in het Oosten.
Indische Penkrassen.
No. 97. Kerste blad.
Honderd en vijfde jaargang.
1903.
ZONDAG
16 AUGUSTUS.
ALKMAABSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Bins da g-, Boaderdag-
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar f O.SOfranco door het
geheele rijk f 1,
3 Nummers f 0,0S.
Afzonderlijke nummers 3 ets.
Pr|Js der gewone advertentlën t
Per regel f 0,lö. Groote letters naar plaatsruimte»!
Brieven franco aan de N/V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOONVoordam C 9.
Telefoonnummer 3.
In het Oosten blijven onweerswolken dreigen. Niet in
Oost-Azië. Wij hebban reeds gezien, hoe Engeland zich
daar tegenover Ruslands voortdringen in Macdsjoerjje
en Koreanaar beweerd wordt ook als een gevolg van
de goede verstandhouding met Frankrijk Raslands
bondgenoot, in het onvermijdelijke schikt. Da spoorweg
en met den spoorweg de streek waardoor hij loopt, komen
althans vrij zeker onder Russische heerschappij en allerlei
concessies versterken in deze gewesten de macht en den
invloed van het rijk van den Tsaar. Nu weder zon
door een vergunning van houtaankap voor 20 jaren aan
een Rassische maatschappij het beheer over de belangrijke
Jalvo-rivier verzekerd zijn. En niet alleen met Frankrijk
en voor het oogenblik althansdank zij de gunstig e
omstandigheden met Engeland is de verstandhouding
zoo goed mogelijk maar daarenboven wordt de wereld
eensklaps verrast door een »verbrooderiag" van de vrij
talrijke Rassische en Daitsche vloteu in de wateren van
Noord-Oostelijk Azië en wel te Wladewostok, de belang
rijke Rnssische haven tegenover het machtig geworden
Japansche rijk.
Russische bladen achten dit een gebeurtenis van groote
beteekenis. Reeds eenmaal t eenige jaren geleden, na de
volkomen overwinning door Japan op China behaald
heeft de goede verstandhouding tusschen Rusland, Duitsch-
land en Frankrijk aan de uitbreiding van de macht van
den overmoedigen overwinnaar perken gestelden ook
thans meent men van dezelfde goede verstandhouding
tnsschen deze drie mogendheden dnide'ijke teokonen te
ontwaren. Immers Frankrijk kan in dit samengaan niet
ontbreken. Bij de krijgsbedrijven in China hebben Dait
sche en Fransche troepen en oorlogschepen reeds samen
gewerkt. Waarom zou die samenwerking zich thans
niet herhalen tot verzekering van den vrede tegenover
het oorlogzuchtige Japan Zoo vraagt de Rassische
pers en er schijnt grond te wezen voor haar gevoelen.
Minder rustig en vredig is het in Zuid-Oostelijk Europa.
Die van meening waren, dat de opstandelingen in Mace
donië tegenover de talrijke Turksche troepen en den
gebleken onwil van de mogendheden om tusschenbeide te
komenvoorloopig althans van hun plannen zouden
afzienhebben zich vergist. De verschijning van de
Turksche soldaten heeft den opstand opnieuw doen uit
barsten. Telegrafenbruggen en spoorwegen worden
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.
XXIII.
We namen heden eens eens kijkje in toko »Oost en
West" op Rijswijk.
De Indische vereeniging van dien naam werkt geheel
zelfstandig, doch houdt natuurlijk voeling met het Hooid-
bestnur van »Oost en West" in Nederland.
Toen zich ïn patria mannen en vrouwen van verschil
lende richting aaneensloten met het gemeenschappelijke
doel om nattig werkzaam te wezen voor Indië en de
Indiërs, toen vond dit streven spoedig weerklank in deze
gewesten zelf en werd er eene Nedexlandsch-Indische Ver
eeniging Oost en West'' opgericht.
Deze Vereeniging ijvert voornamelijk voor de zedelijke
en stoffelijke verheffing van den inlander. We kunnen het
niet genoeg toejuichen, dat er in de laatste jaren men-
schen zijn opgestaan, die begrepen, dat er ook eindelijk
iets voor het arme volk hier moest worden gedaan.
Och, de inlander is over het algemeen zoo volgzaam
zoo geduldig. Hij heeft nog niet zoo leeren morren over
der menschen ongelijke lotsbedeeling hier op aarde, want
fatalist als hij is schikt hij zich in het onvermijdelijke
Hij wordt door geen afgunst verteerd, hij haat nog niat
hen, die door Allah's genade, rijk met wereldsche goe
deren werden gezegend, 's Menschen lot is door den
Meester des Heelals vooruit bepaald en het past den nie
tigen aardwurm niet om zich tegen Diens heiligen Wil
te verzetten. Daarom is de kleine man hier nog tevreden
met z'n handjevol rijst en wat zout met wat lombok
(spaansche peper) alsbijspijs Van klassenstrijd
heeft hij geen flauw begrip gelukkig
Nu is het echter helaas een treurig verschijnsel, dat
neerschende standen en rassen meestal eerst dan hun na
tnurljjk gevoel voor recht en billijkheid laten spreken
wanneer ze op rumoerige wijze worden wakker geschud
De geheele wereldgeschiedenis is daar om ons te be
vernield, Turksche dorpen verbrand en volgens de berichten
staan deze opstandelingen in ruw geweld niet achter bij
de soldaten die hen moeten bestrijden en wraak oefenen
over hun bedrijven. Aldoor leest men, dat de opstand
zich uitbreidt en aan de waarheid dier berichten schijnt niet
meer getwijfeld te kunnen worden. Er blijkt een goede
voorraad van dynamietbommen en helsche machines
beschikbaar te wezen. Het doel van de opstandelingen
schijnt nog altijd te zijn de groote mogendheid te dwin
gen tusschen beide te komen en de herstelling van de
rust niet over te laten aan de Turksche regeering. Die
zou toch slechts in schijn haar goeden raad opvolgen en
haar waarschuwingen alleen in zooverre ter harte nemen,
als noodig is om dien schijn te bewaren. Van de Turksche
regeeiing verwachten zij nu eenmaal niets goeds. Zij
wijzen op gruwelen van de Turksche soldaten en de
Sultan wijst zijnerzijds op gruwelen van de opstandelin
gen. Hij zendt zooveel troepen als hij bijeen kan brengen,
en aan den anderen kant stroomen nieuwe benden den
opstand toe.
De Sultan ziet daarenboven de moeilijkheden toenemen
door den moord van den Russischen consul teMonartir.
De consul zou een Turkschen schildwacht, die naliet
hem te salueeren daarover hebben aangesproken en de
schildwacht schoot hem dood. Wat echter van dezen
consul en van zijn optreden tegen de Turksche soldaten
wordt verhaald is van dien aard dat velen zullen be
twijfelen of er vóór het doodelijk schot niets meer is
voorgevallen dan een woordenwisseling. Hg schijnt bij
dergelijke gelegenheden zich niet altijd tot woorden alleen
bepaald te hebben en nog al eens gewoonte zijn geweest
ook de zweep te gebruiken. Heeft hij die gewoon te ook
tegenover dezen schildwacht gevolgd, dan wordt het feit
eenigszins verklaarbaar en verlies*: althans zijn politieke
beteekenis. Misschien wist deze Turksche soldaat niet
eensmet welk gewichtig personage hij te doen had.
Maar de getroffene is nu eenmaal de Russische consul
en die hem doodschoot is een Turksche soldaat. Ddze
feiten zijn voldoende om aan de Rnssische regeering aan
leiding te geven om zich de zaak met bijzonderen ernst
aan te trekken. De Turksche Prins die in persoon
namens den Sultan den Russischen gezant te Konstanti-
nopel betuigingen van leedwezen over het gebeurde kwam
aanbiedenontving tot antwoord dat deze niet konden
worden aangenomen voordat nit Petersburg instructies
ten aanzien van deze zaak waren ontvangen.
Moeielijk is ten opzichte van den opstand in Macedonië
de houding der regaering van Bulgarjje. Het volk zou
niets liever willen dan met de opstandelingen dan strijd
wijzen, dat er bijna nooit hervormingen, op welk gebied
ook, tot stand kwamen of zij werden voorafgegaan door
eene krachtige actie van ontevredenen. We vinden dit
meer dan jammer, omdat het ontwaakte rechtsgevoel der
heersehers dan allicht aan vrees wordt toegeschreven en
vrees al een zeer slechte raadgeefster is. Bovendien is
dwang van beneden even hatelijk en onduldbaar als
dwang van boven. De massa is niet ontwikkeld genoeg
om duidelyk te zien tot hoever eiBchen gaan mogen,
zonder het maatschappelijk organisme als geheel te schaden
en wanneer er dan nog leiders optreden, die of in troebel
water willen visschen, als ze slecht zijn, of wel te goeder
trouw meer hun gevoel dan hun verstand laten werken,
dan, ja dan ia het leed niet te overzien. Onwillekeurig
denken wij terog aan de dagen van spanning, malaise en
beroering, die achter ons liggen, dagen, die menig gezeten
werkman maatschappelijk deden ondergaan en hem het
oogenblik leerden vervloeken, waarop hij luisterde naar
schoonklinkende theorieën
Hoe geheel anders is de toestand in ons rustigs Indië.
Hier geen meetings en vakbeweging, geen sociaal demo
cratie of anarchisme
Wordt er geleden, dan is 't in stilte, in volle onder
werping aan Allah's wil
Welnu lezers, een reden te meer voor ons, voogden
over dit arme volk, om nu eens zonder dwang van be
neden, geheel uit eigen beweging das, te helpen aan wat
meer levensgeluk, aan wat meer welvaart. Dat volk zal
er ons te liever om krijgen en God er voor danken, dat
Hij door Zijn machtigen Wil eindelijk ook het zelfzuchtig
gemoed van den blanken overheerscher heeft verteederd.
Ieder Nederlander heeft wel eens in de bladen gelezen,
dat verschillende streken van Indië door eene tijdelijke
voedings-nood worden bezocht, d, w. z. dat dan door
misoogst de arme Javaan op een gegeven oogenblik zelfs
zjjn bordje rijst met zout en sambal moet ontberen. Geld
om te koopen heeft hij in den regel niet. We zullen 't
later nog wel eens uitvoerig over de oorzaken van een
en ander hebben doch op 't oogenblik is de eenvoudige
constateering van het feit voldoende. Daar het nu ge-
met den ouden vijand te aanvaarden maar de regeering
kan de ernstige waarschuwingen van Rusland en Oosten-
lijk om zich van allen steun te onthouden niet in den
wind slaan en is zich wel bewast van de noodlottig
gevolgen die een oorlog met Turkije in strijd met die
waarschuwingen voor het land zou kunnen opleveren.
De Turken hebben, nog zoo lang niet geleden, zoowel tegen
het machtige Rusland als later tegen het zwakke Grie
kenland getoond dat zij de kunst van te vechten nog
niet hebben verleerd. De Bulgaarsche Vorst Prins
Ferdinand van Saksen-Coburg en Gotha is op reis en
reeds hebben er geruchten geloopen dat hij wel niet
naar zijn onderdanen zou terugkeeren. Daarvoor schijnt
nn wel geen vrees te bestaan, maar ontegenzeggelijk heeft
deze Vorstbij zijn volk evenmin gezien als hoog aan
geschreven bij de mogendheden weinig reden om zich
te Sofia bijzonder op zijn gemak te gevoelen. Zijn macht
is onbeduidenden zijn invloed bij zijn volk en bij de
Russische en Oostenrijksche hoven gering. Wat dat volk
wenscht en hij zelf vermoedelijk ook, verbieden hem zijn
machtige beschermers, en buiten hun steun is hjj onmachtig
iets te doen. Zijn ministers verzekeren de Porte bij her
haling dat de Bulgaarsche regeering tegenover den
opstand in de aangrenzende landen streng onzijdig blijft
en zich van alle hulp en steun onthoudt; maar de Porte
blijft volhouden, dat allerlei zaken, waarvan de opstan
delingen zich bedienen uit Bulgarije afkomstig zijn, en
geheele benden Bulgaren de grenzen overtrekken om
zich met dezen te vereenigenonlangs zelfs zeventien
Bulgaarsche officieren.
Maar welke ontzettende dingen gebeuren er intusschen
in het ongelukkige land. Christenen en Mthomodanen,
Turken Bulgaren en Grieken woeden tegen elkander
moordeu branden en verwoesten en de mogendheden
weten nog ni9ts beters te doen dan het aan te zien, den
opstand af te keuren en den Sultan goeden raad te
geven omtrent de te nemen maatregelen, om den opstand,
niet al te ruw en te bloedig te dempen en daarna zijn
bestuur over het land te verbetereu I
DUITSCHI.AXU. De oud-president van den Rijksdag
von Levetzow, is op vijf en zeventig jarigen leeftijd over
leden. De conservatieve partij heeft in hem een harer meest
beteekenende leden verloren. In 1895 trad hij als voorzitter
af omdat de meerderheid van den Rjjksdag, beducht voor
Keizerlijk ongenoegeu weigerde von Bismarck op diens
tachtigsten verjaardag geluk te wenschen.
Keizer Wilhelm heeft dadelijk na de tijding van
den spoorwegramp te Parijs, zijne deelneming aan de
Fransche regeering doen betuigen.
bleken is, dat er in den landbouwenden inlander een
groote aanleg sluimert, dat het oud-Indische kunstgevoel
nog in hem leeft en dat zijn vaardige slanke vingers zulk
heerlijk werk kannen voortbrengen, zoo is een der wegen
om arm-lndië te redden als van zelf aangewezen. Naast
den landbouw, die hem de noodige voeding voor zich en
de zijnen verschaft, moet de inlander ook gelegenheid
vinden om aan contant geld te komen, geld zoo noodig
om voeding te koopen als de oogst eens mislukt.
Hiertoe nu wijst »Oost en West" ons den weg.
Deze vereeniging koopt, voor zoover hare middelen
't toelaten voortbrengselen der inlandsche njjverheid op.
Zij betaalt meestal vooruit en ziet vooral ook toe, dat
het bijzondere Indische karakter dier voortbrengselen niet
verloren gaat, terwijf zij aanwijzingen geeft, hoe met be
houd van dat karakter nieuwe voorwerpen zoaden kunnen
worden vervaardigd, die ook op de groote wereldmarkt
aftrek moeten vinden.
Wanneer we nu zien, dat Chineesche en Japansche
artikelen op ontzettend groote schaal naar alle deelen der
aarde worden geëxporteerd, dan is de mogelijkheid niet
uitgesloten, dat ook eenmaal onze inlanders zooveel geld
kannen overleggen, als zij zelf maar willen.
Intuschen hangt m. i. alles af van het regeeringsini-
tiatief, dat wat deze zaak betreftnog niet ontwaakt
schijnt. Kiezers van Nederland, leest daarom deze en de
volgende Penkrassen met aandacht, laat dan uw gevoel
voer billijkheid spreken en dringt er krachtig bij uwe
afgevaardigden op aan, dat zij naast uwe belangen ook
eens beter dan tot dusverre die van uwe bruine mede
onderdanen zullen behartigen.
We hadden heden 'n langdurig gesprek met den ijve-
rigen voorzitter van »Oost en West" den Heer H. J.
W. van Lawick van Pabst, die als Hoofdinspecteur voor
de rijstkultuur maar al te goed weet, waar de schoen
hem wringt. Deze knndige man, hier in Indië geboren,
wil den Inlander voor ondergang bewaren, weet den
weg naar een betore toekomst en ziet nu met smart,
dat de regeering voor deze hoogst gewichtige taak slechts