Ho, 134.
Honderd en zesde Jaargang.
Zondag 6 November 1304.
De Begrooting.
Egmond's Winterslaap. (1)
ALKMAARSCHE COURANT.
Binnenkort zal de Gemeenteraad van Alkmaar worden
bijeengeroepen tot behandeling en vaststelling van de Be
grooting der Inkomsten en Uitgaven van de Gemeente
voor den dienst van 1905.
Wanneer tot dat doel ten stadhuize zal vergaderd worden
heeft verreweg het grootste deel der gemeenten van ons
land dien arbeid reeds enkele weken achter den rag. De
aanbieding der Begrooting geschiedt hier zeer laat, de
behandeling in de secties vordert bovendien veel tijd, zoo
dat hier met de openbare behandeling begonnen wordt,
als November-maand reeds een heel eind verstroken is
Over de voornaamste cijfers, die in de Begrooting van
1905 te vinden zijn, werden de lezers van dat blad reeds
ingelicht, 't Is dan ook niet onze bedoeling thans in nog
meerdere details af te dalenslechts hebben wjj ons tot
taak gesteld de vraag te beantwoorden, in hoeverre deze
Begrooting motiveert de klachten, vaak in particuliere
gesprekken en ook enkele malen in den Raad vernomen,
dat de belasting-druk hier ter stede steeds zwaarder wordt.
Voorop sta, dat de gevolgen van een zieh sterk uit
breidende bevolking zich bij een gemeente-begrooting
doen gevoelen, zoowel ten opzichte van de uitgaven als
van de ontvangsten. Wie met begrootings-cjj fers komt
van eenige jaren geleden en die vergelijkt mat de huidige,
zonder zich rekenschap te geven van de vermeerdering
of vermindering van het aantal ingezetenen, beziet de
zaak slechts van één kant en geeft dus geen goed beeld
van het geheel. Vooral voor Alkmaar is deze faotor van
het allergrootste belang, omdat onze stad haar zielental
in de laatste jaren al zeer sterk heeft zien vermeerderen.
In 1870 was het bevolkingscijfer van Alkmaar 11410 en
in 1890 15700, eene vermeerdering alzoo in 20 jaar van
j1) Wjj maken van deze gelegenheid gebruik om, in
antwoord op een desbetreffende vraag, mede te deelen,
dat de Gemeentewet ten aanzien van de Begrooting o.a.
zegt
Art. 203 De begrooting der plaatselijke inkomsten en
uitgaven wordt, met de noodige inlichting en bescheiden,
jaarljjks, vier maanden vóór den aanvang van het jaar,
waarvoor zij moet dienen, door burgemeester en wethouders
aan den Raad aangeboden.
Zjj wordt, zoodra zij is aangeboden, op de secretarie
der gemeente voor een ieder ter lezing nedergelegd, en
hetzjj in drnk, hetzij in afschrift, tegen betaling der
kosten, algemeen verkrjjgbaar gesteld.
Van de nederlegging en verkrjjgbaarstelling, tussehen
welke en de behandeling der begrooting in den Raad ten
minste veertien dagen moeten verloopen, geschiedt open
bare kennisgeving.
Art. 207. Zjj behoeft, om te werken, de goedkeuring
van Gedeputeerde Staten.
Zjj wordt hun, nadat zij door den Raad is vastgesteld,
ten minste twee jaar voor den aanvang van het jaar,
waarvoor zij moet dienen, voorgedragen.
Art. 208. Gedeputeerde Staten beslissen over de be
grooting vóór den aanvang van het jaar, waarvoor zij
moet dienen.
Granw-grjjs hangen de mistwolken over duin en zee.
Als droeve slachtoffers van de roofzieke herfst, staan daar
de naakte boomen en heesters. Dikke druppels rollen dof
van hnn hont-magere takken neder. En aan hun voet
is uitgespreid een bont tapgt van licht- en donkerbruine
bladeren, opslorpende de tranen van hen, die hun sieraad
zo on vrij willig moesten afstaan.
Daar breekt de zon het grijze floers, dat de herfst-
weemoed stempelt en de witte blinkert steekt hel
blank af tegen de jagende bont grauwe lneht. Het enkele
bleekgroene en bruine blad glanst in vochtige schittering
tegen de donkere tak. Over de kort-begroeide weilanden
zweeft oen bleek-gele gloed.
De zee trekt een donkerblauwe ljjn langs de wazige
horizon, het strand ligt in grote verlatenheid ais stille
wachter op waterstnivende herfstvlagen, welke het met
wit schuim zullen overdekken.
Nog slechts enkele weken en de Egmondse varens
gezellen, die nn nog op de haringvangst zjjn, keren huis
waarts. Ten getale van enige honderden komen deze
mannen en jongens, in de wandeling »overlopers''
genoemd, naar bun »waif en kainders" of »hnn moer",
om de wintertjjd in zalig nietsdoen'' op 't dorp door
te brengen. Hiermede is Egmonds wintertijd aangebroken.
Men kan het dan wel merken, dat deze win tergasten"
gearriveerd zijn. Immers, was de dorpsstraat, na 't ver
trek der badgasten, vrij ledig, nn is ze dageliks bevolkt
met blanw-getrnide wandelaars, wier jongere groep, vooral
's avonds, al zingende het dorp doortrekt, 's Zondags
trekt ook het Hoefje deze lastige broeders, En hoe gast
vrij dit ook is, toch slaakt het wel eens eene verznchling
na een bezoek van die olikerds. Want een bizondere eigen
aardigheid mag het heten, maar een feit is het, dat b.v.
loszittende latten aan hekken of onde poortjes 's Maandags
verdwenen of verhnisd zijn naar eene plaats, waar die
voorwerpen nn zo juist niet thnishoren. Deze variatielnst
is een opvallende hebbelikheid van onze vrolike zeelieden
op nonactiviteit. Wel wordt ze wat minder, echter nog
niet in die mate, dat men ze tot Egmonds onde his
torie kan terugbrengen.
Ook behoort nog niet tot de geschiedenis het aanlok-
(1) In vereenvoudigde spelling.
4290, d. i. gemiddeld 210 per jaar. Voor 1894 vinden
wij aangegeven 16760 inwoners, wat alzoo het gemid
delde per jaar bracht op 265. Is dit reeds een flinke
toename, nog veel sterker is zjj geweest over het laatste
tijdvak van 10 jaar. Op dit oogenblik tooh telt Alkmaar
19781 personen (bjj het opmaken der Begrooting was
het zielental nog maar 19411), d. i. 3021 meer dan in
1894 alzoo een gemiddelde bevolkingstoename van 300
per jaar. Van den bloei van onze stad leggen deze cijfers
zeker geen ongunstig getuigenis af. Een voornitgaande
stad stelt echter ook hoogere eischen aan do gemeente-
huishouding en werdop zuinigheidsgronden, stelsel
matig geweigerd daaraan gehoor te verlesnen, de voor
uitgang zou zich niet bestendigen.
Wanneer men goed hiervan doordrongen is, verplaatse
men zich met zjjne gedachten naar de behandeling van
de begrooting ten vorigen jare. Men stond toen voor
het geval, dat moest worden voorzien in een bedrag van
f 9000 (f 6000 wegens vermindering der wik- en wesg-
loonen en f 3000 voor tegemoetkoming aan de kaas
dragers). Er gingen stemmen op om de rekening sluitende
te maken door dit bedrag op den hoofdeljjken omslag
te leggen, doch daartegen verzette zich in het bijzonder
de heer Kraakman, die andere middelen aan de hand deed
als verhooging van de opbrengst der gasfabriek, van de
straatbelasting en invoering van eene tonnenbelasting.
Zjjn stem vond weerklank en besloten werd f 2000 te
vinden door verhooging der straatbelasting (de heer
Kraakman had eerst f 3000 door middel hiervan willen
verkrijgen), f 2000 door een tonnen-belasting en de overige
f 5000 door verhooging van den hoofdeljjken omslag.
Nu stelde het afgeloopen jaar weder nieuwe financiëele
eischen aan de gemeentemen denke hierbij aan de op
richting van het gymnasium. Dit, gevoegd bij de zooeven
besproken uitbreiding van het zielental, zon het ver
moeden hebben kannen doen ontstaan, dat thans de ten
vorigen jare aan de hand gedane middelen nog krachtiger
zonden zjjn aangesproken.
Wat leert ons echter de Begrooting De hoofdelijke
omslag, die in 1904 ongeveer f 6350 meer moest op
brengen dan in 1903, zal in 1905, hoewel over meer
ingezetenen verdeeld, niet meer behoeven op te leveren
dan in 1904. De straatbelasting, waarvan het kohier
voor den dienst van 1904 in eindcijfer een bedrag aan
wees van f 11973.765, wordt voor 1905 geraamd op
f 12.000, dus wordt evenmin verhoogd. Da opbrengst
van de gasfabriek, waarvoor in 1904 werd toegestaan
een som van f 34219.87, wordt voor 1905 geraamd op
f 34399.87, dns een ongeveer gelijk bedrag. Geljjk zjjn
ook gebleven de belasting op de honden, die op tooneel-
vertooningen enz., de heffing naar aanleiding van de
Drankwetalleen erbjj gekomen is voor de helft van
dit jaar en voor de verdere jaren de Tonnenbelasting,
die voor 1905 geraamd wordt f 5500 te zullen op
brengen.
kelike en lokkende stropersbedrjjf van Egmonds vissers
bevolking.
Als een rein wit sneeuwkleed de hellingen der dui
nen als met een blank laken bedekt en de maan de
sneeuwkristallen als kleine parels doet schitteren, moet
menig haasje en konijn zjjn nachteljjke wandeling met
de dood bekopen. Ja, het gebeurt menigmaal, dat men
in zijn huiskamer plotseling opgeschrikt wordt door een
geweerschot, vlak bjj zijn raam afgeschoten. Doch
de sneeuw geeft niet het begin aan van des stropers
jachttijd. Pas is Egmonds visserman van zjjn zeereis
thnis, of de duinen lokken hem en met strik, ge
weer of lichtbak trekt hjj er op nit om het wild te
verschalken. En geloof nn maar niet, dat hij hierin iets
slechts of afkeuringswaardigs ziet. »Het wild is immers
algemeen eigendom, niemand kan er recht op doen gel
den j zij mogen er dus evengoed wat van nemen als wie
dan ook." O, zeker, zij weten wel, dat er een jachtwet
bestaat; ook kennen ze wel de »koddebeiers"; maar...
dit alles negeeren ze met een stoïojjnse onverschilligheid.
En lopen ze er tusschenbeide in, zodat zo voor de rech
ter moeten komen, weina, enige dagen naar het »grote
logement" en ze zijn er af.
Een bewonderenswaardige naïviteit! En ten opzichte
van hazen en konjjnen in 't dnin een eigenaardig begrip
van het »mjjn en djjn"Ziedaar, de twee negatieve
rechtsbegrippen op 't gebied van het jachtrecht, welke
onze vissersbevolking tot onverbeterlike stropers ma
ken Of heeft onze onmogelike jachtwet hier soms
ook schuld aan
Doch, ik zou schrjjven over »Egmonds winterslaap"
en ik heb de lezer nog van niets anders verteld dan van
Egmonds winterlevenEn toch, boe paradoxaal het ook
klinke, in dit winterleven ligt het wezen van die slaap.
Waar toch de twee hoofdbedrijven der bewoners, n.l. het
bad- en pensionwezen en het vissersbedrjjf, voor oen
tjjd rnsten, daar mag men beweren, dat een plaats haar
rnsttjjd is ingegaan. En waar deze periode voor Egmond
in de winter valt, is de naam »Egmonds winterslaap"
voor die rustperiode wèl geëigend. En wenst n enkele
positive kenteekenen van het »siapende Bad-Egmond"
De gemakkelike trappen naar het strand zjjn verdwe
nen. Zjj konden anders in deze »drang-periode" der zee
een prooi worden van de woeste grijpgolven. Het pen
sion »Belvédère dat er in het seizoen zo aristocraties
Deze feiten knnnen toch werkeljjk niet pessimistisch
stemmen.
Te meer niet daar de Begrooting niet sluitend is
gemaakt door het achterwege laten van noodzakelijke
werkeD. Een aantal jaarwedden worden voorgesteld te
worden verhoogd, een aantal toelagen te worden toege
kend. Verschillende gebouwen zullen bjj goedkeuring der
Begrooting worden opgeknapt, ook de Vischmarkt, de
Groote Kerk en de Waagtoren krijgen een beurt. Voor
de verbetering van verschillende straten is een bedrag
van f 7461 uitgetrokken, een uitgave, waaraan men in
een stad als Amsterdam op het oogenblik ternauwernood
kan denken. Alkmaar kan zich zelfs de weelde veroor
loven om een sommetje beschikbaar te stellen voor de
voedering van vogels bjj strengen winter. Ook voor ver
nieuwing en herstel van bruggen, van riolen, van wal-
muren konden niet onbelangrjjke bedragen op de Be
grooting geplaatst worden. En wie de uittreksels der
Begrooting in dit blad heeft gelezen zal met genoegen
meer dergeljjke posten bemerkt hebben.
Nog meer zal 't tot tevredenheid stemmen, wanneer
men andermaal den blik op Amsterdam vestigt. Bjj de
behandeling der Begrooting aldaar is aangetoond, dat in
1903 de nitgaveu per hoofd der bevolking bedroegen
Voor Lager Onderwjjsf 4.721/J.
Armwezen3.221/2.
Politie2.141/!.
Brandweer
Reiniging
Maakt men nu eens dezelfde uitrekening voor Alkmaar,
dan zal blijken onder hoeveel gunstiger conditiën wjj hier
verkeeren.
Maar zal men zeggen daarvoor woont men dan
ook te Amsterdam, waar over het algemeen de inkomsten
hooger zjjn. Dit is ook juist, hoewel toeh niet er door
weggenomen wordt, dat de drnk er zwaarder is.
Intusschen, onze opmerkingen mogen niet misverstaan
worden. Is de toestand der belasting-betalenden te Alk
maar thans nog houdbaar, 't zal een wijze politiek zjjn
om dien staat van zaken zoo te doen bljj7en. Gepaste
zuinigheid zal zjjn het beste beleid. Ongetwjjfold valt
't nn reeds menigeen zwaar zjjne belasting-penningen te
betalen en 't zou zeer te betreuren zjjn, wanneer er van
dezulken nog meer gevergd werd. Bovendien zon dan
onze stad hare bekoring verliezen voor hen, die hier den
avond van hnn leven komen doorbrengen, genietende van
hetgeen zjj verzameld hebben in jaren van ingespannen
arbeid. Zoowel B, en W. als de Raad knnnen er zich
van verzekerd honden, dat zjj door vermjjding van noode-
looze nitgaven dat woord moodeloos" is natuurlijk
voor veel discussie vatbaar 't meest znllen handelen
in den geest van de ingezetenen. Trouwens, dat spreekt
eigenljjk wel vanzelf.
0.68.
1.18'/2.
en toch zo gezellig kan uitzien is nn met planken
dichtgespijkerd. Het Badhotel, waarvoor in de zomer
steeds een file van rjjtuigen en equipages staat, mist nu
deze weelde-krans. Eu het strand Ócb, hoe verlaten ligt
het daar Zo nn en dan doomt nog wel in de verte voor
de eenzame strandwandelaar, die van de zee, waarboven
de mooie herfstluchten, wil genieten, een zwarte schaduw
op, welke zich al naderende, vervormt tot een voorover
gebogen visser of stoere visschersvrouw, torsende een
mand met opgegaard hont, doeh overigens strekt zich die
wjjde, witte vlakte in stille eenzaamheid vóór haar heer-
seresse nit. En als 's avonds, reeds vroeg, de zon zich
neervleit op een bed van rozerode wolken, ja, dan ziet
men ook wel zilver-blanke zeemeeuwen over de blanwe
waterspiegel scheren met vleugels, rand-glanzende in
mat-geel-goud. Maar deze vlng-gewiekte strandbezoekers
voorspellen niet veel goeds. Hun klagende rek-gelniden
spreken ons van storm, die de onmetelike watermassa
zal doen verkeren in onmeedogende furiën, spottende
en spelende met dierbare mensenlevens.
Zal dns de zee allerminst deze tjjd in slnimer-krachten
doorbrengen, de hoofdbedrjjven in Egmond verkeren in
stilstand.
En toch zal de winter van 1905 voor Egmond eene
ontwikkelingsperiode zjjn, welke »groot Egmond" inbaar
schoot bergt. Wat de »zomerslaap" is voor de vega's en
hnerto's in Spanje, dat zal deze »winterslaap" voor de
Egmonden wezen. De Alkmaarsche Courant van 30 dezer
bracht toch het heugeljjk nieuws, dat de werken voor
de spoorbaan van Alkmaar naar Egmond en Bergen ge
gund waren.
Pessimisten, door 't lange uitblijven dier gunning in
hnn chronise zwartbjjkerjj gesterkt, beweerden reeds, dat
het rog wel twee jaren kon dnren, eer het stoompaard
zjjn intrede in de Egmonden zou doen, maar Goddank,
zjj zjjn weer voor de zooveelste maal in 't ongelijk ge
steld. De komende winter zal hier dns een grote bedrij
vigheid brengen. Vele werkmensen znllen hunne arbeids
kracht aanwenden tot het bewerken van het »aardeljjf"
en het opwerpen van zandhoogten, gelukkig niet om
vernielingswerktnigen te dragen, maar om als baan te
dienen voor de hier zo lang verbeide stoomwagen.
Nieuw handels- en njjverheidsleven zal deze in de
Egmonden brengen. Een stroom van zomerbezoekers,
waaronder zowel badgasten als dagjesmensen, zal hjj naar
