Stadsb ericht en.
Maart e. k.de stemming, zoo noodig, op Vrijdag 8 April,
en de herstemming, zoo noodig, op Vrijdag 15 April e. k.
Drankwetactie.
Door het bestnnr van de Bierhuishoudersvereeniging
»Vooruit" te Amsterdam (met afdeelingen te Nijmegen,
Utrecht, en Alkmaar) is aan de Tweede Kamer een
adres gericht, waarin bezwaren tegen de voorgestelde
wjjziging der Drankwet uiteen worden gezet en deze
wjjzigingen niet doeltreffend worden genoemd, tzoolang
de wetgever blijft uitgaan van het ten eenenmale ver
keerde standpunt, dat de drankgelegenheid den dronkaard
maakt, en de drankverkooper alzoo de oorzaak van het
drankmisbruik is.''
Adressanten doen daarom een beroep op de Kamer,
het wetsvoorstel te verwerpen, opdat men kan komen
tot vrijheid van verkoop van sterken drank. Mocht het
stelsel van vergunning worden gehandhaafd, dan verzoeken
adressanten in eik geval het vereischte verlof voor den
verkooper van gegiste en alcoholvrije dranken te schrappen.
Geruchten.
In de Haagscho correspondentie van een provinciale
courant zijn dezer dagen onrustbarende geruchten vermeld
over de toekomst van bet ministerie. In de ministeriaele
bureau's werd zoo heette het reeds 't een en ander
waargenomen, dat op een naderend afscheid weeshet
leek wel of de ministers reeds aanstalten gingen maken
om »op te pakken."
»De Standaard" steekt met bedoelde geruchten den
draak, door er aan toe te voegeD, dat »naar raen zegt,
de Tweede Kamer volkomen bereid is, een votum van
vertrouwen voor een kabinetDrucker—Borgesius
Troelstra met groots meerderheid aan te nemen.
IntuS8chen vindt men een opmerkelijke uiting in de
anti-rev. Hollander" van 23 Maart. In een artikel
over de naderende Statenverkiezingen herinnert het blad
er aan, hoe het altijd gezegd heeft, dat eerst in 1904
zou blyken of het Christelijk ministerie werkelijk op de
Staten van Zuid-Holland (en als gevolg daarvau op een
meerderheid in de Eerste Kamer) zon kunnen rekenen.
»Ontviel de steun, dan werd de positie van het Kabinet
uitermate verzwakt en wel in die mate, dat het zou
moeten aftreden."
Het blad meent, dat de toestand, wat de kans op het
behoud der anti-lib. meerderheid in de Saten van Zuid-
Holland betreft, »niet zeer hoopvol" is. Het wekt zijn
geestverwanten op, alle krachten in te spannen, want
vontzaggeljjk veel staat hier op het spel." En het schrijft
»Is de uitslag vodr ons ongunstig dhn, dat spreekt
van zelf, d n zal het ministerie Kuyper wel
onmidddellijk zijn ontslag aanvragen"
(de spatieering is van De Hollander)
Is deze voorstelling, zoo vraagt de N. Ct., alleen be
stemd om op den ijver der anti-lib. Staten-kiezers te
werken of berust zij op steviger grondslag
Weet »De Standaard" dienaangaande ook iets mede
te deelen
lücn electrische centrale te Kelden.
Onze correspondent te Leiden schrijft
Sinds langen tijd is de vraag, naar de oprichting eener
electriciteitsfabriek in deze gemeente aan de orde Ree ls
in 1901 werd door twee deskundigen, de heeren N. W.
van Doesburg, directeur der Stedelijke Gasfabriek en H.
Doper, electro-technisch ingenieur te Delft een rapport
dienaangaande aan dtn Gemeenteraad uitgebracht, waarin
tot de oprichting werd geadviseerd. Sedert bleef de zaak
rusten, totdat voor enkele maanden een Raadscommissie
werd benoemd tot het instellen van een nader onderzoek,
welke commissie naar wij vernamen, reeds gedeeltelijk
met hare taak gevorderd is. In dit stadium meende de
afdeeling Leiden der Ned.-Maatsch. tot bevordering der
Njjverheid ook, harerzijds de vraag aan de orde te moeten
stellen.
In een druk bezochte vergadering, mede bijgewoond
door den Burgemeester, mr. N. de Ridder en verscheidens
Raadsleden, hield de heer A. ten Bosch N. Jzn. gister
avond eene rede over »de eischen en de voordeelen van de
oprichting van een gemeentelijk centraal station te Leiden
voor particulieren en de gemeente."
In het eerste deel zjjner rede behandelde spr. den aard
en het wezen der electrieitait in het algemeen om daarna
uitvoerig de vraag te behandelen of een centraai-station
van electrische stioomlevering to Leiden levensvatbaarheid
kan hebben.
De meer dan eens geopperde vrees dat een
bloelende gasfabriek, zooais te loeiden bestaat,
de oprichting eener centrale In den weg zou
staan, werd door spr. met voorbeelden uit vele
plaatsen weersproken. De Duiiscbe „Verein
für Gaz und Wasserffachmiinner" constateerde
daaromtrent dat de concurrentie tusschen gas
en electrlcltelt niet was een strijd om het be
staan, doch dat de vermeende tegenstander
gebleken was een bevorderaar der gasbelangen
te zijn en dat de gasindustrle uit de vermeer
derde behoefte aan licht en kracht rijkelijk
voordeel heeft getrokken.
Met teekeningen toegelicht vergeleek spr. de jaariijksche
onkosten van electro-motoren met gasmotoren, stoom
machines en petroleum-motoren om daarna te komen tot
een bespreking der rentabiliteit eener centrale, speciaal
voor Leiden. Met het oog op den piaatselijken toestand
en de vele industrie was spr. van oordeel dat reeds
spoedig na de oprichting in deze gemeente
winst zou kunnen worden gemaakt, terwijl in
ieder geval de Indirecte voordeelen in den
vorm van verhoogden bloei der gemeente groot
zullen zijn. Ten slotte werd gewaarschuwd tegen een
te weelderige inrichtingeenvoudigheid en degelijkheid
moeten de eerste eischen zijn, terwijl een wèi onderlegd,
ijverig man aan het hoofd dient te staan.
Enkele vragen en opmerkingen worden door den spreker
beantwoord.
De voorzitter, de heer J. Hartevelt Az., dankte den
spreker voor zijn leerzame en actueele rede.
(Handelsbl.)
De voordracht voor onderwijzer aan de openbare
school te Waarland, gem. H&ringcarspel, bestaat uit do
heeren: 1. De Vries te Harkema-Opeinde2. Ditmars
te Alkmaar 3. Warnaar te Medemblik,
Sijbekarspel. Onze stationchef N., sedert eenigen
tijd lijdende aan vlagen van zwaarmoedigheid, heelt zich
Dinsdagnacht in een onbewaakt oogenbiik buiten zijne
woning begeven. Toen men den volgenden morgen po
gingen in 't werk stelde, om hem op te sporen, vond
men zijn lijk in een naburige sloot.
In plaats van wijlen J. Broers Sen. moet 28 Maart
gestemd worden tusschen de heeren J. Paauw, N. Portegijs
en C. Vlaar, candidaten voor lid van den gemeenteraad
te Sijbekarspel.
Bezoek aan gesubsidieerde Inrichtingen
en werken.
Door den heer J. E. Scholten, lid der Eerste Kamer,
werd bjj de behandeling der Staatsbegrooting voor 1904
den wensch geuit, dat de leden der Eerste en Tweede
Kamer alle Rijkswerken en inrichtingen en provinciale
werken, waarvoor het Rijk subsidie geeft, zonden bezoeken.
Daarvoor werd de moreele en intellectneele stenn der
Regeering gevraagd. Dit met het doel, om van deskun
digen behoorlijke inlichtingen te verkrijgen, ten einde
over volgende begrootingen beter en met meer kennis
van zaken te kunnen oordeelen.
De Minister van Binnenl. Zaken heeft in de Esrste
Kamer verklaard, dat een daartoe strekkend verzoek door
de Regoering met hooge belangstelling zou worden in
gewacht en de medewerking der Regeering toegezegd.
Dat verzoek is ingediend. Bijna alle Kamerleden hebben
hun instemming met, het denkbeeld van den heer Scholten
betuigd en nu zullen zjj in groepeu van twaalf, onder
geleide van ambtenaren der Ministeries, de bedoelde in
richtingen bezoeken.
Tot lid van den Raad te Kwaag (N.-H.) is ge
kozen de heer G. Saai Jzn.
Bloembollen.
Op Schiermonnikoog is eene vereeniging op
gericht voor het kweeken van bloembollen. In de ver
gadering werd medegedeeld, dat de boedanigheid der als
proef verbouwde bollen overeenkwam met die van de
omstreken van Haarlem.
Voeding aan Hilltalren.
Bij het 7e reg. inf. te Amsterdam is eene proef
genomen ter verbetering der voeding van de korporaals
en manschappen, welke als uitstekend geslaagd kan wor
den beschouwd. Des morgens krijgen zij havermout of
extra brood met boter 's middags op sommige dagen
soep en aardappelen met gedroogde appelen of groenten,
op andere dagen gebraden rund-, varkensvleesch of gehakt
met aardappelen en groenten.
Herkend.
De jongeling, die dezer dagen onder het zand be
dolven in de duinen onder V e 1 s e n werd gevondeD, is
horkend als te zjjn de arbeider J. G. Clausing, wonende
in het Schoterkwartior te Haarlem.
Inbraak.
Te Zaandam is Maandagavond wederom ingebro
ken. Thans in het kantoor van het kaaspakhnis van de
firma J. C. Keg, aan don Hoogendijk.
Er wordt niets vermist. De dieven zijn dus waar
schijnlijk gestoord.
In een hoekhuis aan de Steyn- en De la Riy-straat
te Schoten bij Haarlem is eveneens ingebroken.
Ontvreemd zijn eenige zilveren horloges en kettingen,
enkele broches en oorbellen, benevens f 57 aan geld.
Brand met ernstige gevolgen.
Dinsdagnacht brak brand uit in bet huis van den
heer IJ. Ngdam. bierhuishouder, Spaarndammerdijk te
Amsterdam. De heer Nijdam werd door de buren
gewaarschuwd en vluchtte met vrouw en kinderen op
het dak. Door middel van een touw tiachtte hij zjjn
beide meisjes van 8 en 10 jaar, omlaag te laten. De
gevel stortte echter in, terwijl hij hiermede bezig was.
De beer Nijdam viel met zijn kinderen op straat en werd
onder de steenen bedolven.
Zwaar gewond werd hij opgenomen en vervoerd naar
het Binnengasthuis. De beide meisjes werden door bet
personeel van de brandweer verbonden en door buren
opgenomen.
Dr. Jongkind uit Sloterdijk was spoedig aanwezig en
achtte de verwondingen der meisjes niet gevaarlijk.
De oorzaak van den brand is onbekend. Het geheele
huis, één verdieping hoog, brandde uit.
Slijp- Den 21 geraakte de meelmolenaar O. van
hier met paard en wagen in de diepe Beemster ringvaart
tusschen De Rijp en Schermerhorn. Voerman en paard
werden behouden op het droge gebracht.
Harlngcarspel. De op 22 dezer vastgestelde
kiezerslijst dezer gemeente bevat 455 kiezers voor de
Tweede Kamer der Staten-Generaal en de Provinciale
Staten en 400 voor den Gemeenteraad. Op de vorige ljjst
bedroegen die cijfers resp. 434 en 382.
De voordracht voor onderwijzer aan de openbare lagere
school te Waarland bestaat uit de heeren D. de Vries te
Harkema Opeinde, J. Ditmars, te Alkmaar, en P. Pranx,
te Leeuwarden.
A ufo» obicldienst.
Te Denckamp hebben vijftien personen voor 5
jaar de rente van 10.000 Mark a 4 pCt. gewaarborgd in
het bedrijfskapitaal voor het instellen van een autoino-
bieldienst Denekamp— Nordhorn—Lingen, waarbij aan de
Maatschappij de volgende voorwaarden werden gesteld
lo. dat de garanten een vertegenwoordiger en eenige
stemmen in het bestuur der Maatschappij krijgen
2o. dat des morgens en des avonds een arbeiderswagen
met voldoende immte zal rijden;
3o. dat er bovendien tweemaal per dag een wagen
rijdt tusschen Denekamp en Nordhorn, in aansluiting met
de tram te Denekamp en den dienst der Kreisbahn
BentheimNordhornNeusnhaus.
Het aandeelenkapitaal is geheel geplaatst, zoodat de
oprichting van de Maatschappij dezer dagen wordt tege-
moetgezien.
Een dure briefkaart.
Een caféhouder te Bussum schreef aan iemand te
Amsterdam, van wisn hij geld wilde hebben, de volgende
briefkaart.
Schooier I
Maandag zal ik over het bedrag beschikken. Je zal
zeker wel weer niet betalen! Prosit, met zulk schurken I
(get.) M.
De schuldenaar Dinsdag door de rechtbank te Amster
dam als getuige gehoord, verklaarde een heel pakket van
dergelijke briefkaarten in den loop van anderhalf jaar
ontvangen te hebben, terwijl de schuldeischer beweerde,
dat de schuldenaar zijn vrouw op schandelijke wijze be-
ieedigd had, om welke reden hg zoo onvriendelijk schreef.
Het O. M. vroeg beklaagdes veroordeeling tot f 25
boete.
Doodgevallen.
Dinsdagmiddag is in de Laurierstraat te Amsterdam
een vronw van een plat, waarop zjj stond te wasschen, op
straat gevallen. Zij kwam daarbij zoo ongelukkig terecht,
dat zij op de plaats dood bleef.
Reanonstrantsche Kerk.
Zondag a.s. bevestiging van nieuwe leden.
Br. H. GOKTEB.
(S1 O t.)
De anarchisten en Vrijzinnig-democraten willen
andere middelen dan wij. De laatsten zijn van meening,
dat al die revolutionnaire idieeön verdwijnen als sneeuw
voor de zon als men den arbeiders maar wat verbete
ringen geeft, ais pensioen, beter loon, korter arbeidstijd.
Het socialisme behoeft niet te komen de kapitalisten zullen
wel zooveel gevenvolgens hen, maar dan moeten de
arbeiders gelooven en vertrouwen in de kapitalistische
partgen. Maar hoe is de toestand van de arbeidende
klasse nn en hoe kan ze worden in gunstige gevallen
In geval van ziekte kan loon worden uitgekeerd, voor
den onden dag kan pensioen komen, tegen werkeloosheid,
die geosel der arbeidersklasse, is wellicht nog wat te
doen. Maar zullen onder de kapitalisten zulke maat
regelen genomen worden, dat al die kwalen bedaren en
verdwijnen. Naar onze overtuiging niet. De werkeloos
heid is niet weg te nemen. Ze is de grondslag van het
kapitalisme dat is een feit. De kapitalist is steeds
zeker arbeidskrachten te kannen vinden, tjjden zonder
werkeloosheid komen niet voor en die werkeloosheid op
te heffen, dat is eenvoudig onmogelijk onder 't kapitalis
me het zou daarmee vallen.
Prof. Treub en anderen hebben mooi praten, dat een
arbeidswet verbetering zal brengen. In alle landen, waar
arbeidswetten zjjn, staat die verbetering stil. In Engeland
bestaat da 10-nrige werkdag al 60 jaar, we meiken niets
van verbetering.
En wat nu het mooiste is, de arbeider hier moet zelf
de premie betalen van zijn ziekte-verzekering. Volgens
het ontwerp van dr. Kuyper kan de patroon 2/s van de
premie van 't loon van den arbeider afhouden. De op
zeggingstermijn van het werk door deD arbeider, volgens
de ontwerp-wet op 't arbeidscontract geëischt, bewijst
uw zwakte nog. De patroon daarentegen kan onder zich
houden een weekloon van u, opklimmende tot 6 maanden
loon. Bij staking vervalt die som aan den patroon. En
dat die som niet gering is, bewijst een berekening in
bet »Volk." Op een fabriek met 30 arbeiders wordt in
8 jaar van het loon f 18.000 afgehouden.
Men beweertdatwaar de arbeiders verbeteringen
krijgen, het socialisme spoedig door hen vergeten zal zijn.
Maar wij redeneeren andersin denzelfden tijd, dat de
arbeider meer loon ontvangt, minder werkuren heeft,
stijgen zjjn behoeften. Beter voedselgoede Weeding,
een fl nke woning zal bij eischen, maar daarnaast nemen
ook zijn geestelijke beboetten toe. Zelfs stijgen de be
hoeften meer in verhouding tot de bevrediging. In
Duitschiand is dit gebleken, hoe meer de arbeider krijgt,
hoe meer het socialistisch gevoelen in hen wakker wordt.
En in alle landen dringt de socialistische geest meer en.
meer door, die eischt, dat de arbeider deel heeft aan de
producten, deel aan den grond, aan de fabriek, enz.
Kunnen wij dus in de maatregelen van Vrgzinuig-
democraten, eu anderen niet anders zien dan lapmiddelen,
omdat ze berusten op een dwaling, aan den anderen
kant verwijten ons de anarchisten, dat de S. D. A. P. het
socialisme verwatert. Wij strijden voor kleine verbete
ringen, maar het einddoel vergeten we niet. Ons komt
het voor, dat met dit doel, het socialisme voor oogen
het strijden voor hervormingen niet mag worden ver
waarloosd. Dat is gezonde taetiek. En dat dit logischer,
zielkundiger is, bewijst de instemming, die wij vinden
bij de arbeidende klasse.
Al zal het velen niet bevredigen, wij kunnen niet
zeggen het socialisme komt, maar W6lhet kan komen.
In de lijn vau de kapitalistische richting ligt het socia
lisme de maatschappij maakt meer en meer bezitloozen,
t socialisme maakt ailen bezitloos. Niemand moet kun-
nen zeggendie grond, die labriek is van mij, maar
alles is van ons,
Geen vaste voorspelling kannen we doen, dat het steeds
talrijker wordende proletariaat zich zal meester maken
van de maatschappij, wel is het daartoe op weg. Wat
het kan, heeft het in ons kleine landje getoond, sinds
Domeia Nieuwenhuis 25 jaar geleden het begon te orga-
niseeren. En al heeft de onafhankelijke vakbeweging veel
nederlagen geleden, de krachtsontwikkeling van bet vorig
jaar bewijst u, wat het kan. En ook op politiek terrein,
wat een uiting van kracht. Toen Lasale tot leus nam
de arbeiders tot één politieke partij, vond men den man
gek, eo thans is in Duitschiand de sociaal-democratische
partij de sterkste, meer dao 3 millioen.
En dat bet geloof, zooals men meent, het bolwerk zou
zijn, waartegen het socialisme den kop stoot, wordt weer
spreken door België, waar op een 115.000, misschien
150.000 protestanten na, alles katholiek is. Ondanks dat
telt de onafhankelijke partij 400.000 leden.
En in het katholieke district Esschen werden bij de
vorige verkiezing 23.000 stemmen uitgebracht op den
socialist. De wassende invloed van het socialisme is niet
te koeren, noch door horvorming, noch door godsdienst.
Zuilen de arbeiders er gebruik van maken, wanneer
de maatschappij rijp zal zijn voor het socialisme, hangt
van u af, van u allen persoonlijk. Met de daad moet
gij het toonen, gij zyt d® uitvoerders, de bevrijding van
de arbeiders moet geschieden door de arbeiders. Nu rijst
da vraagop welke manier moet het kapitalisme sneuve
len De vakvereeniging achten wjj zeer hoog, maar het
groote bezwaar is, dat niet alle arbeiders, b v. de land
arbeiders, zich kunnen vereenigen in een vak. De econo
mische actie kan dus den strgd niet beslissen. En de
coöperatie evenmin. Wat hebt gij, die daarvan voor alles
heil verwacht, zooais van Eden, tegenover het kapitaal
te stellen Centen tegenover gouden tientjes. Het is
een wedstrijd als van de slak en de haas. Op het politieke
terrein, daar ontmoeten elkander alle arbeiders, daar
kunnen ze samengaan.
Wanneer g(j gelooft, dat het kapitalisme verbazend
machtig is, in kapitaal, maar ook in kennis, dan ziet ge
