HORDENREN.
No. 111. Keriste blad-
Honderd en vijfde jaargang.
1903.
VRIJDAG
18 SEPTEMBER.
Hinderwet.
Stadsb erichten.
SPORTROMANf
FEUILLETON.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt Dinsdag-, Donderdag-
en Zaterdagavond uitgegeven. Abonnementsprijs
per 3 maanden voor Alkmaar ff O,SOfranco door het
geheele rjjk i 1,
3 Nammers f O,©O. Afzonderlijke nummers S ets.
Telefoonnummer 3.
Pryg der gewone advertentiën ij
Per regel f ©,15. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N/V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOONVoordam C 9.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALKMAAR
brengen, ingevolge art. 8 der Hinderwet, ter algemeene
kennis, dat zij bij besluit van heden aan P. KLUITMAN,
boekhandelaar aldaar, vergunning hebben verleend tot
het oprichten van eene boekdrukkerij, te drjjven door
een gasmotor van 6 paardekracht, in een te maken gebouw
achter het perceel Kennemerstraatweg, wijk E No. 55,
ten kadaster bekend in sectie P. nr. 853.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Alkmaar, G. RIPPING, Voorzitter.
15 Sept. 1903. C. D. DONATH, Secretaris.
Vergadering van Ouderwijzers en Onder
wijzeressen.
(Vervolg.)
Bjj het rekenonderwijs wordt steeds gebruik gemaakt
van voorwerpen die men de kinderen in handen geeft,
waarom dan ook niet bjj het onderwijs in het metriek
stelsel, waarbij elke leerling heel gemakkelijk een c.M.
een c.M2. of c.M3. in handen kan hebben. En ook voor
de hoogere klassen is het wenscheljjk en nog dezer dagen
kwam spr. bij het zien van een klokje, gevuld met
flikjes, tot het denkbeeld, dat men ook bjj het leeren op
de klok zien enz., zeer goed van dergelijke klokjes of
kleine horloges gebruik zon knnnen maken.
Niet bjj alles is het mogelijk, dat alle kinderen geljjk
de handeling verrichten, bjjv. bjj het wegen en het meten,
het laatste ook, waar het groote afstanden betreft, die
men op de echoolwandeling meet. Evenmin gaat dat bij
het nemen van eenvoudige natuurkundige proeven.
De handeling van de zjjde der leerlingen is in hooge
mate bevorderlijk aan het verkrijgen van vaardigheid.
Hoe ze ook kan worden toegepast bjj het leesonderwijs
hoopt spreker straks nader aan te toonen.
Dat er bjj ons onderwjjs iets niet in den haak is,
daarop wjjst ook .het bestaan van de Vereeniging tot Ver
eenvoudiging van Onderwjjs en Examens, en het feit, dat
ook bjj de Vereeniging van Leeraren van het Middel
baar Onderwijs de vraag is gerezen, of het niet wen
scheljjk is bij dat onderwjjs handenarbeid in te voeren
acht spr. ten opzichte van de zaafzelve van veel gewicht.
Ook zij die buiten het onderwijs staan, begrijpen wat er
aan ons onderwijs ontbreekt.
Dat bleek o.a. uit de woorden van den eigenaar van
het landgoed bij Paterswolde, door de leden van het
N. O. G. bezocht, op den derden dag hunner jongste
algemeene vergadering, toen hij de bezoekers den wenk
gaf, bij hun werk vooral te zoeken naar een middel om
de hersenen der kinderen grooter te maken. Dat woord
maakte op spreker diepen indruk.
In onze volksschool kan héél wat ballast overboord
worden gegooid, al die schoolsche geleerdheid, wat heeft het
kind er aan. Men zegt, voor de meeaten is 't het eind
onderwijs, maar hoe spoedig vervliegt al die zoogenaamde
nuttige kennis, doordat men ze niets heeft meegegeven,
W. JIK'IJKH-FORITUU.
18)
Hij had geen haasthet gedrang der menschen was
hem onaangenaam en daar bij nooit, zelfs niet de kleinste
kleinigheid weddewas het hem volkomen onverschillig
of hjj een wedren meer of minder zag.
Voor den Armee-ren had hjj den rit op Madagaskar
aangenomen, een hoogbeenige, Ierschen Steepler, het eigen
dom van zjjn vroegeren kameraad Brandenberg. Het was
een hopenloozen rit dien men hem in vroeger jaren niet
zou hebben durven aanbieden: een slecht paard, een mid
delmatig springer, goed genseg voor eeu ren op de korto
baan maar zonder eenigen kans op succes in een wer
kelijk grooten wedren.
In zjjn uniform van kapitein bjj den generalen staf
werd hij slechts door enkelen van het publiek herkend
en door deze weinigen die zich hem uit zijn roemrijke
dagen herinnerden, nauwelijks opgelet.
Hij was niet jjdelalthans niet in den zin van too-
neelsterren en renbaanheldenhij had ook geen enkele
reden zich getroffen te voelen over het snelle vergeten
van de groote menigtezijn schitterende loopbaan in het
Pruisische leger was verzekerd en in regeeringskringen
had men een beter herinneringsvermogen voor zjjn eertjjds
onovertroffen glorie.
Toch plooide een bittere laeh zijn mond toen hjj plot
seling Joseph zag, die in een dicht gevolg van dames en
heeren over het terrein liep. Overal maakte men plaats
voor Joseph, drong dichterbij om hem te zien, wees hem
met vingers aaD, groette en wuifde.
om er op voort te bouwen, omdat we niet gezorgd hebben,
dat de lust tot verdere ontwikkeling er is. Nu beweert
spreker niet dat handenarbeid bet alleenzaligmakend middel
is, om dat gebrek te voorkomen, maar hjj kau er zeker
zeer veel toe bijdragen, dat later de lust tot ontwikkeling,
tot waarneming vooral blijft bestaan, omdat de leerlingen
hebben geleerd waar te nemen.
Verder heeft het onderwjjs in handenarbeid dit voordeel,
dat het bijdraagt tot oefening van oog en hand, dat het
een zekere handigheid geeft die men bij de meeste men
schen mist, zie maar eens hoe moeilijk men een potlood
puut, of een pakje maakt en dat de kinderen er pleiziei'
in hebben, als ze iets zelf kannen maken, blijkt wel dui
delijk uit het feit, dat meisjes hoog loopen met het haad-
werkonderwjjs.
Spreker geeft daarna een overzicht van de wijze, waarop
hjj den handenarbeid in de eerste twee leerjaren onder
wijst, en hoe het dan dienen kan als een middel tot con
centratie van leervakken.
Er wordt door de leerlingen gewerkt met geprepa
reerde klei.
Uitvoerig schetst hij, hoe nadat de bal het onderwerp
van behandeling is geweest, de eilinder ter hand wordt
genomen, de vorm van dit lichaam wordt nagegaan, naar
cilinders wordt gezocht in en buiten de school eu zelfs
ook het netwerk wordt geteekend ('t laatste door den
onderwjjzer). Deze wijze van Dehaadeling oefent de oogen
en spoort de leerlingen aan, de vormen om zich heen
goed waar te nemen, wat slechts zeer weinig menschen
doen, zoodat ze zelfs den vorm niet weten van voorwerpen
die ze dagelijks zien. Beproef zelf eens, zei spr., te zeggen
welken vorm uw stoel, uw inktpot heett.
De wereld is schijnbaar onuitputtelijk in vormen, maar
toch zjjn ze alle tot eenige grondvormen terug te bren
gen. Daarop te wijzen, is een eerste vereisebte
Van den cilinder komt men tot den cirkel.
Alles wat de kinderen hebben gedaan, wordt telkens
onder woorden gebracht, terwijl er verder leesoefeningen
aan worden verbonden, 't geen spreker met voorbeelden
duidelijk: maakte. Voor de leesoefeningen is een ver-
eischte, dat men gebruik maakt van een methode voor
het aanvankeljjk leesonderwijs, waarbij de kinderen heel
spoedig alle letters leeren. Een goede methode daarvoor
vond spr. in Hoogeveen's leesplankje. Het leesonderwijs
wordt op deze wjjze veel aantrekkeljjker, de belangstelling
blijft levendig.
Op den cilinder volgt het prisma, waarvan men weer
komt tot rechthoek en vierkant, die zij ook reeds bij het
vouwen hebben leeren kennen. Genoeg aanleiding is er
nu bjj het beschouwen van vlakken en lijnen, tot het
houden van oefeningen voor het rekenonderwijs, en ook
voor het teekenen is er leerstof aanwezig.
Dezelfde lichamen, die van klei worden gemaakt, wor
den ook gebouwd van stokjes eu bolietjes dit bevordert
de vaardigheid in hooge mate en geeft weer aanleiding
tot goede spreekoefeningen, terwijl het meten er tevens
aan verbonden wordt.
In het tweede leerjaar worden behandeld de doorsneden.
»Daarl Die daar Ja, die I Dat is hjj, die Frangipani
rijdt I"
Klein was het aantal voor wien deze uitleg noodig
was maar op den Armee-dag'' zijn duizenden te Hop-
pegarten, die het geheele jaar geen enkelen wedren ba-
zoeken en dus door de stamgasten van de baan over alle
personen en gebeurtenissen moeten ingelicht worden.
Zoo had men vroeger ook Albrecht met vingers aan
gewezen.
Het is goed en mooi als men de zekere haven bereikt
heeft, maar destijds het worstelen en strijden was wel
licht toch mooier. Toen was men jong en vol levenskracht
»Waarom heb ik eigenlijk dezen rit aangenomen
vroeg Albrecht zichzelf af, toen Joseph met zjjn stoet
achter het boschje bij de stallen verdwenen was en hjj
alleen stond nog steeds leunend tegen een boom ter
hoogte van de zadelplaats. »Precies een oude comediant,
die hartstochtelijk terugverlangt naar het voetlicht en
nogmaals door het publiek wil toegejuicht worden."
Daar kwam Joseph terug. Weer liep hjj midden over
het terrein met zijn gevolg van lachende en schertsende
dames en heerenmaar hjj ging niet meer alleen, Marie
lennde op zjjn arm haar groote oegen links en rechts
wendend.
Ek weer drong de zich heen en weer bewegende men
schen massa op hem toe om den held van de renbaan te
zien, men schaarde zich in een rjj, ditmaal dubbel nieuws
gierig want als een loopend vuurtje ging het door de
dicht opeengepakte menschenmassa
»Dat is Heidenstamms' meisje."
»Zjjn meisje? Waar?"
»Daar,"
Bljjkbaar had ze de luid uitgesproken woorden ge
hoord, want een pnrpere blos dekte haar wangen.
Joseph liep kalm en alsot het hem niet aanging, bij
kende het nieuwsgierig dringen van het publiek, iets dat
bjj eiken wedren plaats heelt, maar Marie was in de war
en deze verwarring gaf het anders zoo rustige meisje een
eigenaardige bekoorlijkheid.
Vorstelijke personen, g< neraale, grootwaardigsheidsbe
Voor het doorsnjjden der uit klei vervaardigde voorwer
pen wordt een zinken mes gebruikt.
Die doorsneden geven weer goede stof voor het rekenen
met halven, vierden enz.de rechte en schuine doorsnede
van den cilinder worden vergeleken en zoo komt men
tot de ovale vormen. Dit alles werd door den inleider op
duidelijke wijze uiteengezet.
Verder komen hier aan de orde de piramiden en ke
gels, ook de afgeknotte, die weder op hunne beurt andere
vormen te zien geven als driehoek, trapezium, enz.
Het bouwen met stokjes wordt natuurljjk voortgezet
en bjj het vouwen wordt nu gebruik gemaakt van de
schaar.
Spreek- en leesoefeningen weer als in het eerste jaar.
Hiermede was spreker aan het eind zijner inleiding,
die hij echter niet wilde besluiten dan na een uiteenzet
ting te hebben gegeven van de bovengenoemde leesmethode
van Hooge veen eu daarvan de voordeelen te hebben in
het licht gesteld
Het applaus der vergadering was voor den heer Kern-
pers wel een bewijs, dat men met genoegen naar zijn
inleiding had geluisterd.
:^De Voorzitter betuigde hem dau ook zijnen dank
voor de aangename wjjze, waarop hij het voor deze ver
gadering zoo geschikte onderwerp had behandeld. Waar
het hier geldt een beginselwaarvan de toepassing voor
ons onderwjjs, 't was spr. gebleken in de school van den
heer Kempers van zeer groot belang i3hoopte hjj
dat hetgeen de inleider heden had gezegd aanleiding mocht
geven tot navolging.
Door de heeren Tjalsma en Wijn, hoofden van scholen
te Heerhugowaard en Koedijkwerden eenige nadere
inlichtingen gevraagd. Door den eerste werd gevraagd
of de heer K. om den handenarbeid zoo ongeveer alle
vakken wilde conc mtreerenevenals de Vries en van
der Meulen. Door beide heeren werden bezwaren gemaakt
tegen de moeilijke woorden in de leeslesjes door den
inleider medegedeeld terwijl de heer Wijn nog vroeg
hoeveel tjjd de heer K. aan handenarbeid besteedde en
de methode Colenbrander voor het lezen nog werd aan
bevolen bo.eu die van Hoogeveen.
De heer Kempers antwoorddedat hjj niet op het
standpunt staat van de heeren de Vries en van der
Meulen, dat moeilijke woorden niet zoo dikwijls voorkomen
en dat het geen bezwaar is als de kinderen die woorden
dan lezen doordat zij ze herkennen zonder ze te ont-
ledeu. Het methodisch lezen wordt echter niet verwaar
loosd door hem.
Wat den tijd betreft, zegt hij dat hij daarvoor besteedt
den tijd van het aanschouwings-onderwjjs met eenmaal
rekenen per week.
De methode Colenbrander kent spr. niet.
De heer Huizinga van Heerhugowaard acht de spreek
oefeningen ook wel wat moeilijk en vraagt of het schrijf
onderwijs met deze oefeningen gelijken tred houdt, waarop
de heer Kempers opmerkt dat de spreekoefeningen ook
in koor worden gehouden en dat het methodisch schrijven
niet met handenarbeid verbonden is. Verdere discussie
had niet plaats. De heeren Zeilmaker en Schipper ver
gastten nu de vergadering nog op een aria uit de Paulas"
voor orgel en pianowaarna pauze werd gehouden.
kleeders van het keizerlijke hof wandelden over het ter
rain met hun dames in uitgezochte Parjjscha toiletten,
zonder dat de menigte tusschen dezen ouervloed van uni
formen en schoonheden aan een enkele haar bizondere
aandacht schonk, alleen om Joseph Heidenstamm en zjjn
jonge verloofde stonden de mensehem als om een ko
ningspaar.
Ze verdwenen in de richting van de groote tribune en
Albrecht stond weer alleen.
Gedurende Marie's verblijf te Berlijn han hij haar enkel
vluchtig gezien toen hjj haar ten huize van hun verwan
ten een kort beleefdheidsbezoek bracht. Uitnoodigingen
waren hem gezonden voor alle uitstapjes diners en ove
rige feestelijkheden, waarmede de Dewitzen eu de verdere
familieleden het korte verblijf der jeugdige schoonheid
vierden, maar drukke werkzaamheden voorwendend had
hij voor alle partijtjes bedankt.
Die handelwijze had niemands aandacht getrokken
sinds jaren was men aan zijn sombere teruggetrokken
wijze van zjjn gewend. Hij was een zonderling geworden
met wien velen zich niet meer bemoeiden.
Marie
Halfluid had hjj den naam uitgesproken.
Hjj verhief zich in zjjn volle lengte als wilde hij met
deze beweging aile gedachten van zich afschudden en
verliet zjjn eenzame plaats. Hjj ging tusschen de ren
paarden door die voor den volgenden ren gezadeld wer
den 'groette hier en daar een kennisonderhield zich
een tijdlang met den stalmeester von Trakehnen over den
toestand der remontepaarden en was toen weer alleen.
Ja alles viel Joseph ten deelgeluk, roem jeugd en
Marie.
En Marie I
Twee jaar geleden met den herfst werd het twee
jaar was Albrecht naar Hannover gereisd en en
had aanzoek om Marie's baud gedaan. Onstuimig ste
gen nu nog de bloedgolven hem naar het hoofd bij het
denken aan dien avond. Wordt vervolgd.
