HORDENREN."
No. 101 Tweede blad.
Honderd en vijfde jaargang» Woensdag 26 Aug. 1963.
Ainsterdaansche Brieven.
SPORTROMAN
_N e d o r 1 a n d.
XVI.
FEUILLETON.
umvtiiscHF coiihm.
Zoo langzamerhand keeren da velen, die het in dozen
zomer door de tallooze opbrekingen van straten schier
onherbergzame Amsterdamgedurende enkele weken tij
delijk hadden verlaten, weer in hunne woonsteden terug;
het aantal geheel gesloten huizen begint te verminderen
het treurig weer zal er het zjjne toe bjjdrageu dat de
excursies dit jaar door velen worden ingekrompen.
Dat de tentoonstelling van Kinderarbeid, die hot dag
blad de Telegraaf in de afgeloopen week in het Concert
gebouw georganiseerd heeft, niet wat heeft geleden door
de afwezigheid van vele families met kinderen zonden
wij niet gaarne ontkennen het was er wel goed bezet,
en met name de feestelijke uitvoeringen vielen zoo in
don smaak, dat er b.v. Zondagavond een tweehonderdtal
personen moesten worden afgewezen maar op de Ten
toonstelling zelve hadden wij toch meer kinderen ver
wacht. En wie er wel voor iu de gelegenheid zijnde
niet eens een kijkje zijn gaan nemen, mogen dat betreu
ren want er was bijzonder veel alleraardigst werk van
kindernijverheid te aanschouwen. Ook uit Alkmaar waren
er een aantal inzendingen, waarvan er bijzondere onder
scheidingen verwierven, zooals, naar ik zag, reeds in dit
blad werd gepubliceerd.
Het wekt inderdaad verbazingdat door kinderen ar
tistieke knutselarijtjeszooals er in groot aantal geëxpo
seerd waren, kunnen vervaardigd worden. Dit alles wijst
op eene gelukkige evolutie in het opvoeiings- en onder
wijssysteem een ouder geslacht is ten dezen opzichte
vrij wat misdeelder geweest dan de kinderen van dezen tijd.
Van een ouder een veel onder geslacht was ook de
oude heer Protde bekende directeur van den Schouw
burg Frascati in de Plantage een typische figuurdie
aan velen ook ten uwent niet onbekend zal zijn welke
in vroeger of later tijd hun schreden naar dit theater
waar ernstige kunst contrabande was, hebben gericht. Wij
willen in de laatste woorden geen verwijt neerleggen. De
heer Prot was vóór alles ondernemer en kende ziju
volkje; waarschijnlijk heeft hjjzelf wel hoogere aspiratiën
gehadmaar de belangen van zijn bears dreven hem in
do riohting, die hjj volgde. Bovendien, wie den Frascati-
schonwbnrg bezoeken weten zeer goed dat daav geen
jonge damee-kostschool-stnkken gegeven worden toch is
het vrouwelijk element bij Prot altjjd goed vertegen
woordigd in sommige kringen schijnt men niet bjjzonder
prentsch, waar het het sehonwbnrg-bezoek geldtik heb
in Frascati door dames wel hartelijk zien lachen om
dingenwaarbij men zich met verbazing afvroeg hoe
het mogelijk was, dat dam6S om zoo iets lachten en maar
niet liever heengingen zoo is nu eenmaal de hoofdstad.
Merkwaardig aan den anderen kant is hethoe zelfs
een gemeente van meer dan een half millioen ingezete
nen, die voor het meerendeel uit geheel andere "familiën
bestaan dan een halve eeuw geleden gehecht bljjkt aan
oude overgeleverde gebruiken. Men zou dat eigenlijk
niet verwachten, waar de moderne zeden het nivellement
van al die oude dingen plegen mede te brengen. Maar
tegen wat het volk sinds jaren uit overlevering kende,
vermogeu zjj weinig. Dat blijkt steeds meer op den be-
faamden Hartjesdag, die omstreeks half Augustus valt.
Wat daarvan de oorsprong isis mij op dit oogenblik
niet bekend een volgend jaar hoop ik er tijdig eens
iets over na te kunnen slaanhet is een soort Amster-
damsch carnavalsfeesteen woeste orgie van het laagste
publiek, dat, de eene sekse gestoken in de kleeren van de
andere tierend door de straten trektgelukkig meestal
de achterbunrteu. Dan wordt vunrwerk ontstoken dan
wordt het hartjeslied gezongen;1, dan wordt in rijtuigen
in de liederlijkste houdingen rondgereden tot eindelijk
■M»ga»fBwa8aw«gwn. ,;fw^iTKirriï^gi-TTvrrr~[rmr- -tm --fry.'.rr-'e» - -- noa»
BOOS
W. MKIJMH FÖK1THR.
9)
HOOFDSTUK III.
Voor het groote, lichtgrijze gebouw dat der justitie
gewijd is en den zonderlingen naam draagt van .paleis
van justitie'', ofschoon het te oordeelen naar zijn
uiterlijk en zijn innerljjk, zijn bewoners en zijn ezoekers
in geen enkel opzicht iets met een paleis gemeen heeft
stond den derden Mei een schitterende stoet rijtuigen.
De meeste menschen die Lier iets te doen hebben ver
schijnen zeer bescheiden te voet; een kleiner deel maakt
gebruik van paardentram en omnibus de advocaten komen
als z haast hebben en hnn praktijk het toelaat per huur
rijtuig en weer anderen worden gratis in een gesloten
wagen hierheen gevoerd.
Op dien merkwaardigen derden Mei was het een schit
terende stoet en een vreemdeling zon allicht gedacht heb
ben voor een schouwburg te staan waar een der be
roemdste sterren een gastrol vervulde. Equipages rolden
voor met livreibedienden en weer equipages met livrei
bedienden en weer, en weer, Rochus Rohrbeck kwam
met zijn vurige zwartjes aangerend, Franz Zestow in zijn
tilbury met den prachtigen vos men verwonderde
zich haast dat er geen vierspan voorreed.
Geen portier stond gereed om de dames bij het uit
stappen behulpzaam te zijn en toen ze do japonnen op
nemend, de breeds, steenon trap opgingen, sloeg het hart
haar in de keel.
Welk een vreemd huiswelk een somber huis 1 Een
koetsier en inzittenden door den drank bewusteloos zijn
geworden. Een hartjesdag eieeht altijd slachtoffers vau
den drank. Men heeft b.v. kannen lezen, hoe een schip
persknecht, die van zijn patroon verlof had gekregen om
den hartjes dag te vierenden volgenden ochtend niet
uit zjjn kooi te voorschijn kwam waarin hjj zich den
vorigen nacht zwaar bedronken had neergelegd. Toen de
schipper eens ging kjjkon, waar de man bleef, vond hij
hem gestikt in de jenever. Vechtpartjjen zjjn natuurlijk
aan de orde van den avond het aantal gatrokken messen
is legio de politie doet meestal maar een oogje toe
wilde zjj mot geweld aan de ongerechtigheden een einde
maken, men zou waarschijnljjk voor eenzelfdo geval komen
te staan als in 1887 bjj het palingoproer, want het volk
is zeer hardnekkig in zake deze praerogat.ieven. Elk jaar
.herinnert" de burgemeester er aan, dat het verboden is
op den openbaren weg vuurwerk te ontstekenvermoe-
deljjk echter lezen d« hartjosdagors deze kennisgeving niet,
ten minste lustig wordt vlak naast een politieagent het
vunrwerk afgestokon. Een voordeel is ermet één dag
loopt da herrie afin zooverre toont het plebs eenheid
van historische tradities. Eeu ander oud gebruik zal nu
vermoedelijk wel geheel tot hot verleden behooretidat
is uit een oogpunt van pieteit jammerhet is het trom
melen op de Beurs. De oude Beurs, die niets was als
een handelshal, kon voor dit gebruik beschikbaar gesteld
worden, maar in den nieuwen Mercurius-tempel, die voor
een deel bestaat nit aan particulieren verhuurde ver
trekken ikon men dat moeieljjk gedoogen algezien nog
van de vraag of het overigens gewensebt was in dit ge
bouw waar aan muurschilderingen enz. nog al een en
ander te vernielen valtvoor zulk een doel beschikbaar
te stellen.
Zooals bekend is werd indertijd aan de Amsterdam-
sche jeugd vergund om in Augustus een week op de Beurs
te trommelen. Dit jaar heeft de bekende chocolade firma
Blooker een surrogaat trachten te vinden door het Pileis
voor Volksvlijt voor de trommelaars beschikbaar te stel
len. Reeds dea eersten dag echter was het ter plaatse
znlk een herriedat den volgenden dag de dearen ge
sloten bleven. Vermoedeljjk zal wel niemand thans uog
het initiatief nemen om het jaa ljjksche trommelen te
bestendigen dergeljjke bjj besluit ingestelde gebruiken
zjjn steeds gedoemd op den duur te verdwjjnen en alleen
wanneer zij in oude godsdienstige gebrniken, zooals ver
moedeljjk de Hartjesdag, hun oorsprong vinden,, kunnen
zjj eeuwen lang het leven rekken.
Dezer dagen deden wondorljjka geruchten de ronde
over de Buitenlandsche Bankvereenigingde sedert een
jaar opgerichte vennootschap die boven de groote Club,
op den hoek van Kalverstraat en Dam een deel der
kantoren van de vroegere telephoonmaitschappij heeft be
trokken. Men wilde weten, dat een der directeuren spoor
loos verdwenen washij moest zich in Amerikaansche
foudsen geleden verliezen zoo hebben aangetrokken dat
hjj wat getroubleerd raakte, en zjjn biezen pakte. Wat
hiervan waar is, is nog niet in voldoende mate gebleken,
wel zjjn de aandeeien dezer Bank geweldig gedaald.
Velen hebben nimmer groot vertrouwen in deze Bank
gehad, ondanks het feit, dat er hooge dividenden werden
uitgekeerd, wat bjj oen jonge ouderneming zekere ach
terdocht wbkte. Men wil beweren dat deze dividenden
echter (niet anders dan fictief waren, aangezien ze wer
den uitbetaald in aandoelen der Bank zelve. Uit het
jongste jaarverslag bleek dit niet, doch bekend is, welk
een doolhof een verslag eener finantieele instelling kan
vormen. Tot de aandeelhouders heb ik niet de eer ie be-
hooren, zoodat ik achter de schermen niet heb kannen zien.
In 't algemeen ziju hier in Ameiikaausche waarden
de vorige maand schatten verlorensedert heeft men
huis zonder hoffoljjkheid of warmte. Reusachtige trappen,
breede, eindelooze gangen en overal witte biljetten met
groote zwarte letters bevelend
.Niet rooken
.Niet kloppen 1"
.Niet ln.d spreken I"
.Niet spuwen
Als men nn toch eens luid sprak of wat niomand
ooit deed of zon doen toch eens spuwdo Wat zal er
dan gebeuren? Bjj alle trappen en deuren staan hoeren
met grimmige, dreigende gezichten, gekleed in blauwe
rok met blanke knoopen ten bewjjze dat ze gerechtdio
r.aien zijn zwijgend staan ze daar, ieder die binnen komt
met wantrouwende blikken monsterend. Blijkbaar letten
ze scherp op of iemand spuwt en dan wee den mis
dadiger.
In de lange gangen, waar aan den eenen kant houten
banken geplaatst zjjn en aan den anderen een aantal van
nummers voorziene deuren zich bevinden staan of zitten
verscheidene menschen met bedrukte of verdrietige ge
zichten die vol ergernis de voorbjjgaande dames aan
staren. Men ziet daar brutalevervallen en treurige ge
zichten zoowel als wanhopige, hoogmoedige en weenende;
zulk een mengeling van lijden en stompzinnigheid als
men nergens vindt behalve in een ander paleis van justitie.
Al die denren en gangen geljjken zoo zeer op elkaar
dat men er niet licht den weg vindt en ten slotte beslnit
zich tot een der geuniformde heeren te wenden.
.Wilt u zoo goed ziju ons te zeggen waar nummer zeren
en zestig is waarop deze de wenkbrauwen fronst
en mot barsche stem zegt
.Derde gang links."
Ofschoon het Mei is, schijnt de zon niet en onwille
keurig denkt men, dat ze dit somber huis nooit met haar
lichtstralen verwarmt.
Jonge, vrooljjke dametjes, op de jjsbaan en in de bal
zaal de uitgelatenste schepseltjes, stappen hier stil en be
schroomd naast mama, die, den schijn aaunemend als
ware *e zoo rustig en zeker als altijd, in werkelijkheid
niet minder angstig is dan haar dochter.
wel woer wat terugverdiend maar toch lang niet het
geleden verlies. Vermoedeljjk komt de zaak voor wie het
kunnen uitzingen wel weer in ordemaar de meeste
kleine speculanten kunnen dat niet. In ingelichte kringen
wordt echter verzekerd dat ook nu nog de minimum
grens niet bereikt is, zoodat nog tjjd ljjke achteruitgang
verwacht wordt nu en dan met sprongsgewijze verbe
tering daarna zou dan weer een rjjzing intreden. Wjj
schrijven dit hier natuurlijk allerminst tot advies neer;
diartoo zijn wij niet bevoegd, doch slechts als echo van
wat in financieels kringen hier en daar gesproken wordt.
De tjjd zal bet wel leeren.
Ben belangrijk faillissement.
Uit Maastricht sehrjjft men aan het N. v. d. D.
Het faillissement der Naamlooze Vennootschap .Neder-
derlandsche Winkelvereeniging, voorheen'L. Muller 8c Co'',
haren zetel hebbende te Heer, bij Maastricht, heeft in Lim
burg vele slachtoffers gemaakt onder de kleine luyden.
De Vennootschap bezit in Limburg vele koloniale winkels,
waarvan de honders verplicht waren aandeden in de
vennootschap te nemen. Vooral waren het jonggehuwden,
die hunne spaarpenningen in die vereeniging gestort
hebben, denkende daardoor hun bestaan te verzekeren,
en die thans bedrogen uitkomen.
Overigens kwam dit faillisement niet onverwacht, maar
werd reeds lang voorzien.
Diefstal.
Te Boerinond is in den nacht van den 21 een
brutale diefstal gepleegd in 't hötel »Zum Deutschen
Hause", ten nadeele van een der logé's. De bestolene,
een man uit Dilsseldorf, vermiste 509 Mark, deels ga-
borgen iu een zakdoek, deels in zjjn portemouuaie. De
verdenking viel op een Oostenrjjker, die ook aldaar
nachtverblijf hield.
Door het afzetten van de woning werd den dief het
ontvluchten onmogeljjk gemaaktbjj huiszoeking vond
men hem in de kamer van den bestolene onder het
ledikant.
Bg visitatie werd nu het gestolen geld op hem gevon
den, benevens den zakdoek, waarin een gedeelte geborgen
was. Da man bekende den diefstal gepleegd te hebben,
en is naar het politiebureau en vervolgens naar de ge
vangenis overgebracht.
Zpu naam is Emile Parton, ond 23 jaar, Oostenrijksch
deserteur.
Dare bloemen.
Op de jongste blo3meu-tentoonstelling te Londen
was o.m. geëxposeerd een prachtige orchidee, nl. een vari
ëteit van Odontoglossum crispum. Een bloemist uit
Brussel bood tevergeefs twee duizend francs voor het
stuifmeel van óen bloem 1 Een liefhebber moet de plant
gekocht hebben voor 43750 francs.
JBenzlne-ontploftlng.
Te Vlaardingen is iD den morgen van den 22
omstreeks 7 uur de Engelsche driemastsehooner .Rosa",
kapt, Bowden, welke van Rotterdam vertrokken was, met
benzine voor Birkenhead (Engeland) aan de krnithaven
door ontploffing in brand geraakt.
De kapitein is aan brandwonden overleden en te
Vlaardingen aangebracht. De stuurman en twee matrozen
zpn zwaar gekwetst eveneens te Vlaardingen aangebracht.
De twee andere matrozen bleven ongedeerd.
Nader meldt het .Hndlebl,"
Het wrak van het Zaterdag door ontploffing iu brand
geraakte schip .Rosa" brandt nog steeds. Ook uit het
watbr ziet men nu on dan vlammen opstegen, ten ge
volge van het springen der gezonken vaten, waardoor de
gevaarlpke vloeistof onmiddellpk aan de oppervlakte kumt.
Hoe jammerlijk moet het den werkelpk schuldige of
den valsch betichte te moede zpn als ze dit huis betreden I
Zjj zitten daar urenlang en wachten, wachten. De lucht
wordt benauwder en zulk een doffe, loodzware stemming
overmeestert de menschen, dat ze ten slotte half ziek
voor den rechter verschijnen.
Iets als een graflucht waait door die lange corridors.
Dnizsnde jaren gevangenis en duizende jaren tuchthuis is
in elk dezer kamers gegeven en ginds, achter die hooge
vleugeldeuren wordt het doodvonnis uitgesproken.
Eerst als de dames na allerlei verkeerde gangeu te
zjjn ingegaan eindeipk nommer zeven en zestig bereikt
hebben, wordt het haar lichter om het hart. Daar wemelde
het van bonte uniformen en mooie toiletten daar stond
graaf Roehus to midden eener groep kennissen en vertelde
anekdoten van zpn rechtsgeleerde vrienden daar waren
beleefde gerechtsdienaren, die op vriendelpke wijze iemand
te woord stondendaar herademde men
Weer onder .menschen 1"
En steeds voller werd het op den breeden, langen
gang. Eenigszins afgezonderd stond juffrouw Sehulenberg
met Joseph Heidenstamm en zijn Excellentie von Dewitz.
Marie was als altjjd de mooiste, ofschoon ze bleek zag
en onrustig om zich heen keek.
Vermoeid van het lange staan waagde een jengdig
gravinnetje het op een der harde banken plaats te nemen
en dat dappere voorbeeld vond navolging. Een voor een
kwamen ze, de dames in haar rose en lichtblauwe en
bontgekleurde voorjaarstoiletten tot ze langs den wand
op een rij zaten, evenals men in de balzaal zit, wachtend
op den danser.
Plotseling ging er een geschuifel en gefluister door de rij.
.Daar komt hp 1"
.Wie?"
.Daar 1"
.Wie dan? Wie dan? Zeg het toch! Abn
.Wel neen I Groszmanu
Wordt vervolgd.
