Indische Penkrassen.
ALKMAARSCHE COURANT.
Nederland.
No. 133. Honderd en Vijfde Jaargang. 1903.
Zondag 8 Kor. 1903. Derde blad.
Gen petroleumbrand.
Een petroleumbrand in den omtrek van Baku (Kau-
kasus) woedt nu al ruim een maand. De vlammen der
bramlende bronnen zijn te Baku op ongeveer 40 wer
sten atstands voortdurend te zien en 's nachts leveren
zij een indrukwekkend schouwspel op.
Over het geheele district hangt een dikke rookwolk,
welke het zonlicht gedeeltelijk verduistert.
De vlammen van vijf brandende petroleumbronnen en
evenveel reservoirs slaan loodrecht opwaarts, tot eene
hoogte van een paar honderd voet en doen soms gassen
in de rookwolk ontbranden, welke dan den indruk van
bliksemstralen maken.
Er is haast geen kans, de vlammen te stuiten. Zij
moeten uitbranden.
De schade, nu reeds veroorzaakt door den brand
welke vermoedelijk aan boos opzet moet geweten worden
wordt thans reeds op 15 millioen roebel geschat, alleen
aan petroleum en voorts is ook de verdere schade aan
gebouwen, toestellen enz., aanzienlijk.
Men heeft te San-Francisco het bestaan ontdekt
van een »zelfmoord-club" voor aanzienlijke, door de ver
fijnde »genietingen" des levens blijkbaar overprikkelde
dames.
Dezer dagen maakte daar Miss Isabella Clark, dochter
en erfgenaam van den overleden millionnair W. S. Clark,
een eind aan haar leven door zich op te sluiten in een
kamer en daar do gaskranen open te zetten.
Den dag daarna pleegde Miss Waldorf, een vertrouwde
vriendin van Miss Clark, zelfmoord door carbolzunr te
drinken en den daaropvolgenden dag verdronk een vriendin
der beide dames, Miss Page, zich in de zee, bjj San Jose.
Onder de papieren der drie jonge dames vond men do
reglementen eener zelfmoord-club, waartoe zij, naar men
vermoedt, hebben behoord.
De overheid stelt een onderzoek in en de vraag wordt
oveiwogen, of de overige leden van de club niet als
kran kzinnigen behandeld moeten worden.
(N. v. d. D.)
Bergen. Den 3 November sprak de heer Drijver
van Naarden alhier in 't belang van ^Volksbond". Wat
is Volksbond? Nu in Bergen was men daar niet erg
nieuwsgierig naar. Enkelen maar waren opgekomen om
te hooren, wat spreker wilde. Na eerst met enkele
trekken het verderfelijke van onmatig gebruik van
(Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.
XXXIV.
De stoomtram van Batavia naar Meester-Cornells is een
gemakkelijk en goedkoop middel van vervoer, waarvan
voorul door Inlanders en Chineezen een ruim gebruik
wordt gemaakt.
Voor slechts enkele centen besparen de bruine broeders
zich een heele wandeling en loopen doet men op Batavia
nu eenmaal niet dan bij gebrek aan geld. Ieder, die 't
maar even missen kan, maakt gebruik van tram of dos
dos, en als men weet, dat er op Batavia en Meester-
Cornelis samen ongeveer 8000 van die karretjes zijn inge
schreven en dat elke dos a dos-voerder gemiddeld 's avonds
drie gulden thuis brengt, dan begrijpt men zeker wel
hoe weinig of de wandelsport hier in trek is.
Karretjes en paarden zien er over 't algemeen smerig
uit en de dos a dos verhuurders, meestal Europeanen met
gemengd bloed, Chineezen of Arabieren, maken dan ook
een prachtige rente van hun kapitaal.
De Inlandsche koetsiers toch ontvangen slechts vijftien
gulden 'smaands traktement zonder kost en een karretje
met twee paarden koopt men gemakkelijk voor ongeveer
honderd twintig gulden. Onderhoud, voer, belasting enz.
bedraagt niet meer dan vijf en twintig pop per maand.
Als men nu weet, dat iedere koetsier 's avonds drie gul
den binnen brengen moet, terwijl de rest door hem ge
stolen mag worden, dan blijkt hieruit dat men met een
kapitaaltje van honderd en twintig pop een maandelijk-
sche Tente van vijftig gulden maken kan, waaruit dan
ook alwéér volgt, dat eene sommetje van slechts 1200
gulden al voldoende zou zijn, om als grand seigneur hier
te leven.
Voor speculanten in Amerikaansche spoor wegwaarden
zeker om van te watertanden.
Luister echter verder, er is 'n groote vmaar" aan
verbonden 1
Wanneer men geen duivel voor zijn volk is, zal men
trots alle berekening, binnen weinige maanden zoo arm
als Job zijn. Er bestaan nu eenmaal geen grooter gauw
dieven dan onze Bataviasche dos dos-koetsiers, natuur
lijk alwéér met de noodige gunstige uitzonderingen op
den regel.
Intusschen is de tram van de benedenstad aange
komen en stappen wij aan de stopplaats bij Gang Keta-
pang in.
Het is nu wat koeler geworden, de zon staat al ver in
't Westen en we kunnen juist nog vóór het invallen der
duisternis op Meesterzjjn.
We volgen dan voorloopig het kanaal, waarin wéér
vroolijk mannen en vrouwen, knapen en meisjes. Inlan
ders en Chineezen rondspartelen. Het water is wol choco
ladebruin, doch dat hindert blijkbaar niet,'t koelt toch af
en van bacteriën hebben de luidjes nu eenmaal geen
verstand.
We komen thans aan een groote bocht, 't Kanaal zet
zich n.l. in Oostelijke richting voort. Hier zijn we op
Rijswijk, dat van Noordwijk door het water gescheiden is.
Dit gedeelte van Weltevreden is zeer schilderachtig en
't krioelt er om dezen tijd van wandelaars en dos k dos.
Vooral 's avonds, bjj maanlicht, is het hier aangenaam
wandelen.
alcohol aangetoond ts hebben, kwam hij in de 2e helft
van zijn voordracht tot doel on werking van Volksbond.
Behalve volkskoffiehuizen, kook- en huishoudscholen en
veel meer, heeft de bond ook zijn Hoog-Hullen, volgens
spreker een parel aan de kroon van Volksbond. Met een
opwokkend woord tot de aanwezigen hier een afdeeling
te stichten of ten minste lid te worden, eindigde de
heer Drijver. Naar gemeld wordt, heeft een 15 tal per
sonen zich als lid aangegeven.
Veehandel ln Friesland.
De aanvoer van rundvee was op de jongste markten
alweer zeer groot. De handel in melk- en kalfkoeien kon
geanimeerd genoemd wordener werden goede prijzen
besteed en de omzet liet niet te wenschen over.
De aanvoer van vette koeien was aanmerkelijk kleiner
de meeste veehouders hebben de hunne reeds verkocht.
Op de jongste markten was de hoedanigheid van dit
vette vee over het algemeen ver van bestdit werkte op
de prijzen. Ook de goede soort leed daaronder en was
ietwat lager in prjjs.
Vette kalveren vrijwel in éen doen, Er was goede
handel in dit vee. Door Belgische an FranBche kooplieden
werden flinke aankoopen gedaan. Doordat de aanvoer
niet groot was, rees de prijs niet in verhouding met den
vluggeren handel.
De aanvoer van schapen en lammoren was weer groot,
de handel daarin was niet druk, toch viel de omzet niet
tegen. Tegen het laatst werden de prijzen wel zoo vast.
In vette varkens en biggen de aanvoer was groot
heerschte behoorlijk vlugge handel met goeden omzet.
Maar de prijzen waren eer lager dan hooger, zoodat
menig opkooper verliezen moest op de, bij den boer op
gekochte krulstaarten, terwijl de boeren nog stoen en
been klagen over de lage prijzen.
De aanvoer was3200 molk- en kalfkoeien, 350 vette
koeien, 200 vette kalveren, 2000 graskalvoren 3500
schapen en lammeren, 200 vette varkens, 950 vette big
gen, 300 magere varkens en 800 kleine biggen.
De prijzen zjjn: vette koeien, le kwal. 28301/2 ct.,
2e kwal. 28—26 ct., 3e kwal. 19 —21 ct., vette kalveren
25—35 ct., vette schapen 22—25 ct., vette varkens 18
W1/» ct., Londensche biggen 16—lö1^ ct., alles per
i kilo.
Melk- en kalfkoeien f 125—f 260, pinken f 40 f 75,
graskalveren f 45f 85,3 nuchtere kalveren f 7f 11,
weideschapen f 19 f 23, lammeren f 16f 22, magere
varkens f 31—f 54, kleine biggen f 1.k f 1.25 per
week. (N. v. d. D.)
Bond van HTederl. Onderwijzers.
Met 1757 van de 2947 geldig uitgebrachte stemmen
werd de heer J. H. F. van Zadelhofif te Dordrecht heb-
kozen als lid van het hoofdbestuur van bovengenoemden
Bond. De heer L. M. Kool te Rotterdam verkreeg 1190
stemmen. Voor redacteur van »De Bode" moet herstem
ming plaats hebben tusschen de heeren H. E. Kraay van
Tiel met 759 en B. Valk van Rotterdam met 882 Btemmen,
Eerst zien we rechts de bekende sociteit *de Harmonie',
die reeds onder Daendels werd opgericht. Jammer, dat
het zoo fraaie gebouw slechts een zeer klein tuintje bezit.
Het bestuur zou gaarne uitbreiden, doch de naaste
buurman vraagt een veel te groote som voor zijn grond.
Weldra zien wij het oude Paleis van den Gouverneur-
Generaal, dat door een overdekten gang met het nieuwe
op het Koningsplein verbonden is.
Het oude gedeelte, dat van buiten al een zeer een-
voudigen indruk maakt, bevat de zalen en galerijen, die
voor groote audiënties en feesten bestemd zijn.
Aan de overzijde op Noordwijk zien we nog de betrek
kelijk kleine woning van den Vice-Admiraal, Commandant
der Zeemacht met een wacht van Europeesche soldaten.
Matrozen of mariniers zouden hier zeker beter op hun
plaats zijn
Een aardig effect maken aan de overzijde de villa -
toko's en »café's" van Versteegh en Houpt, ondernemende
banketbakkers, die hier rijk worden.
Aan het einde van Noordwijk en Rijswijk gekomen is
men op een der drukste punten van Batavia, waar de
Spoorlijn naar Buitenzorg en de stoomtram elkaar kruisen.
We zien bier rechts het fraaie Wilhelminapark, in 1898
met de kroning van Hare Majesteit geopend. Hier is
ook het Atjehmonument zichtbaar, bij den ingang opge
richt, als een hulde aan de grondvesters van Neêrlands
gezag op Noord Sumatra,
In het voorbijgaan werpen we nog even een blik op
fort Prins Frederik, de vroegere citadel van Weltevreden,
die sedert jaren geen bezetting meer heeft en tot muni
tiemagazijn werd gedegradeerd.
De oude citadelwallen zijn handig in het parkplan
opgenomen en nu vooral bezocht door baboe's met kinderen
en vrijende paartjes 1 Dat hebben de militaire bouw
meesters ook niet kunnen droomen
De citadel ligt op een eilandje en de fortgrachten
staan in reehtstreeksche verbinding met de rivier van
Batavia, de Tji-Liwoeng, die langs de sterkte, haar water
loost in de gracht Noordwijk Rijswijk-Molenvliet en boven
dien nog door een groote sluis in het kanaal Passar-
Baroe-Zuid, om later door 't U van vroeger bekende
kanaal Goenoeng-Sahari, evenwijdig aan Molenvliet, naar
zee te stroomen. De tram brengt ons langs Passar-Baroe-
Zuid en we zien daar o.a. het onoogelijke Post- en Tele
graafkantoor, alsook 't Bataviasche Komedieghbouw, waar
de tram al wéér een bocht maakt en thans in bjjna
Zuidelijke richting langs Komediebuurt, Waterlooplein en
Passar-Senen stoomt.
Hier zijn we dan weder in de militaire wijk en 't wemelt
er dan ook van fuseliers, zoo blanke als bruine.
We rijden hier n.l. langs de achterzjjde der kampementen.
De eigenlijke passar (maikt), die we op onzen rijtoer
reeds bezochten, de vnile slecht onderhouden buurt der
Chineezen, ligt meer Oostelijk van onzen weg.
Toch kunnen wij nu en dan door een der vele zjjstraten
een blik werpen op dit drukke vroolijke doch benauwde
stadsgedeelte.
Over de brug bij Kramat komen we aan den groolen
Postweg, die van hier dwars door Java loopt en door
Daendels werd aangelegd.
Zelden zagen wij zulk een straatweg
Er kunnen met gemak vijf of zes groote rijtuigen elkaar
passeeren en ook is er een pad voor voetgangers in in
landsche karren.
Ken plaatsvervanger.
Te Echt is een kind te vondeling gelegd bij de
woning van een echtpaar, dat tweo zijner kinderen dooi
den dood veiloren had, Het echtpaar aarzelde niet het
kind aan te nemenwaarop waarschijnlijk bij de te-von-
deling-legging was gerekend.
W Intercur snssen.
Schagen. De gewone wintercursussen zjjn alhier
thans alle aangevangen. Do huisvlijtschool met 14, de
avondschool met 21, de teekenschool met 30 en de naai
school van [mej. Atema in het N. v. d. D. met den
weidschen naam van Toynbee-cursus bestempeld met
15 leerlingen.
Warmenhulzen. Aan het post-telefoonkantoor
werden gedurende October behandeld 37 inlagen spaar
bank f 2278.97, 10 terugbetalingen f 740.55, 34 tele-
grammen en 150 pakketten.
Oudcarspel. Op de voordracht voor de benoe
ming van een Heemraad van het Ambacht van West-
friesland, genaamd Geestmer-Ambaoht, zijn geplaatst de
heeren lo. H. Hart Cz. te Oudcarspel, 2o, D. Sehuite-
maker, te Noordscharwoude, en 3o. F. de Boer Pz., te
Oudcarspel.
Benoemd tot Hoofdingeland van de Hondsbossche en
Duinen tot Petten, voor het Ambacht van Westfriesland,
genaamd Geestmerambacht, de heer W. Duyn te Hens
broek.
Tot afgevaardigden naar de algemeene vergadering van
den jjsbond, den 22 November a.s. te Alkmaar te houden,
zijn benoemd de heeren Jb. van der Basse en G. Verkroost.
Helloo.
Ondertrouwd en getrouwd.
1 en 15 Oct. Albertus Johannes Smits, te 's-Graven-
hage, en Neeltje Zwartjes, alhier, laatste
lijk te 's-Gravonhage.
9 28 Reinier Kraakman, te Haarlem, laatstelijk
te Zutphen, en Maartje Dennoman, alhier,
laatstelijk te 's-Gravouhage.
Geboren.
11 Oct. Maria, d. van Pieter Smit en Guurtje Blan»
kendaal.
22 Johannes Simon, z. van IJsbrand Briefjes en
en Adriana Verduin.
Zuldscharwoude.
Ondertrouwd 2 en getrouwd 15 Oct.
A. Eecen en A. Reijne.
Geboren.
8 Oct. Geertruida, d. van Jb. Hof en G. Bebber.
Maartje, d. van P. Beers en J. Kooij.
10 Alida Wilhelmina Cornelia, d. van F. Hink en
G. J. Bierman.
21 Elisabeth Geertruida, d. van Jb. de Vries en
A. Wit.
Overleden.
7 Oct. Neeltje Evers, 12 d.
19 Jansje Beets, 2 j.
De weg wordt door zwaar geboomte beschaduwd en
tot Meestertoe, jsien wij aan weerszijden prachtige
villa's. Jammer dat men zoo weinig werk van de erven
maakt. Goed onderhouden tuinen met bloemperken, zou
den hier heerlijk mooi uitkomen, doch 't schijnt wel alsof
de weelderige Indische natuur de menschen hier langzamer
hand bederft en ze geen gevoel meer voor 't schoone hebben.
»'tls altijd groen en nog eens groen," zoo klaagde mij
oclangs nog een knorrige oud-gast, wiens familie op een
bovenhuieje in Holland misschien met o zooveel zorg en
liefde bloemetjes kweekt en er dankbaar is voor elk jong
groen blaadje en knopje, dat ze ontdekken.
Ja, zoo is nu eenmaal de mensch 1
Later als die mopperaar weór goed en wel in 't vader
land zit, dan scheldt hij op 't land van mist en koü en
is ook daéx dan weer vergeten, hoe hij eens in Batavia
stikte van hitte en stof.
Elk land heeft nu eenmaal zjjn goed en zjjn kwaad en
't beste is, er alleen de lichtzijde te zoeken en 't kwade
kalmweg niet op te merken. Op die manier alleen be
houdt men overal z'n goed humeur 1
Aan 't station te Kramat moeten we overstappen en
weldra gaat het nu in snelle vaart langs den Postweg.
Wij passeeren de gebouwen van de Opiumfabriek
waar 't gevaarljjke heulsap van Gouvernementswege be
reid wordt.
Over den Opiumvloek zullen we 't later nog wel eens
hebben. Ik had hier nog geen gelegenheid 't resultaat
der regie, d.w.z. der regeeringsleverantie, te bestudeeren
en moet mijn oordeel dus opschorten.
In alle geval beweer ik nu reeds, dat 't heel wat mo
reeier geweest zou zijn, als invoer van opium door 't Gou
vernement was verboden en 't gebruik er van zwaar werd
gestraft.
Iets verder hebben we de sekola-radja (Koniugsschool)
of het Gymnasium Willem 111, dat feitelijk eene Hoogere-
Burgerschool met vijfjarigen cursus is.
Hier wacht ons de inlandsche arts Tehupeiorij op, do
jonge man, van wien ik U reeds sprak.
Hij, een Amboinees van geboorte, werd dit jaar tot
dokter-djawa benoemd, nadat hij met No. 1 de Opleidings
school te Weltevreden had verlaten.
Hij is een warm voorstander van de Westersche be
schaving en heeft plan opgevat om spoedig naar Holland
te komen en nader met 't moederrijk kennis te maken.
Als geneesheer heeft hij een grooten roep en du Euro
peanen op Meester-Cornells vertrouwen hem ten volle bij
de zwaarste ziekten.
Vurig hoopt hij, dat 't Gouvernement de dokter-djawa's
in de gelegenheid stellen zal hun studie aan een der
Nederlandsche universiteiten te voltooien en, naar wij uit
zeer- vertrouwbare bron vernamen, bestaat er alle kans,
dat de tegenwoordige Minister van Koloniën aan dit ver
langen der Inlandsche geneesheeren zal voldoen.
Al pratende met onzen dokter, die me juist vertelt,
dat hjj is aangezocht om met een wetenschappelijke expe
ditie dwars door Borneo te trekken, in tegenovergestelde
richting van de expeditie Dr. Nieuweuhuis, komen we te
Meester-Cornelis, een lief klein plaatsje, waar 't militaire
element domineert.
Lt. Clockenek Brousson, b.d.
Batavia, 39 Juni 1903.
