Een ontwerp-gemeenteprogram.
No. 15 lüerste blad.
Honderd en vijfde jaargang.
1903.
WOENSDAG
4 FEBRUARI.
Hoenderteelt
als bedrijf en nevenverdienste.
ii.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Conrant wordt Dlnsda g-, Donderdag-
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f 0,80franco door het
rijk f 1,
3 Nummers f ®,06. Afzonderlijke nummers 3 ets.
Telefoonnummer 3.
Pr(Js der gewone advertentiën
Per regel f 0,13. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N/V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMa. COSTER ZOON Voordam C 9.
i.
Den 24 Januari e.k. heeft de Vrijzinnig-Democratische
Bond een belangrjjk program aangenomen van .sociale
wetgeving'' op het gebied der gemeente door de plaat
selijke overheid. In de inleiding werd door de commissie,
die het program ontwierp, in herinnering gebracht, dat
er naast en onder de algemeene overheidszorg van den
Staat een uitgebreid terrein overblijft voor de werk
zaamheid der gemeentebesturen, die ten onzent een groote
mate van zelfstandigheid bezitten, niet slechts op bestu
rend, maar ook op wetgevend gebied. Daarom is in dit
land, waar by de Germaaosche stammen in het begin
hunner historische ontwikkeling de gemeente bijna alge
meen de grondsteende aanvang van alle staatsleven
was, de taak der gemeentebesturen zoo belangrijk en
veelomvattend. Bij het groote verschil in omvang, be
volkingaard der bedrijven en economische belangen
tusschen deze volksgroepen, tussehen groote steden en
plattelandsgemeentenkan de Staat slechts in enkele
gevallen tot in bijzonderheden algemeene voorschriften
geven en dient hij zich in menig opzicht te bepalen tot
het aangeven van hoofdlijnen en het wegruimen van
schadelijke belemmeringen. Een regeling waarbij te letten
is op plaatselijke eigenaardigheden, plaatselijke behoeften,
plaatselijke zeden kan van den algsmeenen wetgever
niet uitgaan. Daarvoor is de plaatselijke wetgever aan-
gewezep.
Wjj hebben op deze schets niets aan te merken en
erkennen dat noch de Staatnoch de Provincie den
plaatselijken wetgever kantvervangen of overbodig maken.
Zoo wij er iets aan wilden toevoegen, zou het dit zijn,
dat wij een college bezitten, dat, ofschoon tot ruimer
arbeidsveld geroepen dan binnen de grenzen eener ge
meente ligt beslotenniettemin in staat geacht kan
worden plaatselijke eigenaardighedenbehoeften en ge
bruiken voldoende te kennen om er rekening mee te
kunnen honden en waaraan daarom zonder overwegend
bezwaar een onmisbaar toezicht kan worden toevertrouwd
op de werkzaamheden van de plaatselijke besturen, zoo
wel om buitensporigheden tegen te gaan als om werke-
looze gemeenten tot handelen laan te sporen, desnoods
om zelven te doen wat door het plaatselijke bestuar
wordt verzuimd. Het zijn onze Gedeputeerde Staten
en bet verschil van gevoelen is bekend, of in de Woning
wet van hunne taak op dit gebied de uiterste grenzen
zijn bereikt, of reeds overschreden.
Als nu de commissie haar ontwerp-program voor de
gemeentebesturen mededeelt, maakt zjj vooraf twee op
merkingen, die bij de beoordeeling van haar werk niet
over het hoofd gezien mogen worden. Om alle misver
stand te voorkomen, zegt zij uitdrukkelijk, hoewel dan
wellichtals geen betoog behoevende, ten overvloede,
.dat niet al de maatregelen in het hier aangeboden
ontwerp opgesomd voor alle gemeenten ook voor
de kleinere en zonder te letten op de bestaansvoorwaar
den van haar bevolking in aanmerking komen". In
derdaad is dit een zeer belangrijke opmerking, wel ge
schikt om in vele gevallen voorbarige bedilzucht den mond
te sluiten. Zoo zal, om een paar voorbeelden te noemen
niet elke gemeente hebben te zorgen voor onderwijs aan
gebrekkige, geesteljjk zwakke of achterlijke kinderen in
bijzondere klassen of scholen, voor volksbibliotheken
mnziekuitvoeringen, goede tooneelstukken, volks-logemen-
ten en gaarkeukens, deskundige voorlichting omtrent de
toepassing van wetten en verordeningen aan on- en min
vermogenden enz.
Verliest het voorgestelde program daardoor misschien
veel van zijn waarde Er znllen er zijn, die het beweren.
Ook omdat hier en daar aan een aanbevolen gemeente
werkzaamheid wordt toegevoegd .zooveel mogelijk'' of
voor .zooveel noodig". Maar zij mogen bedenken, dat
dit een onvermijdelijke schaduwzjjde is van alle alge
meene programma's van gemeentezorg. Reeds voor een
werkprogram voor den Staat zal moeten gelden voor
zoover onze krachten reiken, onze inkomsten toelaten,
of niet op andere wijze in de behoefte wordt voorzien
maar daar heeft men althans te doen met één bekenden
Staat, met een bevolking waarvan men de inkomsten
kent en de financiëele draagkracht kan beoordeelen.
Hier daarentegen geldt het een program samen te stellen
voor honderden afzonderljjke volksgroepen mat in hoofd
zaak zelfstandig bestuur, zeer verschillend in bedrijf, in
dichtheid van bevolkingin behoeften, in particulier
initiatief, in inkomsten en in finauciöale draagkracht.
Het onvermijdelijk gevolg is, dat men niet veel anders
doen kan dan een aantal min of meer wenschelijke maat
regelen opsommen, tot stand te brengen waar en voor
zoover daaraan behoefte bestaat en de noodige middelen
voorhanden zijn of zonder te groote bezwaren gevonden
kannen worden. Een en ander blijft ter beslissing van
het gemeentebestuur. Daar staat echter tegenover, dat,
waar de behoefte en de mogelijkheid om er aan te vol
doen niet geloochend kannen worden, door de aanneming
van het program de roeping en de plicht van het ge
meentebestuur worden erkend, in het nemen van de ge
noemde maatregelen niet te vertragen. Zoo kan hot
inderdaad een zeer wenschelijke zaak zijn, gelijk de com
missie in de .inleiding" opmerkt, .de maatregelen aan
te wijzen, die van gemeentewege met inachtneming van
plaatselijke behoeften en eigenaardigheden op dit gebied
dienen te worden genomen, tot richtsnoer voor de ge
meentenaren bij de keuze hunner vertegenwoordigers,
voor de gekozenen bij hun arbeid".
De tweede voorafgaande opmerking der commissie is
deze, dat, afgezien van de eerste, de uitvoering van het
voorgestelde pr'gram op moeilijkheden zal stuiten, voort
vloeiende nit de bestuursinrichting dor gemeenten en
het stelsel drr plaatselijke inkomsten volgens de Gemeente
wet. Daarin verandering te brengen, ook wat de verhou
ding tusschen rijks- en gemeente-fiaanciéa betreft, be
hoort niet tot dea werkkring der gemeente-besturen, en
kon daarom ook n et in het program worden opgenomen.
'Toch heeft de commissie gemeend niet te mogen nalaten
in hoofdtrekken aan te geven, welko wijzigingen in de
bestaande wettelijke regeling allereerst in aanmerking
dienon te komen, volkomen overtuigd dit voor een niet
gering deel de uitvoerbaarheid van haar program daarvan
afhangt.
Wjj vinden, wat de organisatie van hst gemeentebestuur
betreft, eenige maatregelen vermeld, waarvan de wensche-
lijkheid reeds in enger of rui mar kring erkend wordt
als da*r»zijo: overneming door het Rijk of betaling door
het Rijk van alle werkzaamheden door de gemeenten
verricht, doch niet behoorende tot de huishouding der
gemeente of in haar belang haar opgelegd opdracht van
een deel der dagelijksche leiding 6a uitvoering der zaken,
inzondei heid van die, welke een min of meer overwegend
commercieel karakter hebben, niet aan Burgemeester en
Wethouders, maar aan zelfstandige raadscommissiën of
aan buiten den raad gekozen, doch aan den raad verant
woordelijke ambtenarenmet comtnissiën van toezicht
nit der. raad, tegenwoordigheid van hoofdambtenaren der
gemeente in de raadsvergaderingen, tot het geven van
inlichtingen; uitbreiding van het maximum-aantal raads
leden in de grootste gemeenten presentiegelden ten be
hoeve van de raa Isladen voor het bijwonen ook van
commissievergaderingen, om het lidmaatschap van dm
raad onafhankelijk te maken van persoonlijke geldelijke
omstandigheden; voot bereiding van "de beslissing van ge
schillen over de uitvoering van wetten en verordeningen
en het verleenen van wettelijke vergaan ngeo, in open--
bare vergaderingen waar belanghebbenden hun zaak
kunnen bepleiten verscherping van het toezicht op de
gemeentekassen onder leiding van Gedeputeerde S'aten.
Onder de wenschelijke zaken wordt ook genoemd een
speciale .sociale commissie" uit, den raid .voor bet ver
zamelen van gegeveiis ten behoeve van de werkzaamheid
der gemeente op sociaal gebied". Of nu inderdaad zulk
een raadscommissie het meest geschikte lichaam z >n
wezen voor het verzamelen van gegevens voor den socialen
arbeid van den raad in het algemeen, zouden wij voor
alsnog betwijfelen. Wanneer do behoefte aan eenige werk
zaamheid van het gemeentebestuur zich openbaart en
dat kan, als die behoefte inderdaad bes'-aat, niet nit-
blijven, ook zouder een speciale raadscommissie om haar
op te sporen zal, zoo het aan gegevens mangelt om
de zaak te beoordeelen en te regelen, een bijzondere com
missie, tot dat doel gekozen, die taak allicht beter ver
vullen dan een permanente commissie voor alle werk
zaauibeid op sociaal gebied,
Niemand zal zich er over verwonderen, dat ten slotte
de financieele quaestie van .uitnemend gewicht" wordt
geoordeeld voor de verwezenljjking van het ontworpen
program. Nu reeds blijkt in vele gemeenten, groote en
kleine, het uitzettingsvermogen der plaatselijke belastingen
geringer te zijn dan de stijging der uitgaven; en al moge
het in het algemeen altijd waar blijven, dat hier en daar
.op de uitgaven wat bezuinigd kan worden, in .redding
door bezuiniging" zal het geneesmiddel niet gezocht kannen
worden. De commissie zwijgt daar dan ook over. Wat
meent zij dan kortolijk »in hoofdtrekken te moeten aan
bevelen P"
Om onze hoenderteelt tot hoogen bloei te biengen,
moet men er de gepaste middelen toe aanwenden, hebben
wjj in ons vorig artikel gezegd. En welke zijn die mid
delen Het eerste en voornaamste is, dat men die hoen
derrassen houdt, die voor onze landstreek het meest ge
schikt zijndat wil zeggen hoenders die bestand zijn
tegen het koude en vochtige klimaat aan de moeste
gewesten van ons land eigen en gehard tegen d' plotse
linge en zoo menigvuldig voorkomende veranderingen
van het weer. En die rassen moeten wij zoo zuiver
mogelijk trachten te houden en ze vrijwaren voor ondoel
matige kruisingen met andere rassen waardoor de
productiviteit vaak zeer lijdt.
Wanneer men over hoeDderrasspn of rashoenders spreekt,
dan verstaat men daaronder dikwijls vreemde hoenders;
maar strikt genomen is deze opvatting verkeerd. Onze
gewone Hollandsohe kippen, zooals de Assendelttsche of
zoogenaamde geeldopj s of geeipeUen, in de verschillende
kleurschakeeringen ais gouddoppen geeldoppen, eiergeel-
t.jes, zit ver pellen, onze bonte en zwarte boerenkipp n,
de Kraaikoppen, U lebaarden, hat Dren'sche H ien, de
Priesehe pellen zjjn even goed rassen -als d« Cochin chi
na's, Brahma's, Langshas, Minorca's, S, aansche Italiaan-
scbe enz. on wanueer zij zuiver gefokt worden, doen zy
noch in schoonheid, noch in eieropbrrngst, noch als slacbt-
hoen voor eenig ander ras onder, en boven al de vreemde
rassen hebben zij dit voor, dat zij veel beter tegen ons
klimaat kunnen en minder onderhevig zij aan de besmet
telijke ziekten, waaraan ten vorige jire in ons land
duizenden en duizenden dieten bezwokeu zijn.
Jngelukkigerwijze heeft men, sedert nu ongeveer een
vijftig jaar geleden de vreemde rassen meer en meer
werden ingevoerd en, daar zij een nieuwigheid waien en
men er wonderen van vruebtbaardeid enz. van verhaalde,
zoooat iedereen ze wilde hebben, onze in ludeche rassen
veel verwaarloosd, waardoor zij in grootte, in weerstands
vermogen en zelfs in productiviteit zeer acateruit zijn
gedaanook al omdat meu zo, zouder voldoende keunis
met andere rassen kruiste, en dit, wij zeiden het reeds,
kan zeer nadeelig op de nakomelingschap werken. Op
een goede teeltkeuze bij de hoenders woidt maar zeer
weinig acht geslagen, en toen is dit een noofizaak.
Wanneer een boer een goeden veestapel wil hebben, er
naar streeft om koeien te bekomen, die veel m Ik bjj
een zeer groot vetgehalte leveren, dan zal hij, wil hij met
kennis van zaken handelen, bij voorkeur zijn veestapel
uit die dieren aanvallen, welke de bes e eig nscbappen
bezitten, en dit heelt zoowel betrekking op de mannelijke
als de vrouwelijke tokdiereu Wil by z* oij amis «n koo-
pen, dan zal hij het rundvee-stauibo k raadplegen om
zeker te weten, dat by vee zal kiijgeu *au goede af
stamming, en in geen gevai zal dy tokken nit bloedver
wante dieren Wat hij dij bet groot vee doei, moet bjj
ook bij het klein vee doen, want. de lokieer hielt voor
het laatste geen andere regelen dan «oor het eerste, en
nergens wordt m*er tegen deze leer gezondigd dan juist
bij het pluimgedierte. De in-teelt, zou .t- m u dut noemt,
de Engelsonen noemen het Breeding in and, in, d. w. z.
het tokken onder naverwant- dtetou even. een zwakke
nakomelingschap op. De di-ren worden kl iuei en ver
liezen veel van hun weerstandsveimogeu, d. w. z. zij
worden zwakker en zija meer ondeilr vig aan ziekten;
de eierenepbrengst wordt minder eu de eieren kleiner
van stak. En toch kan dat euvel zo licht vooikumen
worden. Men behoeft slechts dij de z it gelokte heuuen
een haan van hetzelfdo xas te breugeu, die men by een
ander heelt gekocht ot geruild en waai vae men weet,
dat hij met te naverwant is met zpu cgeu U-muou. Even
wel kan bet ook gebeuren, dat de haan, die men zua
willen hebbm, ook afstamt vau zulk een vei bis ord r.s,
en daardoor zou men al weinig ere ken in dat geval
kan men kruisen met een ander zu vei ius, dat ei be
tering kan aanbrengen men meet, zooals men zegt, e;
nieuw bloed ïu brengen. Men zon, b.v.b. ij neuneu van
onze zwarte fcnereukippen een gladbeeui ei Langsbanbaau
of wel een zwarten Italiaauscben haan kunneu brengen
en later bp de bennen, nit deze kraisiu verkiegeu Woer
een haan doen van hot gewone boeieuias. Nu wil ik wel
aannemen, d »t deze methode een wem g omslachtig 18,
on daarom zou de boer wei doen, van eeu ei varen hoon-
deikwoeker de lokdioren te betrekken, d e bp noooig
deelt. Hp zal voor zulk een zuiver en goed gefokten biau
Wel wat meer moeien betalen dan hjj gew.mn is aan een
opkooper te geven, maar die kleine opulfering zal hij zich
niet bekJagen. In ons land besiaat sinus een paai jaren
een vereeniging, die zich uitsluitend toeogt op hei ver
edelen van onze Hrilandscbe Rassen en daar zal hij met
alle zekerheid terecht komen zonder vrees van bedrógen
te worden.