van de Winter, na zijn herstel, schrijft men nit Delft
»De heer Abr. de Winter, die gelnkkig weer hersteld
is van zijne langdnrige ziekte, is voor da eerste maal na
zjjne ongesteldheid opgetreden in Stads Doele. Het was
een ware triomf voor hem, met fanfares werd hy bjj zijn,
optreden begroet, en aan het gejobel kwam geen einde
terwijl hem na het laatste couplet van zijn nienw num
mer een bloemstuk en een eerepalm werden aangeboden."
Ongetwijfeld zal het bezoek aan Diligentia op genoemde
dageD groot zjjn.
Voor nadere bijzonderheden verwijzen we naar eene in
dit nummer voorkomende advertentie.
Antlrev. Propagandaclub.
In het lokaal «Harmonie'' werd Dinsdagavond te
half negen vanwege bovengenoemde vereeniging eene
openbare vergadering gehouden. Na de openingop
gewone wijzenamenljjk met een kort gebedheette
de voorzitter de vele aanwezigen welkom. Hij deelde
mede, dat Ds, 0. W. J. van Lummel van Delft bereid
bevonden was, dien avond op te treden met het Onder
werp «Ons M nisterie", zooals het is samengesteld, wat
het is, en of 't aan de eischen, daaraan gesteld, voldoet.
Na allen een genoeglijken en nuttigen a?ond te hebben
toegewenscht, gaf bij 't woord aan den spreker.
Ds. C. W. J. v. Lmnmel.
Geachte vergadering, zoo begon spr., w:l men omtrent
ons Ministerie een billijk oordeel uitspreken, dan ient
men de zaak ook billijk en goed te bekjjken en te weten,
wat het is, welke bevoegdheid 't heeft en wat men er
van kan verwachten, om daarna te beoordeelen of bet
aan die eischen voldoet.
In 't Oosten n.l. in oostelijke landen vinden we veelal
nog een patriarchale regeering. Daar regeert nog de
vorst, als een vader in zijn huis regeert. Hij zegt, zóó
moet 't gaan, en neemt zelf de maatregelen er toe zonder
te vragen, hoe de anderen er over denken of ze daarin
te laten meespreken.
In 't Westen echter, zien we juist een geheel andere
regeeringsvorm en de reden daarvoor ligt voor de hand.
Dat volk toch is niet ontstaan nit één stam en wordt
das niet bijeengehoaden door een band der familie.
Uit eigen verkiezing toch of nit behoefte om beter in
't noodige te knnnen voorzien, trokken velen naar Amerika,
om daar in een nieuw vaderland brood eu werk te zoeken.
Daar ontstond du3 geen lands vaderlijke regeering, want
allen hadden belang bjj 't gemeenschappelijk belang.
Da»r hebben we dus tegenover 't vaderlijk bestuur een
Volksregeering gekregende beste die wij kennen, als
een dragelijke en aannemoljjke regeering.
Wjj liggen er tusschen en hebben niet die van 't Oosten
en niet die van Amerika, maar den grondwetteljjken of
constitutioneelen regeeringsvorm. Die grondwet nu gaat
O. i. uit van een tweeledig recht, n.l. 't recht van Godswege
gegeven aan het volk en 't recht van Godswege aan de
Overheid gegeven. De soc. dom. beweren wel dat we
dit evenais alles van hen hebben geleerd, maar wjj Chris
tenen wisten dat al voor 1900 jaar, nit onzen bijbel,
waarin Koning David in Ps. 72 reeds met de woorden
geef Heer den Konincr Uwe rechten enz getuigt van
rechten van de Overheid en die van 't volk. Wij antirev.
erkennen dus de Koningin, die regeert bij da gratie Gods,
maar ook een volk dat in dezelfde gratie Gods moet
worden geregeerd.
Wanneer de Overheid 't tegendeel doet, van wat bij de
gratie Gods beloofd is, dan zweren we die Overheid af,
en we houden vast aan het beginselvan Godswege is
't recht aan de Overheid, maar ook aan 't volk gegeven.
Nooit zal 't das de bedoeling kunnen zjjn, dat die twee
onverzoenlijk tegenover elkander staan ot tegen elkaar
indrnischen integendeel, God wil die twee rechten met
elkaar tot zegen van Volk en Vaderland doen samen
werken. Er moet dus zijn een vaste poging om tot over
eenstemming te komen, en die wordt gevonden in den
constitutioneelen regeeringsvorm.
Nu is het natuurlijk de Koningin onmogelijk met iedereen
de dingen persoonljjk te bespreken en daarvoor dient dus
de Volksvertegenwoordiging. Deze is er, en hoewel ik
moet zeggen, dat de le Kamer na juist niet mijn troetel
kind is en de samenstelling der 2e Kamer m.i. nog wel
anders kon geschieden, ze ib er, en dient als bemiddelaar
tusschen beiden, 't Is dus niet recht de Koningin telkens
voor haar recht zelf te doen opkomen, wijl dit geschiedt
door haar Ministeries, en die moeten daarvoor opkomen.
Eigenlyk zou men moeten zeggen: is er meer gerekend met
de rechten van 't vols, dan met die van de Kroon. Wet
ten maken is niet zoo één-oudig en alles wat van eenig
belarg is, en wat er gesch kt voor kan worden geacht, wordt
gebracht onder een vorm van wet, en daaromtrent moet
verantwoording worden gedaan aan de Volksvertegenwoor
diging. 't Kan dus nimmer los zijn van 't volk of met
één partymaar 't moet wel degelijk met alle partyen
rekening honden.
Onze Koningin regeert zoo goed over ons, als over de
soc. democraten en 't ministerie moet dns rekening houden
met alle eerbare partijen. Ik zeg eerbare partyen, herhaalt
spreker, want m.i. zijn de vrije socialisten en anarchisten
geen partijen (gelach), waarop de spreker even den raad
geeftdaarmee te wachten tot straks, wellicht lacht hjj
dan, en wie 't laatst lacht, lacht 't best.
De regeering vervolgt spr., moet er rekening mee bonden
en dat dcet ze, hoewel een enkele, hij noemt Staalman,
nu wei den raad durfde geven men heeft ons, herinner
u de laatste 30, 40 jaar, zoo voortdurend gepasseerd,
vooral bij benoemingen hoe weinig ant. rev. Burge
meesters, notarissen enz. waren er, en hoe ging 't bij de
aanstelling, spr. gaf voorbeelden dat 't niet meer dan billijk
is, als wy nu eens aan de benrt komen. Laten wij ze nu
ook zoo eens betalen en dus, zorg nu in de eerste plaats
voor u zelf; maar dat noem ik, zegt spr., niet christeiyk.
Als de S. D. A. P. mede de grondwet onderschrijft,
is er voor ons geen reden, met die menschen, ais een
niet eerbare partij niet samen te gaan. Maar vraagt
men, als ze nu met al die partyen samen moeten gaan,
waarom moeten we dan een Chr. Ministerie hebben
Onder Willem III was men 't over Min. Heemskerk
allen eens dat hij een ervaren staatsman was, maar als
men vroeg wat is hy dan ontving men veel antwoorden,
maar nooit eenstemmig. Hy wist er tusschen door te
scharrelen en dat was toen noodig.
Men vroeg niet, wat is ons beginselmaar waar gaan
onze voormannen heen.
Nu echter is er verandering gekomen en wel m.i.
door 't optreden van de Ant. rev. partij, die in '78 op
trad met een program van beginselen en 't gevolg is
peweestdat allen 't probeerden na te doen. De lib.
Unie kon niet met de anderen optreden met een beljjnd
programma. Omdat er nu in ons land zes politieke
partyen bestaan, waarmee rekening gehouden moet wor
den, is 't bijna niet denkbaar, dat eén zonder de hulp
van anderen de meerderheid kan hebben van de 100
afgevaardigden; en dat zal nog wel zoo blijven in de
naaste toekomst.
Vooreerst zal men dus nog wel altijd moeten hebben
een coalitie Ministerie, vereeDigd voor een bepaalde zaak,
als bijv. de verkiezingswet of zooals in Engeland op 't
oogenblik voor vrijhandel of protectiehoewel 't daar
nog anders gaat dan bij ons. Onder de minderheden
kunnen er echter zjjn, die een zekeren gemeenschappelijken
grondslag hebben b.v. de Christelijke. Zóó staat als een
Min. van Coalitie 't onze vóór ons, met de vraag wat
te doen? Vooreerst: lo. te waken voor 't recht van de
Kroon 2o. te rekenen met wat leeft in 't hart van 't volk
3o. te trachten dat op Christelijke wijze te doon, door dat
op Ohr. wijze ten uitvoer te brengen.
Eu nu 0e vraag heeft 't zich van zijn plicht gekweten
Wjj zeggen ja, maar zij die soms, om zoo eens nit te
drukken, 't lootje moesten leggen, natuurlijk niet.
De geheele bnrgerjj zal echter zeggen dat het 't recht
heeft weten te bandhaven, vooral na de jongste beroeringen.
Ook Troelstra heeft bekend, dat bij en zijn party waren
misleid en gebraeht op een punt waar zij niet wilden
wezen.
Dat 't ging om brood, kan men van de Aprilbeweging
niet zeggen men beeft eenvoudig 't maken van die wetten
will n onmogelijk maken, en de regeerende macht willen
verplaatsen.
Een andere vraag is, of 't Ministerie het tweede deel
betracht, n.l. wat t volk eischt.
Min. Kuyper zal daarvoor wel zorgen, hij laat zich ook
niet verkoopen, zoo min als T oelstra dit zou doen. Als
iemand een eerljjk man en Minister is, doet hij, wat hij
beloofd heeft en dus zal Min. Koyper 't ook wel doen.
Wat echter bij de Troonrede van 1901 werd uitgesproken
is nog niet dadeljjk beslist, eu kan niet in een jaar, zelfs
niet iu vier jaar geschieden; en dit had wel eens de ver
onderstelling doen uitspreken dat Min. Kuyper nog voor
langer geteekend had. De pers en vooral de kleine pers
had zich van te voren wel eens over Dr. Kuyper uitge
laten, alsof hjj zoo wat geen verstand had, als een gewoon
krantenschrijver en dit was hem blijkbaar zeer goed bekend.
Dat hij de gedane belofte wil nakomen bleek echter
reeds spoedig prof. Drukker b.v. zegt eerstenkele wets
ontwerpen komen aan de ordelater tal van wetsont
werpen en weer later v a n alles wordt er omverge
haald. Goeman Borgenius, ook werkelijk geen vriend,
zegter zijn plannen en toezeggingen genoeg, nu reeds
meer in portefeuille dan wij kunnen verorberen. En later
't zou onbdljjk zijn, de RegeeriDg te verwijten, dat die
ontwerpen nog niet in 't Staatsblad staan.
Staalman, die in toegeeflijkheid niet toegeeft, verklaarde:
in de iaatste weken vliegen de wetsontwerpen ons om
de ooren, als de strooibiljetten van een rotatiepers. Wy
moeten vragen, vervolgt spr. Wat heett 't Min. beloofd
en gedaan en dan erkennen van de twintig ontwerpen
zjjn er nog maar twee of drie, die niet aan de orde zijn
gesteld, en dan vraag ik Wie heeft 't recht ons Minis
terie te verwijten, dat 't niet doet, wat het doen moet
Nn is de vraag, of 't voor ons noodig is, dat bij de
regeering de Ohr. belijd mis by de wetgeving te pas
komt, en ik denk aan Kenchenius, van wien men zeide,
dat hij lijdende was aan Godsdienstwaanzin.
Daarom de vraaghoe merkt ge, dat er een Chr.
Ministerie is. Die Zondagswet, wat beteekent die, die
vaccinatiewet wat is die, de Ghr. school wat geDiet die
Men zou zeggen, breng dit alles op den voorgrond.
Maar zon 't Christeiyk zjjn, als men anderen voorbij
zag en zjjn eigen belangen steeds op den voorgrond zette
In 1901 kwam onze Vereeniging in haar depntaten
vergadering bjjeen en heeft in haar Unie rapport gezegd,
welke de eisch der Ohr. politieke partij zou zjjn le. finale
oplossing van 't onderwjjsvraagstuk voor zoover dit de
grondwet toelaat2e. verplichte verzekering ten bate
van kranke invaliden en ouden van dagen 3e. de mid
delen daartoe moeten gevonden door een verbeterd tarief
van invoerrecht4e. verplichte verzekering voor ongevallen
ook bij de visscherjj5e. wjjziging van de wet op de
Kamer van arbeid 6e. voortgezette strijd tegen de
Leerplicht. Goeman Borgesius verzocht, wel wjjziging
van 't leerpliohtvraag8tnk, maar Min. Kuyper was daar
voor weer wat huiverig; hjj wil er niet aan peuteren,
maar die liever geheel veranderen. Ons volk wil, dat
niet elk gedwongen, maar alleen dat zjj gestraft worden,
die in dezen hun plicht verzuimen.
Nog een ander punt, zegt spr., bljjkt een heet hangjjzer
n.l. dat wij als Ohr party zoo dankbaar zjjn, omdat ons
Ministerie zoo Christeiyk benoemt, 't Doet mg eigenlyk
plezier, dat op de vraag van Goeman Borgesius, hoe dit
zoo kwam, 'tantwoord van Mm. K. luidde: gjj kondt ze
vroeger nooit vinden, nn ik weet ze nu wel.
Ik moet zeggen, veel te lang heeft het Chr. volk bij
de anderen ten achter gestaan. Nu danken wjj er God
voor, dat ze nu ook eens kijken in dia kringen, welke
vroeger zoo over 't hoofd zijn gezien. Als 't Min. de
overtuiging van bekwaamheid heeft, ligt de benoeming
van iemand van geljjke beginselen voor de hand, en in
mjjn district is, op de 9 gemeenten er nog slechts een,
waarvan "de burgemeester een anti revolutionair is; al de
anderen zijn liberaal, 40 van de 12 maal honderd
duizend worden er slechts door bestuurd, en men
kan dus nog heel wat benoemen, eer men 't recht heeft
van partjjdigheid te spreken, 't Laatste bewijs van 't tegen
deel is wel de benoeming van Mr. J. Linthorst Homan
tot Commissaris der Koningin in de prov. Drenthe.
Op de vraag: kunnen wjj tevreden zjjn, meent spr. te
moeten antwoorden met ja. 'tMin. heeft gedaan en bljjft
doen, wat op 't progr. was gezet en dus hebben we reden
om dankbaar te zjjn Maar dan ook zegt hij, moeten wij
dit toonen, en al wat in ons vermogen is, doen om 't te
behouden. «Ik hoop dan ook, dat ons volk zijne dank
baarheid zal bewjjzen, dooj by de a.s, verkiezing ons
christeljjk Ministerie weder op deu voorgrond te brengen.
Nu volgden 15 minuten pauze, waarna gelegenheid zou
zjjn tot debat.
Hieraan werd deelgenomen door den heer Dnjjs van
Amsterdam die in 't begin over spr. niet tevreden was,
omdat deze ongeveer drie kwartier besteedde aan de
uitlegging hoe we aan een constitnt. Min. gekomen war?n
en o. m. hoe menigeen onbevoegd vroeger aan een baantje
kwam. Hy had met den spr. het laatst in Frasoati
gedebatteerd en toen was hem beloofd op één en ander
terug te komen, als het onderwerp „Ons Minis'erie" aan
de orde was. Hjj was er dos expres voor gekomen en
had er wel wat laDg op gewacht. Hy zon als spr. trachten
een billjjk oordeel te vormen, maar dan moet hem aller
eerst de vraag van het hart: Waarom hebben wjj het.
Zeker niet omdat 't volk zoo is. Spr. in zjjn gemeente,
velen zjjner collega's geestelijkenja zelfs Paus Pins X
getuige zjjn encycliek, erkennen het tegendeeln.l. dat
bet ongeloof steeds meer en meer veld wint, en hjj meent
dat daaraan de liberalen nog veel hebben gedaan.
Dr. Knyper's amendement op de ongevallenwet beteekent
niet veel en werd alleen gesteund door de tuiniers-ver-
eeniging „Numa Pompilins." Dr. Koyper en de zjjnen
hielpen steeds de groot-mdustrieelen en heeft door zjjn
daden de bourgeoisie gesteund en hare belangen behartigd.
Waar spr. het heeft over de erkenning van het Goddelijk
recht by vorst en volk by zjjn partijlaat hjj dit bewijzen
door David, in zjjn Ps. 72. Maar heeft deze daartoe
het recht? David was een gewoon mensch die nog al
aardig gezondigd heeft. Na ontkenning van de rechten
des volks, volgt de afzwering van Filips door de Calvinisten.
Deze acte wordt met geen enkele tekst gestaafd en dan
wie zal hier rechten? De inspiratie van boven komt
belaas niet meer en niemand, als gewoon mensch, heeft
daarover te oordeelen. Hun gemoed zegt dit, bet onze
eenvoudig wat anders. Spr. zeidede partjjen zijn meer
beljjud maar by bedenkehet was na de commune in
'78 en de ideeën van Max en dat idee spreekt meer en
meer. Toen spr. tot ons Ministerie kwam, volgde dr.
Koyper's streven tot bevrediging van het kieswet-
vraagstuk in de sociale kwestie en het militairisme?
Er zjjn zegt spr. een hoop wetten gekomen, ja maar hoe?
Men denke aan de speetwet, de volgingswet en anderen.
Met een uitknipsel nit de soc. democraat bewijst de
debater dat de prjjzen van enkele waren in Londen't
land van den vrjjhandel, 1, 2, soms 3 maal goedkooper
zijn dan te Parijs, in 't land van protectie. Toen spreker
't over rechtsgelykheid van 't onderwijs had, kon hjj
dit toegevenmaar dan ook met flinke contröle over dit
onderwijs en de subsidie der onderwijzer die z.i. hier en
daar veel te wenschen overlaat, 't. Recht van de ouders
was z.i. gebleken aan de Landbouwschool te Wagenii gen
waar alle 500 hadden gevraagd Lindeboom te mogen
behouden omdat die zoo uitstekend onderwijs geeft.
Tegen de staking zeide spr. was één roep in 't Vader
land opgegaan zeker dan in 't blad van dien naam; bij
ons soc. dem. zeker niet. Als men schuld bekent zeide
spr. moet men daarvoor hulde brengen, weina breng dan
nu ook hulde aan die staking. Men stelt haar gelijk met
oproer, ik niet, ik stel 't weigeren van arbeid gelijk
met 't inhouden van geld door den patroon. En dan
men bedenke hoe 't is gegaan hoe jaren te voren is
geklaagd zonder dat er acht op werd geslagen en toen
't niet langer kon en opnieuw tot een uitbarsting kwam,
is 't misluktomdat men vooraf gewaarschuwd was.
De arbeider heeit er door geleerd le. te zorgen dat
ze machtig geBoeg zal zjjn den strijd naar 't parlement
te brengen en 2e., boe noodig 't is het algemeen kiesrecht.
Hiervan nl. dat het niet lang meer tegen te houden zal
zjjn, bewijst spr. o.a. ook uit aanhalingen in de Standaard.
Hjj eindigt met de opwekking: zorg dat niet in Alkmaar
de liberalen overloopen naar de reactie, maar zich voegen
bij de soc. dem. partjj en help mede de kracht te toonen
der 4e partij die hun stenn vindt in 't krachtig ideaal
van haar geloof.
De 2e. debatter de heer Kloostermangevoelde zich
zoo als hjj verzekert, ook niet te hnis bij eene zoogenaamd
eerbare party daar de zjjne niet erkend wordt dan zoo
nu en dan als er wat van te halen is. Van 't Chr.
zout was z.i. weinig te bespeuren omdat het er niet is.
Hjj vraagt of spr. 't ook Christelijk vindt dat een vrouw
van een arbeider die een slaapmuts (onderkruiper mag
je niet meer zeggen) een klap geeft, naar de gevangenis
wordt gesleurd enz., terwijl een oneerljjke bankdirecteur
of advocaat in een vigelante naar de rechtszaal wordt
gereden enz.
Calvin, zegt hjj tot spr., verklaarde zelf dat de repn-
blikeinsche, de beste regeeringsvorm is. Gaarne zou hjj
zien, dat met hem door den spr. en al zijne partjjgonoo-
ten geeu rekening wordt gehouden, dan behoefde hjj ten
minste nn niet op verzoek van den officier van Justitie
een tjjd in de gevangenis te vertoeven enz.
Z.i. zal men bij eenig nadenken inzien dat de anarchisten
niet staan buiten 't .maatschappelijk verband, maar wel
degeljjk daarin een schakel uitmaken. Men kan niet
weten of 't gezag door God is ingesteld, daar er geen Mozes
of een ander is die 't vraagt en 't ons dan komt vertellen.
De vruchtelooze pogingen in 't klachten cahier van 87 en
88 af, ook door den vorigen spr. genoemd, doen hem
daaraan twjjfelen enz. Ten slotte zegt bij, zou ik ieder,
ook den spr. aanraden, zet geen nieuwe pruiken op oude
koppen, zelfs geen roode pruiken, en den arbeiders wil ik
toeroepen behartig nw eigen zaakjes en neem geen zaak
waarnemers van welke kleur ook, want veelal bljjkendi'
zakwaarnemers te zjjn.
Us. v. Lummel in zjjn dupliek zegt, 't eerst maar den
laatsten debatter te zullen beantwoorden.
Hjj wil niets, blijkens zjjn eigen woorden, geen regeering,
geen ministerie, niet dit en ook geen ander. Met hem
valt dus ook niet te redeneereu. Alleen wil spr. even
terug komen op diens raad tot de arbeiders aan 't slot
van zjjn woorden.
Hjj zegtbehartig uw eigen zaakjes en neem geen zaak
waarnemers. Daarin heeft hjj wellicht gelijk en spr. zou
er nog aan willen toevoegen neem er ook geen, zooals
de heer Kloosterman. De andero debatter, de heer Dujjs,
werd in details beantwoord; mrar wjj willen hier evenals
de spr. wat kort zijn om niet al te veel rnimte te eischen.
Spr. zei dan o.m. Ik had moeten aantoonen, dat het
Chr. Ministerie een gevolg was van 't Chr. der natie.
Dit zal, evenals ik reeds bewees, wel met geen party
't geval zjjn of ooit worden, ten zjj er, zooals de heer D.
zich voorstelt, overbljjft: de soc. dem. tegenover de Chr.
party. In de acte van afzwering komt, zegt de heer D.,
niet een tekst voor, zelfs geen enkele stomme e. 't Eerste
is te begrijpen, omdat men nooit teksten of bybelspreuken
in dergelijke stukken plaatst; en met geen enkele stomme
heeft hy zeker willen toonen, dat hy die in 't latjju
