i
No. 38.
Honderd en zevende jaargang.
Zondag 2t> Maart 1905.
Amsterdamsche Brieyen.
BINNENLAND™'
STADSNIEUWS.
Nieuwst ij dingen.
Gemengd Nienws.
COURANT.
VI.
Of onze politie er in geslaagd is door de arrestatie
van drie mannen en drie vrouwen in de Driehoekstraat,
een klein straatje in een der uiterste hoeken van den
Jordaantevens de hand te leggen op de daders van
den moord op de weduwe Oerlijn in de Driekoningenstraat
is nog altijd niet overtuigend gebleken. Er komen echter
langzamerhand aanwijzingen, die voor de waarschijnlijk
heid ervan pleiten. Zoo is bij de gearresteerden een
sleutel gevonden, die paste op het slot van de huisdeur
van de vermoorde, en dit heeft, zooals ik dezer dagen
vernam, tot eene andere hypothese geleid dan eerst was
opgebouwd. Het wekte n.l. bevreemding, dat deze vrouw,
die van nature achterdochtig was, een wildvreemde zou
geopend hebben en dus meende men in den dader een
bekende te moeten zoekente meer daar de mantel en
de hoed van de weduwe Oerlijn op een stoel in de
voorkamer zijn gevonden. Men had ue weduwe Oerlijn
echter om circa 8 uur op den bewusten Vrijdagavond
nog gezien, gaande van de üarndesteeg naar de Driekonin
genstraat en toen was er niemand bij haar. Was het nu
mogelijk, dat zij onderweg iemand was tegengekomen,
die met haar was meegegaan en haar had vermoord
Het leek onwaarschijnlijkmaar er bleef niet anders
over, omdat niet was aan te nemen dat zij een onbekende
nog na 8 uur zou opendoen. Wanneer zij thuis was had
zij bovendien steeds de knip en de ketting op de deur,
dus voor inbrekers bestond geen kans om naar binnen
te komen. Hoe zij er dan vermoedelijk wel ingekomen
zijn? Met een valschen sleutel, terwijl zij uit was.
Teruggekeerd heeft de weduwe Oerlijn onraad bemerkt
na hoed en mantel afgedaan te hebbenen naar de
voordeur willende gaan is zij daarop als een dier geslacht,
want ontelbaar waren de haar toegebrachte verwondingen,
waarvan er drie doodelijk waren.
De vraag is nu of de sleutel, in de Driehoekstraat
gevonden, die past op de deur van de Driekoningenstraat,
in deze iets bewijst. Er zijn bij de gearresteerden geen
voorwerpen gevonden waarvan met eenige zekerheid te
zeggen is dat zij aan de weduwe Oerlijn hebben toebehoord
om de eenvoudige reden dat er niemand is die weet
wat deze eenzelvige vrouw bezat.
Dat evenwel de politie een goeden slag heeft geslagen
staat vast. Behalve vele gouden en zilveren voorwerpen,
afkomstig van den diefstal met braak bij den goudsmid
Noach in de Amstelstraat, zijn nog goederen in beslag
genomen, ontvreemd bij de inbraken bij den brandkast-
fabrikant A. Elsenburg en bij den manufacturier Wijsen
beek. Voorts is er nog een reusachtige hoeveelheid goed,
waarvan de herkomst nog niet is vastgesteld. Al deze
pakken, voor het grootste gedeelte manufacturen, doch
er zijn ook nog horloges bij tot tooneelkijkers en een
harmonica toe lagen netjes op uitstallingen op het
politiebureau tentoongesteld en dit alles ziende, waarvan
drie kwart gedeelte verpand was geworden in de banken
van leeningvraagt men zich onwillekeurig af hoe het
mogelijk is dat een vijftigtal gouden horloges konden
worden beleend zonder dat dit den beambten van de
bank verdacht voorkwam, te meer daar wanneer er iets
gesto'en wordt zij de eersten zijn die daarmee in kennis
worden gesteld. De politie en de justitie begrijpen het
ook niet en vergis ik mij niet, dan is dezer dagen een
schrijven verzonden aan de beambten, dat zij beter uit
hun oogen moeten kijken.
Hetzelfde verwijt mag men echter de politie maken
want wanneer in deze affaire geen verklikker ware geweest
zou zij nog niet op deze dievenbende de hand hebben
kunnen leggen. Waar vaststaat dat deze nu zeker al vijf
jaar ongestoord haar beroep heeft uitgeoefend, dat gestolen
werd wat maar eenigszins waarde had, van baaien rokken
tot schoenen toedaar pleit dit niet al te zeer voor de
waakzaamheid en de activiteit van ons politiecorps,
vooral niet waar hier klaarblijkelijk eene veel talrijker
bende bestaat dan men weet. Want de mannen die
's nachts inbreken en voor duizenden guldens meenemen,
wagen zich niet aan het wegkapen van een paar schoenen
en evenmin aan het rollen van een horloge. En hunne
vrouwen kunnen dat ook moeilijk hebben gedaan, omdat
bij betrapping de geheele familie gevaar liep met het
oog op de stapelplaats, die in de woning in de Driehoek
straat was gemaakt. De heeren hadden n.l. op de eerste
verdieping een stuk uit den vloer gezaagd en tusschen
deze en het plafond was alles geborgen. Op den vloer
lag een vast kleed en daarover een karpet maar juist
deze zeer soliede «belegging" wekte vermoedens omdat
zij in de andere kamers nergens werd aangetroffenaldus
werd een bergplaats ontdekt die zeker anders moeilijk
zou zijn gevonden, daar de planken van den vloer precies
pasten en niet het vermoeden wekten geregeld voor een
deel te worden opgenomen.
Ten slotte iets over eenejontslag-quaestie, waarover in
de Woensdag gehouden raadszitting heel wat te doen
is geweest. Het betrof den onderwijzer Barend reit, een
jong paedagoog met anarchistische ideeën. Gezag was
hem blijkens de rapporten van het hoofd zijner school
een gruwel, hetgeen niet wegneemt dat hij de kinderen
in zijn klasi flink onder appèl hield. Hij wilde echter niet
erkennen dat het hoofd de bevoegdheid had hem te
controleeren of boven hem stond en zoodoende hadden
de heeren alle dagen ruzie en dikwijls waar de kinderen
bij waren.
Dat ging natuurlijk niet en de onderwijzer Barendreo-t
werd geschorst. Nu zou de zaak zeker nog niet zulk een
vaart hebben geloopen wanneer deze jeugdige «vrijheids-
denker" eieren voor zijn geld had gekozen en amende
honorable had gedaan Dit deed hij wel-is-waar, maar in
een vorm, die tamelijk dubbelzinnig was. Hij verklaarde
n.l. zich voortaan te zullen onderwerpen aan de meenin<*
van de meerderheid en aan het schoolbestuur. De vraag
is nu maar wat hij daarmee bedoelt en daar B. en W.
verwacht hadden, dat hij rcnduit zou gezegd hebben of
hij zich aan de bestaande voorschriften en wetten wilde
onderwerpen, ja of neen, was het einde een voordracht
tot niet eervol ontslag
De heer Tak was de eenige, die den jongen man
verdedigde, doch hij deed dit zoo onhandig dat hij vrijwel
den geheelen Raad tegen zich in het harnas joeg. Hij
beging n.l. de flater om den heer Gerritsen, waar deze
sprak van het belang van de kinderen, verkiezingsmanoeu
vres te verwijten en zoodoende kreeg hij het grootste
gedeelte van de vrijzinnig-democraten tegen zich, terwijl
van hen had mogen worden verwacht dat zij getracht
zouden hebbendezen jeugdigen onderwijzer nog door
overplaatsing tot andere inzichten te brengen vooral
waar hij een goed onderwijzer is gebleken.
Het antirevolutionnaire raadslid mr. de Vries, tevens
schoolopziener, wilde ook dezen laatsten weg uit, hetgeen
zeker van die zijde merkwaardig mag heeten. De Raad
besliste echter anders en met verpletterende meerderheid
werd tot ontslag besloten. Er is een exempel gesteld.
Hopen wij voor den onderwijzersstand en voor het prestige
van het openbaar onderwijs, dat wij voortaan verschoond
blijven van dergelijke onverkwikkelijke conflicten.
Politiek debat te Broek op Langendijk.
Donderdagavond 23 Maart werd te Broek op Langen-
dijk een debat gehouden tusschen de heeren Ouwehand,
hoofd der bijzondere school, en Ds. ten Cate, beide aldaar.
De heer Ouwehand verdedigde de in behandeling zijnde
onderwijs wetwijziging en daarmede ook het bijzonder
onderwijs, sterk doende uitkomen het strijden voor hunne
beginselen.
Ds. ten Cate verdedigde daartegenover hot goed recht
van de Openbare school, als zijnde de volksschool bij
uitnemendheid, toegankelijk voor alle kinderen Spreker
betreurde de verwijdering en den godsdiensthaat, die
zullen ontstaan door het in werking komen van eene
wetswijziging als thans in behandeling bij de Tweede
Kamer, waardoor zullen verrijzen verschillende secte
schooltjes, Do bijeenkomst was goed bezocht en beide
sprekers werden met aandacht aangehoord.
Politieke vergadering te fügmond.
Woensdagavond 1.1. trad te Egmond aan Zee voor de
pas opgerichte anti-revolntionnaire kiesvereeniging «Ne
derland en Oranje'1 als Bpreker op de heer Jb. van Over
steeg nit Amsterdam met hot ondsrwerp: De sameqwer
king op politiek terrein en de resultaten er van.
Spreker begon met te zeggen, dat hij ter voorkoming
van misverstand voorop wilde stellen, dat hetgeen hij
ging beweren, geheel zijn persoonlijke meening was. Hij
sprak niet namens de anti-revolntionnaire partij. En nn
zette hy in een lang betoog uiteen, waarom de Christe
nen ook op staatkundig terreiu hunnen God niet wil
den, noch konden loslaten. Dient God iu alles, wat ge
door, was de uitspraak va» Ohr'stus on daarom erkennen
wij Hem ook in de politiek.
Welke vrijzinnigen, die toch ook beweerden Christenen
te zjjn, volgen Obristus na op bet terrein der Staatkunde?
Men zie maar eens naar de pezazsquaestie 1 Schuift de
liberaal zich niet tusschen het kind en de oudera? Wjj
eiacben vrijheid der ouders, om hunne kinderen in die
richting te doen opvoeden, waarin zij het wenschen. En
daarom is <.oo hoog noodig, hetgeen de aachangige on-
derwjjs novelle ons belooft. Toch is er dan nog van
rechtsgtljjkbeid geen sprake; immers voor elk kind van
de bijzondere school zal vanwege den Staat dan nog
maar f 7,50 uitbetaald worden, terwjjl voor elk kind
der openbare school f 24,50 zal gegeven worden.
Hiermede brak de spreker zijne rede af met te zeggen:
Indien er geen debat was, zou hij ook nog over de
resultaten der samenwerking spreken.
Na eene kleine pauze werd er gelegenheid gegeven
tot debat. Hieraan namen deel de heer Swg«huizen
Reigersberg, die slechts eenige vragen had te stellen en
de heer Frans Netsoher, die begon met zioh voor te stel
len als een paganist, een heiden, die niet wilde gelooven
volgens de ljjnen, door Dr. Kuyper c. s. aangegeven. De
geachte spreker van hedenavond, zoo ging hti verder,
spreekt over verdraagzaamheid. Weet hjj dan "niet, dat
Dr. Kuyper de socialisten ten aanhooren der geheele
Kamer buiten de zedelgke gemeenschap der maatschappij
stelde. r
Wg, vrijzinnigen, accapteeren niet als leiddraad in de
politiek God ueze staat ons te hoog VOor de politiek
maar de Rede, gesteund door de gaven van hart eD
verstand. Ons beginsel, dat ons doet strijden voor de
kleinen en misdeelden, is de algemeene menschenliefde.
Wg brengen geen scheuring in de natie, zooals door
Dr. Kuyper kunstmatig is gedaan. En wat nu de resul
taten betreft die de spreker iu 't geheel niet genoemd
heelt, ondanks zjjn opgegeven onderwerp, deze waren
weinige. Ook de samenwerking mag wel zoo wezen. Men
denke slechts aan 't veisehil omtrent de doodstraf de
eedsquaestie, den vaocinedwang, de regeling der zondags
rust en de beteugeling van deu hartstocht van 't spel
De heer van Oversteeg repliceerde hierop, dat zgn póli-
tiek zoo rein was, dat ook hierin God gediend kon wor
den. De politiek van den heer Netscher achtte deze zeker
te vuil, om God er in te mengen. Nochtans, de Rede
mocht wel door de politiek besmenrd worden. De Rede,
die volgens den heer Netscher gesteund werd door dé
gaven van hart en verstaud. Ed wat nu die algemeene
menschenliefde betreft, een Duitsch professor had dezer
dagen nog in ons land verkondigd, dat de naastenliefde
door het Christendom was gepropageerd.
De scheuring iu den lande hadden eerder de liberaleu
dan de Christenen gebracht, zelfs een prof. Bcys sprak
in b9 al van die scheuring en een van Houten in '86
dus deze was er al vóór Dr. Kuyper opt-ad als minister!
De regeering had niets gedaan! Jawel, 't ministerie, het
werkzaamste, dat in lange jaren ons laud geregeerd heeft
had wel wat gedaan, maar joist datgene, waaraan mijn-'
heer Netscher het land had.
Nadat de heer Netscher nog in 't kort van dupliek
gediend had, waarin hg verklaarde niet op alles te willen
Waan, wat do spreker geantwoord had, en de heer
Tysma met een eake! woord geprotesteerd had tegen
een uitlating van den spreker van de vorige vergadering,
sloot de voorzitter, de heer Bremer, de vergadering mét
den wensch, dat de kiezers, tot nog toe hier eenzjjdig
voorgelicht, nu als zelfbewuste kiezers in Jnni naar de
stembus zouden gaan.
den brand op Marken.
Ougeveer f5000 is ontvangen voor de noodlijdenden
door den brand cp Marken. Er kan nu zeer voldoende
geholpen worden.
Kievitseieren.
Men schrijft ons van Tessel:
In de beide Tesselsche couranten komeu weder vele
advortentiën voor van landbouwers, waarin zjj het eieren-
zoeken op hun landerijen verbieden.
Eensdeels wordt dit gedaan omdat er veel gras vertre
den wordt en zjj zelf het profjjt van de eieren willen
hebben, maar vooral ook verbieden zij het eierenzoeken,
omdat zij terecht inzien dat het broeden der kieviten op
hun lauderjjen van zeer veel nut voor hen is, wjjl de
vogels veel wormen en insecten oppeuzelen.
Het gebeurt toch, dat, waar dikwjjls eieren worden
gezocht-, de kieviten zich naar andere plekken verplaatsen.
Vad,
Schurft In appel- cn perenbooncn.
De proeven, welke een paar jaren geleden in »do Ban-
gert", nabjj Hoorn, zgn begonnen ter bestrjjdmg van do
«schurft1' in appel- en perenboomen, en de gunstige uit
komsten, welke de tuiniers hebben verkregen door hot
besproeien met Bordeausehe pap, zjjn ook buiten de
provincie bekend geworden. Dezer dagen hebben drie
groote fruittelers uit Poeldijk (Westland) de boomgaarden
in de Ëangert bezocht, om zich te overtuigen van de
uitkomsten dezer proeven.
Overreden.
Het 15-jarig meisje S te Haarlem is Donderdagmor
gen door de stoomtram Haarlem Alkmaar op den
Schoterweg overreden. Het meisje stak den weg over en
gleed op de rails uit juist toen de tram aanzette. De
wielen gingen over de borst. Ernstig inwendig gekneusd
werd zjj naar het St. Elisabethsgasthuis overgebracht.
Rijks landbouwwlnterschool.
Het openbaar eind- en overgangseximen van deze
school te Schagen, zal Maandag 3 April aldaar plaats
hebben.
Laadplaatg van groenten.
Uit Broek op Langendijk wordt ons geschreven
Hoewel de laadplaatB van groenten en de afvoerljjn
naar de lgn der H. IJ. S. Mpjj. eerst in Juni 1902 word ge
opend, bleek zjj nu al reeds te klein te wezen.
Dezen winter heeft de laadplaats een flinke uitbreiding
ondergaan, er is een groot stuk aangeplempt, waarop
twee stel rails voor wagonberging, en een stel is aange
legd laags een in aanboaw zijnde ruime goederenloods,
waarbjj een kantoor voor telefoon en lading-bureau.
Alles nadert reeds de voltooiïng en kan zeker met het
aanstaande seizoen in gebruik worden genomen.
In het jiar 1904 werden er van de laadplaatg 6323
wagons groenten verzonden en tot 1 Maart 1905 reeds
weder 957 wagons.
De heer K. J. Pen, leeraar aan het gymnasinm alhier,
staat no. 2 op de voordracht voor leeraar in de geschiedenis
en aardrijkskunde aan de H. B. S. met 5-jarigen cursus
te 's-Gravenhage.
„Liefdadigheid naar Vermogen."
Woensdag 5 April a.s. zal de algemeene vergadering
der leden van de vereeniging «Liefdadigheid naar Ver
mogen", des avonds ten 8 ure in restaurant «l'root"
gehouden worden. Een advertentie komt daarover voor
in dit blad.
Predikbeurten te Alkmaar.
De predikbeurten hier ter stede zullen Zondag 26 Maart
als volgt worden vervuld: Groote Kerk, 10 uur, Ds.
Winkel, Pred. te Limmen. Kapel, 10 uur, Ds.Vinke
6 uurDs. Guldenarm Woensdagsivond geen dienst
wegens vacatnro. Evang. Lnthersche Kerk, 10 uur,
Ds. Ternooy Apèl. Dooi sgez. Kerk, 10 unr, geen dienst;
nre> Kinderker k. Remonstrantsoh-Gereformeerde
Kerk, 10j nar, Ds. de Regfc. Gereformeerde Kerk
10 nur, Ds. Wechgelaer; 6 uur, Ds. Wtohgelaer, Calecb,
Zond. 40. Herv. G«m. te Oudorp, geen die nst.
Aankoop van grond voor het bouwen van een
nieuwen gashouder.
In de Raadsvergadering van 8 Februari 1.1. werd in
begmsel besloten tot het bouwen van een nieuwen
gashouder met een inhoud van 8000 k 10000 M3.
B. en W. hebben zich aanstonds bezig gehouden met
het zoeken naar een geschikt terrein en zijn daarin,
ook naar de meening van de Commissie van bijstand
en van den Directeur der gasfabriek, zoer goed
geslaagd.
Gevolg daarvan is, dat zij thans den Raad voor-
stellen over te gaan tot aankoop van
1". een stuk grond, gelegen naast en grenzende aan
de Boterfabriek van do firma J. A. van den Bosch en
Zoon, aan den Helderschen weg, in eigendom toebe-
hoorende aan den heer J. Balder, ter diepte van onge
veer 60 M. en ter breedte van ongeveer 25 M., alzoo
