart.
kon worden. Gelukte ze niet, dan kon mon tijdig op zijn
besluit terugkomen, zooals men in dit geval immers ook
gedaan heeft. Men vergeet intusschen, dat dan ook de
maatregel als middel van bedreiging voor de toekomst
zijn kracht verliest; maar wat van ernstiger aard is,
men ziet voorbij, dat een algemeene werkstaking gepaard
met betoogingen en optochten van duizenden en tien
duizenden zonder wanordelijkheden, rustverstoring en
botsingen met hen die voor de orde hebben te waken,
zoo goed als ondenkbaar is. Waar zooveel menschen bijeen
zijn, voor een groot deel in spanning, geprikkeld, onrustig,
sommigen verbitterd,' ontstemd, gekrenkt, toornig, is
maar een kleinigheid, een ongepast of verkeerd begrepen
woord noodig om aan dat ongenoegen in daden te doen
lucht geven. Onder die menigte zijn er altijd die van de
gelegenheid gebruik maken om baldadigheid te plegen
en haar wrok te koelen jegens personen of instellingen,
waarmee ze iets hebben »af te rekenen". Botsingen
kunnen bijna niet uitblijven. Da politie mag niet
nalaten haar taak te vervallen. Zij moet in staat blijven
voor de openbare orde te waken, en kan daarom de
menigte niet meester laten van den openbaren weg, van
goheele straten en pleinen, in de hoop dat alles mis
schien nog wel goed zal afloopen. Zij most op haar post
blijven, toezien, regelen opeenhooping van honderden of
duizenden menschen en versperring van den weg voor
komen of beletten, en daartoe aanwijzigingen en bevelen
geven, als onder gewone omstandigheden reeds noodig is
in de drukke straten van een groote stad. En men kan
niet verwachten, dat de menigte overal in een stem
ming zal verkeeren om die aanwijzigingen en bevelen
kalm op te volgen. De politie moet met beleid optreden
ongetwijfeld, met groot en kalm beleid. Maar valt er op
te rekenen, dat van al die beambten, zeker niet altijd met
welwillendheid bejegend, niemand op zijne beurt, in den
toestand van overspanning waarin hij verkeert, zijn ge
duld en kalmte zal verliezen
Al deze dingen liggen zoo voor do hand, dat men er
zich inderdaad over mag verheugen, dat er geen erger
dingen zijn voorgevallen. Aan beide zijden is men zooveel
mogelijk kalm gebleven. Maar daarom is Jjefc stuitend,
in het laatste manifest van den algemeenen raad der
arbeiderspartij te lezen van .onverklaarbare moordpar
tijen" en .onverbiddelijke vonnissen", waardoor de clerical©
partij wel de onlusten heeft bedwongen, die zij door haar
blind verzet had .uitgelokt", doch het .geweten der
massa tegen zich in verzet heeft gebracht". Dargeljjke
onvermijdelijke gevolgen van het in beroering brengen
der massa mogen de leiders niet voorbijzien, en dankbaar
mogen zij wezen, dat bet zoo en niet veel erger is
afgeloopen.
Barslngerhorn. Den 23 werd het 25jarig be
staan van do vereeniging .Denk en Doe" te K o 1 h o r n
feestelijk herdacht. Een opsomming had plaats, van wat in
dit tijdperk was verricht, het organiseeren van 14 jaar-
lijksche schoolfeesten bleek het voornaamste te zijn wat
wel beproefd, maar niet gelukt was, vormde een lange
lijst. Maar gehoopt werd op gunstiger resnltaten in de
nienwe kwarteeuw.
Dien avond is het heerenhuis op Charlottenhof getuige
van den eersten lniden en hevigen twist tnsschen het jonge
paar. Voor de denr van de woonkamer staan dedienstbodon,
angstig, nieuwsgierig, naar het tieren en razen daarbinnen
te luisteren. Op eens gilt Amalie, de handen tegen de
ooren drukkende: .Ajakkes, hij slaat haar!"
.Laat ze dan ook den mond houden 1 Ze ziet immers
dat hjj dronken is 1" fluistert de oude huishoudster.
»Nu weet ge, wie hier aan huis de baas is 1" hoort ze
een grove brutale stem binnen roepen.
Hanne antwoordt niets meer.
Met zachte schreden slnipt een lange, magere gestalte
met norsch rondglurende oogen door het donkere park op
het huis toe de tweedracht, en hurkt op den drempel
neer, langzaam en gemakkelijk alsof zy weet dat ze hier
lang zal blijven.
Madame is den geheelen dag op haar slaapkamer ge
bleven, Maurits stil aan zijn werk geweest. Beiden heb
ben zwaar geleden, sedert Karei het hnis heeft verlaten.
Nn is 't avond en het eten afgeloopenvolgens onder
gewoonte zitten Manrits en de oude vronw bij elkander
in de huiskamer. Zij weet niets van het onstuimig too-
neel, dat hier eergisteren tnsschen de broeders heeft plaats
gehad hij weet niet, dat zijne moeder Eva's liefde voor
Karei op het spoor is gekomen. Geen van beiden heeft
neg een woord gesproken, en toch brandt de oude vrouw
van verlangen, tot eenige klaarheid te komen ten opzichte
van Eva, wier toekomst haar meer ter harte gaat dan
ooit. E"-n paar malen opent zij den mond, kucht en
zwijgt niettemin. Een Aprilregen, met sneeuwvlokken
vermengd, klettert tegen de ruiten de kamer is slechts
verlicht door het schijnsel van de lantaren die bniten
voor de huisdeur brandt, juist helder genoeg, dat Manrits
tnsschen de sofa heen en weer kan zien te loopen.
.Manrits," klinkt eindelijk de stem van de onde vrouw,
»'t zal nu erg stil worden voor ons 't spijt mij voor
jon, Maurits."
»Ja, stil is 'tl" antwoordt hij. »'t Spijt mij voor u,
moeder."
Amsterdamsche
Hypotheek-Waarborg-Maalschappij.
In de op den 24 gehouden Algemeene Vergadering
van Aandeelhouders werd verslag uitgebracht over het
afgeloopen boekjaar, waaruit bleek, dat door bemiddeling
der fmaatschappij aan hypothecaire vorderingen werd af
gesloten tot een bedrag van f 2.044.050terwijl het
batig saldo der Rente-Verzekering en Administratie-Re
kening f 44.66.06» en de onkosten f 17811.30» bedroegen,
waardoor de Winst- en Verlies-Rekening een creditsaldo
aanwijst van f 26354.76. Balans- en Winst- en Verlies-
Rekening werden goedgekeurd en besloten f 100 per
aandeel uit te keeren. De heer E. C. Suermondt, aan de
beurt van aftreding als commissaris, werd als zoodanig
herkozen
Centraal-Comlté der lichtingen '9ö, '96, '97.
Door bovengenoemd Comité werd de volgende cir
culaire verzonden.
Alle comité's en personen, die van bovengenoemd
comité lijsten voor het request iu hun bezit hebben
wordt verzocht deze vóór 8 Mei op te zenden aan den
centraal-secretaris, daar het request zoo spoedig mogeljjk
aan den minister gezonden moet worden.
Comité's ea op te richten comité's, welke nog geen
lijsten hebben, wordt dus verzocht ze zoo spoedig mo
gelijk aan te vragen.
Allen dus aan het werk en zooveel mogelijk handtee*
keningen verzameld. De Centraal-Secretaris,
Gov. Flinckstr. 236, Amsterdam. W. Ch, Meeks.
Botervlslteurs.
Bij beschikking van den Minister van Waterstaat.
Handel en Nijverheid van 22 April j.l., afdeeling Land
bouw, is bepaald
I. dat, met ingang van 25 April, de botervisitenrs
hun dienst zullen uitoefenen, wat betreft Noord-Hol
land, respectievelijk in de volgende dienstkringen
1, de provincie Noordholland, uitgezonderd het ge
deelte ten zuiden van het IJ en het Noordzeekanaal en
ten westen van den Amstel en de Drecht gelegen, voor
zooïer dat gedeelte niet behoort tot het grondgebied der
gemeenten Amsterdam, Zaandam en Velsen, en uitge
zonderd het eiland Terschelling
2, het gedeelte der provincie Noord-Holland, gelegen
ten zuiden van het IJ en het Noordzeekanaal en ten
westen van den Amstel en de Drecht, voor zoover niet
behoorende tot het grondgebied der gemeenten Amster
dam, Zaandam en Velsen
II. dat in bovenoedoelde dienstkringen dienst zal wor
den gedaan door de volgende botervisitenrs en dat hunne
standplaats zal zijn de plaats, achter hun naam vermeld
1 door 0. Los, Amsterdam 2. door A. A. Heinhuis,
's-Gravenhage.
Botterdam. Bij den Gemeenteraad zijn spoedig
te wachten voorsteilen tot het aanschaffen van het vierde
drijvend droogdok, waartoe het vorige, jaar reeds door
den Raad besloten werd. De kosten worden geraamd op
f 1.200.000.
In de bestaande dokhuvon te Charlois is geen ruimte
voor het reusachtig dok, waarin de grootste stoomschepen
der Holland-Amerika-lijn, namelijk die van 12.500 ton,
moeten kunnen opgenomen worden.
Aan den Westelijken oever van de Maashaven zal
daartoe gelegenheid worden gemaakt.
In een danshuis alhier ontmoette den 24 een 23-jarige
zeeman, G. H. genaamd, het meisje met wie hij vroeger
verkeering had. Zij was in gezelscnap van andere mannen.
Plotseling richtte hij op haar hoofd een nieuwe re
volver, geladen met vijl scherpe patronen. Gelukkig wei
gerde het scbot af te gaan.
Bij zijn aanhouding bekende hij aan den commissaris
van politie het voornemen gehad te hebben het meisje
te dooden.
»Eva zij blijft even steken, »Eva zal niet komen,
en ze zon toch zoo best den tijd en de gelegenheid heb
ben om zich hier nuttig te maken. 't Heeft mij een
vreeselijsen knak gegeven dat alles, Maurits ik
voel dat ik oud ben geworden."
»Vraag haar om hier te komen, moeder."
«Ik zou je niet graag nieuwe onrust willen bezorgen,
Maurits, want ziet geEva hm
»Ze hindert mij volstrekt niet, niets meer dan een vol
slagen vreemde," zegt hij, zeer luid en zeer beslist. »Als
ze eenige zwarigheid maakt ten opzichte van mijn persoon
om hier te komen ik geef u mijn woord dat ze van
mij geen overlast zal hebben."
«Maurits en gij
«Ik weet nn, waarom ze mij niet heeft willen hebben,
moederIk ben haar dankbaar ze is eerlijk en oprecht.
Als ik gehoord had, dat ze eigenlijk van Karei hield,
terwijl ze misschien al mijn vronw was als zij zich
door u of haar familie had laten overhalen en ja had
gezegd om matr verzorgd te zijn dan weet ik niet
neen, dan weet ik niet, hoe 't met haar en mij zon zijn
afgeloopen 1" Op gesmoorden toon, de tanden op elkander
geklemd, brengt hjj dit laatste uit. «Zoo zóo is 't met
die zaak gelegen," gaat hij na een poosje voort, «en ik
zie niet in, waarom gij het voorrecht zondt missen een
geschikte gezelschapsjuffrouw en verpleegster om en bij
n te hebben tor wille van die nu geheel afgedane
zaak."
«Houdt ge dan niet meer van haar? Niets meer?"
stamelt zijn moeder onthutst.
«Neen antwoordt hij kortaf.
«Zal 't je dan niet aandoen, haar hier overal te zien
«Neen
«Ge zijt altijd koel van aard geweest, Maurits, maar
zóo zóo
Hij antwoordt niet.
«Ife kan dat nog zoo grif niet aannemen, kind," be
gint zij opnieuw.
„Dat spijt mij, moeder. Ik heb u de waarheid gezegd.
Nu kunt ge doen wat ge wilt."
