ONGEVALLEN.
Indische Penkrassen.
Een Familievloek.
No, 125.
Honderd en zesde jaargang.
Zondag 16 October 1904.
Kennisgeving van
FEUILLETON.
OMAK"
Enfemia Gravin van Adlersfeld-Ballestrem
ALK1AABSCHE COURANT.
De BURGEMEESTER van ALKMAAR brengt
onder de aandacht van belanghebbenden, dat niet alleen
krachtens artikel 61 van de Ongevallenwet lOOl
door den werkgever in wiens verzekeringpliohtige on
derneming aan een verzekerde een ongeval in verband
met de uitoefening van het bedrjjf overkomt, of door
hem, die den werkgever ter plaatse van het ongeval verte
genwoordigt, uiterljjk binnen tweemaal vierentwintig uren
aangifte van het gebeurde moet worden gedaan ten pos-
kantore, maar dat BOVKNOIXISI krachtens artikel 12
van de Veiligheidswet het hoofd of de bestuurder
van elke inrichting, waarin eenige tak van fabrieks- of
handwerksnjjverheid wordt uitgeoefend (onverschillig dus,
of het bedrijf al of niet in de Ongevallenwet is opge
nomen) verplicht is van elk in zijn bedrijf aan een per
soon overkomen ongeval binnen driemaal vierentwintig
uren nadat het ongeval heeft plaats gehad, of nadat de
gevolgen van dat ongeval zich hebben geopen
baard schriftelijk (bij een formulier, dat in den boek
handel verkrijgbaar is) aan den burgemeester kennis
te geven.
Overtreding van genoemd art. 12 der Veiligheidswet
wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste eene maand
of geldboete van ten hoogste honderd gulden.
De Burgemeester voornoemd,
G. RIPPING.
(Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.
LXXXK.
Men had mij al gezegd, dat de receptie's bij Radhen
Adipati Sosro di Ningrat nu eens bij uitzondering niet
vervelend waren en ik moet 't bekennen, ik heb er mij
best geamuseerd. In de ruime Pendopo van den Vorste-
lijken Kepatihan worden de gasten op bijzonder hupsche,
op prettige wijze ontvangen. Er heerscht een bepaald
gemoedelijke, een ongedwongen toon op deze maandelijk-
sche bijeenkomsten, waar bijna alle voorname Europeesche
en Javaansche ingezetenen van Solo elkaar geregeld ren
dez-vous geven en waar men niet geplaagd wordt door
die minder aangename formaliteiten en bepalingen van
het Hof. De Radhen Ajoe, eene zuster van den Soesoehoe-
nan, is een goed vriendelijk Javaansch vrouwtje, die op
z'n Europeesch zelve tegenwoordig is en al spoedig heel
gezelligjes met de Solosche dames aan 't babbelen gaat.
De zonen van den Rijksbestierder, Radhen Mas Sasra di
PoeraOnder-Regent en uitstekend amateur-fotograaf,
Radhen Mas Radja di Poera, Radhen Mas Karta di Poera
hun zwager Radhen Mas Sasra Margansa, een talentvol
musicus, hun neef Radhen Mas Soera Hoekara, zijn allen
zeer sympathieke, vooruitstrevende jongelui, spreken on
berispelijk Hollandsch en voelen veel voor een nauwere
aansluiting met beschaafde, ontwikkelde Nederlanders.
Als een bijzonderheid moet ik u mededeelen, dat in
de Pendopo, zeer smaakvol en modern gemeubileerd, on-
middelljjfc drie prachtige uit hout gesneden en fraai be
schilderde busten de aandacht trekken. Ze zijn door
Javaansche kunstenaars vervaardigd naar portretten van
Hare Majesteit de Koningin, wjjlen Zijne Majesteit den
Koning en Hare Majesteit de Koningin-Moeder. De busten,
levensgrootstaan te midden van groen en bloemen.
Heel mooi 1 Het heeft mij hier op Soerakarta gefrappeerd
zooveel portretten van ons Vorstelijk Huis er by de
VAN
31)
Door de onverwachte vervulling van haren liefsten
wensch werd Daphné vriendeljjk en vergevingsgezind
gestemd, want het duurde niet lang of zjj zag haren
gemaal, op wien zjj met stralenden blik toeijlde.
»Wat hebt ge daar vroeg hij, nog voor zij gelegenheid
had iets te zeggen, op de diamanten wjjzende.
Onder den invloed van zijn strengen en somberen blik
kwam de trots bjj haar boven.
»Een geschenk van den keurvorst," zeide zjj zacht.
Als door een giftigen adder gebeten, schrikte Prederik
Leopold daarop terug.
»Als het feest ten einde is, zult gjj ze teruggeven,"
zeide hij heesch.
»Waar denkt ge aan lachte zg. .Meent ge, dat ik
de folie zoude hebben ons in disgr&oo te storten Pas si
bete
.Daphné, Daphné, ziet ge dan den afgrond niet
steunde hij.
.Pauvre fou," lachte zij genadig. »Ik geloof werkeljjk,
dat ge wat overspannen zijt. A propos, vóór ik het ver
geet, de keurvorst wil ons in Ulmenried een bezoek bren
gen, wanneer hij daar ter gelegenheid van zjjn reis voorbij
zal gaan. II faut faire nos préparations, want wij moeten
den hoogen bezoeker al met een dag of tien wachten."
En met een licht hoofdknikken, waardoor de diamanten
van den keurvorst den jonker honend toeflonkerden,
zweefde zjj weg.
Hoe Frederik Leopold de rest van den avond door-
Javaansche grooten worden aangetroffen. Zoo was ik ver
leden bij een Kliwon of Onder Regent, die er liefst acht,
van Hare Majesteit alleen, in zjjn Pendopo had hangen,
portretten van verschillende leeftjjden, alle netjas in ver
gulde lijsten met kroon en achter glas.
Toen ik in 1896 in Indië kwam, merkte ik bij de
bruine broeders al zeer weinig belangstelling voor Holland
en Oranje. Wat is dat alles in korten tyd anders ge
worden I In Klaten, een heel klein binnenplaatsje in deze
Residentie, zjjn op 't oogenblik reeds meer dan 70 kinde
ren van Chineezen en Inlanders, die op de Gouvernements-
school en bjj particulieren Hollandsch leeren. Ik was
daar onlangs even een dagje en zag tot mjjn verbazing,
dat er ook al een laaggeboren Javaantje, Soewarno ge
naamd 'i zoontje van den mandoer (ploegbaas) Karlo
Soedira, op de Gouvernementsschool ging, een der beste
leerlingen was, dokter djawa wilde worden en zeer vriend
schappelijk omging met da aristocratische kinderen van
den Regent, den Djaksa en den Kliwon. Wanneer zoo iets
nn reeds mogelijk is in deze conservatieve Vorstenlanden,
dan krijgt men hoopdat binnen een halve eeuw dit
volk er boven op zal zijn, dat gebroken zal wezen met
de slavenverhondingen tusscken adel on volk en dat ook
Hollander en Javaan dichter bij elkaar zullen staan,
dichter dan thans nog het geval is.
In de allereerste plaats past hier een woord van op
rechte hulde en dank aan den Heer Abendanon, don
Directeur van Onderwijs, Eeredienst en Nijverheid. Sinds
November 1903 (Staatsbl 353) is het aan Inlanders en
Chineezen veel gemakkelijker gemaakt, om hun kinderen
van de Europeesche scholen mede te doen profiteeren,
Europeesche scholen voor 999/lOUO door Inlandsch geld
tot stand gekomen! Vroeger konden óók wel Inlandsche
en Chineesche kinderen toegelaten worden, mits de ouders
maar f 8 f 10 per maand (de beide hoogste aanslagen)
wilden betalen. De meerderheid der Europeesche leer
lingen, al net zoo donker of zwarter somB nog dan de
Inlanders zelf, werden kosteloos onderwezen. Dit nu was
al zeer onbillijkThans is er bepaald, dat kinderen van
Inlandsahe ouders, wier maandeljjksch inkomen niet meer
bedraagt dan ±125 voor f 0.50 f 0.25 in de maand
en van fatsoenljjke, doch onvermogende menschen, zelfs
gratis kunnen worden opgenomen.
Het gevolg hiervan is, dat nu allerwege de Enropeesche
scholen bestormd warden door aspiranten van Inland-
achen bloede.
Jammer is zeker, dat als eisch nog steeds gesteld wordt,
dat de kleintjes eerst voldoende Nederlandsch moeten
kennen, willen ze de leisen in de laagste klasse kunnen
volgen. Dit wordt niet van de Europeesche leerlingen
geëischt en die kennen meestal ook nog geen Hollandsch
als ze op school komen 1 Op tal van fröbel- en parti
culiere scnoortjes zijn thans heeren en dames bezig, om
de niet Europeesche jeugd voor de Gouvernementsschool
op te leiden. In Klaten zjjn er zoo twee en te Batavia
alleen zjjn door het plaatseljjk bestuur in het laatste jaar
87 vergunningen voor dergelijke voorbereidingsscholen"
uitgereikt. Ik voorzie, dat over tien jaar het aantal Hol
landsch sprekende Inlanders en Chineezen dan ook ver
honderdvoudigd zal zijn.
Natuurljjk slaat nu den onderwetschen Hollander hier
en ook den Indo de schrik om het hart.
.Waar moot dat naar toe met onze kin
deren? .Het hemd iB toch nader dan de
r o k 1enz. zoo wordt er geprutteld. Sommigen zijn
zelfs plotseling erg braaf en dus bang, dat hun kroost
van de niet-Europeesche kameraadjes allerlei slechts zal
leeren, dat ze ongodsdienstig zullen worden enz. enz.
Nonsenspraatjes 1 Men is bang voor concurrentie later 1
Volgens alle onderwijzers, die ik tot nog toe sprak, munt
de Inlandsche jeugd uit in gver, aanleg, bevattelijkheid en
bracht, dat wist slechts hjj alleen in zjjn nameloozen
angst om zijn schat te verliezen.
Of had hij dien reeds verloren
Aan den arm van Apollo zag hij Daphné meermalen
voorbjj komen, het bekoorlpe gezichtje getint in den
vreugderoes van haren triomf, maar geen blik van haar
schitterende oogen had zij voor hem over. Het gezelschap
stiet elkaar aan en zag daarbij naar het schoone paar en
men fluisterde en lachte en zolfs de opperhofmeesteres,
zgne eigene moeder, ging met opgeheven hoofd, trotsch als
een pauw rond, do bewijzen harer genade uitdeelend.
Na afloop van het feest, dat met een vuurwerk eindigde,
naar huis rijdende, werd er tusschen de beide echtgenoo-
ten geen woord gewisseld. De jonker leunde somber in
een hoek van zijn karos, Daphné scheen in den anderen
in slaap gevallen, en toen zij thnis gekomen waren en
hij iets tot haar wilde zeggen, hief zjj afwerend de han
den op, .Ik bid je, pas nn motIk sterf van fatigue.
Djarbij weet ik wat je zeggen wilt, maar ieder woord
is trop et perdu, daarom epargnez moi."
Diep bedroefd begaf de jonker zich ter ruste hij kon
den slaap evenwel niet vatten, hoewel hij voortdurend tot
zich zeiven zei.alles, alles zal wel weer terecht komen,
als wij maar weer rustig thuis zjjn."
Wel geloofde hjj zelf niet in dezen troost, maar hg
geloofde aan een droppel gif, die in Daphnó's hart was
gevallen, en die al haar bloed in vuur zette.
De dag na deze gemaskerde partij ging voorbij met
het maken van toebereidselen voor de terugreis en ook
met beschikkingen voor het bezoek van den keurvorst op
Ulmenried. De jonker zag daarbij zijne vrouw weinig of
heelemaal niet, zjj sprak vrooljjk en opgewekt met de
tallooze van haar afscheid nemende vrienden en met geen
enkelen blik verwaardigde zg hem, die bleek en ernstig
daarbij stond.
Ook zonder een woord te zeggen, word de terugreis
gemaakt, want Daphné scheen meestal te slapen, ofschoon
Frederik Leopold den reiswagen daartoe niet de geschikste
plaats vond.
Thuis ward het er niet veel bater op.
goed gedrag.
Mr. Abendanon, Uw naam zal hier later door het dank
bare nageslacht met eerbied worden uitgesproken U hebt
als Lid van het Hoofdbestuur van het Algemeen Neder
landsch Verbond Indische Tak) begrepen wat er gedaan
moest worden.
Richt nn nog bij elke school eene voorbereidingsklasse
op, voor Indo s en niet-Enropeanen, eene voorbereidings
klasse waar, volgens de Fiöbelmethode, door gediplo
meerde onderwijzeressen den kleintjes spelenderwijze vol
doende Hollandsch geleerd wordt.
Verder ook spoedig de noodige scholen bjjbonwen en
meerdere onderwijzers uit Holland gevraagd 1 Straks komt
er overal plaats te kort 1
Ook de Dokter djawaschool en de Opleidingsscholen voor
Inlandsche hoofden zullen weldra te klein blijken.
Alle niet-Enropeesche Ambtenaren laten thans reeds
hun jongste kinderen naar de Hollandsche scholen gaan.
We zjjn midden in de évolntie, trots het gejammer en
geweeklaag van de dompers, zoowel in de Europeesche
als in ds Inlandsche maatschappij.
De bedienden van den Rijksbestierder dragen een lint
van groene zijde met gele randea om den hals. In den
Kraton dragen ze een geel lint met rood omzoomd en
kleine gonden kwastjes. Ook aan het Hof te Djocja moet
die gewoonte bestaan, Een der jongelui vertelt ons nu
de volgende legende, aan dit oude gebruik verbonden.
In overoude tydan zond er eens 'n Javaansch Vorst eenige
dienaren met geschenken naar een vazal. Onderweg kregen
de lui 't wat warm en daar er vlak bij een rivier stroomde,
gaven zij aan voorbijgangers last, om even op de c.adeaux
te passen, want ze wilden baden. Ze kwamen toen bij
ongeluk terecht in het Rijk der watergeesten, werden daar
flink getrakteerd en vergaten er door 't tniven al spoedig
den tijd. Toen zij na eenige weken van pretmakea plotse
ling schuldbewust werden en terug wilden naar boven,
om de gesohenken verder aan hun adres te bezorgen,
brachten do gulle gastheeren hen weder naar den oever.
De inlanders, die nog steeds trouw op de cadeaux pasten,
herkenden hen echter niet meer en weigerden daarom 't
hnn toevertrouwde af te geven. De bedienden moesten
toen weer naar hun Vorst terug en wel om de bewjjzen
voor hun identiteit te halen. Van toen af moesten, ter
voorkoming van dergelijke moeilijkheden, de dienstbaren
van den Sultan een lint van bepaalde kleuren om den
hals dragen.
at het op de Recepties bjj don Rijksbestierder ook al
zoo gezellig maakt, dat zjjn de mooie nummers door hot
Javaansche strijkorkest uitgevoerd.
Voor de kenners en liefhebbers schrijf ik hier even het
programma af.
1. Spreken is zilver en zwijgen is goud, Marsch gecompo
neerd door Radhen Adjing Soedarni, eene nicht
van den Rijksbestierder.
2. Ouverture zur Oper Norma. Bellini.
3. Im Zigeuner LagerII. Sperber.
4. ZweigesprdchJ. Van Ham.
5. Nebelbilder PhantaisieLumbte.
6. Potpourri La TraviataL. Stamij.
7. Sourire d'Avril, WalzerM. Depret.
8. S il vous plaitR. Eilenberg.
De Rijksbestierder is een bjjzonder vriend zoowel van
Javaansche als van Europeesche toonkunst en onderhoudt
daarom de noodige artisten voor verschillende orkesten.
Zoo woonde ik in de Javaansche Sociëteit Habiprojo
reeds een gamelan-concert met Javaanschen zang bjj, zoo
ia-goddelijk mooi, dat slechts een Henri Borel de noodige
woorden zon knnnen vinden voor eene beschrijving.
Het Strijkorkest van den Kepatihan" oefent zich 5 A 6
uur per dag, is veertig leden sterk en staat onder directie
Met een vlnchtigen groet verwelkomde Daphné hare
kinderen en ving dadelijk aan met hare toebereidselen te
maken voor het hooge bezoek, terwijl de jonker de on
schuldige kleine wezentjes aan zgn warm, liefdergk hart
drnkte, als moesten zij hem alles vergoeden, wat hem
hun eigen moeder onthield,
»Het komt alles nog wel weer in orde," dacht hg bjj
zich zeiven, maar het kwam niet weder terecht. Dien
zelfden avond wendde de jonker zich tot zijne in diep
nadenken verzonken zittende vrouw en zeide vriendelijk
»Daphné, ziet gjj nu in, dat ge verkeerd hebt gehandeld
en mij smart hebt aangedaan
»Hoe komt ge nu op zulke dwaasheden?" vroeg zij
spottend terug, »laat die sentimenteele babillages toch
achterwege dat is zoo mauvais genre."
»Q kind, mijn kind, wat is er toch van je geworden,"
riep hij smartelijk. Wat heeft de wereld van je gemaakt."
»Dat, wat mjj toekomt," hernam zjj heftig, »hier in
dezen horribelea boek hebt ge mij tot eene belachelijks
land jonkvrouwe gemaakt. De tijden dezer abominabele
solitude zijn nn passé."
»Daphné ge wilt mjj verlaten?" vroeg hij somber
en zgne woorden klonken zoo innig, dat zij er ondanks
haar zelve van rilde.
>Neen," antwoordde zij aarzelend. »Wie spreekt daar
van Ik meen slechts, dat het zoo totalement hors de la
mode is, zich in een nid d' amour met zjjn man van de
geheele wereld af te sluiten."
»En wie heeft je die moderne principes geleerd?"
»Mais tont le monde 1 bovendien deelt uwe moeder
deze opinions volkomen."
»En daarom zal ik ja ook weldra te eenvoudig, te bekrom
pen voorkomen," zeide Frederik Leopold meer smarteljjk
dan bitter of ironisch.
»Dat spreekt vanzelf," antwoordde zg achteloos. »De
keurvorst zelf heeft mij immers gezegd>uw éponx maakt
op mg de impression als leefde hjj voor jaren. Zjj
zjjn zeer amusant onze lompe, onhandige landjonkers,"
Ik dacht, dat ik mij dood zou schamen."
(Wordt vervolgd).
