Indisohe Penkrassen,
Ho. 20.
Honderd en zevende jaargang*
Zondag 20 Febr. 1905.
BUITENLAND.
in htr ÏSZr d" de" Sr°0tS,e" V00rraal1
xcv.
Gemengde Mededeelingen.
IÏRAIVT.
(Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.)
Achter den Kroonprins komt de zeventigjarige Rit
meester-Commandant der Lijfwachtdragonders J. P. Kohn
aangestapt, een kranig type, die met onzen levenslustigen
Dr. J. Groneman en ook den pracht-grijsaard Sultan
Hamengkoe Boewana VII, het bewijs leveren, dat Jogja
een der gezondste oorden op aarde is.
We zullen het over dezen Dgrognard van de Lijfwacht"
later nog wel eens hebben bij de geschiedenis van de
R&toe Kèdatonthans in ballingschap levende op Menado.
Nu volgen de mannelijke rnanggoeng's (beteekent letter
lijk, »op de handen dragende") met Rijkssieraden of vor
stelijke Ampilan's.
"We zien de gouden sigarettendoos, de gouden oepet
of spuwvaas en de drie sabels met gouden scheede en
greep. liet voornaamste zwaard heet Kyap Jjfangaenonen
en moet zeer oud wezen.
De Kor 'i (deur of toegang) van den Kedaton of Kraton
Pangeran Sentana Joedci Negara met eenige y>boepati's van
dienst", (dat zijn de Regenten, die juist heden de wacht
in het Vorstenverblijf hebben), sluiten den merkwaardi-
gen stoet, waarbij geen enkele vrouw of maagd tegen
woordig is.
Overal waar Zijne Hoogheid nadert, slaan de aanzit-
tenden de oogen eerbiedig neder en vouwen de handen
als tot een gebed.
't Is doodstil l Men hoort slechts nu en dan het sonore
stemgeluid van den monarch, wanneer Hij den Resident
iets zegt of wel een der in 't stof gehurkte Pryaji's 'n
welwillend woord toevoegt.
De overgelukkige edelman heft dan de plat samenge-
legde handen tot voor 't aangezicht op en antwoordt
eerbiedig noen-inggéh, noen-inggéhnet zooals we dit reeds
op öolo hebben waargenomen.
Daar echter ontbrak de noodige majesteit, die hier zoo
hoog gehouden wordt
Zoodra de Sultan den kring rond geweest isaldus
symbohseerende het rondgaan door het legerkamp in
den nialem selikoer te velde, en de geheele stoet weder
langs de setinggillrappen verdwenen is, staat de Hoofd-
pengoeloe op en plaatst hij zich midden voor de opengeble
ven ruimte en vangt de z.g. donga aan, onder opheffing
der naar boven geopende handen, de donga, die door
alle aanwezige moshm's ook dus door hen, die niet mede
eten, met dezelfde handenbeweging en een krachtig
en herhaald Amin-geroep, medegebeden wordt.
Onmiddellijk na 't gebed worden lampen en kaarsen
ontstoken en nu begint de eigenlijke offermaaltijd en't
is met de godsdienstige stilte gedaan.
Als daarna de rokoFs (sigaretten) worden opgestoken
mengen wij ons onder de feestvierenden en maken van
deze gelegenheid gebruik, om aan verschillende Prinsen
en hooge Pryajis te worden voorgesteld.
Nu, de heeren leken me wel wat al te stijf afgeschilderd.
Ze zijn wel vormeiijker dan aan het Solosche Hof,
doch na de eerste kennismaking al spoedig even prettig
en aangenaam in den omgang als daar.
We dronken en aten ook bij enkele matjes nog wat
mede en genoten intusschen van het intens schoon effect,
dat die door honderden lampjes beschenen «meeting",
hier op den donkeren Aloen-Aloen teweegbracht. Spoedt
kwamen nu ook de edelknapen uit den Vorstelijke/» stoet
naai buiten, om bij familieleden of goede vrienden zich
aan te sluiten en al dadelijk frappeerde 't mij, zoovelen
als er, m stilte denk ik, aan dit conservatieve Hof, onze
taal hebben aangeleerd.
Tegen half acht werd het leeg en gingen de feestvie
renden onder lamplicht of fakkelgloed huiswaarts. Wij
voor ons gaan als geïnviteerden mede met B. R. M
üarion, zoon van Prins Soerja Poetra, die thuis in ei<mn
woning nog een extra feestmaal heeft doen toebereiden
Hij ontving er vele jonge edelen, waaronder ook Hol
ft fl O O (1 PtVïlrt Ir rt vr /-I rt W* 1 I 1
anders ook op den tweeden, vierden en zesden, zitten
de Rijksbestuurder en de Hoofdregenten van Ngajogya-
kaïta, ieder voor hun eigen paséban. Die van den Rijks
bestuurder bevindt zich aan de Noordzijde, halverwege
tusschen den Noordelijken toegang tot den Aloen-Aloen
en de Oostelijke grens.
Aan beide zijden van elk der bovengenoemde Hoofd-
Pryajissluiten zich hunne Boepati's anornpanewoe's en
mantri's aan.
Alles is weer op de matjes aangerecht als op den malern
selikoer.
Tegen zonsondergang rijdt Zijne Hoogheid de Sultan,
met de Ratoe en twee Prinsessen, in een gala-rijtuig
met zes paarden bespannen en begeleid door den Kroon
prins en alle andere Prinsen en niet mede aanzittende
Pryajis te paard, door den zuidwestelijken toegang
bezuiden de Mesdjid, den Aloen-Aloen op, en het gansche
viei kant langs, om ten slotte den weg Ratadjojan volgende,
in den zuidwestelijken hoek, 't reuzenplein weer te
verlaten.
Vooraan rijden twee panegar's of pikeurs, den koeloek
op het hoofd en den samir om den hals, want zij bestegen
rijpaarden van den Vorst.
Dan volgen de Lijfwacht-dragonders met getrokken
sabels en aan de linkerzijde, een halve paardenlengte
achter zijn Vader, rijdt de zoo kranige sympathieke
Kroonprins op een prachtig, vurig paard aan het hoofd
eener schitterende cavalcade, zooals we ook reeds eenige
gedurende de Sekaten, op Solo genoten hebben.
Het gebed wordt deze avonden niet door den Hoofd-
pengoeloe, doch door een ketib of lageren geestelijke
uitgesproken.
Van den Aloen-Aloen Lor rijdt de Sultan naar den
kleineren Aloen-Aloen Kidoel, waar door de Kraton
troepen maleman gevierd wordt.
Jogjakarta. Lt. Clockener Brousson. b.d.
jmigc tucicu, woarunuer ook nOl-
landsch sprekenden en we bleven hier tot ongeveer
middernacht in 'n zeer aangenaam en vroolijk gezelschap.
Ook de andere maleman's worden op den Aloen-Aloen
Lor gevierd, doch de eerste avond is in alle geval de
mooiste en ook de meest officieele. Dit jaar vielen er
twee boyendien in het water en wel in de letterlijke
beteekems van het woord, daar het toen hard regende
en de feestelijkheden dus moesten worden afo-elast Wel
jammer, vooral voor mij, die de drie resteerende Javanen-
bjjeenkomsten reeds zoo prachtig heb kunnen benutten,
om wat sneller in de Jogjasche beau monde, d. w z in
me1 van pur sang Javaanschen landaard, thuis te geraken
Behalve de eerste en de voornaamste, de malam selikoer,
v' fdl 11 ,beschreYen heb( zijn alleen nog de derde en
vijfde maleman, die van 25 en 27 Poeasa, doorgegaan.
Even hier eenige gegevens, mij welwillend door Dr
J. Groneman verstrekt.
De Kraton van Jogjakarta is meer dan een uur gaans
in omtrek. Er wonen ongeveer 15000 zielen in. Hh is
geheel omgeven door een steenen muur, 14 voet hooo-
en 15 voet dik. Aan de vier hoeken zijn bastions met
wachttorens. Rondom den geheelen muur loopt een
gracht, en van binnen is een aarden wal, waaron hier
en daar een vernageld stuk geschut
De Kraton werd in 1760 aangelegd. De Aloen-Aloen
On Is, v 1°0r een dllnnen witten muur ingesloten,
tnt 7 V 00r?i^n' onSevLeer 500 meter lang van Noord
wt Zuid, en 300 meter breed van Oost tot West, (door
ij zoo geschat, ik heb het niet nagemeten natuurlijk)
Jen we an afstand tot afstand, ongeveer 10 meter van
-Ikaar verwijderd, kleine houten, met sirap (houten dak
annen) gedekte open gebouwtjes, en wel langs de noord-,
ost- en westzijden van deze zandvlakte. Het zijn dezelfde
wnSou, die we reeds op den Aloen-Aloen Lor te Soe-
n L 'l en °Pfemerkt- Ik moest er u hier attent
'P maken tot goed begrip van het volgende.
Op den derden en vijfden maleman, en naar ik hoor,
Ken strijd in de petrolenni-wereld.
Concurrentie bestaat er nu eenmaal in den handel,
i 11 a's ®®n handelaar een sterke concurrentie eens wat
tops..V°1 houdt, nu dan komen er nog al eens spoedig
u collega-handelaren eenigen, die hem wat vijandig
§aPP behandelen. Die strijd der concurrenten komt weer
duidelijk uit in de geschiedenis van een aantal Ameri-
kaansche petroleum-producenten, die zich thans vereenigd
hebben tot de Pure Oil Company, en optreden tegen de
standard Oil Company, staande onder leiding van den
petroleum-magnaat John D. Rockefeller.
De Standard Oil Company trachtte sinds jaren de
wereldmarkt te overheerschen, haar macht werd steeds
grooter en de producenten zagen meer en meer hun
onafhankelijkheid bedreigd. Zij deden echter alles wat
zij konden om de macht dezer Company te fnuiken, het
weid een strijd tusschen hen en de Company, die sedert
de petroleum in wat grootere hoeveelheden werd ge
produceerd steeds heviger is gevoerd. De verbittering
der producenten werd nog grooter, omdat het de Standard
Company steeds goed bleef gaan ondanks de tegenwerking
terwijl hun aanhoudend verliezen werden toegebracht
hoofdzakelijk doordat de ruwe petroleum steeds laag van
prijs bleef.
Zoo behaalde de Company voortdurend winsten, ter
wijl de producenten slechts verliezen konden betalen
een verkeerde toestand, die haar oorzaak vond in de
enorme overproductie, welke onmiddellijk na de opkomst
der industrie ontstond.
Van den kant der producenten begon eene actie tegen
de petroleum trust, eerst van weinig belang, maar allengs
in kracht winnende, zoodat al spoedig in het leven werd
geroepen eene vereeniging van 2000 producenten, ge
naamd Producers Protective Association. Hierbij sloot
zich aan eene vereeniging, die zich ten doel stelde be-
-'"8 -7 productie. Bij de besprekingen over dit
toatste bleek echter, dat hierbij juist de Standard Oil
Company voordeel zou hebben, want een beperkter pro
ductie zou ten gevolge hebben een stijgen van den prijs
Besloten werd nu om met de Standard Oil in onder
handeling te treden, en Rockefeller, de leider der Com-
r11161 onSeneSen den producenten tegemoet
te komen. Een overeenkomst werd gesloten, maar op
r„drr(vWaren de voordeelen, die de producenten door
teekenis maatregelen behaalden, van weinig be-
De Standard Oil begon in te zien, dat zij wat haar
cpnten O R geheel afhankelÜk was van de produ
ct v.y' l a verandering te brengen was noodig
dat zij zelf de productie in handen had, waarop zij zich
met alle kracht toelegde. Het gelukte haar eene onder-
krijgen. grootste Producenten in bezit te
Doch ook de producenten zaten niet stil, zij hadden
een?, maafs.?happij gevormd, waarbij zich aansloten enkele
onafhankelijke raffinaderijen, die zich ook tot eene
7TbatthaPPH1J i u e1 gegroepeerd. De laatsten stelden
z ch ten doel het leggen van eene pijpleiding van de
olievelden naar de raffinaderijen.
Terwijl dit alles in West Pennsylvania werd afgespeeld
werd m het Noorden van dien staat een soortgelijke
H bh pv?.ei:d. tusschen den heer L. Emery Jr., die een
dubbe'e pijpleiding wilde leggen van de velden naar de
zee. en de Standard Oil.
r Standard Oil zag hierin weer een bedreiging van
haar onafhankelijkheid en wilde het dus voorkomen den
heer Emery gelukte het ondanks de tegenwerking echter
zijn plan te volvoeren. Dit succes moedigde de producenten
weder aan en men besloot zoo mogelijk een samenwerken
van Noord^ en West Pennsylvaansche producenten te
beiden Tn Pe. §tandard Oh kwam hier echter tusschen
beiden. In t bijzonder was 't nu tegen de raffinaderijen
dat zij zich richtte. De scherpe rnarkt-contróle bracht
zij tegen de raffinaderijen in toepassing, drukte de prijzen
voor geraffineerd en deed hierdoor den producenten
zware tijden doorleven. Bijna waren de onafhankelijke
maatschappijen ten onder gebracht, en om zich staande
te houden bleef haar ten slotte niets anders over dan
een beroep oji het publiek te doen. Aan geldelijken
steun ontbrak t toen niet, zoodat de producenten zich
weder konden oprichten, zich vereenigende in een nieuwe
maatschappij The Pure Oil Company, waarbij zich de
reeds bestaande maatschappijen aansloten.
Tegenwoordig is de toestand der producenten vrij
gunstig, zoodat er alle hoop bestaat, dat zij de concur-
Ton tin tYi n+ zlo Cr,,1 .1 I /y
Uil Company zullen kunnen
rentie met de Standard
volhouden
D u i t s c h 1 a n d's h a n d e 1 s t r a c t a t e n. Door den
Hgksdag zjjn thans deze handelstractaten deüoitief goed
gekeurd. De meerderheid, die ze aannam, was overstel
pend groot. Men kan feittdjjk zeggen, dat het alleen de
80 8oc.. democratische leden en eenige radicalen waren,
(iie er tegen stemden. De stemmingen bewezen, dat de
Rijkskanselier er in geslaagd was, de eendracht op econo-
m>sch gebied te herstellen door een slagorde te vormen,
die zich van de liberalen links tot aan den Bond der
Grondbezitters (agrariöis) rechts uitstrekt. Leden van alle
partgen der meerderheid gingen Von Btilow met zjjn
zegepraal gelnkwenschen. De onverwicht schitterende
uitslag was een gelckwenseh waard. Op Von Bülow's
werk, van jaren lang her, werd Woensdag de kroon gezet.
De Keizer heeft te dezer gelegenheid aan den Rijks
kanselier een Kabinetsorder uitgevaardigd, waarin hij hem
met de aanneming der haudelstractaten zeer warm geluk
wenschterkent, dat dit schitterend succes vooral te
(tanken is aan het staatsmansbeleid van deD Rijkskanselier
en hem zgn marmeren borstbeeld schenkt. Buitendien
heeft de Keizer den volgenden ministers onderscheidingen
veileend: aan Posadowsky de orde van den Zwarten
Adelaar; aan Pobielski het Grootkrnis van den Rooden
Adelaar, terwij! Richthofeu benoemd is tot minister van
Staat en tot lid van het Pruisische ministerie.
De uitspraak der Doggersbank-com-
missie. De internationale commissie in zake het ge-
brurdn bij Doggersbank heeft te Parijs voor de laatste
maal haar rapport gelezen, hetwelk voornameljjk is opge
steld door den Oostenrjjkschen Admiraal Spaun, doch
waaraan ook de andere leden hebben medegewerkt. Do
commissie beslist niets omtrent het al of niet aanwezig
zijn van torpedobooten onder de visschersvloot. Zjj ver
klaart alleeD, dat Admiraal Rodjestvensky reden had zjjn
eskader in gevaar to gelooven en te handelen geljjk bij
deed. Voorts wordt nota genomen van Ruslands belofte
van schadeloosstelling.
Geen wonder dat, zooals in ons vorig nummer onder
»Laatite Berichten'' werd medegedeeld, ae Engelsche pers
over die uitspraak is teleurgesteld.
Ilusland en Zwitserland. De Russische gezant
te Barn heeft bij den Zwitserschen Bondspresident ge
protesteerd tegen het honden van eea collecte, tijdens
een openbare vergadering te Bern, voor do Russische
slachtoffers, tegen het deelnemen aan deze betooging door
een lid van den Bernschen gemeenteraad en tegen de heftige
artikelen in een deel der Zwitsersche pers aan het adres
van de ixussische reg-ering en den Czaar.
Een aanstellerige Italiaan. Een Italiaan te
Rorschach in het kanton St Gallen, had aan een zoon
die den 23stea Januari, den dag na de bloedige botsing
te Petersburg, was geboren, de namen: Ideale, Gmstizia,
rr-luY*05*banza (Ideaal, Rechtvaardigheid, Viijbeid,
breigkheid) gegeven. De ambtenaar van dea burgerlijken
stand maakte evenwel bezwaar, den jongen wereldburger
onder deze namen in te schrjjvan, en de regeering te
Bern heeft hem in t gelijk gesteld. Het kleine Italiaantje
kreeg toen de meer alledaagsche namen Et'ore Gioseppe.
Maxim Gorki. Naar men bericht zal Maxim Gorki
ingevolge een verzoek van verscheidene Russische letter
kundigen, met het oog op zgn zwakke gezondheid voor-
loopig op vrge voeten worden gelaten tegen borgstelling
E e n s o o i a 1 i s t-k a p i t a 1 i s t. De leider van de
met-bezitters in Duitsehland, Angust Bebel, bezat een
prachtige vil a aan het Vrerwoudstedenmeer. Hg moest
daarover heel wat hooren, heel wat steken onder water
verduren van de partijgenooten, die niet zoo vbonrgeois".
achtig ieven konden. Eindelgk, waarschjjnlgk om geen
last meer van hun plagergen to hebben, heelt B-bel zijn
UOOiIT? en wol, 'olgene de Rh Westf Ztg voor
.0(0 francs. Hg kan nu weliswaar met meer gelijk
een vbonrgeois aan het Zwitsersche prachtmeer wonen
maar m het bezit van de verkoopsom moet hij gerang
schikt worden onder de kapitalisten.
Dat is dos van den regen in den' drop.
Het weer in Engeland. In Engeland is het
opnieuw winter gewordt. Sneeuw, hagel en slagregen
zonder eind. Te Birmingham lag de sneeuw drie duim
dik; evenzoo in byna geheel Schotland. Het komt voor
dat er menschen op den weg doodgevroren gevonden
worden. Op de noordeljjke knsten heeft een vreeslijke
storm gewoed. J
Gisting op de Pruisische Universiteiten.
Alle stndenten van de Hoogoschool te Hannover, bijna
duizend man sterk, zijn Woensdagmiddag naar het na-
bunre Holdesheim uitgetrokken. Met dezen exodns willen
de studenten hun ontevredenheid toonen over het kort-
W'eken van de vrgheid der bezoekers van de Hoogeschool
door de Academische overheid, achter welke het ministerie
van onderwgs zf. Deze ontevredenheid openbaart zich
met alleen in Hannover maar in alle Universiteitssteden
van Pruisen. De mttocht der Hannoversche muzenzonen
geschiedt naar het voorbeeld van vroegere eeuwen, toen
de studenten bg geschillen met de academische overheid
met de burgery naar naburige dorpen uittrokken en
er zoo lang bleven, tot de vrede plechtig hersteld werd,
waarop Zy naar de verlaten Hoogeschool, terugkeerden!
E e ne e n q u t e v er k w a k z a 1 v e r s. Vanwege
bet betrokken Ministerie is in Duitsehland een onderzoek
ingesteld naar den ontwikkelingstoestand van de niet ge-
