Indische Penkrassen.
ALKMAARSCHE COURANT.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Gemengde Mededeelingen.
Nieuwst ij dingen.
No. 47. Honderd en Zevende Jaargang. 1905.
Zondag 16 April 190&.
(Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.)
Cll.
Eén der jongere halfbroeders van den Sultan krijgt
last om de Hofdames met de Rijkssieraden te doen aantre
den. De prins ontvangt die p r i n t a h in s i 1 a houding
achter den troonzetelmet een eerbiedig sembah en
verwijdert zich dankruipend als 't waretot achter
bij de staatsiezaal der vrouwen. Hier keert hij zich nog
eenmaal om wijdt nog een sembah aan zijn Vorst
en verrijst dan om aan bedoelde voorname Hofdames de
boodschap van den Sultan over te brengen. De edel-
maagden staan op en begeven zich langzaam en statig
naar haar plaats onder deTratagkentjan a, waar zij
in twee rijen front maken naar het Noorden en dé
verdere bevelen afwachten.
Nu gelaet de Sultan zijn oudsten jongeren broeder
Prins M a n g k o e B o e m i om zijn plaats in den
optocht, vóór de Hofdames in te nemen.
Deze vertrekt aan den arm van den Gewestelijken
Secretaris.
Daarna krijgt ook de K r o o n p r i n s een zelfde bevel
en wordt door den A s s i s t e n t-R e s i d e n t weggeleid.
Beide Prinsen hebben eerst denoodige semlia h's
voor Zijne Hoogheid gemaakt.
Het hoofd van den Vorstelijken stoet is dus gevormd.
Vóórop PrinsMangkoeBoemi met den h o f fa-
li i g e n Secretaris onder één gouden P a j o e n g (van den
Prins) en al het gevolg van den Javaanschen vorstentelg
in het opsluitend gelief
Tien meter verder komt deK roonprins, vroolijk
pratende met den A s s i s t e n t-R e s i dentv.d'. Dussen,
die hier voor 't eerst in functie is.
Op eenigen afstand volgen dan de acht manggoeng's
(eerste klas-Hofdames) smet verdubbelde rotten", de
o e p a t j a r a 'of gouden Rijkssieraden dragende.
Zij worden door gouden p a j o e n g's beschut.
Die R ij kssie raden zijn een pauw, een hert, een
slang, een gans, een haan, een zakdoekdoos, een lantaarn
en een bedakdoos.
Genoemde dieren, fijn bewerkt, zijn doozen, wier deksels
zich op hun ruggen openen en die tot berging van tabak,
kalk, gambir, soeroe hbladeren en andere Sirih'
pruimbenoodigdheden dienen.
Nu rijzen ook de Vorst en de Resident van hun
troonzetels, de laatste geeft Zijne Hoogheid den rechter
arm, de «freule" neemt weer den sleep, de andere komt
met de spuwvaas aandragen en zóó gaat het naar buiten.
DePenongsong met den grooten galaPajoeng
houdt zijn zonnescherm onmiddellijk boven het hoofd
van den Vorst.
De Resident heeft de zijne thuis gelaten heel
verstandig, want een Europeaan onder zoo'n ding, stond
tóch niet en deed bij den Javaan maar het denkbeeld
geboren worden, dat die groote Hollandsche heeien hen
naaapten. »W aarom laat een Resident z'n
Controleurs ook niet sila en sembah?"
vroeg me eens een ondeugende Prijaji.
Wij komen dadelijk na de feestbeschrijving op de
hormat- en paj oeng kwestie terug.
V lak voor den Sultan marcheeren twee Europeesche
Lijfwachtdragonders in groot tenue en ook twee
Pradjoerits LangenAstramet getrokken sabel.
Vlak achter den Sultan gaan de keparak's en
pengampi I's met de gewone a m p i 1 a n's, alle door
gele p a j o e n g's beschut.
Heerlijk mooie sprookjes-nimfen, zooals ze daar lang
zaam voorbij zweven
Wij Europeanen sluiten ons nu achter de vrouwelijke
pages aan en in begrafenispas gaat het nu naar de
Setinggil Lo r terug.
Het groote binnenplein van den Kedaton vóór de
bangsal Kantjana of Troonzaalis reeds ledig. Toen
straks de optocht zich begon te vormen zijn de boepati's,
panewoe's en mantri's djera's, de panakawan's, de pan-
joeng- en ampilandrager's, de dwergen, de mismaakten,
de albino's en de ordonnansen onhoorbaar afgemarcheerd
naar de Setinggil. Ze zullen er den Vorst opwachten,
luister bijzetten aan Zijn komst, want daar bij de Setinggil
Lor verdringt zich ook het volk en vertoont zich de Sultan
in al zijn grootheid en glorie, als ware Hij alleen hier
Meester in het Rijk van Ngajogyakarta 1
Tien Pradj oer it's midji SamaAtmadja
wachten Zijne Hoogheid bij de eerste Poort, de r g o 1
Kedaton op. Zij zullen als lijfwacht dienst doen. Vijf
hunner hebben rechts, vijf anderen links van de Poort
post gevat.
Om hun oorspronkelijke .lavaansche krijgskleeding
verdienen deze werkelijk interessante voorvechters onze
bijzondere aandacht.
Ze dragen een soort van geel vest zonder mouwen en
een korte, roode broek.
De bloote armen en beenen zijn met gele boreh
ingesmeerdzooals we dat ook zien bij 'n Javaansch
bruidspaar.
Op t hoofd hebben ze een gelen met goudgalon omboor
den tulband.
Om den hals en op de borst hangt een zilveren sikkel
vormige borstbedekking.
Zoodra nu de Manggoen g's, dit zijn de Hofdames
met de Riikssieraden, arriveeren, plaatsen zij zich
vóór die edelmaagden en schrijden nu in statigen, wijd-
beenschen Javaanschen danspas voorwaartshet bloote
zwaard in de rechter., het schild in de linkerhand.
En zoo marcheert nu de optocht weer over het Plein
Kemandoengan, door den régol Bradjanala
naar den bangsalMangoentoerop den S e t i n g-
g i 1, waar de troongestoelten staan.
Dit alles geschiedt onder de meest zichtbare en hoorbare
eerbewijzenlangs de en ha i e opgestelde Vendels
P r a d j o e r i t's.
De luitenants of Pandji's dier Kratontroepen com-
mandeeren in 't Hollandsch, behalve die van dePrad-
joerit's Njoetra en Langen Astra.
De officieren van die meer oorspronkelijk gebleven
troepensoort gebruiken nog een oud Javaansch commando
»H r .nantangl toéndjoenghastra!"
(Her! geeft achtNantang! staat pal 1 T o e n d-
joeng de punt der lans, Has tra werpspies).
De uitvoering is, dat de mannen wijdbeens gaan staan,
de rechterhand in de zijde en met de linker de lange
lans met de koperen punt op den grond plaatsen.
De bedoeling is natuurlijk net presenteeren der wapens.
Ik geef dit als een bijzonderheid voor de militaire lezers.
En zoo komen wij op de Setinggil Lor aan
waar op den verhoogden vloer van de kleine ba n g s a 1
Mangoentoer de troonzetels staan.
De stoelenrijen onder den Tra tag, voor het open
gebouwtje of b angsal, staan natuurlijk lager dan de
Vorstelijke d a m p a r.
Ook de stoel van den Kroonprins, afzonderlijk
op een klein verhoogd vloertje, blijft beneden de zetels
van Sultan en Resident.
Verder zijn er drie stoelen voor de Prinsen M a n g k o e
Boemi, Ngabéhi en Poerbaja, naast elkaar op
'n rijtje.
Deze vier Prinsenzetels nu bevinden zich in het Oosten
en de stoelen voor den Overste, de Assistent-Residenten,
den Secretaris, den Tolk, de Officieren van Leger en
Schutterij, Prins Nata di Redja van Pakoe
A 1 a m en voor de landhuurders en particulieren staan
in het Westen van den T r a t a g.
Wij zoeken met Dr. GronemanenPrinsNata
di Redja een goed plaatsje uit, waar we steeds 't
gezicht op de troonzetels in 't Zuiden houden en ook
tot op den Aloe nA1 o e n in het Noorden kunnen zien.
Achter de Prinsen Mangkoe-Boemi, Nga
béhi en Poerbaja zitten de overige Pangérans»
gewoon in 't zand.
De b o e p a t i's, panéwoe's en m a n t r i's d j e r a
hebben in sila houding plaats genomen tegenover den
Troon, en wel onder het Noordeinde van den T r a t a g.
De Sultan gaat zitten en ook de R e s i d e n t, links
van Zijne Hoogheid.
De Kroon prins, de PrinsenMangkoe Boe-
m i, Ng a b e h i en P o e r b a j a als ook de Europeesche
gasten, volgen nu dit voorbeeld.
Rechts en links van den Troon stellen zich twee cavale
risten op in groot tenue. Ze staan in de positie van
«geeft ach t", onbewegelijk stram en worden om de
5 minuten afgelost.
Achter den Troon zetten zich de M a n g g o e n's met
de Rijkssieraden en ook de keparak's of 2de
en 3de klas Hofdames met de A m p i 1 a n's neder.
Rechts van den bangsal des Sultans staan de
instrumenten van den gamelan Kyahi Moeng-
gang, de oudste van alle gam elan's op Java en een
heilig Poesaka of Erfstuk van meer dan honderddui
zend gulden waarde.
De P a n a k a wa n's, de magan g's, de B e d aj a's
en de andere edellieden van het Hof nemen plaats in
het Noord-Oostelijk deel van den Setinggil.
Het laatste, doch zeker niet het minst indrukwekkende
bedrijf van dit Javaansche «Ballet" vangt aan.
Jokjakarta. Lt. Clockener Bbousson. b.d.
De Fransche en de Duitse, be industrie.
De Duitsche kanonnen industrie heeft de Fransohe een
vlieg afgevangen daar de Porte de nieuwe vuurmondenen
houwitsers voor haar leger toch bij Krupp besteld heeft.
De contracten zjjn al geteekend. Vergeefs heeft de
Fransche gezant, de energieke heer Constans, zich voor
de Fransche firma's ingespannen. De Porte heeft eohter,
uit vrees dat de ouderhandelingen over het plaatsen van
een leening in Frankrijk nu zullen afspringen, beloofd,
dat zij do torptdobooten, die zjj noodig heeft, in Frankrijk
zal bestellen.
De Fransche industrie heeft inmiddels het échec, dat
zij te Constantinopel leed, te Belgrado schitterend uitge-
wischt. De Servische Regeering had na vergelijkende
proeven met snelvuurgeschut besloten, om de keuze van
nieuwe kanonnen over te laten aan de permanente com
missie voor artillerie-aangelegenheden bjj het ministerie
van Oorlog, bestaande uit twaalf leden, onder voor
zitterschap van den minister vau Oorlog. Deze commissie
heelt zich ten slotte voor de definitieve onderhandelingen
gewend tot drie fabriekentwee Fransche en Krupp.
Daarop is de bestelling gevolgd en de Fransohen gaan
met den prgs strjjken. Frackrjjk zal leveren 56 batterjjen
van vier stukken elk, met bjj elke bitterjj 12 munitie
wagens, 2000 granaten, veldsmidsen, enz. Elke batterij
komt te staan op 380000 dinar (francs) eu de geheele
bestelling op ruim twintig millioen fraucs.
Het Parlement vóór de jonge vrouw.
De Britsche Eerste Minister Balfour heeft uit zjjn
naam en namens de conservatieve partjj een zilveren
vaas ten geschenke geboden aan Sir William Arrol,
Parlementslid voor Ayr, als blijk van dank voor den
ijver door dien Volksvertegenwoordiger betoond toen bjj,
tegen den avond van zjjn trouwdag, zjjn jonge vrouw verliet
om naar Londen te komen en in het Parlement vóór de
Regeering te stemmen, die gevaar liep in de minderheid
te geraken.
Een gevecht van wilde dieren aan boord
van een schip. In den Indischen Oceaan zjjn aan
boord van het Duitsche stoomschip Neidenjels, dat van
Indië naar New-York voer, drie luipaarden aan 't vechten
geraakt met een vrouweljjke olifant. Tjjdens een storm
schjjnt de wand tusschen de dierenkooien stuk gegaan
te zjjn, en toen nu op een dag de olifant en haar jong
behaagljjk wortels knabbelden, kreeg een der luipaarden
ook trek in een wortel. Hjj ontfutsel deer een aan het jonge
olifantje, waarop de oude olifant hem een mep met haar
slurf gaf. Dat liet de luipaard niet op zich zitten, hjj
sprong op de olifant toe en de beide andere luipaarden
volgden zjjn voorbeeld.
Het werd een verwoed gevecht, waaraan de oppassers
niet dan met de grootste moeite een einde konden maken.
Een der luipaarden, die maar niet loslaten wou, moesten
zjj de hersens inslaan. De oude olifant is een paar dagen
later aan haar wonden gestorven. Het jong, niet veel
grooter dan een New-foundlander, is de er dagen te
New-York aangekomen.
De Tweede Kamer heeft aangenomen het wetsontwerp
tot goedkeuring van het op 12 Februari 1904 te Kopen
hagen met Denemarken gesloten arbitrage-tractaat.
Na de goedkeuring van nog eenige wetsontwerpen is
de Kamer uiteengegaan tot Woensdag, 26 April.
De minister van binnenlandscbe zaken wenscht inge
licht te worden nopens den omvang, waarin de kwaal
der spraakgebrekkigheid hier te lande ondor de leerlingen
der lage school voorkomt. Tot dat einde zjjn de hoofden
van scholen uitgenoodigd vóór 1 Juni a. s. op te geven,
hoeveel stotteraars en stamelaars op hun school voor
komen en hoevoel leerlingen met eenig ander spraakge
brek behept zjjn.
De Protestantsche kiesvereeniging te Akersloot, be-
hoorende tot heUdistrict Beverwjjk, heeft voor de aan
staande verkiezing tot candidaat voor de Tweede Kamer
gesteld den heer Mr. J. Limburg te 's Gravenhage.
Da correspondent van de N. R. Gt. te Weenen ver
neemt, dat de Nederlandeche gezant aldaar Jhr. van
Weede, is benoemd tot Minister van BuitenlaudBche Zaken.
Uit den Raad van Warncnhulzen.
Uit Warmeubuizen wordt ons geschreven
Er was raadsvergadering vandaag. Alle gewone
plaatsen waren bezet. Te midden van den vollen raad
zat de Secretaris, en in het afgescheiden gedeelte de
Persook de gewone toehoorder ontbrak niet.
Er was heel wat aan de orde, maar het liep alles nog
al vlug van stapel. De school te Schoorldam werd voor-
zien van een hulpkracht. Juffrouw Geertje de Moor uit
de Zijpe genoot de eer (en ongetwijfeld het genoegen),
met algemeene stommen tot onderwjjzeres te worden
benoemd.
In verband met die aanstaande nieuwe leerkracht werd
besloten den leeftjjd van toelating tot de openbare school
te Schoorldam te bepalen op 5 jaareene tegemoet
koming aan de moeders, die het jonge volkje graag
spoedig onder veilige hoede zien, en voor vaders, die den
eersten stap op den weg der kennis liefst spoedig zien
gezet.
Nu toch de schoolzaken zoo in behandeling waren,
stolde de Voorzitter voor over te gaan tot de benoeming
van een lid voor de commissie tot wering van school
verzuim, veroorzaakt door het aanstaand vertrek uit de
gemeente, van den heer O, W. Stadegaard en bood daar
toe namens B. en W. een 2-tal aan. De heer J. Kraak
man werd met 5 tegen 2 stemmen op den heer Th: Stade
gaard gekozen een geringe arbeid en voldoening wordt
hem bjj deze toegewenscht.
Wederom bleek, dat eene begrooting die ruim ander
half jaar te voren wordt opgemaakt, aan schommelingen
onderhevig is; gelukkig als hot evenwicht weder uit en
door haar zelve kan worden hersteld. Er wordt af- en
er wordt overgeschreven, men wordt noch armer, noch
rjjkeralleen ontstaat er wat meer administratieve
arbeid en hebben Gedeputeerde Staten nog een beslissend
woord te spreken.
En nu kregen we den hoofdschotel, nameljjk de aan
vraag van hst bestuur der Noorderstoomtram-vereeniging
om al vast 10°/0 van het deelgenomen aandeeleu-kapitaal
te storten. Genoemd bestuur had dat bescheiden som
metje al liefst op 31 Maart in kas gehad. Vermoede
lijk in hot financieel belang der ondernemingdoch B.
en W. hadden vrjjbeid gevonden die storting onder aan
voering van bedenkingen nog wat uit te stellen. Nu
bleek dat daartegen het bestuur van de N. S. V. ook
weer bedenkingen had en zelfs een dreigbrief had inge
zonden om binnen 14 dagen na heden te betalen, anders
Ja, dan zag het er leeljjk voor de gemeente uit, want
dan wachtten haar sommatie en strafrechter't was om
angstig te worden, doch de Raad besloot »om 't kalm
af te wachten Wat zullen de dingen zijn, die komen
zullen «Gelukkig zjjn er nog rechters te Berljjn" is
waarschjjnljjk de hoop van beide partjjen. Er werd ge-
vraagd waar het geld voor noodig was en aan dat noodig
werd getwjjfeld. Waar de Provincie ook «haar tiende"
niet stortte, en dus het tiende niet compleet kou zjjn,
daar werd ook niet zwaar getild over het ontbrekende
tiende van W armenhuizen. Ook zoude men gaarne bekend
zjjn met de afrekening der gestorte en toegezegde bjj-
dragen in de voorloopige kosten en wilde eene vergade
ring van aandeelhouders ter bespreking dezer aangelegen
heid, wat blijkbaar het bestuur der N. S V., althans
naar meening van den in Uoedrjjken Secretaris dier ver-
eeniging, liever niet wilde, hoewel dezelfde Statuten,
waarop deze zich beroept, het beleggeu eener algemeene
vergadering van aandeelhouders binnen 4 weken na de
bekomen aanvraag daartoe verplichtend voorschrijft. Met
ernst werd opgekomen tegen de onjuiste uitlegging van
de bedooling van Warmenhuizen kzake hot kantoor van
storting. Bjj de gemaakte bedenkingen had men het oog
gehad op particuliere bankinstellingen in het algemeen,
doch niet op Landbouwcrediet in het bizonder men had
daarbjj gedacht of een polder- of gemeentebestuur door
aldus te handelen, verantwoord is.
De toon van het schijjven van het bestuur der N. S. V.
werd niet welwillend geacht, enz.
Al deze opmerkingen en daarbjj het denkbeeld van
enkele leden dat van de Tramzaak nooit iets tot stand
zal komen en elke betaling als verloren geld moet wor
den beschouwd, deden den Raad besluiten eene afwachtende
houding aan te nemen. Het laatste woord in deze is dus
nog lang niet gesproken.
Als mededeelingen aan den Raad vernamen wjj de
goedkeuring door Ged. blaten van in de vorige vergade-
ring genomen besluiten, alsmede de voorziening van de
gemeentekas uit 's Rijks kas met een bedrag van
f 1576.04, dat vermoedeljjk voor een groot deel zeker
wel in de eerste dagen van April zjjn weg naar de
bearzen van daarop rechthebbenden zal gevonden hebben.
Ten slotte werd door een der raadsleden de wensche-
Ijjkheid besproken om uit de goede fondsen van het
algemeen armbestuur tegen matige rente grond en geld
te verstrekken op zoodanige wjjze, dat de begunstigden
op eene geschikte wjjze eigenaars konden worden.
