De Beschermengel.
AI.KMAAU.SCIIK COURANT.
Amsterdamse he Brie ven,
Nederland.
PEÜILL E T O IV.
No. 26. Honderd en Zesde Jaargang. 1904
Kanilaü 38 Febr. t904. ©erde hiad.
XXXI
Werkstakingen zijn de oorlogen van het proletariaat,
van de niet-bezitterszij zijn een overgangsvorm tot
wij ook op oeconomisch gebied een Hof van Arbitrage
hebben met dwingende kra< ht, eerst nationaal, dan in
ternationaal. En gelijk op politiek terrein internationale
tractaten, het gebied van Mars gaandeweg zullen in
korten, misschien na onzen tijd het geheel zullen an-
nexeeren langs vredeli venden weg, zoo zal een krachtige
arbeidswetgeving er toe leiden de werkstakingsmicrobe
te dooden en omgekeerd deze microbe voor haren dóód
als een koraaldier een fondament vormen waarop een
behoorlijke arbeidswetgeving ten deele kan worden ge
grondvest. Maar zoolang noch politieke, noch oecono
mische tractaten in voldoende getale en van voldoende
zedelijke kracht aanwezig zijn zullen wij elkaar nog
met de blanke wapenen blijven bevechten en elkaar
het ongerief aandoen van werkstakingen en de pool
daarvan, van lockouts.
In elk geval kost een strijd op oeconomisch gebied
minder dan een op politiek, afgezien nog hiervan, dat
de eerste meestal zedelijk opbouwt en de laatste ver
nietigt De oorlog van Engeland tegen twee kleine re
publieken heeft aan baar geld, alleen aan Engelsche
zijde f 3000000000 gekost, de geweldigste crisis op ar
beidsgebied reikt daar niet naar De Hollandsche Spoor
had verleden jaar een mindere ontvangst door de groote
staking van f 100000, de Diamantbewerkersbond begint
nu den strijd met f 170 000 en 't is de vraag of dat
bedrag zal zijn opgebruikt voor de vrede gesloten
wordt° De tijd zal echter komen, waarop ook deze
f 170.000 niet meer zal noodig zijn
Men waardeert bij eene beweging als die, welke wij
nu te Amsterdam doormaken, onafhankelijk van de be
antwoording der vraag aan welke zijde men zich stelt,
de goede organisatie. Juist de verwildering van het
vorige jaar in de Aprildagen toen een behoorlijke lei
ding" ontbrak, er zelfs eene leiding was, die bij velen
verdacht was heeft gevoerd t<>t het grootste leed, dat
ook nu nog, is blijven hangen daarvoor bestaat bij den
strijd thans tusschen den juwelier-werkgever en den
diamantbewerker-werknemer, geen kans Wie in laatste
instantie wint aan het bedrijf zelf zullen geen duur
zame slagen worden toegebracht omdat de organisatie
aan heide zijden geheel overeenkomstig het belang van
den nu ondernomen strijd is het is de vraag van de
paramount power gelijk het die ook in Zuid-Afrika
was met dit verschil, dat daar een ras dat op den
duur niet geknecht kan worden, zijn vrijneid in de
waagschaal wierp en het hier slechts de quaestie van
een tijdelijk overwicht geldt, dat over een aantal jaren
wanneer de omstandigheden zich zullen gewijzigd heb
ben, weder even gemakkelijk verplaatst wordt omdat
het niet vastgeklonken is aan wetten, wier omverwer
ping weder stroomen bloeds zal moeten kosten
De diamantbewerker neemt onder onze vaderlandsche
werklieden eene bijzondere plaats in merkwaardig is
allereerst dat de werklieden in dit bij uitstek kapita
listische vak, door de bank socialistisch zijn, maar dat
raakt de oppervlakte alleenwat de kern raakt is dat
zij oeconomisch behooren tot de krachtigste fractie onzer
arbeiders, die steeds in den strijd van belangen aan de
spits hebben gestaan. Hoe dit te verklaren is, valt niet
met zekerheid te zeggen vermoedelijk draagt daartoe
het behooren tot het Joodsche ras van de best georga-
niseerden onder de diamantwerkers het zijne bij de
begeerte naar een sterken familieband en de aanwezig
heid daarvan onder de beoefenaren zal zich gemakkelijk
gericht hebben op het aanknoopen van nauwere banden
ook in het vak zelf Een andere factor is deze, dat na
den geweldigen voorspoed van de zoogenaamde Kaap-
sche jaren na 1870 er een zoo ontzettende crisis ge
volgd is, dat men gretig de talenten van leiders heeft
mmhw«th*i *or«nt»..-->1- -.r.-
Novelle van RUDOLPH STRATZ,
vertaald door MARIE.
14)
»Ik blijf hiernaast in de kamer, tot gij nw toilet ge
maakt hebt," zei Horst von Henning. Hij gevoelde een
zekeren afkeer van den blonden dwaas, die zelfs hot
grootste ongeluk als iets kleins en onbeduidends beschouw
de. Mi8moedigd giDg hij in het kabinet op en neder en
wachtte totdat eindelijk het plassen en scharrelen naast
hem zou ophouden.
Maar tusschen al dat leven door, bereikte een ander
gelnid, dat van beneden kwam, zjjn oor. Eerst de huisb. 1
vervolgens eene welb kende, diepe vrouwenstem, die over
redend met den wijf-lenden knecht sprak. Hij trad vlug
in den gang. Jawel daar stond zij hoog opgericht,
en innemend evenals gisteren, weder met dien vreeseluken
hoed op het blonde hoofd zii keek met de diepste min
achting naar den lakei, die haar den toegang weigerde.
Zoodra ?ij Hoist zag, kon zij haar vreugde hierovor niet
bedwingen.
«Gelukkig, dat gij hier zijt, Mijnheer Henning Die
man maakt bezwaar mij door te laten Het zal mij toco
wel vrij staan met mijnen broeder te spreken, en n-et
het nur af te wachten wat hij daartoe voor anderen be
paalt."
»Kom u maar," zeide Horst en geleidde haar naar de
kamer. Daar, in het volle licht, zag hp dat zjj met de
gezonde, frissche kleur meer had van gister. Zij zag er
bepaald afgetobt uit.
«Wat deert u vroeg hg, de hand, die zij hem reikte,
vasthoudend.
«Ziehier. Een brief.'' Zjj haalde eeD expresbrief te voor
schjjn. «Terwijl ik bezig was met opstaan en mij toch al
aanvaard om tot eene periode van herademing te komen
Men moet niet uit het oog verliezen, dat een „slijper'
in den goeden tijd jaren heeft gekend, dat hij van
f 3' >00 tot f 10000 verdiende en dat voor een goed
werkman een weekloon van f 30 zelfs thans nog eerder
als te laag dan als te hoog kan worden geschat. Onder
deze omstandigheden die tot een ruim leven be
trekkelijk althans in staat stelden kon na oen tijd
perk van bevredigi g van de behoeften van lichaam en
zinnen een periode volgen van geestelijke ontwikke
ling, die den arbeiders zeer ten goede is gekomen. Nog
draagt tot het zijn van den toestand, gelijk die is bij
de omstandigheid dat van een diamantbewerkersgezin
er meestal meer dan één persoon is die „in verdienste'
is en de gezinsleden soms tot op gevorderderden leeftijd
ongehuwd blijven en daardoor in hun handelen grootere
mate van vrijheid kennen dan indien zij reeds vroeg
met de zorg voor een gezin belast waren de niet zoo
volstrekte geldelijke onafhankelijkheid van velen hunner
gif hun groote fierheid in optreden; het is dan ook
niet te verwachten, dat zelfs bij een eenigszins lang
durige staking van den arbeid, die kommer in de huis
gezinnen zal ontstaan die het gevolg is geweest van
d« spoorwegstaking des vorigen jaars
Wat nu de uitslui ing, die de vorige week geproclameerd
is zelve betreft, zjj is niet anders dan een der vele
mijlpalen die gepasseerd zal worden thans bestond de
onmiddellijke aanleiding in de leerlingquaestie, morgen
zal zij door een werktijdsvraag geprovoceerd worden
een ander maal door een loonsqnaestie
En nu is zeker de leerlingquaestie voor de arbeiders
een der gevaarlijkste, omdat z i het beperken van het
leerlingenaantal geheel in strijd is met de richting der
banen, waarlangs in onzen tijd het arbeidersvraagstuk
looptde leerlingbeperking is in strijd met de vrijheid
van bedrijf, die misschien ongewenscht is, doch die zoo
volkomen strookt met de bedding, waarin h«t monsche-
lijk denken der twintigste eeuw vloeit, dat het we pen
van een dam een Sisyphusarbeid kan schijnen. [Wat
natuurlijk niet zeggen wil, dat in den strijd, die nu be
gonnen is, de werkgevers het zullen winnen noch dat
in eenig bedrijf niet op den duur de leerlingquaestie
niet beh orlijk zal geregeld worden reeds de nu in
gediende Arbeidswet bevat een hoofdstuk over het leer
lingwezen ook rivieren maken wel eens eene krom
ming die haar een oogenblik nader tot den oorsprong
terugvoert, maar zeker is het niet te verwachten, dat
eene voor de juweliers maar vooral voor de a s. dia
mantbewerkers draconische be aling zoo maar zonder
meer kan gehandhaafd bljjven door een der partijen.
Juist in dit pzicht ontkent de Diama tbewerkersbond
de gelijkwaardigheid van partijen door eenzijdig iets
wat zij wenscht te handhaven. En nu kan men zeggen
dat de Bond niet ongezind was om omtrent het ge-
schilspunt nadere onderhandelingen ian te knoopen en
zoo noodig water in den wijn te doen de cardinale
fout -- hoe verklaarbaar ook in een roes van kracht
is geweest dat eene bepaling in het leven is ge
roepen die noodzakelijk te eeniger tijd tot conflict
moest leiden.
Er zullen misschien lezers zijn van dezen brief die
dit alles niet zeer belangwekkend kunnen yinden doch
zij mogen bedenken, dat in de arbeidersbeweging de
diamantbewerkers steeds de spits hebben afgebeten, en
dat zij leering kunnen doen, met hetgeen thans te Am
sterdam omgaat. En ieder ontwikkeld Nederlander be
hoort d arvan kennis te nemen.
De verslagen in de groote Amsterdamsche bladen
geven den buitenstaander niet altijd het juiste inzicht
omdat men daar zoo geheel vertrouwd is met de t r-
minologie van een bijna geheel Amsterdamsch bedrijf,
dat nadere opheldering v n den lezer niet noodig wordt
geachtmaar hoevelen zijn er die weten te defin eeren
wat een fabriekseigenaar of bezitter van een diamant
slijperij, wat een molenbaas wat een eigenwerkmaker,
wat hun onderlinge verhouding van arbeidsoogpunt is.
Gepasseerden zomer is dit in een dezer brieven uit
eengezet, zoodat verondersteld kan worden dat het
niet onduidelijk is, dat het thans een strijd geldt tus
schen de juweliers dat zijn de bezitters van het ruwe
diamant en de diamantbewerkers (kloovers, snijders
beklemd gevoel, zoo geheel onder vreemden, in een hötel,
wordt er geweldig hard op de denr getikt. Een expres
brief Dadelijk was bet mij daidelijk Benno De deug
niet heeft weêr domheden begaan. De grootste aller dwaas
beden. Ik gevoel het."
«Laat mij eens zien."
Zij overhandigde hem het epistel en bij las«Lieve
Anna MarieIk had gister een paar onvoorziene uit
gaven. Gij moet m(j gedurende 24 uren met wat klein_
geld bijspringen. Morgen krijgt ge het stellig terug met
nog een mooi geschenk op den koop toe er bij. Leen me
dus het reisgeld, dat ge bij n hebt, en vertel den oom
van den generalen staf maar, dat ge niet voldoende geld
bij u hadtgij krijgt het vast van hem en gij leent het
mij weör. Maar zeg hem vooral niet, dat het voor mij is.
Als gij het missen kunt, leen mij dan ook tot morgen
een of ander kleinood van n hoe meer hoe beter. Van
middag kom ik bij u, eerder kan ik niet. On tien nnr
beb ik een gewichtige conferentie over zaken,
Uw u toegenegen broader Benno.
P. S. Kent ge hier niet de eene of andere vriendin
Die zouden ook kunnen helpen. Liefst met heel veel.
Adieu 1"
«Alsof ik hem niet ken," zei Anne-Marie met bevende
lippen, terwijl zg den brief aannam Als de kw&j ingen
zóó schrgft, na alles wat gister tusschen hem en m
voorviel, dan had hij even goed ronuuil kannen schrij
ven: van nacht heb ik uit hoogmoed al mijn ge d ver
speold, als een eebte domoor. Gij zijt goed genoeg om
mij opnieuw van specie te voorzien, wat ik nog eens ver
spelen kan.
Zeg, Mijnheer von Henning, is het zóó, of niet? Gij
zijt op de boogte."
De aangesprokene aarzelde een oogenblik. Toen sprak
hij op vasten toon «Neen, het is niet zoo. Het is
erger."
«Nog erger Hoe is dat mogelijk
«In zoover, dat men niet alleen spelen kan om geld,
maar ook esreBchulden op die wjjze m ,ken kan 1
«En heeft de booswicht dè,t gedaan
slijpers enz 1 die van den ruwen steen de zoo hegeerde
lichtfonteinen maken. In dien strijd zijn de fabrieks
eigenaren dat zijn de bezi'ters der gebouwen waar
gewerkt wordt de machineriën waarmede en waarop
gea beid wordt eigenlijk geen partij zij zijn als de
directeur eenor waterleiding, wien het niet aangaat of
het water, dat hij levert door stakers of niet-stakers
wor't gedronken, Thans heef echter de Bond van
Fabriekse genaren partij gekozen en zich aangesloten
hij contract aan de Juweliersvereenigingmet dien
verstandedat zij de fabrieken stop hebben gezet
zoolang de uitsluiting duurt En buiten deze allen om
staan de niet georganiseerden die echter noch bij de
fabriekse genaren noch bij de werklieden (bij dezen
nog het minst) talrijk zijn.
Aangezien de „werkstak ng" niet van werklieden
zij Ie is uitgegaan, kunnen deze derhalve op de fa
brieken, die niet bij den Bond zijn aangesloten, alsnog
werken dit maakt de positie der uitgestotenen te ster
ker, omdat ten eerste het getal dezer daardoor slinkt,
ten tweede zij die nog werken kannen, de weerstands-
kas krachtiger nog dan anders steunen.
Het is te verwachten dat de thans uitgebroken strijd
eene langdurige en hardnekkige zal zijn daarom scheen
het ons niet ondienstig ter nadere verklaring van hen,
die er tegen oprien de lange verslagen van vergade
ringen in de bladen van a tot z te lezen dezen brief
te schrijven
Schatten. Den 13 ver^ad-rde alhier d« raad d«r
cmrneente. Afwezig waren de hoeren P Buis Jz. en P.
Mmrs Pz. Onder de mededeeliogen was het procesverbaal
der kas»er:fi(iatie aangevende aan ontvangsten f 3567.96,
aan uitgaven f 3^292.21J, aam kassaldo f 5379.74A. T t,
lid der schoolcommissie, vacature bedanken dr. A. O
Melohior, wrd gekozen de beer O. Roggeveen Cz.tot
afgevaardigde naar de vergadering van de motormaat-
schappij Kolhorn Schagen de burgemeester (plaatsver
vanger de heer C. Bijpost Rz.) Den heer J. Vad"r werd
tot demping en nit.breiding zijner lokalen 64 M2 sloot
afgestaan voor f 10. Ontheffing zal word°n gevraagd van
bet, geven van vrije- en ordeoefeningen aan de O L. S.
Den rijksveldwachter Koelewijn werd eene g'at fioatie
verleend van f 25, den polit.'eagent Zwaag vo r bewezen
meerdere diensten tiidms de zi«k'e van agent, Abma eene
van f 20. Aan mej de Wed J Denijs werd een toelage
voor eens toegestaan van f 100 uit erkentelgkheid voor
de door haar overleden echtgenoot, den secretaris Denijs,
aan de gemeente h«wezen diensten Het adres van de
tram Wie ineen -Scbagen om f 20 r,00 snb idie werd
tot eene volgende vergadering vrdaagd. Nadat nog iets
over be'ere vleesobkenring was in bet midden gebracht,
ging de raad in peh"'me zitting over.
Te Orljpskerk (Gron.) zijn de 6 -j irige vloe=ch-
houwer A. Gtns en zfine eebtgenoote in de Kolk van het
Poeldi p getallen. Zij werden met veel moe te gered;
kort na bnnne thuiskomst is de vrouw overleden
Te Ter-Apel (Gr.) is op de boerderij van de
Wet. Wijnbolds de dochter in aanraking gekomen met
de dorsch-m ichine. Haar broeder wis haar nog spoedig
weg te rakken, doch zij wed in dearniswaardigen toe
stand naar het ziekenhuis te Meppen vervoerd.
Amsterdam. De R-chtbank alhier heeft den 24
den 20 jarigen Loya van der Laan, die d«zen zomer zijne
schoonzuster in baar woning in de Crlebesstraat met
messteken vermoordde, tot levenslange gevan
genisstraf veroordeeld. Het vonnis overw iog o. a.
dat het aan beklaagde ten laste gelegde wettig en over
tuigend is bewezen, dat het misdrijf met voorbedachten
rade is geplee 8d-
De Rechtbank achtte, na het rapport door de deskun
digen uitgebracht, geen termen aanwezig in te gaan op
het verzoek van beklaagdes raadsman, tot het instellen
van een nieuw deskundig onderzoek naar de geestvermogens
van beklaagde.
Toen da President aan het elot van het uitvoerig vonnis
ten slotte de levenslange veroordeeling uitsprak, teekende
het gelaat van Lnye van der Laan geen spoor van ont
roering. Onbewogen en kalm liet hij zich door den veld
wachter wegleiden.
«Zeker tot van morgen zeven uur."
«En en..... ik dnrf bijna niet verder vragen, is
dat veel
Ja."
Zij ging met saAmgevonwen handen zitten, om bedaard
te kannen blijven, en vroeg dof«Hoeveel wel
«Ongeveer twintig daize. d Mark."
Zij hoorde hem kalm het bedrag noemen. Klaarbljj-
k'dijk vatte zij bet didelijk niet. Want groote oogan
opzettend, sprak zij«Ja maar zooveel hebben wij iu
't geheel niet
«Dat vreesde ik reeds."
«Dat.... dat is heasch niet mogelijk. Onze bezitting
Waekerode is toch slechts een arm, klein goed en
dan reeds die zware hypotheken.... en nn hoeveel
«egt gij?"
Honderdtwintigduizend."
Met een kreet van ontzetting sprong zij op. Nn begreep
zjj het. «Wij zijn das in één woord geinïneerd. Benno
heeft zich zelf en ons eenvoudig tot bedelaars gemaakt.
Alles, alles is verloren."
H A is maar de vraag, wie de winner is," zei Horst kalm.
«En »De ben ik."
Het bleef doodstil in 't vertrek. Anna-Marie stond aan
't raiin, met den rng naar hem toe. Hij zag slechts hoe
ze over haar ginscDe lichaam beefde. Ein elijk sprak zij
bionensmonds «Foei!" En toen hij bleef zwijgen bei-
baalde ze iets Imder: «foei'l dat had ia nooit gedacht!
Lingzaam keerde zij z ch tot hem en keek hem vast aan
hare groote oogen ston len vol tranen.
«Op het ongeluk zelf, was ik voorbereid. Sinds weken
heb ik het zien aankomen, m draag ik zulks, om zoo te
zeggen kalm. Eigenlijk moet men blijde zijn, als men
bevrijd wordt van dien kwelleuden augst, die s nachts
de slaap op de vlucht drgft en men tegenover een feit
staat. Maar dat gij... gij, die mij gister mg belooidet
mij te zullen helpen dat gij... o... dat snoert mij
de keel toe. Wat ben ik toch dom om mij zoozeer in
ue menseden te vergissen
