Indische Penkrassen.
No. 29.
Honderd en zevende jaargang.
Zondag 5 Maart 1905.
BINNENLAND
P E R SON ALIA.
ATa rkt berichten.
A D VERT ENT I EN.
W. BURGER,
Nieuwstijdingen.
(x e m e n s (1 Nieuws.
CONFISEUR.
U kHUKSrili; COURANT.
(Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.)
XCVI.
Slechts met 'n enkel woord wil ik hier gewagen van
de wapenschouwing of inspectie, die de K r o o n p r i n s,
namens zijn doorluchtigen Vader, over al de Kraton
troep e n wilde houden, twee dagen vóór Gareberg
Poeasa, en wel op den kleineren Al oen-Aloen
Ki d o e 1 of het Zuidelijke Achterplein van den Keda-
t o n en welke troepen bij die plechtige gelegenheid steeds
in «groot tenue" gekleed moeten zijn.
Die Inspectie zou dus den 28sten van Ramadhan
en wel 's middags tegen half vijfplaats gehad moeten
hebben.
Daar die troepen toch aan den, vooral hier op J o g j a,
zoo interessanten g a r e b e g-optocht deelnemen, zullen
we ze bij de beschrijving van dat feest wel nader bekijken.
Nu deel ik u alleen mededat 't 'n grappig zeer
grappig gezicht wasj, om de verschillende krijgers naar
de verzamelplaats te zien gaan. Elke dappere werd toch
gevolgd door 'n paar havelooze mannen of jongens uit
de dessa, dragende het vuursteengeweer met bajonet of
de lans en ook een stoel, om den Kratonverdediger
straks tot zetel te dienen daar waar hij wachten moet
op het signaal «Gewapend appè 1."
Die stoelen schijnen er heusch bij te hooren, want ik
heb geen enkelen dier «zonen van Mars" ontmoet, zonder
dat nuttige meubel, achter zich aangedragen
Overal in de lanen en wegen binnen den buitensten
Kratonmuur, waren vaste verzamelpunten voor de vendels
en 't was werkelijk meer dan lachwekkendom daar
overal de heeren deftig in hun stoelen te zien, met een
groote feestmanilla van 2 cent in het hoofd 1
Al net als in Solo schijnt hier zeerhoogeouderdom
of wel 'n lichaamsgebrek of ook prille jeugd geen beletsel
voor den dienst te zijn, want men zag merkwaardige
typen bij dat «Leger" van Zijne Hoogheid, dat verzeker
ik u 1
De Pradjoerit's vanSoerakarta dragen, wat
de Infanterie betreft, de oude Indische uniform, terwijl
ook de onbereden «cavalerie" er min of meer modern
uitziet, doch de in de achttiende eeuw door den eersten
Sultan, eerst voor zijne Pradjoerit'sMantriDje-
r a (die Hem reeds in den strijd met de oproerige Chi-
neezen steunden,) en later ook voor de andere korpsen
ingevoerde half-Europeesche nieuwigheden, die voor ons,
kinderen der twintigste eeuw, reeds lang weer verouderd
en smakeloos geworden zijngeven het «Leger" van
Jogjakarta een bepaald bespottelijk aanzien.
Over de militaire waarde zullen we 't maar heelemaal
niet hebben' We hopen dat eenmaal ook deSoesoe-
hoenan en de Sultan en dan ook weder Pakoe
A1 a m, elk een Legioen modern geoefende soldaten
zullen bezittenevengoed als Prins Mangkoe Ne
gara op Solo, opdat in de ure des gevaars, die Zeker
eenmaal komen kan, vooral als Japan b.v. zich eens verder
ging émancipeeren, zij werkelijk van nut zullen kunnen
zijn, bij de verdediging des lands.
Behalve de 12 P r a d j o e r i t's m i d j i der Vorste-
1 ij k e 1 ij f w a c h t, telt elk der acht overige korpsen 80
manschappen bestaande uit geweerdragenden, piekeniers,
tamboers, pijpers, bekkenslagers, hoornblazers, trompet
ters, enz.
Het door den vijfden Sultan opgerichte Korps Lan
ge n a s t r a, dat 40 man p a n o e m b a k's of piekeniers
sterk is, behoort thans bij de 80 geweerdragende M a n t r i
Djer a'szoodat dit eene korps feitelijk 120 man telt.
De speciale korpsen van den Kroonprins en den
Rijksbestierder zijn hierbij niet mede gerekend.
Jammer, dat de feestelijke Inspectie niet doorging en
wel van wege het dreigende weaer.l Ik had wat graag op
mijn gemak dat zaakje eens aanschouwd! Nu werd, op
hoog bevel uit den Kraton, de dienst voor dien dag
afgelast en gingen de braven welgemoed weder huiswaarts,
iedere dappere daarbij zijn moordtuig weer overlatende
aan een volgeling terwijl ook de onmisbare stoel niet
vergeten werd
Morgen is het de 1ste dag van S a w a 1, morgen is het
de GarebegPoewasa, zooals de J a v a n e n het hier
noemen of wel L e b a r a n, zooals de lui in de P r e a n-
ger zeggen.
Het is het voornaamste Moslimsche feest hierin
Indië, het eenige ook wat b.v. door het Leger, voor zijn
niet-Christelijke militairen erkend en officieel gevierd
wordt.
Vele Inlanders, de overgroote meerderheid mag ik wel
zeggen, verwaarloozen den vastenplicht, doch doen
mee op Hari Raja, zooals 't op Sumatra heet of op 't
R ij a j a der Javanen buiten deVorst.enlanden.
Als een staaltje, hoe weinig de Europeesche overheer-
scher hier meeleeft met den bruinen broeder, deel ik u
mededat de eerste dag van de tiende maand S a w a 1
door de b 1 a n d a's beschouwd wordt als het «I n-
landsch N i e u w j a a r" ja zelfs is dit de officieele
naam in het Leger en ook de couranten, de voorlichters
der publieke opinie, spreken ieder jaar weder trouw van
het «I n 1 a n d s c h Nieuwjaa r", dat echter pas over
twee maanden n.l. op den eersten dag van de eerste maand
Soera gevierd wordt.
Die onbekendheid met de eenvoudigste Inlandsche aan
gelegenheden en dat na drie eeuwen van samenzijn
spreekt boekdeelen l
Enfin, nu weten de Hollandsche lezers der Penkras
sen het waarlijk beter dan de Europeanen hier in Indië,
zooals ze trouwens reeds over vele zaken een juister oor
deel kunnen hebben, als ze maar aandachtig willen lezen
en onthouden.
De GarebegPoewasa draagt buiten Indië den
Aiabischen naam id a 1 f i t r («ontbijtfeest") of wel a 1-
idafcaghir('t kleine feest), terwijl de Turken spreken
van Bairam.
Wat een verschillende namen dus in de Moslimsche
wereld i Ik geef ze hier alleen om der curiositeitswille.
De vromen zijn op dien dag recht blij, dat de afmattende
vastenmaand er al weer voor 'n jaartje op zit. Men trekt
dan zijn fraaiste, liefst nienwe kleeren aan, parfumeert
zich, geeft extra-aalmoezen aan de armen, brengt en ont
vangt bezoek en verknoeit hier in Indië pl.m. 45
millioen gulden aan vuurwerk
Het vorige jaar was ik op dezen gewichtigen feestdag
te Bandoeng en werd ik reeds 's morgens om 5 uur
wakker door een oorverdoovcnd «snelvuur", dat eenige
uren aanhield en zeker n drie ton gekost heeft
Zou de Regeering dit geldverknoeien niet eens streng
kunnen tegengaan
Een ernstig verbod, krachtig gehandhaafd, waarbij, om
te beginnenop oudejaarsavond en 1 Januari aan de
Europeanen en daarmede gelijkgestelden, het afsteken van
vuurwerk onmogelijk werd gemaakt, zou door velen
worden toegejuicht.
Men verbiede den Chineezen eenvoudig den verkoop
van dat dure goedje en straffe hen ten, strengste bij over
treding.
Als den Christenen maar eerst dit geld vermorsen
ontzegd wordt, dan kan men het den Moslims en Chinee
zen ook wel gemakkelijk beletten.
Anders natuurlijk niet I
De lui mogen niet kunnen denken aan onbillijke be
voorrechting van andere godsdiensten 'n schandelijk feit
is 't echter, dat in a r m-I n d i jaarlijks voor ongeveer
een vijftien millioen gulden vuurwerk uit C h i n a wordt
geïmporteerd, dat er dus heel wat geld aan de circulatie
onttrokken wordt en letterlijk in rook vervliegt en dat
er elk jaar bovendien nog allerlei ongelukken het nood
lottig gevolg van zijn.
Er ontstaat op vele plaatsen brand, er worden menschen
blind of verminkt voor het leven, er raken paarden op
hol, er worden daardoor weer personen overreden, soms
gedood en dat alles, omdat men hier iets toelaat, wat in
geen enkel beschaafd land zou worden geduld.
Te Bandoeng was het dien dag om 6 uur gods
dienstoefening in de mis si git, die stampvol was met
geloovigen, allen in lange Arabische overmantels gehuld.
Ook de oude Regent met alle P r ij a j i's was present
en er werd een speciale c h o t b a t of preek gehouden.
Daarna begaven de P r ij a j i's en H a d j i's zich naar
de Kaboepatén (om uur) om den Regent en
de Radhen Ajoe, zijne echtgenootebij hen thuis
hun hormat te komen brengen en vergeving te vragen
voor hunne tekortkomingenmet een eerbiedigen kus
op de knie.
Deze typische ceremonie hebben we toen ook mogen
bijwonen, dank zij de welwillendheid van den R e g e n t.
Intusschen werd er buiten weer veel vuurwerk ver
knoeid, ook op 't erf van dien Hoofdambtenaar.
Om 10 uur werd door den Regent een bezoek aan
den Resident gebracht en aan dezen Vertegenwoor
diger van het Gezag kennis gegevendat de Vasten
geëindigd was. Daarna receptie in de Kaboepaten,
waar de Resident, de Assistent-Resident,
eenige,C ontroleurs, dePresidentLandraad
de officieren van T j i m a h i en ook vele particulieren,
de Inlandsche Prijaji's geluk kwamen wenschen.
De Resident hield daarbij een Maleische toespraak
en feliciteerde den Regent ook al weer met
het nieuwe jaarKras toch, vindt ge niet
Toen werden er volksspelen op den Aloe n-A 1 o e n
gegeven en 's avonds was er feest in de Kaboepaten.
Overal in de stad zag men dien dag en ook de zes
volgende, de vroolijke Soendaneezen, in hun mooie,
kleurige baadjes rijden en rossen en op bezoek gaan
terwijl het minta maaf di doenia sjrm p a i k a
acherat, hetgeen beteekent: ik vraag u vergeving
zoowel in deze wereld, alsook later hier namaals, overal
met een buiging en moslimschen «handdruk", werd af
gesmeekt.
Er mogen dien dag geen veeten blijven tusschen de
geloovigen.
Ziehier eenige vage herinneringen aan het Lebaran-
feest, zooals ik dat indePreanger heb zien vieren.
Jokjakarta. Lt. 0 locken er Bbousson. b.d.
Onderwijzers-pensioenwetten.
De Tweede Kamer heeft de behandeling dezer wetten
nog niet ten einde gebracht. Dinsdag a.s. voortzetting.
Vrijdagmiddag kwam de Minister van Binnenlandsche
Zaken aan het woord.
Spr. zeide zich te verheugen over de wijze waarop
het ontwerp ook door een deel der linkerzijde is ont
vangen. Bij het algemeen debat begaf men zich te veel
in onderdeelen, welk voorbeeld de minister niet volgen
zou. De Regeering meent bij dit ontwerp blijk te
hebben gegeven van gemeen overleg. Tot verdere om
werking zou de Regeering niet kunnen meewerken met
het oog op de groote technische moeilijkheden. Een
amendementsverandering brengende in de technische
samenstelling van het ontwerp zou de Regeering niet
voor hare verantwoording kunnen nemen Nu het ont
werp A vastgekoppeld is aan B. en B. rekening houdt
met een bestaand fonds kan de Regeering niet toestaan
het aantal gegadigden uit te breiden.
Volkomen juist noemde de minister het, dat hier aan
het bijzonder onderwijs een verhooging van subsidie
wordt gegeven.
Uitvoerig betoogt spr. dat de Staat daartoe de bevoegd
heid en het recht heeft. De minister zet hierbij uiteen
dat op de overheid de taak rust voor het welzijn dei-
natie, zoowel wat de innerlijke ontwikkeling betreft als
met het oog op de concurreerende natiën, al dat te
geven, waardoor de levensenergie niet inzinke, maar
tot hooger peil worde opgevoerd, niet alleen materieel
maar ook op geestelijk gebied. De minister wijst er
verder op dat men er in 1889 toe is overgegaan aan
het bijzonder onderwijs steun te geven naar denzelfden
maatstaf als aan het openbaar onderwijs. Ten aanzien
van het salaris, den schoolbouw, het herhalingsonderwijs
en de opleiding geschiedt dit reeds, waarom dan niet
ten aanzien van de pensioenen. Of een school gesubsi
dieerd is of niet doet er niets aan af of toe. Door het
lot van den bijzonderen onderwijser te verzekeren zal men
den onderwijzer blijmoediger stemmen en hem er eerder
toebrengen om te huwen. De minister meent dat er
eigenlijk nog meer reden bestaat om de niet-gesubsidieerde
scholen te steunen, dan de wel gesubsidieerde.
Wat de dwang betreft tot deelneming aan het pen
sioenfonds, vraagt de minister waarom naast de minister
waarom naast de plichten, die thans den onderwijzer
worden opgelegd, geen obligo zou mogen worden opge
legd, waarnaar allerwege verlangd wordt. Daarbij wordt
voor de deelgerechtigden in bestaande fondsen nog ge
legenheid gelaten, zich te onttrekken. Tegen Staats
benoeming ook ten aanzien van de niet gesubsideerde
scholen, bestaat dus geen bedenking. De minister ver
klaarde ten slotte, dat de Regeering er niets tegen zou
hebben de behandeling van dit ontwerp te schorsen en
eerst de onderwijsnovelle te behandelende minister
hoopte intusschen, dat dit ontwerp met groote meerder
heid zal worden aangenomen.
Brandblusschen te Kolhorn.
Uit Kolhorn wordt ons geschreven
De eerste brandblnssching door het vaste bezoldigde
corps heeft alleszins voldaan. Alles ordeljjb, elk direct
zijne plaats innemende, was het gevaar spoedig geweken.
Op ééne zaak wordt de nienwe regeling afgekeurd en
wel, dat de torenklok niet meer klept, als waarschuwing
dat er brand is. 's Morgens wisten betrekkelijk nabjj-
wonenden nietdat er iets gebeurd was. Er zyo echter
ook bewoners, die het eene der voornaamste verbeteringen
achten, dat niet meer het geheele dorp wordt opgeschrikt
als tot heden. Terecht in ziekenhuizen enz. waren de
gevolgen van 't opschrikken middernachts wel eens zeer
ernstig,
lste Coöperatieve.
Den 2 had te Schagen van wego de lste coöperatieve
ljjnkoekenvereeniging de aanbesteding plaats van 86000
K.G. superphosphaaten van 8000 K.G. chili-salpster. Het
eerste werd tegen f 2,35 de 100 K.G. gegund aan den
heer J. P. Morra, tet tweede tegen f 13,50 aan den heer
H. v. Twuijver beiden te Alkmaar.
den feestelijke Intocht.
Oostzaan was Donderdag vol leven en beweging. De
burgerij had nl. besloten den nieuw benoemden burge
meester, den beer D. Teer, na zijn beëediging feestelijk
in te halen. Te half drie werd hij aan het zuideinde der
gemeente, de zoogenaamde „Overtoom", door een com
missie uit de burgerij, de meeste Gemeenteraadsleden
en tal van belangstellenden plechtig ontvangen, waarna
men in een 20-tal rijtuigen een optocht hield door het
1) uur lange Oostzaan. Voor de drie scholen (Zuid,
Kerkbuurt en Noord) werd even halt gehouden en de
vaderlandsche liederen werden den burgemeester door
de schoolkinderen toegezongen.
Teruggekeerd bij het Gemeentehuis werd de burge
meester aldaar binnengeleid door een eerepoort. Onmid
dellijk werd Raadszitting gehouden, waarin de nieuwe
burgemeester werd geïnstalleerd.
De burgerij verkeerde den geheelen avond en een
gedeelte van den nacht in feestelijke stemming. De
kinderen werden in de verschillende scholen rijkelijk
onthaald.
Jupiter en Venus.
Een inzender in do Prov. Gr. Ct. vestigt er de aan
dacht op dat binnen enkele dagen de planeten Jupiter
en Venus zich dicht bjj elkaar aan den westeljjken hemel
zullen vertoonen een schouwspel, dat in lange jaren niet
te ziBn is geweest en misschien door het tegenwoordige
geslacht niet meer zal worden waargenomen.
Kolven.
Te Spanbroek is een zeer opgewekte kolfwedstrjjd ge-
honden. De prijzen weiden behaald door do heeren: A.
HazelhoS van Hensbroek, J. Hagenaar van Hensbroek,
J. Groot van Spanbroek en D. Igesz van Opmeer.
Te Utrecht zijn voor het examen nattige hankwerken
o.a. geslaagd de dames M. E. J. van Egmond to Spier
dijk en A. A. Th. Vrijburg te Schagerbrog.
B-daukt; voor het beroep naar de Chr. Geref. Gemeente
te Kolhorn ds. W. F van der Kidde te 's Gravendeel.
3 Maart. Groentemarkt te Bboek of Lanoedijk.
wortelen
roode kool
gele
witte
nien
bieten
koolrapen
f 1.15 a 1.30 per 50 K.G.
9 a 21.100 stnks,
8.a 15.
10.a 21
6.50 a 7.— 50 KG.
10.a 13.*1000 stnks.
3.a 3 50 100
CORRESPONDENTIE.
B. to A. en een drietal andere inzen
ders. Dank voor awe inlichtingen. Na de wenk een nattig
effect heeft gehad komt 't ons voor, dat het beter is de
zaak voorloopig te laten rasten. Later kannen wjj altjjd
nog zien.
SPORTKOEKJES
BATTONS 4 la REINE
MIROIRS
WEENER DESSERT
MOCCA BATTONS
MOCOA SCHUIM
MOCCA GEBAKJES
16 ets. per ons.
16
16
16
20
24
3
stak.