Honderd en vierde jaargang.
1902
ZONDAG
Gastvrijheid in de taal.
15 JUNI.
Buitenland.
Nederland.
No. 71. Eerste blad.
ALK1AARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprgs
per 3 maanden voor ALKMAAKf 0,80franco door het
)ele rjjk f 1,
3 Nummers f ©,0«. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Prijs der gewone advertentlën
Per regel ff 0,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de Uitgevers HERMs. COSTER
ZOON, Voordam C 9.
Telefoonnummer 3.
De voorzitter van de Maatschappij der Naderlandscln
Letterkunde herinnerde in de algemaene vergadering van
Woensdag 1.1. aan vroegere tijdperken waarin krachtig
gestreden werd tegen het gebruik van vreemde of bast
aardwoorden. De telheid waarmee vroeger meermalen
voor de zuiverheid onzer taal werd geijverd is inder
daad heel wat bekoeld en de spreker had daar vrede
mee. Wel achtte ook hij het plicht zooveel mogelijk de
zuiverheid in onze taal te bewaren, maar een zoo vijan
dige stemming tegen vreemde indringers als vroegere
Nederlanders tot de nationale deugden rekenden vond
bij hem geen aanbeveling. Hij pleitte voor gastvrijheid,
als het vreemde woord of het woord van vreemde af
komst bij beschaafde landgenooten een goede ontvangst
had gevonden, en zich niet altijd een zuiver Nederlandsch
woord opdeed dat geheel hetzelfde denkbeeld uitdrukt,
of dezelfde zaak aanduidt.
Er is inderdaad een belachelijk gebruik van vreemde
woordendat niemand zal willen verdedigen. Er is
althans moeilijk een goede reden op te geven, waarom de
«koffiehuizen" langzamerhand voor »café's" moeten wijken,
of waarom de «kleermakers'', de «kappers" en «banket
bakkers" het veld moeten ruimen voor «tailleurs", «coif
feurs" en «eonfisenrs". Maar aan den anderen kant zal
men wijs doen met den strjjd voor «regenschermen" en
«zonneschermen" maar op te geven. Er is niets aan te
doen, men gaat nit met een «paraplu", een «parasol" of
een «en-tout-eas". Wij gaan naar het «station", zien de
«locomotief" en den «tender", terwijl de «chef" op het
«perron" wandelt, stappen over de «rails", als er geen
«tunnel" is, nemen plaats in een «coupé" en toonen aan
den «conducteur" ons «retour-biljet". Wij hebben «gene
raals" en «kolonels", «kapiteins" en «luitenants", ser
geants" en «corporaals en als we naar de «parade"
gaan kijken, denkt niemand er aan van een «wapen
schouwing" te spreken. Evenzoo spreken we van een
«legaat", een «testament" en een «hypotheek", en storen
ons niet aan de pogingen van den wetgever om ons aan
«uiterste wilsbeschikkingen" en «onderzettingen" te ge
wennen. Naast de «ontvangers" nemen de «inspecteurs"
en de «controleur" zonder eenige verontschuldiging plaats,
en voelen zieh hier te lande even goed thuis als de
«advokaten", de «procureurs", de «ingenieurs", de «secre
tarissen", de «referendarissen", en de «commiezen"
Al heeft de Tweede Kamer een «voorzitter", de recht
bank heeft een «president". Niemand denkt er meer aan
deze woorden te vervangen door andere van zniver Neder
landsche afkomst.
De schrjjftaal is altijd iets deftiger dm de spreektaal
en het is alsof het gebruik van zuiver Nederlmdsche
woorden in plaats van de vreemde of bastaardvormen
waaraan wij in het dagelijksch leven gewoon zijn ge
raakt, deftiger, minder natuurlijk en ongedwongen
soms ook gemaakt klinkt. Zoo gewagen wij schriftelijk
wel van «rouwbeklag", maar mondeling blijven wij «con
doleeren", zoo goed als «feliciteeren", wanneer er «receptie'
wordt gehouden ofschoon velen op hun »visite"-kaartjes
de letters p. f., p. c. of p. r. vervangen door m. g.
m. r. of m. d. «Schouwburg" klinkt te deftig en we
gaan naar de «komedie", ook al wordt er «tragedie'
gegeven. «Rijwiel" past zeer wel naast «rijpaard", en
«wielrgden" naast «paardrijden", en in reglementen van
den Wielrijdersbond worden deze zuiver Nederlandsch e
woorden wel gebruikt, maar men spreekt Van de «fiets'
en van «fietsen". Men schrijft «wandelhoofd" te Scbe
veningen maar men spreekt van de «pier" evenals van
het «Knrhans".
Was de spraakmakende gemeente in vroeger tijd eerder
gereed met een Nederlandsch woord dan thans Of
worden wij in dezen coamopolitischen tijd te snel met
vreemde zaken en gewoonten en te gelijk met de vreemde
namen overstroomdom met onze eigen namen tijdig
gereed te zijn, voordat de vreemde namen in het dage
lijksch leven zijn opgenomen Wij hebben nit vroegoren
tijd nog het woord «verrekijker" naast «telescoop", maar
wie denkt er aan, «telegraaf" of «telephoon" door «verre
schrijver" of «verrespreker'' te vervangen? Toch hebben
de Duitschers ook «Fernschreiber" en «Fernsprecher'
en naast «Automobiel" ook «Selbstfahrer", al gebruiken
zij de woorden in het dagelijksch leven minder. Ook
onze Vlaamsche broeders gevoelen meer voor zniver
Nederlandsche woorden, maar purisme op het gebied van
de taal vindt in Noord-Nederland geen bijval.
Op het gebied van de «sport" is de invoer zoo over
weldigend geweest, dat er aan het keeren of wijzigen van
de vreemde woorden niet te denken viel. De uitkomst is
dan ook van dien aard, dat een verslag van een wedstrij J
of «match" op het «tennis"- of »foodbaü"-terrein voor
een oningewijde volkomen onverstaanbaar is. Veel verleert
hij er trouwens niet aan. juist omdat hij een oningewijde
is, en het spel evenmin zou bsgrgpen of kunnen waardeeren
al verstond hij de woorden,
We zijn reeds zoover gekomon, dat er onder ons ge
ijverd wordt voor een nationale kleedjj voor de vreemde
en bastaardwoorden. We zouden ze ook moeten spellen
als Nederlandsche woorden. Zullen wij moeten schrjjven
«aktriese", «sukses", «fiezika", «xielo", «mielietèren,
«speekulaatsie" Wij durven het niet aan. Wij zijn te
bang voor «bnro", «bordo", «zwarree", «odekolonje",
«boerzjwèi", «brosjure", «koepee" etc. 't Is niet nit minach
ting dat we aan de vreemde afkomst van die woor len zou
den willen berinneren, maar het komt ons voor, dat men
den lezer voor een goede uitspraak en een goed begrip
geen dienst doet met ze in een Nederlandsch kleed te
steken
tegen 124 stommen, en da geheel motie daarna bij accla
matie goedgekeurd
Het nieuwe ministerie baschikt das over een krachtige
meerderheid.
a&UID-AFRIRA. De inlevering van wapenen gaat
steeds voort, het totaal cijfer bedraagt thans reeds ruim
10,000 stuks. Volgens sommige correspondenten zonden
de'patronen zeer schaarseh zijn, terwijl anderen integen
deel melden, dat, op aanwijzing der Boeren, groote voor
raden zouden zijn opgegraven.
De meeste geweren der Boeren zijn Lee Metfords. De
Boeren, die zich bij Reitz onderwierpen verklaarden hun
Mausers te zijn kwijtgeraakt bij Oronjé's overgave te
Paardeberg, Prinsloo's gevangenneming te Brandwater
Bazijn en bij andere groote gevechten. Het meerendeel
der Boeren is tnsschen zestig en dertig jaar, maar er zijn
ook knapen bij van elf jaar af, en De Wet zeide van hen,
dat bet zjjn beste soidaten waren.
Men verwacht, dat den 17den de onderwerpingen in
den Vrijstaat geëindigd zullen zijn.
Generaal Littelton, commandant der troepen in
Natal, is naar Transvaal vertrokken, waar hij, als opvolger
van lord Kitchener, het opperbevelhebberschap van de
troepen in Zuid-Afrika aanvaarden zal.
Den 3en Juni heeft in den Vrijstaat nog een scher
mutseling plaats gehad bij Groenberg, 36 mijlen ten oosten
van Frasersburg. Uit de verliezenlijst blijkt, dat vier man
sneuvelden, een offiicier en een vijfde man werden gewond.
DlJITSCHIiASTD. Duitsche bladen behelzen het
bericht dat de Pruisische minister van publieke werken
Thielende groote man van de kanaalpiannenvoor
nemens zoude zijn onmiddelijk na de sluiting der zitting
van den Pruisischen Landdag zijn ontslag te nemen
Het schijntdat de minister die reeds bejaard isde
hervatting van den strijd over zijn Lievelingsdenkbeeld
aan jongere krachten meent te moeten toevertrouwen.
Van verschillende zijden wordt het vermoeden uitgespro
ken dat zijn opvolger een generaal zal zijn reeds wor
den eenige namen genoemd. Niet ten onrechte wordt
naar aanleiding dezer geruchten geschreven, dat het
bedenkelijke politiek zouda zijn een dergelijk ambt aan
een niet-deskundige te geven.
ESfUEljASrD. Den 13 heeft de Lord-Mayor met
het bestuur der City den Koning een adres van geluk-
wensching met het herstel van den vrede aangeboden.
Z. M. antwoordde den Almachtige hartelijk dankbaar
te zijn voor het einde der worsteling met een dapper en
vastberaden volk en zich te verheugen in de gedachte
dat de vroegere tegenstanders thanB vrienden geworden
waren. Hij hooptedat door wederzijdsche samenwer
king en goeden wil de bitter e gevoelens van het verledene
spoedig plaats zonden maken voor aanhankelijkheid en
vriendschap en een tijd van vrede en voorspoed Zuid-
Afrika wachtte.
In antwoord op een adres van den graal'sehapsraad
zeide de Koning zich te verhengen in de gedachte dat
de overwinning den nieuwen koloniën den weg zon banen
tot een stelsel van bestuuronder Gods zegen bestemd
om Zuid-Afrika den vrede en welvaart te schenken, die
in alle deelen der wereld op de vestiging er van volgden
Z. M. vertrouwt dat de goede gezindheid tnsschen de
vroegere tegenstanders aan den dag gelegd, veel beloofde
voor de toekomst van 't uitgestrekte land, thans aan 't
gebied der kroon toegevoegd.
Volgens ministerieele mededeeling aan het Lager
huis zullen de militaire uitgaven voor Zuid Afrika voor
dit jaar behalve de reeds besteedde 145 millioen nog
bedragen 350 millioen. Hiervan is ruim 100 millioen
bestemd voor soldijen en belooningen ruim 50 millioen
voor terugvoer der troepen naar Engeland25 millioen
voor trausport naar de koloniën en 90 millioen voor
levensmiddelen.
FRANHKUli. In antwoord op eene interpellatie
van den afgevaardigde Bustiére over de algemeene poli
tiek van het nieuwe Kabinet, zeide de minister-president
Combes den 12 o.a.
„Het behoud van generaal André als minister van
oorlog toont welke houding de Regeering tegenover de
nationalistische woelingen wil aannemenhet leger wilien
wij onttrekken aan den geest van bevoorrechting. Het
leger moet nationaal en niet nationalistisch zijn.
«De Regeering zal de wet op de congregaties zonder
zwakheid toepassen. Wij zijn vast besloten onze beloften
te houden. De meerheid kent ons program, zij zal zeggen
of wij haar vertrouwen genieten".
Deze verklaring werd door de linkerzijde met lang
durige toejuiching begroet.
De Regeering verklaarde zich ten slotte te vereenigen
met een motie, voorgesteld door Godet en Jaurès, waarin
wordt gezegd:
«De Kamer, vertrouwende op de Regeering voor de
toepassing van een strenge anti-clericale staatkunde, van
fiscale hervormingen en van sociale solidariteit, gaat over
tot da orde van den dag".
Het eerste deel der motie, uitsprekende het vertrouwen
der Kamer op de Regeering wordt aangenomen met 319
Cholera.
De «Soer. Ct." van 10 Mei meldt
De cholera neemt sterk af als gevolg van zware regen
buien gedarende twee achtereenvolgende nachten.
Het «Bat. Nb!, schrijft: Wij deelden dezer dagen reeds
mede hoe de cholera te Singapore weder haar intrede
heeft gedaan. Blijkens de laatste berichten is het er niet
beter op geworden. In verband daarmede werd blijkens
een aankondiging in de Javasche Ct." van 13 Mei, Sin
gapore met ingang van 13 Mei wegens cholera besmet
verklaard met al den nasleep van quarantaine enz.
In het gebergte bij Triëst is een éénjarig kind door
een arend geroofd.
De moeder had den in zijn wieg slapenden kleine toe
vertrouwd aan de zorg van een ander kind en was heen
gegaan om eenig werk te doen.
Toen zij terug kwam vond zij de wieg ledig en het
meisje, dat er op paste, bloedend en bewusteloos er naast.
Het meisje verhaaldetoen zij weder tot bewustzijn
kwam dat een arend haar had aangevallen en het kind
nit de wieg had medegenomen.
Een troep mannen die in het arendnest, boven op
een steilen bergtop gingen zoeken vonden daar het
lichaam van het kind reeds half verslonden.
Aanbesteding.
Door het Provinciaal Bestnnr van Noordholland is
bij enkele inschrijving aanbesteed:
Het verbeteren van de hoofden op het Noorderstrand
van het eiland Vlieland. Raming f 50000.
Minste inschrijver was de heer M. Daalder Terschel
ling, voor f 44064.
Schoolverzuim.
Te Stavcnlssc (eiland Tolen) zijn in één jaar
ongeveer 12000 onwettige verzuimen geconstateerd bij
ongeveer 300 leerlingen. De verzuimen in de 6 weken
voor veld- of huisarbeid zijn daaronder natuurlijk niet
begrepen.
Sneek. Den 10 op de weekmarktboden zich
ongeveer 800 arbeiders aan voor het maaien en hooien.
Een groot gedeelte gelakte 't niet eene plaats te krijgen
Veeziekte.
In den Anna Paulownapolder is vlekziekte
onder de varkens uitgebroken.
Benoeming.
-Benoemdtot heemraad van den polder Waard
Nieuwland V. Iieijblok, te Wieringen tot dammeester
van den Zeedijk te Nieuwendam H. van Aken, te Mon
nikendam tot heemraad van den polder Waard en Groet
N. Loder, te Winkeltot hoogheemraad van den Honds»
bossche en duinen tot Petten, wegens Drechtorland,
C. Haringhuizen, te Wijdenestot hoogheemraad van de
Uitwaterende Bluizen in Kennemerland en West-Friesland
H. Hart, te Ondkarspel.
Fdam. De raad dezer gemeente heeft afwijzend
beschikt op een verzoek om subsidie voor den omnibus-
dienst van daar naar het station KwadijkEdam.
Een wanhoopsdaad.
Den 13 wierp de commies, werkzaam aan het station
te Bloemendaal zich in een vlaag van wanhoop onder
den sneltrein en werd onmiddellijk gedood. Huiselijke
twist schijut aanleiding tot dezo noodlottige daad.
Werkstaklnget Mnschede.
«Het Volk" deelt mede, dat do drie door de firma
van Heek Co. uitgesloten arbeiders, Raudink, Bakker
en van Lier, leden van het stakingscomité, de volgende
veraklring hebban opanbaar gemaakt
